Ο κόσμος των Δημοσίων Σχέσεων, ο πολιτισμός σήμερα, οι καλλιτέχνες και η προβολή τους, η Ελλάδα και οι Έλληνες, αυτά και άλλα πολλά συζητήσαμε με τη Βάσω Σωτηρίου, γνωστή στο χώρο των Δημοσίων Σχέσεων στην Ελλάδα, σε μια συνέντευξη που έμοιαζε περισσότερο με κουβέντα. Στο πελατολόγιο της Βάσως, βρίσκουμε γνωστά ονόματα συγγραφέων, ηθοποιών, τραγουδιστών και άλλων καλλιτεχνών. Για τους πολιτικούς όμως είναι ανένδοτη: “Δεν θα αναλάμβανα τις Δημόσιες Σχέσεις ενός Έλληνά πολιτικού σήμερα, γιατί θα ήταν η πρώτη φορά που θα αναγκαζόμουν να πω ψέματα”.
Της Γιώτας Δημητρίου
Βάσω, έχει κάνει μια πετυχημένη πορεία στο χώρο των δημόσιων σχέσεων, σε γνωστό Εκδοτικό οίκο στην Αθήνα. Αλήθεια, πόσο σημαντικές είναι οι δημόσιες σχέσεις στον εκδοτικό χώρο;
Οι Δημόσιες Σχέσεις είναι σημαντικές παντού, όχι μόνο στα βιβλία. Αν σκεφτούμε ότι ο σκοπός τους είναι να κάνεις ένα έργο γνωστό τότε, όλα τα έργα χρειάζονται τις δημόσιες σχέσεις. Διαφορετικά θα έμεναν στην αφάνεια. Αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο στα βιβλία. Ας σκεφτούμε έναν συγγραφέα που μοχθεί πάνω από το έργο του για δύο και τρία χρόνια. Η περίοδος της “κυοφορίας” είναι πολύ μεγάλη. Όταν έρχεται, λοιπόν, η στιγμή της έκδοσης (τοκετός) και το έργο φτάνει στα βιβλιοπωλεία, τότε αξίζει πραγματικά να γίνει λόγος γι’ αυτό. Σκεφτείτε, για να το κάνουμε πιο αληθινό, μια μητέρα που μόλις γέννησε. Σκεφτείτε αυτή η μητέρα να μην μπορεί να δείξει το μωρό της σε κανέναν. Να το χαίρεται μόνο αυτή. Πώς θα αισθανόταν; Θα συνέχιζε να υπάρχει η ίδια χαρά; Η σκέψη και μόνο με θλίβει. Το ίδιο ισχύει και με τους δημιουργούς. Ο συγγραφέας, ο καλλιτέχνης, ο δημιουργός πρέπει να δρέψει τους καρπούς της δημιουργίας του. Αν το βιβλίο παραμείνει στα βιβλιοπωλεία χωρίς να φτάσει στα χέρια των αναγνωστών, τότε, δυστυχώς, το έργο μένει μισό. Δεν είναι δουλειά του συγγραφέα να το προωθήσει. Δουλειά του είναι να το γράψει. Από κει και πέρα, πρέπει να το πάρει κάποιος άλλος, να το φροντίσει, να το δείξει, να το αναδείξει, να το κάνει να φανεί. Άλλωστε, μην ξεχνάμε, ότι τα βιβλία που βγαίνουν κάθε χρόνο είναι εκατοντάδες. Ποιο θα προλάβει να γίνει γνωστό; Ποιο θα βγει από την αφάνεια; Ποιο θα φτάσει στα περισσότερα χέρια; Η δική μου απάντηση είναι: το βιβλίο που έχει μια πραγματικά καλή ιστορία και γραφή, που ο συγγραφέας είναι αληθινός και που υπάρχει ο κατάλληλος άνθρωπος στις δημόσιες σχέσεις που θα το πάρει και θα το κάνει γνωστό παντού!
Ποια η σχέση της Ελλάδας με τα βιβλία ανέκαθεν και ποια η σχέση της σήμερα που αιμορραγεί από την παγκόσμια οικονομική κρίση;
Οι Έλληνες γράφουν πολύ και διαβάζουν λίγο. Αν κοιτάξουμε στο άμεσο περιβάλλον μας θα δούμε ότι 7 στους 10 φίλους μας όλο και κάτι γράφουν. Νομίζω πως το φιλοσοφείν βρίσκεται στο DNA μας, από τους προγόνους μας. Δυστυχώς, συμβαίνει το ακριβώς αντίθετο με την ανάγνωση βιβλίων. Είμαστε η χώρα με τους λιγότερους αναγνώστες. Σύμφωνα με μια επίσημη έρευνα για κάθε Έλληνα αντιστοιχούν 2.5 βιβλία το χρόνο! Και πραγματικά δεν ξέρω τι φταίει γι’ αυτό. Υποθέτω ότι ένας βασικός λόγος είναι το κακό εκπαιδευτικό μας σύστημα που κάνει τους ανθρώπους να αποστρέφονται τα βιβλία. Σήμερα, με την οικονομική δυσκολία που υπάρχει η μείωση στις πωλήσεις των βιβλίων είναι παραπάνω από ορατή. Καλούμαστε να επιλέξουμε αντί για τα 20 βιβλία που διαβάζαμε το χρόνο (οι φίλοι του βιβλίου) να αγοράζουμε μόνο τους πιο δυνατούς τίτλους. Είναι κι αυτό μια πραγματικότητα που οφείλουμε να την παραδεχτούμε. Ελπίζω πως τα πράγματα θα αλλάξουν γιατί ένα βιβλίο ανοίγει τους ορίζοντές μας, ζούμε ζωές ανθρώπων που δεν θα τις ζούσαμε ποτέ. Μας ταξιδεύει και τα ταξίδια είναι αυτά που δίνουν νόημα στη ζωή μας.
Εσύ τι βιβλία διαβάζεις;
Στην παιδική μου ηλικία ξεκίνησα με τη γνωστή σειρά της Πολυάννας. Και παρόλο που ακόμη και τότε ένιωθα πως κάτι δεν πάει καλά με την μικρή Πολυάννα (είχε ένα πολύ περίεργο attitude για τη ζωή, μίζερο και φτωχό) αναγνωρίζω πως ήταν η σειρά που με έκανε να αγαπήσω το διάβασμα. Στην συνέχεια μεταπήδησα στον Λουντέμη. Ό,τι χαρτζιλίκι έπαιρνα πήγαινε στα βιβλία του. Κι αισθανόμουν να πετάω στα σύννεφα κάθε φορά που έπαιρνα ένα καινούριο βιβλίο του στα χέρια μου! Τώρα πια, ενήλικη ούσα, διαβάζω πάρα πολύ λογοτεχνία. Δεν ξέρω πόσα βιβλία διαβάζω το χρόνο. Κατά πάσα πιθανότητα πάνω από 100. Αγαπημένοι μου συγγραφείς είναι η Βικτόρια Χίσλοπ, ο Τζόναθαν Κόου, η Ζυράννα Ζατέλη, ο Ισίδωρος Ζουργός, ο Δημήτρης Αλεξίου, η Μαίρη Μανδάλη, ο Γιάννης Φιλιππίδης, ο Άντριου Νίκολ… Τι να πρωτοπώ; Ο κατάλογος είναι τεράστιος!
Εδώ και λίγους μήνες σε βρίσκουμε να εργάζεσε ως Free Lance Σύμβουλος Δημόσιων Σχέσεων και στην ατζέντα των πελατών σου βρίσκουμε διάσημους συγγραφείς, τραγουδιστές, ηθοποιούς κ.ά. Τι ρόλο παίζουν οι Δημόσιες Σχέσεις στην επαγγελματική πορεία ενός συγγραφέα ή γενικότερα ενός δημιουργού ή καλλιτέχνη;
Η απάντησή μου βρίσκεται ήδη στην πρώτη ερώτησή σας. Ωστόσο θα ήθελα να συμπληρώσω μερικά ακόμη πράγματα. Πιστεύω πως είμαι επιτυχημένη σ’ αυτό που κάνω λόγω του σεβασμού και θαυμασμού που νοιώθω για τον κάθε δημιουργό. Θεωρώ πως ο καλλιτέχνης επιτελεί λειτούργημα. Είναι αυτός που κάνει τον πολιτισμό να πάει ένα βήμα πιο πέρα. Κι εγώ οφείλω να τον βοηθήσω. Πολλοί δημιουργοί δεν μπορούν να προωθήσουν το έργο τους και τους καταλαβαίνω απόλυτα. Δεν περιμένεις από τον άνθρωπο που γράφει απομονωμένος για ώρες, να βγει έξω και να μιλάει για τον εαυτό του ή το έργο του. Χρειάζεται κάποιον άλλον για να το κάνει αυτό. Κι εγώ είμαι δίπλα του. Τον ακούω, ακούω τα όνειρά του, τις σκέψεις του, τον κόπο που πέρασε για να φτάσει στο τέλος, ακούω τις επιθυμίες του, τα θέλω του. Κι από τη στιγμή που καταλάβω τον δημιουργό και το έργο του, τότε οι δρόμοι είναι ανοικτοί για την προώθηση. Εκείνοι “βάζουν” την τέχνη κι εγώ το “know how”.
Κάπου έχω διαβάσει πως στις μέρες μας το ταλέντο έχει ίση αξία με τις Δημόσιες Σχέσεις του καλλιτέχνη. Ποια η γνώμη σου; Και αν όντως ισχύει κάτι τέτοιο είναι σωστό; (Δηλαδή είναι σωστό να αποκτά επιτυχία κάποιος λόγω Δημόσιων Σχέσεων και ένας άλλος με περισσότερο ταλεντο επειδή δεν έχει καλές δημόσιες σχέσεις να μην πετυχαίνει;)
Πιστεύω πως οι Δημόσιες Σχέσεις είναι η άκρη του δόρατος. Αν οι ΔΣ κάνουν καλά τη δουλειά τους τότε το έργο θα γίνει πολύ γνωστό.Αν ωστόσο, το δόρυ είναι σπασμένο, ναι μεν η άκρη του θα προχωρήσει αλλά το δόρυ δεν θα καταφέρει να βρει το στόχο του. Τι θέλω να πω με αυτό; Αν το έργο δεν είναι καλό, όσο καλές δημόσιες σχέσεις και να κάνεις δεν θα καταφέρεις και πολλά. Οι άνθρωποι θα το μάθουν, θα το αγοράσουν αλλά εάν δεν είναι καλό, τότε, από στόμα σε στόμα θα ακουστεί και η πώληση θα επιβραδυνθεί και στο τέλος θα σταματήσει. Προσωπικά, δεν αναλαμβάνω ποτέ ένα έργο που δεν μου αρέσει. Αν δεν μου αρέσει, δεν μπορώ να το υποστηρίξω. Ούτε και μπορώ να πω ψέματα στους ανθρώπους που συνεργάζομαι. Πώς να πω σε έναν δημοσιογράφο ότι το τάδε βιβλίο είναι διαμάντι αν δεν είναι; Αργά ή γρήγορα ο δημοσιογράφος θα ανακαλύψει ότι είναι άνθρακας ο θησαυρός και κατά συνέπεια θα πάψει να με εμπιστεύεται. Οι καλές δημόσιες σχέσεις βασίζονται πάντα στην εμπιστοσύνη. Όταν τηλεφωνώ για συνεντεύξεις στα ΜΜΕ, οι δημοσιογράφοι ξέρουν από την αρχή ότι αυτό για το οποίο θα μιλήσω είναι πράγματι καλό. Κι έτσι, με εμπιστεύονται. Άρα, ναι, οι ΔΣ είναι πολύ σημαντικές αλλά αυτό δεν θα ισχύει αν δεν υποστηρίζονται από ένα εξίσου καλό έργο.
Τι πρέπει να διαθέτει κανείς για να μπορεί να εργαστεί με επιτυχία στο χώρο των Δημοσιων Σχέσεων;
ΠΑΘΟΣ, ειλικρίνεια, αγάπη και ενδιαφέρον για τον άνθρωπο, για τον πολιτισμό, γνώση για τα τεκταινόμενα, φίλους και πάνω απ’ όλα ο καλλιτέχνης να αισθάνεται πως είναι ο μοναδικός πελάτης που έχεις. Και ίσως το πιο σημαντικό να αισθάνεσαι πως αυτό που κάνεις είναι πραγματική ευλογία! Δώρο που σου έκανε η ζωή. Εγώ αυτό πραγματικά αισθάνομαι.
Θα σε ενδιέφερε να αναλάμβανες τις Δημόσιες Σχέσεις και το image ενός Έλληνα πολιτικού σήμερα;
Όχι, δεν θα αναλάμβανα τις Δημόσιες Σχέσεις ενός Έλληνά πολιτικού σήμερα, γιατί θα ήταν η πρώτη φορά που θα αναγκαζόμουν να πω ψέματα. Δεν τους πιστεύω η ίδια, άρα πώς θα μπορούσα να τους υποστηρίξω;
‘Ενας διάσημος Αμερικανός καθηγητής συγγραφέας, ο Daniel J. Boorstin, έχει πει “Some are born great, some achieve greatness, and some hire public relations officers”. H δικιά σου γνώμη;
Μόλις είδα αυτή την ερώτηση, είπα μόνη μου: Δεν το πιστεύω! Η φράση αυτή βρίσκεται στην πρώτη σελίδα της ιστοσελίδας που μόλις έφτιαξα. Και θα είστε οι πρώτοι που θα μπείτε και θα περιηγηθείτε. Δεν έχω ανακοινώσει ακόμη την ύπαρξή της αλλά πραγματικά θέλω να τη μοιραστώ μαζί σας. Μπορείτε να τη δείτε στο www.vassosotiriou.gr Είναι πέρα για πέρα αληθινή αυτή η φράση. Ναι, κάποιοι γεννιούνται σπουδαίοι, κάποιοι μεγαλουργούν και κάποιοι προσλαμβάνουν δημόσιες σχέσεις. Οι άνθρωποι αυτοί ξέρουν τι να κάνουν, πού να μιλήσουν, τι να θίξουν… Είναι μια εξειδικευμένη γνώση. Δεν μπορούν όλοι οι άνθρωποι να γνωρίζουν τα πάντα. Και θα ξαναπώ κάτι, γιατί οι δημόσιες σχέσεις είναι παρεξηγημένες. Πολλοί πιστεύουν πως οι ΔΣ είναι ψεύτικα λόγια. Πως δεν μπορείς να τους έχεις εμπιστοσύνη. Διαφωνώ κάθετα. Οι επιτυχημένες δημόσιες σχέσεις σχετίζονται μόνο με την αλήθεια.
Σήμερα ο Έλληνας βγαίνει από το σπίτι του να πάει Θέατρο, σε μια γκαλερί, σε ένα εστιατόριο, σε ένα μουσικό χώρο; Πώς είναι τα πράγματα; Εμείς ξέρεις, εδώ στη Κύπρο, που παρακολουθούμε την κατάσταση της Ελλάδας μόνο μέσα από την τηλεόραση, αυτό που βλέπουμε είναι μια Ελλάδα στάχτες….Βγαίνει έξω ο Έλληνας σήμερα ή μόνο για διαδηλώσεις βγαίνει; Μήπως έχει γίνει πιο απαιτητικός σήμερα ως προς το τι θα δει και που θα πάει;
Περάσαμε έναν πραγματικά δύσκολο χειμώνα. Εκτός από το βαρύ κρύο που είχαμε – πρώτη φορά μετά από πολλά χρόνια- οι άνθρωποι κυκλοφορούσαν έξω και ήταν κατηφείς, εριστικοί, επιθετικοί. Οι δρόμοι, Παρασκευή βράδυ, ήταν σχεδόν άδειοι (η βενζίνη είχε φτάσει σε πολλά μέρη στα 2 ευρώ). Η ατμόσφαιρα ήταν παραπάνω από βαριά. Ακόμη κι αν κάποιος κατάφερνε να παραμείνει αισιόδοξος, δεν διατηρούσε και πολύ την αισιοδοξία του γιατί το γενικό κλίμα ήταν πολύ άσχημο. Όταν, όμως, είχαμε την πρώτη ηλιόλουστη μέρα….τότε, όλα άλλαξαν. Ως δια μαγείας… Με μιας. Οι άνθρωποι πλημμύρισαν τους δρόμους, τις πλατείες, τις καφετέριες…Και τότε είπα από μέσα μου: Αυτός είναι ο Έλληνας. Δεν θα καταφέρει να τον καταπιέσει κανείς, κανένα μέτρο. Θα σκύψει πράγματι το κεφάλι αλλά όταν βγει ο ήλιος, αυτός θα είναι πάλι όρθιος. Άλλωστε η ιστορία μας το έχει αποδείξει πολλές φορές. Πάντα καταφέρνουμε και επιβιώνουμε! Είναι πραγματικά ευλογημένος αυτός ο τόπος και ας μου συγχωρεθεί η υπερβολή, είναι ευλογημένος και ο λαός – παρά τα άπειρα κακά που έχουμε. Όσο για τις γκαλερί, τα θέατρα, τα κέντρα διασκέδασης, πράγματι είμαστε περισσότερο επιλεκτικοί. Ίσως όμως αυτό έγινε και για καλό. Θα επιβιώσουν μόνο τα καλά έργα. Αυτά που έχουν να “πουν” στους ανθρώπους.
Ο πολιτισμός της Ελλάδας πόσο έχει λαβωθεί από την οικονομική κατάσταση;
Ο πολιτισμός είναι μέσα στη ζωή μας. Δεν είναι κάτι ξεκομμένο. Έχει πληγεί στον ίδιο βαθμό που έχουν πληγεί κι όλα τα άλλα, για να μην πω ότι έχει πληγεί και περισσότερο. Όταν κάποιοι δεν έχουν να φάνε, δεν θα σκεφτούν να πάνε στο θέατρο. Ξέρετε, διάβαζα και πάλι την ιστορία του Περικλή. Θυμήθηκα πως είχε αποφασίσει να μοιράζονται χρήματα στην οικονομικά ασθενέστερη κοινωνική τάξη προκειμένου να μπορούν να παρακολουθούν θέατρο. Εγώ υποκλίνομαι σ’ αυτό. Το κράτος θα πρέπει να υποκλίνεται στον πολιτισμό. Θα πρέπει να ανοίγει το δρόμο. Ευτυχισμένος ο λαός που θα έχει ένα τέτοιο κράτος!
Σήμερα, αν αναλάμβανες τις Δημόσιες Σχέσεις της Ελλάδας στο εξωτερικό, για όλους αυτούς που της πατούν την αξιοπρέπεια (βλέπε Λανγκαρτ, Μέρκελ κ.ά) και για όλους αυτούς που δεν ξέρουν τι έστι Ελλάδα, τι θα έλεγες; Ποιο θα ήταν το σλόγκαν των Δημοσίων Σχέσεων της Ελλάδας;
Πολύ δύσκολη ερώτηση. Αυτό απαιτεί ολόκληρο σχεδιασμό.Με μια πρόχειρη ματιά, θα έφτιαχνα διαφημιστικά σποτάκια με το τι έκαναν οι Έλληνες παλιά και με το τι κάνουν σήμερα. Οι Έλληνες συνεχίζουν να μεγαλουργούν. Υπάρχουν εξαιρετικοί γιατροί, αρχιτέκτονες, συγγραφείς, τραγουδιστές, ηθοποιοί, χορογράφοι, αθλητές… Δεν ξέρω, η λίστα κι εδώ είναι τεράστια. Πρέπει να πετάξουμε από πάνω μας όλη αυτή τη λάσπη που μας έχουν ρίξει. Χρειάζεται ένας ικανός άνθρωπος ή και οργανισμός που να το αναλάβει και να το καταφέρει. Να έχει όραμα και να πιστεύει τον Έλληνα.
Βάσω σε ευχαριστούμε πολύ γι αυτή τη συνέντευξη, ελπίζουμε να σε δούμε σύντομα στη Κύπρο. Θα θέλαμε να κλείσουμε αυτή την συζήτηση-συνέντευξη με την δικιά σου αγαπημένη ατάκα ζωής ή στίχο.
Η ζωή είναι ένα υπέροχο παιχνίδι. Απολαύστε το! Ζήστε το!
Θα ήθελα να προσθέσω και το εξής: Ό,τι ακριβώς λέω για τους Έλληνες το λέω και για τους Κυπραίους. Για μένα είστε το ίδιο εξαιρετικοί. Μακάρι η χώρα μας να είχε κάνει περισσότερα πράγματα για σας!
Σας ευχαριστώ πολύ κι εύχομαι το διαδικτυακό σας περιοδικό, Skala Times, να ταξιδέψει σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης!
