Ακόμα ένα επετειακό

Της Γιώτας Δημητρίου

“Το λαμπρόν τζει που πέφτει κρούζει”, έλεγε η γιαγιά μου.
Αλλά εγώ δεν καταλάβαινα. Ποιο λαμπρόν; Εγώ μόνο το “φεγγαράκι μου λαμπρό” ήξερα. Μα καταλάβαινα πως αυτό το “λαμπρόν” που έλεγε η γιαγιά δεν ήταν καλό πράγμα, γιατί το έλεγε με αναστεναγμό.
Μεγαλώνοντας κατάλαβα τι εννοούσε και πόσο δίκαιο είχε…
Πραξικόπημα, πόλεμος, εισβολή, νεκροί, αγνοούμενοι, μοιρασμένο νησί, πρόσφυγες.
Πριν λίγες μέρες βρέθηκα σε μια εκδήλωση στα Λιβάδια, όπου θα τιμούσαν του αγνοούμενους του χωριού. Ανάμεσα τους και ο άντρας της θείας μου, της αδελφής της μαμας μου. Ένας θείος που δεν γνώρισα ποτέ. Ένας θείος που χάθηκε χωρίς να δει τα 4 παιδιά του να μεγαλώνουν. Ένας θείος που άφησε, χωρίς να το θέλει, μια γυναίκα να μεγαλώνει 4 παιδιά ολομόναχη. Και δεν είναι η μοναδική. Ήταν 1619 οι αγνοούμενοι του ’74, ήταν 1619 οι άνθρωποι που χάθηκαν. Πολλοί από αυτούς (σύζυγοι, παιδιά, αδέλφια) βρέθηκαν, “επέστρεψαν”, σε κουτιά, τα οστά  τους μόνο….ανάμεσα τους κι ο θείος μου.
Οι συγγενείς των αγνοουμένων μιλούν συχνά για το πραξικόπημα, για την προδωσία, για αυτούς που “έφεραν την καταχνιά”, για τους δικούς τους ανθρώπους που χάθηκαν τόσο άδικα. Δεν τα θυμούνται όλα αυτά μόνο μια φορά τον χρόνο όπως, εμείς,  οι περισσότεροι. Τα θυμούνται συχνά.
Είμαι βέβαιη πως είναι πολλοί οι σύζυγοι, τα αδέλφια, τα παιδιά, αγνοουμένων που δεν μπορούν να ξεχάσουν. Που θυμούνται καθημερινά, εκείνο το καταραμένο καλοκαίρι της προδωσίας και του πολέμου.

Με εκνευρίζει αφάνταστα να ακούω πως όλα αυτά είναι  “παρελθοντολογίες”. Μπορεί κανείς να πει σε όσους έχασαν δικούς τους ανθρώπους εκείνο το καταραμένο καλοκαίρι του 1974 πως παρελθοντολογούν;
Τι θέλουν κάποιοι δηλαδή, να διαγράψουμε την τραγωδία και τον πόνο; Να γυρίσουμε την πλάτη στην ιστορία;

Όσο υπάρχουν συνειδήσεις σε αυτό τον τόπο, θα υπάρχουν και άνθρωποι που θα τιμούν τους ήρωες και θα καταδικάζουν τους προδότες. Άσχετα με τα κομματικά πιστεύω του καθενός. Η ιστορία είναι εκεί. Αδιαμφισβήτητη. Μας κοιτά κατάματα. Κι αν την διαγράψουμε θα είμαστε καταδικασμένοι να ξαναπέσουμε στις ίδιες παγίδες και στα ίδια λάθη. Κι αν τιμούμε τους προδότες δεν ξέρω πως θα πρέπει να ονομαζόμαστε.

Δεν υπάρχει αμφιβολία για το ποιος ήταν ο ρόλος της Χούντας Αθηνών και των συνεργατών της στη Κύπρο, στο Πραξικόπημα. Κι αν κάποιοι ενοχλούνται με αναφορές στην ιστορία και στα γεγονότα, αυτό θα πρέπει να μας προβληματίζει.
Όσοι δεν γνωρίζουν τα γεγονότα, (επειδή το μάθημα ιστορίας δεν ήταν το αγαπημένο τους), ας μη μιλούν,  ή αν θέλουν να μάθουν την ιστορία ας πάρουν τα δύο βιβλία του σπουδαίου Έλληνα Ιστορικού Παύλου Τζερμιά (Ιστορία Κυπριακής Δημοκρατίας τόμος Α και τόμος Β) να ενημερωθούν, να μάθουν.

Η άγνοια, ο φανατισμός και οι λάθος πληροφορίες κάνουν κακό, στον τόπο και στους ανθρώπους του τόπου. Ενδεχομένως και στο μέλλον του.

Δεν είναι παρελθόν το πραξικόπημα. Είναι ανοικτή πληγή, είναι φάντασμα που δεν μπορεί να πάει στην αντίπερα όχθη των πνευμάτων, αν δεν δικαιωθεί.
Είμαστε γελίοι και μικροί όσοι μιλάμε για το μοιρασμένο νησί μας και θυμόμαστε τη τραγωδία, μόνο μία φορά τον χρόνο…..

Αλλά καλά το έλεγε η γιαγιά μου: “Το λαμπρόν τζει που πέφτει κρούζει”.
Και φαίνεται πως όσους δεν τους έκαψε μπορούν με ευκολία να γυρνούν την πλάτη στην τραγωδία και στην ιστορία.
Και σε κάποιες περιπτώσεις, να τολμούν ακόμη (άκουσον, άκουσον!) να τιμούν τους προδότες!