ΡΙΚΑ ΒΑΓΙΑΝΗ “Ιδέα δεν έχω τι θα κάνω όσον αφορά δουλειά”

Η Ελλάδα, η δημοσιογραφία, η ανεργία, οι νεοναζιστές και η Ρίκα

Κοιτώ τις ερωτήσεις που τις έθεσα.Τις ξεπερνούν οι όμορφες της απαντήσεις. Σβήνω τις ερωτήσεις. Αφήνω μόνο τα λόγια της. Μ΄ αρέσει ο τρόπος που γράφει, το πως χειρίζεται τις λέξεις, μα περισσότερο η στάση με την οποία αντιμετωπίζει το επάγγελμα “δημοσιογραφία”.
Ποια είναι στ’ αλήθεια; Είναι η Ρίκα Βαγιάνη, η οποία το 1982 αποφοίτησε από την Ανωτέρα Σχολή Δραματικής Τέχνης του Εθνικού Θεάτρου. Υπήρξε συντάκτης και στη συνέχεια διευθύντρια σύνταξης των περιοδικών “Cosmopolitan” και “Colt” και συμμετείχε ως δημοσιογράφος στις εκδόσεις των περιοδικών “Ένα”, “Και” και στο “Τέταρτο”. Την ίδια εποχή έπαιζε ως ηθοποιός σε παραστάσεις μαθητείας, στο Εθνικό Θέατρο, το Θεσσαλικό Θέατρο, σε ιδιωτικές θεατρικές επιχειρήσεις, παίζοντας από επιθεώρηση ως Broadway μιούζικαλ. Δούλεψε και στο ραδιόφωνο. Στην τηλεόραση δούλεψε την πρώτη περίοδο ως ηθοποιός σε σήριαλ, και τη δεύτερη ως παρουσιάστρια-δημοσιογράφος. Έχει παρουσιάσει εκπομπές για το Μega, το Star, το Seven Χ, το Κανάλι 5. Από το 1997 συνεργαζόταν για χρόνια με την ΕΡΤ σε διάφορες εκπομπές και συγκεκριμένα πρότζεκτς. Υπήρξε αρθρογράφος-σχολιάστρια της εφημερίδας “Απογευματινή” από το 1994 ως το 2004, με καθημερινή στήλη και συμμετοχές σε ένθετα και ειδικές δημοσιεύσεις. Το 2005 συνέχισε στο “Έθνος” με δικιά της στήλη. Σήμερα αρθρογραφεί στο διαδικτυακό www.protagon.gr και  συνάμα “χτυπά πόρτες” για δουλειά, όπως εξομολογείται η ίδια. “Ιδέα δεν έχω τι θα κάνω όσον αφορά δουλειά. Κυνηγάω κάτι ένσημα μπας και πάρω στη σύνταξη. Αν παρουσιαστεί εργασία, βέβαια, αμέσως θα αναστείλω τη σύνταξή μου και θα δουλέψω. Δεν είμαι ακόμα έτοιμη για καφενείο και πρέφα”.
Παρόλο το βαρύ της βιογραφικό δηλώνει ότι είναι “απλή τέχνη η δημοσιογραφία, τσαγκαροδουλειά, δεν είναι δα και πυρηνική φυσική”.
Στην αποκλειστική συνέντευξη που έδωσε στο Skala Times, μιλήσαμε για την Ελλάδα, την Κύπρο, τη δημοσιογραφία, την αγάπη και την ίδια. Α! Επίσης μιλήσαμε και για τους νεοναζιστές οι οποίοι της προκαλούν εμέτο. “Όταν ακούω ανθρώπους να λένε ότι η ναζιστική ακροδεξιά “μπήκε νομίμως και εκπροσωπείται στο κοινοβούλιο και χρήζει του σεβασμού μας”, παθαίνω ναυτία. Κανονική ναυτία. Σωματοποιημένη. Κυριολεκτικά μου πετάγεται το φαγητό από το στομαχί. Δεν υπάρχει αρκετός εμετός στον κόσμο αυτό ώστε να με ανακουφίσει από κάτι τέτοιες δηλώσεις”.

Της Γιώτας Δημητρίου

“Ερχόμενη πίσω από την Αυστραλία, μετά από ένα χρόνο,την ίδια Ελλάδα βρήκα, προς μεγάλη μου έκπληξη. Τα διάσημα “μέτρα”  οικονομικού συμμαζέματος και ανάπτυξης έχουν παγώσει. Στη ζωή μας δεν αλλάζουν και πολλά και σίγουρα τίποτα προς το καλύτερο. Που είναι το “χτύπημα” στη γραφειοκρατία, στην πάταξη της διαφθοράς,  που είναι η  περίφημη “ανάπτυξη” που την πιπιλάνε όλοι και  “απειλούν” ότι θα τη βγάλουν σαν λαγό από το καπέλο, αρκεί να καθόμαστε ήσυχοι να μας “κουρεύουν”; Μόνο μισθούς, συντάξεις, ασφαλιστικά αποθεματικά και θέσεις εργασίας βλέπω να πετσοκόβουν και απλώς είμαστε ολοι πολύ πιο φτωχοί απ’ ότι πριν. Σε κατρακύλα χωρίς φρένο, η πατρίδα μου. Ετσι όπως την  άφησα, έτσι τη βρήκα. Φτωχή, μπερδεμένη και εκπληκτικά, συγκλονιστικά, μοναδικά  όμορφη. Κι αυτά τα τρόϊκανς τα πως τα λέμε,  τα alien,  που τα βάλαμε νταβατζή στο κεφάλι μας, να μας “φέρουν στο σωστό δρόμο” όταν δεν τα υποψιάζομαι, τα λυπάμαι λίγο τα καημένα. Πρέπει να έχει εκραγεί το κρανίο τους”.

“Ο ρόλος  της δημοσιογραφίας δεν αλλάζει, μέσα στα χρόνια. Η  ίδια δουλειά είναι. Ανακαλύπτεις, ή συνθέτεις την είδηση, τη διασταυρώνεις και τη δημοσιεύεις χωρίς εξαρτήσεις και προσωπικές συμπάθειες ή αντιπάθειες. Απλή τέχνη η δημοσιογραφία, τσαγκαροδουλειά, δεν είναι δα και πυρηνική φυσική! Δεν λέω, βοηθάει  ένας σωστός χειρισμός της γλώσσας, όχι τίποτα σύνθετα. Απλώς να σέβεσαι  τη γλώσσα της χώρας στην οποία δημοσιογραφείς και να μη γράφεις, η μιλάς ασύντακτα και αλαμπουρνέζικα. Τίποτα πολύπλοκο δεν βρίσκω σε αυτή  την υπόθεση. Απορώ γιατί οι άλλοι άνθρωποι μπερδεύονται”.

“Το μοναδικό πράγμα που με ενοχλεί στην ελληνική τηλεόραση είναι ότι από τότε που επέστρεψα έχω  χτυπήσει πολλές “πόρτες”. Για δουλειά. Οι περισσότερες είναι κλειστές. Εχουν λιγοστέψει δραματικά, τόσο οι θέσεις  εργασίας, όσο και οι αμοιβές, αλλά και οι συνθήκες δουλειάς  έχουν χειροτερέψει για όλους. Ζόρικα τα πράγματα. Δεν το παίρνω προσωπικά, μαζί με τόσους συναδέλφους, κι εγώ ζορίζομαι, φυσικό είναι”.

“Τι μου λείπει στην “δημοσιογραφική” καθημερινότητά μου; Η Ελευθεροτυπία (πολύ). Το Downtown. Που υπήρχαν πολλά, ανάλαφρα, ή ουσιαστικότερα έντυπα. To ότι πας περίπτερο και οι εφημερίδες, όσες απέμειναν,  κυκλοφορούν φτωχές σε ειδήσεις και περιεχόμενο-λόγω χαμηλών προϋπολογισμών. Ότι τυπώνονται  σε κατώτερης ποιότητας χαρτί. Και πάλι καλά που τυπώνοντα, λέω μέσα μου, γνωρίζοντας την  αγωνία να βρεθούν χρήματα και ανθρώπινο δυναμικό για να κυκλοφορήσει στα περίπτερα έστω και ένα φύλλο.Οι συνάδελφοί μου τραβάνε μεγάλη ανηφόρα. Στους “συναδέλφους μου” βάζω και τους εκδότες. Τους αληθινούς εκδότες με  πάθος για τη δουλειά, την παρέμβαση, την είδηση,  όχι τους αλεξιπτωτιστές-ψιλικατζίδικα, η Σούλα”.

“Σε καμμιά περίπτωση δεν ξεχωρίζω δημοσιογραφία τηλεοπτική, έντυπη, ραδιοφωνική ή διαδικτυακή. Για μένα ίδια δουλειά είναι ακριβώς, με διαφορετικά ωράρια, ή κώδικες. Εχουμε λαμπρά sites και αξιόπιστα έντυπα, όπως έχουμε και είχαμε πάντα, αναξιόπιστες φυλάδες ή  ιστολόγια της πλάκας. Όλα τριγύρω αλλάζουνε, κι όλα τα ίδια μένουν”.

“Θα σας γράψω  κάτι πολύ προσωπικό, που δεν απηχεί καμία άποψη εκτός από τη δική μου. Όταν ακούω ανθρώπους να λένε ότι η ναζιστική ακροδεξιά “μπήκε νομίμως και εκπροσωπείται στο κοινοβούλιο και χρήζει του σεβασμού μας”, παθαίνω ναυτία. Κανονική ναυτία.  Σωματοποιημένη. Κυριολεκτικά μου πετάγεται το φαγητό από το στομαχί. Δεν υπάρχει αρκετός εμετός στον κόσμο αυτό ώστε να με ανακουφίσει από κάτι τέτοιες δηλώσεις.  Προσπαθώ να είμαι ήρεμη, αλλά σε τέτοια θέματα το χάνω λίγο. Και το χιούμορ και τα λογικά μου. Προσπαθώ όμως να επανέλθω στην λογική και τη διαλλακτικότητα- δεν είναι εποχές για να χάνεις την ψυχραιμία σου”.

“Δεν έχω μεγάλο πανικό με την εκλογικά καταγεγραμένη “τάση” προς την άκρα δεξιά. Στη δουλειά μας πάντα υπήρχαν “σταγονίδια” και τα καταγράφαμε. Προσπαθώ να παρηγορηθώ με το 93 τοις εκατό των συμπατριωτών μου που δεν την ακολούθησαν την τάση αυτή. Αυτό με κρατάει στοιχειωδώς ψύχραιμη. Προς το παρόν”.

“Χάρηκα πολύ με τις σφαλιάρες on air. Λυπήθηκα για τις δύο κυρίες που υπέστησαν την απρόκλητη επίθεση και τη σωματική βία, αλλα υπερισχύει μέσα  μου το συναίσθημα ότι επιτέλους, το “αληθινό πρόσωπο” του απέναντι  αποκαλύφθηκε σ΄όλο το τραμπουκικό του μεγαλείο. Οι  συγκεκριμένες κυρίες έχουν κότσια, δεν κάθονται στη γωνίτσα τους. Τις θαυμάζω για την στάση τους”.

“Έγινα δημοσιογράφος….μάλλον από κληρονομικό χάρισμα! (λέμε και καμιά βλακεία να περνάει η ώρα)”

“Ναι, ειμαι πολύ ικανοποιημένη και χορτάτη, μου δόθηκαν απίθανες ευκαιρίες, έκανα ότι μπορούσα να σταθώ στο ύψος. Δηλαδή, αν παραπονεθώ, θα πέσει ο ουρανός στο κεφάλι μου!”

“Εφτα χρόνια ασκούσα και τα δύο επαγγέλματα (ηθοποιός –δημοσιογράφος). Κάποια στιγμή έπρεπε να διαλέξω. Δουλειά στο θέατρο ήταν δύσκολο να βρεις κάθε σεζόν. Ετρεχαν νοίκια, διάφορες υποχρεώσεις, οπότε και  αφοσιώθηκα λοιπόν σταθερά  στα μήντια και στα στρείδια,  Ετσι απέκτησα   ανεξαρτησία και οικονομική αυτονομία. Και κάποιον αυτοσεβασμό, αν θέλετε, διότι το θέατρο δίνει μεγάλες σφαλιάρες- θέλει κότσια να τις αντέξεις”.

“Ε, αφού δεν έκανα για το άθλημα (θέατρο). Δεν κάνουμε όλοι για όλα! Τι πειράζει να παραδέχεσαι ότι δεν είσαι καλός σε κάτι; Ξέρω να κάνω σκί; Όχι. Ξέρω να ζωγραφίζω; Ούτε με σφαίρες. Και στο θέατρο. Εχουμε όλοι οι άνθρωποι ικανότητες, χαρίσματα, και αδύνατα σημεία. Μεγάλωσα, ωρίμασα κάπως, εκεί γύρω στα τριάντα. Και είπα, γιατί να παλεύω με τις αδυναμίες μου και να μην εκμεταλλευτώ τις ευκολίες; Σε κακό δεν μου βγήκε, πάντως”.

“Στην τεμπελιά-νομίζω ότι είμαι πρωταθλητής κόσμου”.

“Ε, απλώς μετέφερα το info-junkie εντός μου, σε ώρες που ο γιός μας είναι σχολείο ή κοιμάται. Σιγά τα αυγά”.

“Ιδέα δεν έχω τι θα κάνω όσον αφορά δουλειά. Κυνηγάω κάτι ένσημα μπας και πάρω στη σύνταξη. Αν παρουσιαστεί εργασία, βέβαια, αμέσως θα αναστείλω τη σύνταξή μου και θα δουλέψω. Δεν είμαι ακόμα έτοιμη για καφενείο και πρέφα. Επαγγελματικά, με καλύπτει απόλυτα το δημοσιογραφικό  ιστολόγιο www.protagon.gr, στο οποίο διαθέτω ένα απειροελάχιστο ποσοστό, συμμετοχής με πολλούς αξιόλογους συναδέλφους. Το site σημειώνει  διαρκή άνοδο κάτι που μας χαροποιεί  μέσα στη γενική κατάθλιψη και απόγνωση των ημερών”.

“Κριτική για τη δουλειά μου; Πάντα ευπρόσδεκτη. Είναι πικρό φάρμακο, αλλά θεραπευτικό να σε “γειώνουν” με την πραγματικότητα μέσω της κριτικής.   Ειδικά όταν την ψωνίζεις, ελαφρώς και… βλακίζεις.  (Μου συμβαίνει συχνά και ξέρω)”.

“Αυτές τις μέρες στο κομοδίνο υπάρχει το “Ιs everything shit,or is it just me?” των Στηβ Λόυ και Αλαν Μακάρθυ (εκδ. Time Warner, από τη σειρά “Η εγκυκλοπαίδεια της ζωής”). Μου αρέσει πολύ που το έγραψαν δύο συγγραφείς, νομίζω αν εξέδιδα ένα βιβλίο θα το έκανα μόνο με κάποιον άλλο.  Ντουέτο!
Ζυτράνα Ζατέλη και Μαργαρίτα Καραπάνου, οι Ελληνίδες  “μου”.  Δεν τις έχω ξεπεράσει κι ούτε πρόκειται.
Ο Φίλιπ Ροθ και η Κλαρίσσα Πίνκολα Εστες (τα πρώτα της) μου γυμνάζουν τον εγκέφαλο. Και άλλα. Διαβάζω αρκετά”.

“Μια δυο  φορές έχω έρθει στη Κύπρο λίγες μέρες, πάντα για δουλειά. Δεν ξέρω τίποτα για την Νήσο. Ψέματα να γράφουμε, η κολακείες; Ο πρώτος μου  εργοδότης ήταν Κύπριος. Από τη Μόρφου. Ο Θεοχάρης Ιωαννίδης, εξέδιδε τότε το περιοδικό “Κοσμοπόλιταν” στην Ελλάδα.  Κύριος. Ο καλύτερος εργοδότης που είχα ποτέ. Με κακόμαθε,νόμιζα ότι όλοι οι επόμενοι θα ήταν ντόμπροι, απαιτητικοί και ειλικρινείς όπως εκείνος. (Πόσο αθώα ήμουν).
Στην κυπριακή καθημερινότητα είμαι άσχετη και ελλειπέστατα ενημερωμένη. Ξέρω να σου πω τις  “Πλάτρες” του Σεφέρη, κάποτε τις έλεγα απ΄έξω, τώρα ξεχνάω στίχους, στροφές ολόκληρες. Ξέρω τα βλέμματα των ανθρώπων από την Κύπρο που  έτυχε να γνωρίσω στην Αθήνα. Αυτά τα βλέμματα τα υγρά, που σκοτεινιάζουν όταν θυμούνται τις πατρίδες, τη ζωή, τους ανθρώπους που είχαν και έχασαν. Ακόμα κι όταν είναι πολύ νέοι για να θυμούνται στ’ αλήθεια. Ξέρω ότι οδηγείτε εγγλέζικα, όπως στην Αυστραλία. Μη με αφήσεις ποτέ να  πάρω τιμόνι εδώ, εντάξει;  (Ακόμα πληρώνω τα σπασμένα  των Αντιπόδων, είμαι public enemy!)
Τι άλλο ξέρω για την Κύπρο; Ελάχιστα. Εχω δεί την Πράσινη Γραμμή . Εχω δει και τη “γραμμή” σε άλλη χώρα, όχι ελληνόφωνη, το σύνορο του αίσχους  ανάμεσα στα ισραηλινά και τα παλαιστινιακά εδάφη. Κι έχω ντραπεί που είμαι άνθρωπος, θα προτιμούσα να έχω γεννηθεί κατσαρίδα, ή πουλί, καλύτερα πουλί, τώρα που το σκέφτομαι.
Ξέρω  ότι το Τρόοδος είναι πολύ δροσερό τα καλοκαίρια και μπορείς να το σκάσεις προς τα κει, να γλιτώσεις τη μεγάλη ζέστη. Ξέρω τη γεύση της θάλασσας στην Λεμεσό, πολύ έξω από την πόλη, με την ανατολή του ήλιου, μετά από μια παράξενη, αλλά πολύ παράξενη νύχτα που δεν θυμάμαι αν ήταν όνειρο, ή εφιάλτης, ή αν την έζησα στ΄αλήθεια. Ξέρω πως όταν κάθεσαι προσκεκλημένος για γεύμα πρέπει να φάς μισή μπουκιά μόνο από το πρώτο πιάτο. Μόνο μισή μπουκιά, όσο πεντανόστιμο κι αν είναι, γιατί ακολουθούν άλλα 147 φαγητά εξίσου νόστιμα και πρέπει να κάνεις χώρο στο στομάχι προκαταβολικά, για να μη σκάσεις. (Που θα σκάσεις τελικώς, δεν τίθεται θέμα).Τι ξέρω τελικά, για την Κύπρο; Στην πραγματικότητα, τίποτα”.

“Χορτάτη από αγάπη; Κανείς δεν χορταίνει την αγάπη. Είναι σαν να χορταίνεις το νερό, πάντα θα ξαναδιψάς σε λίγο… Ή όχι;”

“Ένας αγαπημένος στίχος που ίσως ταιριάζει στις μέρες αυτές που διανύει η Ελλάδα και κατ’ επέκταση ο κόσμος: Για ένα πουκάμισο αδειανό, για μιαν Ελένη”.