Ο Χρίστος Τουλούρας γεννήθηκε στην Αμμόχωστο το 1973. Μετανάστευσε με τους γονείς του στη Ν. Αφρική και επέστρεψε στη Κύπρο το 1977. Έζησε στη Λάρνακα όπου τελείωσε το Λύκειο και το Γυμνάσιο της πόλης του Ζήνωνα. Σπούδασε Διεύθυνση Τουριστικών Επαγγελμάτων στην Θεσσαλονίκη και Διοίκηση Επιχειρήσεων στο Leicester της Αγγλίας. Έζησε δέκα χρόνια στο εξωτερικό και γύρισε πίσω στη Κύπρο το 2000. Έχει γράψει δυο νουβέλες, «Θαλασσήλια του Έρωτα» και «Ο Ελαιώνας των Δακρύων» και διηγήμητα στο “Νέα Εποχή”. Η νουβέλα του «Ο Ελαιώνας των Δακρύων» είχε επιλεχθεί από το Υπουργείο Παιδείας για να εκπροσωπήσει τη Κύπρο το 2012 στο Διεθνή Φεστιβάλ Βιβλίου στη Βουδαπέστη. Με τον Χρίστο συναντηθήκαμε για καφέ, για να συζητήσουμε για τα βιβλία του και την τέχνη γενικότερα. Μέσα από μια όμορφη κουβέντα δεν έχουν σημασία οι ερωτήσεις, παρά μόνο οι ουσιαστικές απαντήσεις. Πιο κάτω λοιπόν, τα λόγια του συγγραφέα από μια συζήτηση που είχε κέντρο τον άνθρωπο και τις τέχνες.
Της Γιώτας Δημητρίου
«Ένας άνθρωπος ο οποίος ψάχνεται, προχωρεί στη ζωή, αφομοιώνει πράγματα, ιδέες, έχει μέσα του την ιστορία της οικογένειας του, του τόπου του, όλα αυτά σαν κουβάρι μπλέκονται μέσα του. Μετά έρχεται η εμπειρία και ξετυλίγει το κουβάρι και οι ιστορίες γράφονται μόνες τους. Όταν γράφω, συνήθως ξεκινώ για αλλού και πάω αλλού τις ιστορίες μου. Αλλά το τέλος…. το τέλος το γνωρίζω πάντα, από την αρχή».
«Δυστυχώς η Κύπρος δεν συμμετέχει σε Διεθνείς Εκθέσεις Βιβλίου. Το 2011 και 2012 η Κύπρος είχε λάβει μέρος στο Διεθνή Φεστιβάλ Βιβλίου στη Βουδαπέστη . Το 2012 το Υπουργείο παιδείας είχε επιλέξει τη δική μου νουβέλα, «Ο Ελαιώνας των Δακρύων», να εκπροσωπήσει την Κύπρο σε αυτό το Διεθνή Φεστιβάλ στη Βουδαπέστη. Ήταν ένα φεστιβάλ για πρωτοεμφανιζόμενους συγγραφείς . Εκεί μου δόθηκε η ευκαιρία να μιλήσω για το έργο μου και να συνειδητοποιήσω πως η Ευρώπη έχει πολλούς καταπληκτικούς λογοτέχνες. Μου ανοίχτηκαν νέοι ορίζοντες. Μέχρι τώρα η λογοτεχνία στη Κύπρο καταπιανόταν με την θρησκεία, την ιστορία και τον έρωτα. Στο Φεστιβάλ είδα ότι οι νέοι συγγραφείς γράφουν για ιδέες. Για ανθρώπινες ιστορίες, για σεξουαλικές προτιμήσεις, για κοινωνικό αποκλεισμό, για προβλήματα πέρα από τα τετριμμένα που ενδεχομένως ασχολείται ως επί το πλείστο η Κυπριακή Λογοτεχνία σήμερα. Εκεί είδα νουβέλες και μυθιστορήματα γραμμένα σε ένα άλλο επίπεδο το οποίο εμείς οι Κύπριοι ακόμη δεν το έχουμε φτάσει. Οι νέοι συγγραφείς της Ευρώπης είναι προβληματισμένοι για την παγκοσμιοποίηση, για την Ευρώπη. Στο Φεστιβάλ δημιούργησα φιλίες. Σημαντικές φιλίες….Andre Gago (Πορτογάλλος) και Toine Heimans (Ολλανδός)».
«Η νουβέλα μου «Ο Ελαιώνας των Δακρύων» με ταξίδεψε σε νέους κόσμους. Όχι μόνο όταν την έγραφα. Με πήρε στη Βουδαπέστη στο Διεθνή Φεστιβάλ . Εκεί γνώρισα τον διάσημο Ιταλό συγγραφέα Claudio Magris, ήταν το τιμημώμενο πρόσωπο του Φεστιβάλ. Γνωρίζοντας τον συνειδητοποίησα πόσο οι σπουδαίοι λογοτέχνες σήμερα, ανησυχούν για το νέο πρόσωπο της Ευρώπης. Θεωρούν ότι το αύριο της Ευρώπης είναι τρομακτικό».
«Είναι επιτέλους καιρός να ξεφύγουμε από το κόμπλεξ να προβάλλουμε μόνο Έλληνες συγγραφείς. Υπάρχουν και αρκετοί αξιόλογοι Κύπριοι λογοτέχνες, παλιοί αλλά και νέοι. Πιστεύω ότι είναι καιρός το Υπουργείο Παιδείας να ξεκινήσει να βλέπει και τους Κύπριους λογοτέχνες. Κάθε χώρα έχει τους σπουδαίους λογοτέχνες της. Και η Κύπρος έχει. Πρέπει να δοθεί το κατάλληλο βήμα».
«Δεν ξέρω πώς γεννήθηκαν οι ιστορίες μου. Κουβαλώ μέσα μου εικόνες, τόπους, όνειρα, ιστορίες της οικογένειας μου, του περίγυρου μου, πάθη, φόβους. Χρειάζεται μια εμπειρία για να βγουν και να γίνουν λέξεις και οι λέξεις να γίνουν νουβέλα. Η πρώτη ιστορία μου είναι στην Λατινική Αμερική, είχα πάει στη Λατινική Αμερική, έζησα εκεί. Ξέρεις, όταν ήμασταν μικροί τα καλοκαίρια μας φαινόντουσαν ατέλειωτα και όμορφα επειδή ακριβώς ήμασταν μικροί και τα καλοκαίρια ανακαλύπταμε ένα νεόπλαστο κόσμο. Ε, το ίδιο έπαθα και με την Λατινική Αμερική. Ήταν ένας νεόπλαστος κόσμος για μένα. Πιστεύω πως για τον κάθε άνθρωπο υπάρχουν κάποιοι συγκεκριμένοι τόποι, που ανάλογα με την προσωπικότητα που διαθέτει τον εμπνέουν….»
«Ταξίδεψα πολύ, έζησα και δούλεψα στο εξωτερικό (Ελλάδα και Ιταλία), κάτω από δύσκολες συνθήκες. Έχω πάει σχεδόν παντού Ευρώπη, σε πολλές χώρες στην Λατινική Αμερική, Αφρική, Μέση Ανατολή. Η Αφρική έχει μια μαγεία εξωτική, σε τραβάει, είναι μαγνητική».
«Προέρχομαι από μεταναστευτική οικογένεια. Έχουμε συγγενείς σε όλο τον κόσμο. Πραγματικά! Σε κάθε Ήπειρο έχουμε συγγενείς . «Στην δικιά μου οικογένεια είμαστε παγκόσμιοι», αυτό λέω μεταξύ σοβαρού και αστείου, αφού παντού έχουμε κάποιο δικό μας. Πάω σε τόπους και βρίσκω συγγενείς μου, κομμάτια του εαυτού μου. Δέχομαι εύκολα νέες κουλτούρες. Ο ρατσισμός που βλέπω γύρω μας τα τελευταία χρόνια με λυπεί. Εμένα η οικογένεια μου έζησε στο εξωτερικό, έχω συγγενείς παντού στο κόσμο, Κύπριοι υπάρχουν σε κάθε γωνιά της γης, και τώρα εμείς θα «φάμε» τους ξένους που έρχονται στη Κύπρο; Είναι παράλογο όλο αυτό που συμβαίνει».
«Αν ένας τόπος όπως η Κύπρος με τόσα προβλήματα δεν έχει πολιτικοποιημένους ανθρώπους των τεχνών, τότε ποιους περιμένουμε να πολιτικοποιηθούν; Σπουδαίοι άνθρωποι των τεχνών ήταν πολιτικοποιημένοι αριστεροί. Ζοσέ Σαραμάνγκο, Γιάννης Ρίτσος, Νερούδα, Μασίμο Καρλότο, Πικασό, και τόσοι και τόσοι άλλοι, αριστεροί και έντονα πολιτικοποιημένοι. Ο πατέρας μου ήταν ένας από τους ιδρυτές του ΔΗΚΟ, αλλά πάντα με καλές σχέσεις με την αριστερά. Εγώ προσωπικά, μετά που ταξίδεψα στο κόσμο, διάβασα ιστορία και λογοτεχνία, διάβασα τον Τσε, τα απομνημονεύματα της γυναίκας του, κατέληξα ότι εγώ ως Χρίστος, μέσα μου κουβαλώ τον ρομαντικό αριστερό».
«Από τα ταξίδια μου στις γειτονιές του κόσμου κουβαλώ πολλές μνήμες. Θυμάμαι στην Σάντα Κρουζ στη Βολιβία, γνώρισα τον γιο ενός από τους εναπομείναντες στρατιώτες του Ερνέστο Τσε Γκεβάρα».
«Πολλά από τα σημερινά έργα είναι χαοτικά. Χαοτικό είναι όταν δεν ξέρεις ποιος είσαι. Ενώ οι παλιοί μάθαιναν πρώτα τον εαυτό τους για να δώσουν ένα έργο. Γι αυτό και βλέπεις σημαντικούς παλιούς καλλιτέχνες να ανησυχούν, επειδή βλέπουν τι γίνεται γύρω τους. Ο Μίκης Θεοδωράκης κι άλλοι σπουδαίοι ανησυχούν, λένε «που πάμε;» Βλέπουν στους νέους καλλιτέχνες ένα χάος».
«Είμαστε ένας νέος λαός με περίπου 50 χρόνια γέννησης. Δεν έχουμε ιστορία στις τέχνες. Λυπάμαι που θα το πω, αλλά ζούμε ρηχά στη Κύπρο. Επιδερμικά τα ζούμε όλα. Ως λαός είμαστε του «φαίνεσθαι» και όχι του «είναι». Είμαι όμως αισιόδοξος. Πιστεύω ότι θα αλλάξουν τα πράγματα. Υπάρχουν και συνειδητοποιημένοι και καταρτισμένοι άνθρωποι των τεχνών με οράματα».
«Με ανησυχεί να μην απογοητεύονται οι νέοι καλλιτέχνες με αποτέλεσμα ή να εγκαταλείπουν την Κύπρο ή να παραιτούν την τέχνη τους. Κι αυτό έχει χρέος η πολιτεία να το δει».
«Σήμερα γράφω κάτι καινούριο. Για πρώτη φορά μυθιστόρημα ….Θα εκδοθεί μέσα στο 2013»
«Το ότι είμαι πατέρας , με ένα ένα 12χρονο γιο, με κάνει να παίρνω τον κόσμο πιο σοβαρά. Και να ανησυχώ περισσότερο. Ανησυχώ που οι πολιτικοί καταστρέφουν τον κόσμο και δεν θα έχουν δουλειές τα παιδιά μας αύριο. Είμαι θυμωμένος που ο γιος μου δεν μπορεί να πάει στο Βαρώσι, εκεί που γεννήθηκε ο πατέρας του. Περιμένω από εμένα τον ίδιο να αλλάξω καταστάσεις και μετά από όλους τους άλλους, αρμόδιους και μη».
«Δεν ξέρω αν είμαι σε θέση να δώσω συμβουλές σε κάποιο που θέλει να ασχοληθεί με το γράψιμο ή με τις τέχνες γενικότερα. Αυτό όμως που θα έλεγα σε ένα νέο παιδί που σκοπεύει να ακολουθήσει αυτό το δρόμο, είναι να μην περιμένει να ζήσει ή να γίνει πλούσιος από αυτό. Δεν γίνεται να βλέπεις τη τέχνη ως business. Δεν γίνεται να γράφεις ένα βιβλίο με σκοπό να βγάλεις λεφτά. Δεν συνδυάζονται αυτά, πώς να το κάνουμε; Όταν κάποτε ρώτησαν τον Ντοστογιέφκσυ τι θυμάται από την όλη πορεία του, απάντησε «την πείνα». Πέρασε πείνα, για να μπορεί να κάνει τέχνη. Ξέρεις, είναι αυτό που έχει ειπωθεί «Η τέχνη δεν είναι για τους πολλούς και οι πολλοί δεν είναι για την τέχνη».
«Σήμερα νομίζουμε ότι τέχνη = ελίτ. Δεν είναι έτσι».
«Η τέχνη εξυψώνει την κοινωνία. Μήπως όμως έτσι όπως έχει ανοιχθεί, έχει κατακρεουργηθεί; Ένας Εγγλέζος διάσημος κριτικός είπε ότι από την στιγμή που η τέχνη ξαπλώθηκε και έφυγε από τα στενά πλαίσια των ανθρώπων που αγαπούσαν τις τέχνες και απλώθηκε στις μάζες, έπεσαν λεφτά κι έγινε η τέχνη θέμα λεφτών . Όμως, η δουλειά της τέχνης είναι να εμπλουτίζει εσωτερικά τον κόσμο, να ξυπνά συναισθήματα, να ξαναζωντανεύει κόσμους και να διανθίζει ιστορίες μέσα μας. Να μας εμπλουτίζει εσωτερικά, αυτός είναι ο ρόλος της τέχνης, όχι να εμπλουτίζει τσέπες».
«Ο εκδοτικός οίκος “Εν Τύποις” έχει εκδώσει 160 τίτλους. Υπάρχει από το 1996 , προσφέρουν νέες ιδέες και προσπαθούν να κρατηθούν μέσα από τις πραγματικές αντίξοες συνθήκες που επικρατούν στην Κύπρο. Πίστεψαν σε μένα και αυτό που σέβομαι σε αυτό τον εκδοτικό οίκο είναι το γεγονός ότι βλέπουν το συγγραφικό ταλέντο και εκτιμούν αξίες».
*Τη νουβέλα του Χρίστου Τουλούρα, «Ο Ελαιώνας των Δακρύων», μπορείτε να τη βρείτε στο βιβλιοπωλείο “Bibliocosmos”, στη Λάρνακα, τηλέφωνο , 24665792, σε επιλεγμένα βιβλιοπωλεία και στον εκδοτικό οίκο “Εν Τύποις” στη Λευκωσία τηλέφωνο 22452186.
