Γράφει η Γιώτα Δημητρίου
(Η Γιώτα είναι απόφοιτος θεατρικών σπουδών και σήμερα βρίσκεται στο δεύτερος έτος του διδακτορικού της στο Πανεπιστήμιο του Bristol. Το PhD της ονομάζεται: An Exhibition of Hidden Stories – The Lives of Others – Research into methods of staging an oral history archive)
Ήταν το τέλος της συντηρητικής εποχής του 1950, η αρχή μιας φεμινιστικής εποχής, ήταν η αρχή της δεκαετίας του 1960. Το 1962,μετά από διάφορα περιοριστικά ζητήματα ο Στάνλεϊ Κιούμπρικ κατάφερε να δείξει τη Λολίτα του και στον υπόλοιπο κόσμο. Το Λολίτα είναι ένα μυθιστόρημα του Βλαντιμίρ Ναμπόκοφ που δημοσιεύθηκε το 1955. Μετά τη δημοσίευσή του το μυθιστόρημα απέκτησε κλασικό στάτους και μάλιστα καθιερώθηκε ως ένα από τα πιο γνωστά και πιο αμφιλεγόμενα παραδείγματα της λογοτεχνίας του εικοστού αιώνα. Το όνομα «Λολίτα» έχει πλέων εισέλθει στην ποπ κουλτούρα για να περιγράψει ένα σεξουαλικά πρώιμο κορίτσι. Το μυθιστόρημα έγινε ταινία απο τον Στάνλεϊ Κιούμπρικ το 1962, όπως ανάφερα, και ξανά το 1997 από τον Adrian Lyne. Όμως σε αυτό το άρθρο, (όπως λέει και ο τίτλος) θα μιλήσω για την Λολίτα του αγαπημένου μου σκηνοθέτη Στάνλεϊ Κιούμπρικ.
Όλοι ξέρουμε την ιστορία του μεσήλικα καθηγητή λογοτεχνίας Humbert, που έχει εμμονή με τη δεκατετράχρονη Dolores Haze, με την οποία μπλέκεται σεξουαλικά στη συνέχεια όταν έχει γίνει πατριός της. Όμως, η ταινία είναι περισσότερο μια επίμαχη ιστορία. Για μένα τουλάχιστο λόγο του συμβολικού χαρακτήρα της, αναλαμβάνει την φιλοδοξία να δηλώσει κάτι για την εποχή του. Και μέσα από τις περισσότερες ταινίες του βλέπουμε πως ο Κιούμπρικ πηγαίνει ενάντια στο κατεστημένο και αμφισβητεί το status quo, αφού με τις ταινίες του σχηματίζει μια συζήτηση, η οποία κάνει το ακροατήριο του να προβληματίζεται για το συγκεκριμένο θέμα. Ο συγκεκριμένος σκηνοθέτης είχε μανία με την ανθρώπινη σεξουλικότητα και το πως εκτελούμε τους «ρόλους» των φύλων μας. H μάχη των δύο φύλων φαίνεται καθαρά μέσα από αυτήν την ταινία, καθώς υπάρχει συνεχείς μετατόπιση εξουσίας από τον άντρα στην γυναίκα και απο την γυναίκα στον άντρα. Ο ρόλος της Charlotte (η μαμά της Λολίτας και η γυναίκα του Humbert), μια μεσήλικη γυναίκα, χήρα, αντικατοπτρίζει τη συντηρητική δεκαετία που έχει μόλις περάσει και μέσα από Λολίτα βλέπουμε τον ερχομό μιας νέας πιο ευτυχισμένης, νεανικής εποχή. Και βλεπουμε τον καθηγητή σε δίλημμα μεταξύ αυτών των δύο εποχών, είναι όμως εμφανή πιαν θέλει πραγματικά. Είναι πολύ αυστηρός με την γυναίκα του την Charlotte, επειδή αυτή συμβολίζει την προηγούμενη περίοδο και το πως «αντιμετωπίζονται» οι γυναίκες, αλλά είναι πολύ επιεικής και ανέχεται την Λολίτα, όχι μόνο γιατί είναι έφηβη ή επειδή φοβάται πως θα τον αφήσει, αλλά γιατί η ίδια αντιπροσωπεύει μια διαφορετική εποχή όπου οι γυναίκες έχουν σχεδόν όσα δικαιώματα έχουν και οι άνδρες.
Λέγετε πως το σενάριο έχασε τον ερωτισμό του, λόγω της απογραφής της εποχής της οποίας η ταινία παράχθηκε. Αν και την ίδια στιγμή η ταινία είναι σε μεγάλο βαθμό σεξοποιημένη, ο σκηνοθέτης χρησιμοποιεί μια τακτική παρουσίασης όπου δίνει σεξουαλικά υπονοούμενα. Επίσης ο Κιούμπρικ είχε μια εμμονή με τις έννοιες της ζωής και του θανάτου. Αυτό το βλέπουμε στην ταινία, όπως φαίνεται από το άνοιγμα (το οποίο είναι και το τέλος) το σούτ της τρύπας από σφαίρα στο πορτρέτο της νεαρής κοπέλας, η οποία υποτίθεται ότι είναι Λολίτα και που είναι συμβολική της αμετάκλητης αμαύρης ζωή της, το παρελθόν,το παρόν και το τραγικό μέλλον της. Υπάρχουν αναφορές στην ιστορία του Φρανκενστάιν, αφού αυτό παρακολουθούν οι πρωταγωνιστές στο ραντεβού τους. Η ιστορία του Φρανκενστάιν οδηγεί στην θεωρία του Compex για τον Θεό (η ένταση μεταξύ γονέα και παιδί) που είναι εμφανή στην ταινία μεταξύ της Charlotte και του Humbert, καθώς και μεταξύ της Charlotte και της Λολίτας και του Humbert και της Λολίτας . Εκτός από αυτό, είναι και συνδεδεμένο στην ιδέα της αυτοκαταστροφής που επίσης οδηγεί στην ιδεολογία του Frankeinstein και στο Οιδιπόδειο Σύμπλεγμα ότι η γνώση οδηγεί στην καταστροφή, η οποία ιδέα είναι επίσης και πολύ στενά συνδεδεμένη με τη θρησκεία.
Θα μπορούσα να μιλώ για ώρες για αυτή τη ταινία και τους συμβολισμούς της, αλλά δυστυχώς ή ευτυχώς δεν μου φτάνουν οι λέξεις.
Τα λέμε την άλλη εβδομάδα!
