Γράφει η Ελένη Μωυσέως
Απόφοιτος Παντείου Πανεπιστημίου, Διεθνών Ευρωπαϊκών Σπουδών
Εmail: elenicymois@yahoo.gr
Η πολιτική αδυναμία του ΟΕΟΣ και του Συμβουλίου της Ευρώπης (τα οποία αναλύσαμε σε προηγούμενα άρθρα), οδήγησαν σε μια εξεύρεση εναλλακτικής λύσης που θα ήταν η ολοκλήρωση όπως επιδιωκόταν, αλλά σε περιορισμένους τομείς. Το 1950 ο υπουργός εξωτερικών της Γαλλίας εξήγγειλε σχέδιο λέγοντας « η γαλλική κυβέρνηση προτείνει να θέσει το σύνολο της γαλλογερμανικής παραγωγής άνθρακα και χάλυβα υπο μια κοινή ανώτατη αρχή σε έναν οργανισμό ανοικτό στη συμμετοχή των άλλων χωρών της Ευρώπης. Η παραγωγή θα προσφέρεται σε όλο τον κόσμο χωρίς διάκριση και αποκλεισμό». Η θέσπιση μιας ανώτατης αρχής προσέδινε μια πολιτική διάσταση σε έναν οικονομικό οργανισμό. Τα μέλη του οργάνου δεν θα εξαρτιόνταν από εθνικές κυβερνήσεις κα οι αποφάσεις θα είχαν ισχύ άμεσης εκτέλεσης από τα κράτη, υπάγονταν όμως στον έλεγχο ενός δικαιοδοτικού οργάνου. Η υπαγωγή του άνθρακα και χάλυβα (προϊόντων απαραίτητων για πολεμικούς εξοπλισμούς), έγινε για την ικανοποίηση δυο στόχων 1)να κάνει αδύνατη μια νέα σύγκρουση μεταξύ Γαλλίας και Γερμανίας και, 2) να θέσει τις βάσεις για τη δημιουργία μιας ευρωπαϊκής ομοσπονδίας.
Εμπνευστής και συντάκτης του σχεδίου ήταν ο Jean Monnet, ο οποίος άφησε το εντονότερο αποτύπωμα στην 
ιστορία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και για αυτό ονομάζεται ο πατέρας της Ευρώπης. Οι χώρες που αποδέχτηκαν τη γαλλική πρόταση ήταν η Γερμανία, Βέλγιο, Ιταλία, Ολλανδία, Λουξεμβούργο ενώ η Αγγλία την απέρριψε. Έτσι, στις 18 Απριλίου 1951 υπογράφτηκε στο Παρίσι η ιδρυτική συνθήκη της Ευρωπαϊκής κοινότητας Άνθρακα και Χάλυβα (ΕΚΑΧ), πεντηκονταετούς ισχύος με την εγκαθίδρυση μιας κοινής αγοράς άνθρακα και χάλυβα μέσω της κατάργησης δασμών και ποσοτικών περιορισμών, απαγόρευση διακρίσεων και επιδοτήσεων ή κρατικών ενισχύσεων.
Την περαιτέρω ενίσχυση της ολοκλήρωσης πρόσφεραν τρείς προτάσεις. Η πρώτη προερχόταν από τον Jean Monnet όπου πρότεινε την ίδρυση ενός ευρωπαϊκού οργανισμού ατομικής ενέργειας που θα διασφάλιζε και τον έλεγχο της μελλοντικής ανάπτυξης της γερμανικής πυρηνικής βιομηχανίας. Η δεύτερη πρόταση ήρθε από τον Υπουργό Εξωτερικών της Ολλανδίας, Beyen, ο οποίος πρότεινε τη δημιουργία μιας μεγάλης ελεύθερης αγοράς που θα έφερνε γενική οικονομική ολοκλήρωση. Η Τρίτη πρόταση πραγματοποιήθηκε από τον πρωθυπουργό του Βελγίου, Spaak, ο οποίος πίστευε στην ολοκλήρωση κατά τομείς έτσι πρότεινε την επέκταση της ΕΚΑΧ στα πεδία των μεταφορών, ενέργειας . Τα γεγονότα της διεθνούς συγκυρίας όπως η κρίση στο Σουέζ έδειξαν την αδυναμία της Ευρώπης να αντιδράσει αλλά και την συρρίκνωση του διεθνούς ρόλου της.
Αυτά οδήγησαν στην υπογραφή στη Ρώμη το 1957 των ιδρυτικών συνθηκών της Ευρωπαϊκής Οικονομικής Κοινότητας (ΕΟΚ) και της Ευρωπαϊκής Κοινότητας Ατομικής Ενέργειας (ΕΚΑΕ) από τα έξι κράτη. Σκοπός της ΕΚΑΕ ήταν η δημιουργία συνθηκών για την ειρηνική χρησιμοποίηση της ατομικής ενέργειας.
Η ΕΟΚ είχε ως στόχο τη δημιουργία μιας τελωνειακής ένωσης όπου θα καταργούνταν οι δασμοί και οι ποσοτικοί περιορισμοί μεταξύ των κρατών-μελών, την υιοθέτηση κοινού εξωτερικού δασμολογίου, την κατάργηση συγχρόνως των φραγμών που εμπόδιζαν την ελεύθερη διακίνηση των προσώπων, των υπηρεσιών και των κεφαλαίων. Τα όργανα ήταν οι δύο επιτροπές της ΕΟΚ και ΕΚΑΕ τα μέλη των οποίων ήταν ανεξάρτητες προσωπικότητες που διορίζονταν με κοινή συμφωνία των κυβερνήσεων, υπηρετώντας το κοινοτικό συμφέρον. Λειτουργούσαν ως θεματοφύλακες των συνθηκών μεριμνώντας για την ορθή εφαρμογή τους. Επίσης, το Συμβούλιο Υπουργών είχε την εξουσία να απορρίπτει ή να τροποποιεί προτάσεις της Επιτροπής. Τα τρία μεγάλα κράτη είχαν από τέσσερις ψήφους, το Βέλγιο και η Ολλανδία από δύο και το Λουξεμβούργο μία. Το τρίτο όργανο των δύο κοινοτήτων ήταν η Κοινή Συνέλευση της ΕΚΑΧ η οποία από το 1962 μετονομάσθηκε σε Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και Ευρωπαϊκό Δικαστήριο. Η συνθήκη τουΜαάστριχτ το 1992, δημιούργησε την Ευρωπαϊκή Ένωση τροποποιώντας τις ιδρυτικές συνθήκες των κοινοτήτων και θεσπίζωντας νέες διατάξεις (όπως ήταν οι διατάξεις για την Οικονομική και Νομισματική ένωση που αφορούν μεταξύ άλλων τα τρία στάδια της και τα κριτήρια σύγκλισης, οι διατάξεις για την Κοινή Εξωτερική πολιτική και Πολιτική Ασφαλείας κτλ ). Η Συνθήκη τέθηκε σε ισχύ την 1Η Νοεμβρίου του 1993,και αποτελεί την γενέθλια ημερομηνία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η Αγγλία ύστερα από την πρώτη μείωση των δασμών από την ΕΟΚ και τον αποκλεισμό της από μια υποσχόμενη κοινοτική αγορά υπέβαλε αίτηση ένταξης το 1961 αλλά απορρίφθηκε λόγο του γαλλικού βέτο από τον πρωθυπουργό DeGaulle , την ίδια τύχη είχε και η δεύτερη αίτηση το 1967, τελικά η ένταξή της πραγματοποιήθηκε το 1972.
