Ο Ελλαδίτης Γιάννης Καλπούζος είναι συγγραφέας, στιχουργός και ποιητής. Το 2000 εκδόθηκε από τις εκδόσεις Ελληνικά Γράμματα η ποιητική του συλλογή “Το νερό των ονείρων” καθώς και το μυθιστόρημά του “Μεθυσμένος δρόμος”. Το 2002 εκδόθηκε από τις εκδόσεις Κέδρος η συλλογή διηγημάτων του “Μόνο να τους άγγιζα” και το 2005 από τις εκδόσεις Άγκυρα, το μυθιστόρημά του “Παντομίμα Φαντασμάτων” .Το 2006 και το 2007 από τις εκδόσεις Ίκαρος εκδόθηκαν οι ποιητικές συλλογές του “Το παραμιλητό των σκοτεινών Θεών” και “Έρωτας νυν και αεί”, με την οποία ήταν υποψήφιος στη “μικρή λίστα” για το κρατικό βραβείο ποίησης 2008. Το 2008 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο το μυθιστόρημά του “Ιμαρέτ” με υπότιτλο “Στη σκιά του ρολογιού” που κέρδισε το Βραβείο Αναγνωστών 2009, ενώ έχουν πουληθεί 75.000 αντίτυπα και μεταφράζεται στα Ιταλικά και στα Πολωνικά. Το 2011 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο το μυθιστόρημά του “Άγιοι και δαίμονες”, με υπότιτλο “Εις ταν Πόλιν”, το οποίο σε ό,τι αφορά τις πωλήσεις βρίσκεται στην 42η χιλιάδα. Επίσης έχει γράψει τους στίχους 70 τραγουδιών, τα οποία έχουν ερμηνεύσει γνωστά ονόματα του Ελληνικού πενταγράμμου. Τον Μάρτιο του 2013 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις Μεταίχμιο το μυθιστόρημά του “Ουρανόπετρα”, με υπότιτλο “Η δωδέκατη γενιά” και ήδη βρίσκεται στα 32.000 αντίτυπα. Με αφορμή την παρουσίαση του βιβλίου του “Ουρανόπετρα” στο Verochino στην Ορόκλινη, στις 5 Οκτωβρίου, αδράξαμε την ευκαιρία για μία συνέντευξη μαζί του. Ποια η σχέση του με τη Λάρνακα; Γιατί θα τιμηθεί από τον Δήμαρχο της πόλης ως Δημότης της Λάρνακας; Αυτά και άλλα πολλά συζητήσαμε στη συνέντευξη που ακολουθεί.
Της Γιώτας Δημητρίου
Ποια η σχέση σας με τη Λάρνακα και την Κύπρο;
Ξεκίνησε το 1977, όντας 17 ετών, όταν άρχισα ν’ αλληλογραφώ με ένα δεκατετράχρονο κορίτσι από τη Λάρνακα. Μια πυκνή αλληλογραφία, η οποία κράτησε για οκτώ χρόνια. Με το κορίτσι αυτό συναντήθηκα για πρώτη φορά ύστερα από επτά χρόνια στη Λάρνακα κι ένα χρόνο αργότερα έμελλε να γίνει η σύζυγός μου. Είναι η Θεογνωσία (Σούλλα) Υπερμάχου, από την ενορία Σωτήρα Λάρνακας. Η προσωπική σχέση και οι επισκέψεις μου στην Κύπρο από το 1984 μ’ έκαναν ν’ αγαπήσω την Κύπρο και τη Λάρνακα, ενώ ευτύχησα να γνωρίσω εξαιρετικούς ανθρώπους μιας άλλης γενιάς, που δεν υπάρχει πια. Άνθρωποι γεννημένοι στα τέλη του 1800 και στις αρχές του 1900. Είχα έτσι και πολλές μαρτυρίες για την χρονική περίοδο κατά την οποία εξελίσσεται το τελευταίο μυθιστόρημά μου “Ουρανόπετρα”. Ο Βασίλης Αντζουλίδης, ο παππούς της Θεογνωσίας, ήταν χαρισματικός άνθρωπος, όμως δυστυχώς τον έζησα μόνο για δύο χρόνια. Λάτρευε την Ελλάδα, γνώριζε κάθε μέρος της κι ας πήγε μονάχα δυο τάξεις στο δημοτικό σχολείο, και στην ψυχή του υπήρχε μόνο θέρμη για την πατρίδα. Αγνός, άδολος πατριωτισμός. Μέσα από τις διηγήσεις του, όπως και άλλων γερόντων, βοηθήθηκα να προσεγγίσω την ατμόσφαιρα και τον τρόπο σκέψης των Κυπρίων εκείνης της εποχής.
Θα σας έχουμε σύντομα και πάλι στο νησί μας όχι μόνο για παρουσιάσεις του βιβλίου σας αλλά και για
μια διάλεξη στο Πανεπιστήμιο Κύπρου. Να μιλήσουμε λίγο για το τι περιλαμβάνει η άφιξη σας στη Κύπρο αρχές Οκτωβρίου;
Είναι η δεύτερη φορά που παρουσιάζω την “Ουρανόπετρα” στην Κύπρο. Προηγήθηκαν στα τέλη Μαΐου παρουσιάσεις σε Λεύκαρα, Λεμεσό, Πάφο, Λευκωσία και Λάρνακα, ενώ έγιναν συνολικά 70 παρουσιάσεις σε όλη την Ελλάδα.Αυτή τη φορά ξεκινώ από τη Βορόκληνη ή Ορόκλινη όπως την ξέρουν οι περισσότεροι, στις 5 Οκτωβρίου στις 8 μ.μ. στον ατμοσφαιρικό χώρο του Verochino Cafenio του Γιάννου Σταυρινού. Θα γίνει παρουσίαση του βιβλίου, κατά την οποία θα προβάλλονται και εικόνες της παλιάς Κύπρου, ενώ σε προβολή βίντεο διαβάζουν αποσπάσματα οι ηθοποιοί Άγγελος Αντωνόπουλος, Κώστας Βουτσάς και Στράτος Τζώρτζογλου. Ειδικά στην Ορόκλινη θ’ ακολουθήσει παραδοσιακή Κυπριακή μουσική βραδιά με τη Στέλλα Γεωργιάδου. Στην αρχή θα ερμηνεύσει κι ορισμένα τραγούδια σε δικούς μου στίχους ο Κώστας Δημητρίου. Ακολουθεί η παρουσίαση της Δευτέρας, 7/10, την οποία διοργανώνει ο Δήμος Παραλιμνίου, υπό την αιγίδα του Μητροπολίτη Κωνσταντίας και Αμμοχώστου στην αίθουσα εκδηλώσεων του Δημαρχείου στις 7 μ. μ. Θα μιλήσει για το μυθιστόρημα και ο Αδάμος Μουζουρής, φιλόλογος, συγγραφέας και γυμνασιάρχης του Λυκείου Τσαγκαράδας Μαγνησίας. Την Πέμπτη, 10/10, στις 7:30 θα γίνει παρουσίαση στο δημοτικό μέγαρο Στροβόλου, την οποία διοργανώνουν ο Όμιλος Φίλων Δημοτικής Βιβλιοθήκης Στροβόλου και τα βιβλιοπωλεία Πάργα. Για το βιβλίο θα μιλήσει και Δρ Μαρία Μιχαηλίδου.Τέλος την Παρασκευή, 11/10, (7:30 μ.μ. – κτήρια Πανεπιστημίου Κύπρου Καλλιπόλεως αίθουσα Α018), έχει προγραμματιστεί από το Νεοελληνικό Σπουδαστήριο Πετρώνδα – Πανεπιστήμιο Κύπρου εκδήλωση με τίτλο: “Η Κύπρος ως λογοτεχνικός τόπος, Συζήτηση με τον συγγραφέα Γιάννη Καλπούζο”. Εισαγωγή και συντονισμό θα κάνει ο καθηγητής και πρόεδρος του Τμήματος Βυζαντινών και Νεοελληνικών Σπουδών του Πανεπιστημίου Κύπρου Παντελής Βουτουρής.
Το καινούριο σας βιβλίο ονομάζεται “Ουρανόπετρα”. Να μιλήσουμε λίγο γι αυτό;
Το πρώτο μέρος του βιβλίου ξεκινά το 1569 επί ενετοκρατίας στην Κύπρο. Παρακολουθεί την περιπετειώδη ζωή του Γερόλεμου και συγχρόνως την τοπιογραφία και την ανθρωπογεωγραφία της εποχής. Πώς εκατό φεουδάρχες καταδυνάστευαν τον λαό, ενώ εξιστορείται και η εισβολή των Οθωμανών το 1570 κι όσα συνέβηκαν μέχρι το 1572. Προς το τέλος του Μικρού Χρονικού δημιουργείται το μυστήριο τεσσάρων φυλαχτών, το οποίο θα λυθεί 340 χρόνια αργότερα. Το δεύτερο μέρος, και κύριο, εξελίσσεται επί αγγλοκρατίας, από το 1878 μέχρι το 1917. Μέσα από τη μυθοπλασία αναπαριστάνεται η καθημερινή ζωή της εποχής· οι παλικαράδες· οι φοροεισπράκτορες και οι τοκογλύφοι που απομυζούσαν τους αγρότες· τα καραβάνια των αγωγιατών και οι άμαξες που ταξίδευαν μέσα σε κουρνιαχτό· οι πρώτες κινηματογραφικές προβολές· σπίτια, μαχαλάδες, σχολεία, καφενέδες, χάνια και πόσα άλλα. Τέλος το μυθιστόρημα διαρρέει σχεδόν στο σύνολό του ο έρωτας, ο οποίος και βάζει σε μεγάλες δοκιμασίες τους ήρωες του.
Πέρα από τον πραγματολογικό καμβά και τη μυθοπλασία η “Ουρανόπετρα” πραγματεύεται σειρά διαχρονικών θεμάτων, όπως το νόμιμο άδικο και το παράνομο δίκιο, την αλαζονεία σε σχέση με το πεπερασμένο της ζωής, το δέσιμο με τους προγόνους μας, τον πατριωτισμό κ.α.
Ποιο ήταν το έναυσμα για ν’ αρχίσετε να γράφετε αυτό το βιβλίο;
Το έναυσμα έχει να κάνει με το ενδιαφέρον μου για τον ελληνισμό των γεωγραφικών εσχατιών, τους διαφορετικούς κατακτητές, μιας και στα δύο προηγούμενα βιβλία μου ασχολήθηκα με τους Οθωμανούς, και βέβαια η αγάπη μου για την Κύπρο. Εσώτερη επιθυμία μου είναι να λειτουργήσει αυτό το βιβλίο ως συνδετικός κρίκος στις σχέσεις των δύο μερών του ελληνισμού, Ελλαδιτών και Κυπρίων, έχοντας κατά νου τις πικρίες που δημιουργήθηκαν μετά το 1974. Ήδη υπήρξαν περιστατικά που με συγκλόνισαν. Ίσως περί αυτού να πούμε περισσότερα στις παρουσιάσεις.
Επίσης, είστε γνωστός και ως στιχουργός. Στίχοι σας έχουν μελοποιηθεί κι έχουν γίνει τραγούδια τα οποία ερμήνευσαν πολύ γνωστά ονόματα του Ελληνικού Πενταγράμμου όπως η Γλυκερία, ο Ορφέας Περίδης, η Ελένη Πέτα, η Νατάσα Θεοδωρίδου, και πολλοί άλλοι. Τι σημαίνει για ένα στιχουργό να μελοποιούνται οι στίχοι του;
Ο στίχος αποτελεί το μισό μέρος ενός τραγουδιού. Αναζητά, δηλαδή, το άλλο μισό του για να ολοκληρωθεί, κάτι σαν ερωτική σχέση. Το αρμονικό δέσιμο είναι το ζητούμενο κι όταν επιτυγχάνεται, ο δημιουργός νιώθει την ευεξία και τη συγκίνηση του ερωτευμένου όταν ανταποκρίνεται το ταίρι του.
Σήμερα διανύουμε την εποχή της οικονομικής κρίσης. Το βιβλίο διανύει κι αυτό κρίση; Ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος του βιβλίου σε τέτοιες εποχές;
Ο χώρος του βιβλίου είχε ανάλογες επιπτώσεις με τη λοιπή αγορά. Στην Ελλάδα έκλεισαν αρκετά βιβλιοπωλεία, όπως και μερικοί εκδοτικοί οίκοι, ενώ περιορίστηκε η βιβλιοπαραγωγή κι έγιναν απολύσεις πολλών εργαζομένων στον ευρύτερο χώρο του βιβλίου. Όσον αφορά το ρόλο του βιβλίου, παραμένει πάντα ο ίδιος. Ψυχαγωγεί, προβληματίζει, διδάσκει, ανοίγει δρόμους στη σκέψη και στην αισθητική και γενικότερα δίνει τη μάχη, μαζί με όλες τις τέχνες και κάθε πολιτιστική δραστηριότητα, για την καλλιέργεια της ψυχής και του πνεύματος. Αυτός ο ρόλος αποκτά ιδιαίτερη βαρύτητα στις μέρες μας, καθώς δεν μπορούμε να ελπίζουμε παρά μόνο στον καλλιεργημένο άνθρωπο. Αυτός αποτελεί το ουσιαστικό αντίπαλο δέος απέναντι σε κάθε μορφή βαρβαρότητας και σε κάθε εξουσία που επιβουλεύεται τον απλό άνθρωπο. Συνάμα τον εγγυητή της δημιουργικής συνεργασίας με τις πολιτικές δυνάμεις και της ανάδειξης των πλέον ικανών και έντιμων προσώπων στα δημόσια αξιώματα.
Είναι αλήθεια ότι η άφιξη σας στην Κύπρο συνδέεται και με την ανακήρυξή σας ως επίτιμου δημότη Λάρνακας; Πώς προέκυψε αυτό;
Το Δημοτικό Συμβούλιο Λάρνακας, κρίνοντας αφενός ως τιμητικό βιβλίο την “Ουρανόπετρα” για την πόλη και αφετέρου ότι συμβάλλει στην προβολή της ιστορίας της, αποφάσισε να με ανακηρύξει επίτιμο δημότη. Είναι μεγάλη τιμή για μένα και φυσικά αποδέχτηκα με χαρά την πρόταση. Ωστόσο η εκδήλωση, η οποία είχε προγραμματιστεί για τις 9 Οκτωβρίου, αναβλήθηκε για τις αρχές του νέου χρόνου λόγω της αναγκαστικής απουσίας του δημάρχου την ημερομηνία αυτή, όπως με ενημέρωσαν. Έτσι θα έχω τη χαρά να επισκεφτώ ξανά πολύ σύντομα τη Λάρνακα.
Το Νοέμβριο του 2008 κυκλοφόρησε από τις εκδόσεις “Μεταίχμιο” το μυθιστόρημα σας με τίτλο: 
“Ιμαρέτ”, το οποίο κέρδισε το Βραβείο Αναγνωστών του Εθνικού Κέντρου Βιβλίου και των Λεσχών Ανάγνωσης το 2009. Για σας τι σήμαινε αυτή η βράβευση και πόσο σας βοήθησε, αν σας βοήθησε, για να πορευτείτε με ακόμη περισσότερη δύναμη στη συγγραφική σας πορεία;
Έδωσε την ευκαιρία στα βιβλία μου να διαγωνιστούν στον λογισμό και στην ψυχή πολύ περισσότερων αναγνωστών. Αυτό είναι μέγιστη βοήθεια, καθώς ο σύγχρονος άνθρωπος κατακλύζεται από πλήθος πληροφορίες και συνάμα η βιβλιοπαραγωγή είναι τεράστια. Σε ό,τι με αφορά λειτούργησε ως δημιουργική πρόσκληση και πρόκληση να εργαστώ σκληρά και με πάθος, ώστε από τη μια να πασχίσω προς την κατεύθυνση της κατάκτησης του λογοτεχνικού μου οράματος κι από την άλλη να μην διαψεύσουν τα επόμενα βιβλία μου τις προσδοκίες που δημιούργησε το Ιμαρέτ στους αναγνώστες.
Εσείς Κύριε Καλπούζο τι θεωρείτε ως βασικά χαρακτηριστικά ενός πολύ καλού μυθιστορήματος;
Πρώτα απ’ όλα η γλώσσα. Πώς πλέκεται και υφαίνεται ο λόγος έτσι ώστε να μεταβολίζεται σε λογοτεχνία το κείμενο και να γοητεύει, να συγκινεί και να συμπαρασύρει τον αναγνώστη στο ταξίδι που υπόσχεται. Κυρίαρχο στοιχείο είναι και η μυθοπλασία, η οποία από την εποχή του Ομήρου και του Αριστοτέλη έλκει τον άνθρωπο. Από κει και πέρα η αληθοφάνεια, οι καλοχτισμένοι χαρακτήρες και τα μηνύματα που περιέχει προσθέτουν στην αξία του μυθιστορήματος. Βεβαίως συγκεκριμένη συνταγή δεν υπάρχει. Κάθε δημιουργός μάχεται να επιτύχει αυτό το ταξίδι στον μαγικό κόσμο του λόγου και της φαντασίας.
Τέλος, ποιοι στίχοι ή απόφθεγμα ή ποίημα θεωρείτε ότι ταιριάζουν στην εποχή που διανύουν σήμερα η Ελλάδα, η Κύπρος και γενικότερα οι λαοί της Ευρώπης;
Θα σας αναφέρω τη ρήση του Αδάμου, του κεντρικού ήρωα της “Ουρανόπετρας”, μιας και κατά τη γνώμη μου μεγαλύτερη σημασία έχει πώς πορευόμαστε μέσα στη δεδομένη κοινωνική, πολιτιστική και οικονομική κατάσταση και λιγότερο πώς τη χαρακτηρίζει ή την περιγράφει ένας στίχος ή ένα απόφθεγμα. Ο Αδάμος λοιπόν, στη διαδρομή του, η οποία παραπέμπει στην αυτογνωσία, ακολουθεί τη ρήση: Όπου πατώ είναι δικός μου δρόμος!
INFO:
H παρουσίαση του βιβλίου “Ουρανόπετρα”, του Γιάννη Καλπούζου, θα γίνει στις 5 Οκτωβρίου 8 μ.μ. στο Verochino Art Cafe στην Ορόκλινη. Η εκδήλωση θα ξεκινήσει με τραγούδια που έχει γράψει ο Γιάννης Καλπούζος τα οποία θα ερμηνεύσει ο Κύπριος τραγουδιστής Κώστας Δημητρίου. Στη συνέχεια θα γίνει η παρουσίαση του βιβλίου από τον ίδιο τον συγγραφέα κατά την οποία θα προβάλλονται και εικόνες της παλιάς Κύπρου, ενώ σε προβολή βίντεο διαβάζουν αποσπάσματα οι ηθοποιοί Άγγελος Αντωνόπουλος, Κώστας Βουτσάς και Στράτος Τζώρτζογλου. Θα ακολουθήσει μουσικό πρόγραμμα με την Στέλλα Γεωργιάδου, με τίτλο “Ούλα χαλάλι σου”, του οποίου το ρεπερτόριο θα περιλαμβάνει κυπριακά τραγούδια.
