Ξεφλουδισμένες Λέξεις “Κάθε άνθρωπος δημιουργεί τους κανόνες του…”

November 15, 2013

Της Γιώτας Δημητρίου
yioda@skalatimes.com

Αυτές τις μέρες διαβάζω το βιβλίο του ιδρυτή των εκδόσεων Διόπτρα, Γιώργου Παπαδόπουλου, «Το Δακτυλίδι» το οποίο θα παρουσιάσω στις 28 του μήνα στο βιβλιοπωλείο “Πάργα” στη Λάρνακα. Την ίδια ώρα διαβάζω και το βραβευμένο βιβλίο της Sahar Delijani «Τα παιδιά της Τζακαράντας» το οποίο αγόρασα τις προάλλες από το βιβλιοπωλείο “Bibliocosmos” του Αλέξη Δημητρίου ο οποίος επιμελείται την στήλη «Book For Thought» στο Skala Times.
Aλλά αυτός, με την «Ηλικία της Λογικής», έπεσε από την κόκκινη βιβλιοθήκη μου, ενώ έπινα το ζεστό τσάι γιασεμιού και….. τον θυμήθηκα.
Γάλλος φιλόσοφος του 20^ου αιώνα. Από τις προσωπικότητες που αν προέκυπτε στο δρόμο μου θα τον ερωτευόμουν με μαθηματική ακρίβεια….
Από μικρός ήταν άσχημος και κακομεταχειριζόταν το σώμα του. Στη διάρκεια της δημιουργικής φάσης της ζωής του έγραφε περισσότερες από 20 σελίδες την ημέρα. Δεν τον ενδιέφεραν οι τιμές και το θεαθήναι γι αυτό και το 1964 αρνήθηκε το βραβείο Νόμπελ. “Όσον αφορά την μεγαλύτερη διάκριση, το βραβείο Νόμπελ, έπρεπε να αρνηθώ όπως αρνήθηκα κάθε άλλη διάκριση. Ο συγγραφέας δεν πρέπει να γράφει σύμφωνα με κάποιο ίδρυμα ή κάποιο θεσμό που τον προστατεύει, αλλά σύμφωνα με τα δικά του πιστεύω». «Δεν νομίζω πως μία ακαδημία ή ένα βραβείο μπορεί να έχει καμιά σχέση μαζί μου. Εκείνο που θεωρώ για μεγαλύτερη τιμή είναι να με διαβάζουν», είχε πει.
Ήταν μισότυφλος από νεαρή ηλικία, αλλά κατάφερνε να είναι γυναικοκατακτητής και να ρίχνει τις γκόμενες με μεγάλη ευκολία (υποθέτω πως σε αυτό θα βοηθούσε η εξυπνάδα και η προσωπικότητα του). Ερωμένες είχε πολλές και κάποτε είχε πει : “Αν έγινα φιλόσοφος, αν επεδίωξα τόσο επίμονα τη φήμη, που ακόμα περιμένω, όλα έγιναν βασικά για να μπορώ να ρίχνω γυναίκες”. Παρόλα αυτά, η μεγάλη και μοναδική αγάπη της ζωής του ήταν η συγγραφέας φιλόσοφος Σιμόν ντε Μποβουάρ η οποία στάθηκε δίπλα του ως ερωμένη, αγάπη, φίλη, ακόμα και νοσοκόμα του. Αλλά ποτέ δεν έγινε σύζυγος του. Άλλωστε η Σιμόν ντε Μποβουάρ, η οποία θεωρείται η μητέρα του φεμινισμού από το 1968 και μετά, μπορεί να συνδέθηκε ερωτικά και πνευματικά μαζί του, αλλά διατηρούσε σχέσεις και με άλλους ανθρώπους (άνδρες και γυναίκες).
Αυτός λοιπόν, ο Γάλλος υπαρξιστής φιλόσοφος του 20^ου αιώνα, ήταν ένας ιδιόμορφος άντρας, ο οποίος κατανάλωνε καθημερινά δύο πακέτα τσιγάρα, μπόλικο αλκοόλ και καμιά 12αρια χάπια κοριντράν (ενώ η συνταγή του γιατρού πρόσταζε μόνο δύο χάπια κάθε μέρα).
Κατάφερε να γράψει αρκετά και σπουδαία μυθιστορήματα, φιλοσοφικά έργα, δοκίμια και θεατρικά έργα. Όταν έγινε διάσημος και απολάμβανε την επιτυχία ίδρυσε το περίφημο λογοτεχνικό περιοδικό «Les Temps Modernes» (Mοντέρνοι Καιροί). Στο περιοδικό εκτός από τον ίδιο έγραφε και η σύντροφος του Σιμόν ντε Μπωβουάρ, ο Ρεϊμόν Αρόν και ο Μερλώ –Ποντύ.
Ποτέ του δεν ξαναδιάβαζε ότι έγραφε (και κατ’ επέκταση ούτε διόρθωνε) και έλεγε ότι το καλύτερο του βιβλίο είναι αυτό το οποίο δεν είχε γράψει ακόμη. Πίσω βέβαια από αυτό κρυβόταν η φιλοσοφία και η πεποίθηση που τον διακατείχε ότι ανά πάσα στιγμή είμαστε ελεύθεροι να σχηματίσουμε τον εαυτό μας κατά βούληση. Πίστευε ότι όποιος γίνεται έρμαιο της κοινωνίας ή των καταστάσεων γύρω του και δεν μπορεί να το αντιληφθεί αυτό (ότι είμαστε ελεύθεροι να σχηματίσουμε τον εαυτό μας κατά βούληση) είναι θύμα. Και πάνω σε αυτή την πεποίθηση βασίστηκε ο πυρήνας του υπαρξισμού του.
Έλεγε ότι «ο άνθρωπος είναι καταδικασμένος να είναι ελεύθερος. Καταδικασμένος, γιατί δεν δημιούργησε, δεν έπλασε μόνος του τον εαυτό του κι ωστόσο ταυτόχρονα ελεύθερος, γιατί από τη στιγμή που πετάχτηκε στον κόσμο, είναι υπεύθυνος για ό,τι κάνει» και ο κανόνας του ήταν : «πράξε όπως θα ήθελες όλη η ανθρωπότητα να πράττει».
Πίστευε ότι «δεν υπάρχει κανένα εξωτερικό σημείο βάσει του οποίου θα μπορούσε να προσανατολιστεί ο άνθρωπος. Κάθε άνθρωπος οφείλει ο ίδιος να δημιουργεί τους κανόνες του^.Ο αυτοκαθορισμός της συμπεριφοράς ως ενέργεια ελευθερίας είναι κάτι αναπόδραστο στον άνθρωπο. Σε κάθε στιγμή της ζωής του ο άνθρωπος καθορίζει ο ίδιος τη συμπεριφορά του και δεν είναι δυνατόν να συμβαίνει κάτι άλλο. Ο άνθρωπος δεν μπορεί να παραιτηθεί από την ελευθερία του ως πηγή αυτοκαθορισμού».
Αυτός λοιπόν ήταν ο Ζαν-Πωλ Σαρτρ (Jean-Paul Sartre) που έπεσε από την κόκκινη βιβλιοθήκη μου με το βιβλίο του “Η Ηλικία της Λογικής” (εκδόσεις Αρσενίδης).
Γεννήθηκε στο Παρίσι το 1905 και πέθανε το 1980. Ένας ιδιόμορφος Γάλλος φιλόσοφος, λογοτέχνης, κριτικός. Ένας εκπρόσωπος του Υπαρξισμού με θέσεις και απόψεις που παραμένουν διαχρονικά αντικείμενο συζήτησης και ανάλυσης.
Κάθε άνθρωπος δημιουργεί τους κανόνες του. Ε;