Ο ηθοποιός και Καλλιτεχνικός Διευθυντής του θεάτρου Σκάλα, Ανδρέας Μελέκης μιλά στο Skala Times για την τέχνη του θεάτρου, για τις δύσκολες εποχές που διανύουμε και για την επιρροή της οικονομικής κρίσης στις τέχνες. Μας εξηγεί σε ποια κατάσταση βρίσκεται σήμερα το θέατρο Σκάλα και τονίζει ότι “δυστυχώς η εποχή μας δεν είναι η εποχή που καλλιεργεί την πνευματικότητα ακόμη και στον χώρο των ανθρώπων της τέχνης”.
Της Γιώτας Δημητρίου
Σε ποια κατάσταση βρίσκουμε σήμερα το Θέατρο Σκάλα;
Αυτή τη στιγμή το Θέατρο Σκάλα, ως μέρος του ευρύτερου κοινωνικού συνόλου δέχεται τους οποιουσδήποτε κραδασμούς που συμβαίνουν στον χώρο. Σε μια μικρή πόλη όπως είναι η Λάρνακα, οι κραδασμοί, οι αναταραχές και οι ανακατατάξεις λόγω οικονομικής κρίσης είναι ακόμη πιο έντονες. Προσπαθούμε να αντιμετωπίσουμε τις επιπτώσεις με διάφορους τρόπους.
Όπως;
Όπως με την μείωση της τιμής του εισιτηρίου, με τις διάφορες προσφορές που έχουμε σε οργανωμένες μαθητικές
παραστάσεις, καθώς και σε οργανωμένες παραστάσεις σε Δήμους. Επίσης σε συνεργασία με άλλους φορείς και σύνολα έχουμε μειώσει τις τιμές στα όρια που μπορούμε. Με αυτό τον τρόπο δεν σταμάτησε η προσέλευση του κόσμου. Αυτό είναι το ευχάριστο και μας χαροποιεί επειδή θέλουμε να έχει αντίκρυσμα το έργο το οποίο επιτελούμε. Εξακολουθούμε να προσπαθούμε να βρίσκουμε κι άλλους τρόπους έτσι ώστε να μειώνουμε τα οποιαδήποτε έξοδα παραγωγών, για να συνεχίσουμε να κάνουμε το έργο μας και να συνεχίσει κι ο κόσμος να έρχεται, παρά τις δυσκολίες που υπάρχουν.
Η κρατική χορηγία λειτουργεί ως ανάσα για το θέατρο Σκάλα;
Η κρατική χορηγία, έστω και μειωμένη, λειτουργεί ως απαραίτητη προϋπόθεση για την ύπαρξη του Θεάτρου Σκάλα. Αν κουτσουρευτεί κι αυτή η μειωμένη χορηγία, τότε θα πρέπει να βρεθούν άλλοι τρόποι για να συνεχίσει να υπάρχει το Θέατρο Σκάλα, για να παράγουμε και να δημιουργούμε έργο τέχνης.
Πόσο σημαντικό είναι το είδος των έργων που παίζονται αυτή την συγκεκριμένη εποχή που διανύουμε; Σε πρόσφατη συνέντευξη του στο Skala Times o Κώστα Καζάκος μας μίλησε για την επίκαιρη για τον φασισμό παράσταση που ανέβηκε στο Θέατρο Τζένη Καρέζη….
Αυτά είναι διλήμματα τα οποία αντιμετωπίζουμε καθημερινά! Δηλαδή ως προς το τι έργο να ανεβάσουμε. Ξέρεις, πολλές φορές υπήρξαμε και «διορατικοί» ως προς την επιλογή των έργων. Όταν ανεβάσαμε τα «Ινδικά Χοιρίδια» που αναφερόταν και στα κουρέματα από τις τράπεζες ήταν ένα χρόνο πριν μας «κουρέψουν» κι εμάς εδώ. Επίσης το ίδιο συνέβη και με το «Πως να ληστέψετε μια τράπεζα». Φυσικά ήταν έργα που δημιουργούσαν έναν ευρύτερο προβληματισμό μέσα από το χιούμορ και το γέλιο. Αλλά ας μην ξεχνάμε ότι κάθε φορά που καλούμαστε να επιλέξουμε ένα έργο οφείλουμε να έχουμε υπόψη μας την θεατρική κουλοτούρα στο χώρο στον οποίο δραστηροποιούμαστε. Έχεις αναφερθεί στον Καζάκο, ναι αλλά ας μην ξεχνάμε πως η θεατρική κουλτούρα εκεί είναι διαφορετική. Το θέατρο στην Αθήνα έχει μία παράδοση, ένα πολυάριθμο θεατρόφιλο κοινό. Εκεί θα κάνουν ένα μόνο έργο για ολόκληρη τη θεατρική περίοδο, ενώ εμείς θα πρέπει να ανεβάσουμε τέσσερα έργα. Δεν μπορείς να πετύχεις το ίδιο ή να έχεις την ίδια θεματολογία ή να έχεις τον ίδιο στόχο και με τα τέσσερα έργα. Προσπαθούμε τα έργα που θα επιλέξουμε να έχουν επικαιρότητα και να υπάρχει και η καλή κωμωδία.
Για εσάς τι σημαίνει «καλή κωμωδία»;
Σημαίνει καλή δραματική, με εκείνο το γέλιο το πολιτισμένο που δεν εκβαρβαρώνει, που δεν είναι χυδαίο και δεν ευτελίζει, όπως δυστυχώς βλέπουμε να συμβαίνει τα τελευταία χρόνια στον κυπριακό θεατρικό χώρο.
Τι εννοείται;
Δυστυχώς έχουμε τα τελευταία χρόνια στον κυπριακό θεατρικό χώρο αυτή την τάση να εξευτελίζουμε και να απλοποιούμε τα πράγματα όσο μπορούμε για να γίνονται πιο προσιτά στην μάζα και όχι στο θεατρόφιλο κοινό.
Πολλές φορές υποτιμώντας την μάζα….
Ναι, αλλά έρχονται μετά οι αριθμοί και μας αφοπλίζουν, μας επιβεβαιώνουν το αντίθετο. Παίρνουν κάποιοι ένα νεοελληνικό έργο και για να το κάνουν ακόμα πιο υπεραπλουστευμένο το μεταγλωτίζουν στην κυπριακή διάλεκτο. Στην κακή κυπριακή διάλεκτο, την μπασταρδευμένη του δρόμου! Δεν μιλάμε για την καλή κυπριακή διάλεκτο του Μιχάλη Πασιαρδή, που ανεβάζουμε τώρα, η οποία έχει τα ομηρικά της στοιχεία, την πολιτισμένη, αυτήν που πρέπει να διατηρήσουμε. Μιλάμε για επίπεδα που δυστυχώς μηδενίζουν κι όμως έχουν επιτυχία! Επίσης υπάρχει κι αυτή η τάση να ξεγυμνώνονται οι ηθοποιοί στις αφίσες μιας παράστασης για να κερδίσουν κόσμο. Εμείς λειτουργούμε διαφορετικά, επιδιώκουμε να προχωράμε πάντα σε ποιοτικά έργα ρεπερτορίου και δυστυχώς πολλές φορές παίζουμε μόνο για τα καθίσματα του θέατρου. Αλλά τα καθίσματα μας είπαν «αρκετά, εμείς ακούσαμε αρκετά»……Συχνά μας παίρνουν τηλέφωνο και μας ρωτούν αν είναι κωμωδία η παράσταση. Ναι, πολλές φορές είναι κωμωδία. Αλλά αν δεν είναι κωμωδία τι σημαίνει; Ότι δεν αξίζει να το δεις;
Αυτό που λέτε είναι γενικότερο. Στο βωμό του κέρδους θυσιάζονται αξίες…..
Έχει να κάνει με τον ευρύτερο ξεπεσμό μας.
Όμως κύριε Μελέκη για την θεατρική παιδεία ποιος ευθύνεται και στην τελική ποιος πρέπει να είναι ο ρόλος ο δικός σας ή η ευθύνη ίσως;
Είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι το βασικό ρόλο τον έχει η παιδεία. Η παιδεία στην Κύπρο έτσι όπως έχει δομηθεί, απο τις αρχές του αιώνα και από την αρχή της Κυπριακής ανεξαρτησίας. Η παιδεία μας έχει τις δικές της προτερεότητες και τους δικούς της στόχους και προσανατολίζει. Ουδέποτε οι τέχνες ήταν αναπόσπαστο κομμάτι της παιδείας μας. Μετά από πολλές πιέσεις των ανθρώπων του θεάτρου και των πνευματικών ανθρώπων γενικότερα έχουν ενταχθεί κάποιες ώρες θεάτρου, αλλά είναι για το θεαθήναι. Δεν υπάρχει κουλτούρα μέσα στην παιδεία μας, δεν αναπτύσει κριτική σκέψη η παιδεία μας. Στα Δημοτικά υπάρχει ακόμη ο θεσμός να παρακολουθεί το κάθε σχολείο κάποιες θεατρικές παραστάσεις. Αλλά, στα γυμνάσια και στα Λύκεια, δηλαδή στις πιο κρίσιμες ηλικίες που δομείται ο χαρακτήρας των παιδιών, δεν υπάρχει αυτός ο θεσμός. Από την πρώτη τάξη του γυμνασίου μέχρι την τρίτη λυκείου δεν υπάρχει καμία επαφή με το θέατρο. Η δική μας η ευθύνη είναι περιορισμένη, μέχρι εκεί που μας επιτρέπεται. Είναι καθορισμένα τα όρια μέσα στα οποία μπορούμε να κινηθούμε.
Τα παιδικά εργαστήρια του θεάτρου Σκάλα ποιο σκοπό έχουν;
Ξεκαθαρίζουμε από την αρχή ότι ο βασικός μας σκοπός δεν είναι να φτιάξουμε τους αυριανούς ηθοποιούς, αλλά να προσφέρουμε μέσω της τέχνης όλα εκείνα τα ωφελήματα που μπορεί να προσφέρει το θέατρο στην διαμόρφωση της προσωπικότητας. Και σε αυτές τις ηλικίες, στις παιδικές και εφηβικές, είναι σημαντικό να αποκτήσουν σημαντικά εφόδια για διαμόρφωση της προσωπικότητας και κατ’ επέκταση να αποκτήσουν και θεατρική κουλτούρα. Με την ευκαιρία αυτή να αναφέρω ότι είμαστε πολύ περήφανοι ως Θέατρο Σκάλα που μια από τις νεαρές συναδέλφους μας φέτος, η Αριάνα Ιωάννου, ήταν μαθήτρια μας στα εργαστήρια του θεατρου Σκάλα, από το Δημοτικό. Σπούδασε στην Ελλάδα και σήμερα είναι συνάδελφος μας.
Εσείς γιατί γίνατε ηθοποιός;
Αποφάσισα να γίνω ηθοποιός πολύ συνειδητά στην ώριμη ηλικία των 25 χρόνων. Ανήκω στην γενιά εκείνη που είχε ανάγκη να ασχοληθεί με την ποίηση, την γραφή, την λογοτεχνία, τα χορευτικά συγκροτήματα και την τέχνη γενικότερα. Μέσα από τους μορφωτικούς συλλόγους της εποχής τότε, κερδίζαμε πολλά. Αφού λοιπόν γνώρισα για καλά αυτό το αντικείμενο που λέγεται θέατρο, ένιωσα ότι αυτό με έκανε καθημερινά καλύτερο άνθρωπο σε πολλά επίπεδα. Στην κοινωνικοποίηση, στην κοινωνία, σε γνωσιολογικό επίπεδο, στην έκφραση και γενικότερα μου δημιουργούσε ένα ψυχικό και πνευματικό πλούτο που δεν μπορούσα να το βρω σε άλλους χώρους. Έτσι αποφάσισα να ακολουθήσω επαγγελματικά αυτό τον δρόμο όταν υπήρξε και μια ωριμότητα και μια μεγάλη τριβή πάνω σε ερασιτεχνική βάση με το θέατρο. Αρχικά παρακολούθησα μαθήματα στην σχολή του αείμνηστου Καυκαρίδη και στη συνέχεια ήρθε η υποτροφία στη Βουλγαρία. Αν δεν είχα την υποτροφία ίσως και να μην ακολουθούσα τελικά αυτό το μονοπάτι, αφού ήταν και πολύ δύσκολες οι εποχές.
Άρα περισσότερο ήταν μια εσωτερική ανάγκη η απόφαση σας να ακολουθήσετε αυτό το μονοπάτι. Κάτι που δυστυχώς δεν ισχύει για όλους τους νέους ηθοποιούς σήμερα….Με αποτέλεσμα να βλέπουμε αρκετούς ηθοποιούς οι οποίοι «δεν σημαίνουν φως».
Σήμερα το θέατρο είναι συνεφασμένο με τα κοινωνικά φαινόμενα που αιωρούνται γενικότερα στις μέρες μας. Δυστυχώς η εποχή μας δεν είναι η εποχή που καλλιεργεί την πνευματικότητα ακόμη και στον χώρο των ανθρώπων της τέχνης.
Θα έπρεπε όμως ηθοποιός να σημαίνει φως….
Θα έπρεπε, αλλά είναι δύσκολο με όλα αυτά που έχουν καλλιεργηθεί, τον ατομικισμό, τα προσωπικά συμφέροντα, αυτά τα περιβόητα μέσα, ιδιαίτερα η τηλεόραση που έχει δημιουργήσει μεγάλη ζημιά….
Τι ακριβώς εννοείτε;
Η τηλεόραση φθείρει τον ηθοποιό και με υπεραπλουστευμένα κείμενα τα οποία δεν εμπλουτίζουν ούτε προσφέρουν κάτι, άρα μπορείς να φανταστείς τι συμβαίνει με τους ηθοποιούς που ξεκινούν από την τηλεόραση χωρίς να έχουν κανένα άλλο υπόβαθρο. Είναι μια τέτοια εποχή που καθόρισε άλλες προτερεότητες και άλλα ήθη. Δεν μπορείς να επιστρέφεις στο θέατρο όταν δεν έχεις βρει δουλειά στην τηλεόραση. Το θέατρο θα έπρεπε να ήταν η βάση για κάθε ηθοποιό. Αλλά δυστυχώς το σύστημα σήμερα έχει δημιουργήσει δικούς του κανόνες.
Αυτό το διάστημα ποιο έργο παίζεται στο Θέατρο Σκάλα;
Ένα παιδικό έργο της Κύπρια Ελένης Αρτεμίου Φωτιάδου, «ο Πούκι Μπου το ξωτικό του δάσους» Και στη δεύτερη σκηνή επίσης παίζουμε με έργο Κύπριου συγγραφέα. Είναι ένα καινούριο έργο του Μιχάλη Πασιαρδή, «Ο πετεινος της Αννέττας». Ο Μιχάλης Πασιαρδή αποφάσισε μετά από 25 χρόνια να γράψει και πάλι θέατρο, συγκεκριμένα σε αυτή την εποχή που διανύουμε για να κάνει την παρέμβαση του. Για να θυμίσει μέσα από το έργο του «Ο πετεινός της Αννέττας» τις αληθινές αξίες και την χαμένη μας αθωότητα. Τις καλές σχέσεις που είχαμε μεταξύ μας. Πρόκειται για σκέψεις και συλλογισμούς πάνω στον κόσμο της Κύπρου. Θα έλεγα ότι είναι ένα έργο μνήμης και ταυτότητας. Ο Μιχάλης Πασιαρδής μας έκανε την τιμή να δώσει το έργο μόνο σε εμάς. Από τις 7 Δεκεμβρίου θα ανέβει στην κύρια σκηνή ακόμη ένα έργο από την χαμένη μας αθωότητα, μια ελληνική κωμωδία της δεκαετίας του ’70, που θυμίζει εκείνο το παλιό, κλασικό ελληνικό, αθώο, κινηματογράφο, με εκείνο το αυθευντικό και γνήσιο γέλιο που εκπολιτίζει, που δεν εκβαρβαρώνει και που έχει ήθος. Πρόκειται για το έργο του Κώστα Πρετεντέρη «Ο Κουνενές» το οποίο έγραψε το 1968 λίγο πριν τον θάνατο του.
Για σας κύριε Μελέκη τι σημαίνει το Θέατρο Σκάλα;
Είναι δύσκολο να προσπαθήσω να διατυπώσω τι σημαίνει για μένα το θέατρο Σκάλα. Καταρχάς είναι ένα μεγάλο μέρος της προσωπικής μας ζωής, αλλά και της οικογένειας μας αφού και η Μόνικα είναι εδώ και τα παιδιά μας εδώ μεγαλώνουν. Θα έλεγα ότι είναι και το πιο σημαντικό και το πιο δημιουργικό κομμάτι της ζωής μας διότι είναι τα χρόνια της πιο παραγωγικής περιόδου του ανθρώπου. Ήρθα στο Θέατρο Σκάλα στα 40 μου και σήμερα είμαι 54. Αντιλαμβάνεστε ότι οι παραστάσεις τελειώνουν και έρχονται άλλες καινούριες, αλλά όλα όσα κάνεις τα κουβαλάς, γίνονται κομμάτι του εαυτού σου. Αυτό που είμαστε σήμερα έχει σχέση με τα 14 αποφασιστικά χρόνια στο Θέατρο Σκάλα. Επίσης η περιπέτεια αυτών των 14 χρόνων, τα όσα περάσαμε από την αρχή μέχρι να αποκτήσουμε στέγη και θυμάστε πως μόλις αποκτήσαμε την στέγη εδώ είχε γίνει παραλάνωμα του πυρός από κακόβουλη ενέργεια. Κάτι που μας στοίχισε πολύ και έχει παραμείνει ένα μεγάλο χρέος λόγω της δεύτερης ανακατασκευής του χώρου. Μέχρι πέρσι καταφέρναμε να πληρώνουμε τις δόσεις μας, από εδώ και στο εξής ζητάμε την βοήθεια και τη συμπαράσταση του Δήμου. Φαίνεται να υπάρχει θετική πρόθεση. Πρέπει να δούμε με πιο τρόπο μπορεί να σωθεί αυτός ο χώρος που δεν ανήκει ούτε σε εμένα, ούτε σε κανένα από τα μέλη του Διοικητικού Συμβουλίου, δεν είναι ιδιωτική ιδιοκτησία. Είναι μια πολιτιστική όαση μέσα στην πόλη για την πόλη ολόκληρη.
