By Skala Times
Σε μια εποχή σαν αυτή που διανύουμε, μόνο η γνώση και η σοφία ενδέχεται να μας οδηγήσουν στο φως μιας καλύτερης μέρας.
Η λέξη φιλοσοφία παράγεται από το ρήμα φιλοσοφώ, δηλαδή φιλώ την σοφίαν, δηλαδή αγαπώ την σοφία.
Η λέξη σοφία έχει δύο έννοιες: Σημαίνει την θεωρητική γνώση και την άσκηση της αρετής. Άρα, φιλόσοφος μπορεί να θεωρηθεί κάποιος ο οποίος είναι θεωρητικό, ερευνητικό πνεύμα και, ταυτόχρονα, ηθική προσωπικότητα.
Ένας γνωστός Έλληνας αρχαίος φιλόσοφος του οποίου οι κουβέντες παραμένουν διαχρονικές και ντύνουν με απαντήσεις καίρια ερωτήματα και ζητήματα, είναι βέβαια ο Σωκράτης ο οποίος γεννήθηκε στην Αθήνα το 470/469 π.Χ
Ο Σωκράτης δίδασκε με τον διάλογο. Ντυμένος φτωχικά, σύχναζε στην αγορά της Αθήνας, στα γυμναστήρια, στις παλαίστρες, στους περιπάτους και σε άλλα μέρη όπου σύχναζαν Αθηναίοι και κυρίως νέοι. Εκεί συζητούσε με απλές ερωτήσεις για ζητήματα ηθικά, θρησκευτικά, πολιτικά και κοινωνικά. Ο τρόπος συζήτησης με ερωτήσεις και απαντήσεις με σκοπό την εύρεση της αλήθειας λέγεται διαλεκτική τέχνη και αυτή την τεχνη χρησιμοποιούσε ο Σωκράτης όταν δίδασκε.
Ο Σωκράτης πίστευε ότι μέσα από τον διάλογο μπορεί να οδηγηθεί κανείς στην αλήθεια. Δεν έδινε ποτέ στον συνομιλητή του έτοιμες απαντήσεις και γνώσεις. Τον κέντριζε με ερωτήσεις και τον άφηνε να φτάσει μόνος του σε απαντήσεις. Η μέθοδος αυτή του Σωκράτη λέγεται μαυευτική. Όπως η μαία βγάζει το παιδί από την κοιλιά της μάνας, έτσι κι ο Σωκράτης έβγαζε τις αλήθειες μέσα από τον συνομιλητή του.
Κάποιες κουβέντες του, τις οποίες συναντάμε στην «Απολογία του Σωκράτη» του Πλάτωνα, είναι διαχρονικές και
είναι καλό να τις θυμόμαστε, ιδιαίτερα στην δύσκολη εποχή την οποία διανύουμε.
Πάμε λοιπόν να δούμε μερικές από αυτές τις σοφές κουβέντες του Σωκράτη:
- Mε την αρετή ο άνθρωπος φτάνει στην ευτυχία.
- Δεν πρέπει να δίνουμε σημασία στη γνώμη «των πολλών» δηλαδή στο τι λέει ο πολύς κόσμος για ένα ζήτημα. Σημασία πρέπει να δίνουμε στη γνώμη εκείνων που είναι σώφρονες και ειδικοί σε αυτό το ζήτημα.
- Τα υλικά αγαθά δεν έχουν καμία αξία για τον άνθρωπο μπροστά στα πνευματικά και ηθικά αγαθά. Η αλήθεια, η σωφροσύνη, η δικαιοσύνη, η ανδρεία και η ελευθερία είναι τα αληθινά, τα γνήσια στολίδια της ψυχής του ανθρώπου.
- Ποτέ δεν είναι σωστό ούτε να αδικούμε ούτε να ανταποδίδουμε την αδικία, ούτε πάλι όταν μας κάνουν κακό να υπερασπιζόμαστε τον εαυτό μας ανταποδίδοντας το κακό.
- Δεν είναι δυνατόν νομίζω τον καλύτερο άνθρωπο να τον βλάψει ο χειρότερος. Ίσως μπορεί να τον θανατώσει ή να τον εξορίσει ή να τον ατιμάσει. Αυτά όμως ίσως αυτός και κανένας άλλος τα νομίζουν για μεγάλα κακά. Εγώ δεν τα νομίζω, εξεναντίας νομίζω πολύ περισσότερο κακό να κάνει κανένας αυτά που κάνει αυτός, δηλαδή να θέλει να θανατώσει άδικα έναν άνθρωπο.
- Δεν πρέπει να αδικούμε ποτέ και με κανένα τρόπο.
- H έντιμη, η ηθική και η δίκαιη ζωή είναι το ίδιο πράγμα.
- Ο άνθρωπος πρέπει να δίνει πολύ μεγάλη σημασία όχι απλώς στη ζωή αλλά στην έντιμη ζωή
- Σας ζητώ ένα πράγμα, δίκαιο κατά τη γνώμη μου, να μην κοιτάξετε τον τρόπο που μιλώ, καλό ή κακό, αλλά μόνο να προσέξετε αν αυτά που λέω είναι δίκαια και αλήθεια ή όχι.
- Ένα ξέρω, ότι τίποτα δεν ξέρω
Ένα από τα μαθήματα που δίνει ο Σωκράτης μέσα από την Απολογία του είναι το μάθημα της αξιοπρέπειας.
Στον επίλογο ο Σωκράτης δηλώνει ότι δεν θα μεταχειριστεί τα συνηθισμένα μέσα για να προκαλέσει τον οίκτο των δικαστών. «Μολονότι διατρέχω τον έσχατο κίνδυνο, δεν θα καταφύγω σε παρακλήσεις, σε ικεσίες και σε δάκρυα, ούτε θα σας παρουσιάσω τα παιδιά μου και τους συγγενείς μου για να με λυπηθείτε και να με αθωώσετε. Τέτοια μέσα δε θα μεταχειριστώ όχι από αλαζονεία και από περιφρόνηση σε σας, αλλά γιατί δεν ταιριάζουν στην αξιοπρέπεια και την δική μου και την δική σας και ολόκληρης της πόλης. Επιπλέον μου φαίνεται πως δεν είναι ηθικό να παρακαλεί ο κατηγορούμενος το δικαστή και να προσπαθεί με τις παρακλήσεις του να αθωωθεί. Γιατί ο δικαστής έχει ορκιστεί να δικάζει σύμφωνα με τους νόμους και όχι να χαρίζεται. Μην έχετε λοιπόν την αξίωση να κάνω πράγματα, που δεν είναι ούτε έντιμα, ούτε ηθικά ούτε θεάρεστα, αφού άλλωστε κατηγορούμαι προπάντων για ασέβεια. Αν σας εξανάγκαζα με ικεσίες να με αθωώσετε, καταπατώντας τον όρκο σας, τότε θα σας δίδασκα να μην πιστεύετε στοςυ θεούς και έτσι θα κατηγορούσα ο ίδιος τον εαυτό μου για άθεο. Αλλά κάθε άλλο συμβαίνει, εκτός από αυτό. Γιατί πιστεύω στους θεούς όσο κανείς από τους κατηγόρους μου και αναθέτω και σε σας και στο θεό να με κρίνετε και να αποφασίσετε ό,τι θα είναι καλύτερο και για μένα και για σας».
Μέσα από την «Απολογία του Σωκράτη», του Πλάτωνα, βλέπουμε την φωτεινή προσωπικότητα του αρχαίου Έλληνα φιλόσοφου Σωκράτη, να είναι λουσμένη με ηθική και πνευματικό διαπεραστικό φως. Ό,τι χρειάζεται δηλαδή ο σημερινός άνθρωπος στον καιρό της οικονομική κρίσης, που κάποιοι δουλεύουν ακατάπαυστα για να καταφέρουν την πλήρη αποχαύνωση του.
Η φιλοσοφία (η αγάπη για την σοφία) δεν είναι «περιττή ασχολία» στον καιρό της κρίσης που διανύουμε. Αντίθετα, είναι αναγκαία όπως είναι και η γνώση και η κριτική σκέψη.
Κι αυτό βέβαια, δεν θα μας το πει καμιά τηλεόραση και κανένα καθεστωτικό ΜΜΕ.
