Απο το βιβλιο του Μπρους Φινκ, “Κλινική εισαγωγή στη λακανική ψυχανάλυση”
(μεταφραση: Νικος Ηλιαδης)
Και προχωρώ στο ξετύλιγμα του νήματος της ιδεοψυχαναγκαστικής νεύρωσης διότι είμαι πεπεισμένος ότι δεν είναι και λίγοι όσοι, είτε υποφέρουνε ήδη, είτε πλησιάζουνε προς τα εκεί: Σαν την πανούκλα του Μεσαίωνα, μολύνει ακατάπαυστα τον έναν μετά τον άλλον.
“Σε ευθεια αντιθεση με την υστερικη, ο ιδεοψυχαναγκαστικος χαρακτηριζεται απο μια αδυνατη επιθυμια. Ας μου επιτραπει να δανειστω ενα παραδειγμα απο την Colette Soler, που το περιγραφει αρκετα γλαφυρα. Ενας ιδεοψυχαναγκαστικος συναντα μια γυναικα που τον ελκυει πολυ, καταφερνει να την κανει να υποκυψει στη γοητεια του και της κανει ερωτα τακτικα. Βλεπει σε αυτην το αντικειμενο που ειναι η αιτια που τον κανει να επιθυμει. Ομως δε μπορει να αποτρεψει τον εαυτο του να μην προσχεδιαζει ποτε θα κανουν ερωτα, ζητωντας μαλιστα απο μιαν αλλη να τον παιρνει τηλφωνο ακριβως εκεινη την ωρα. Δεν αφηνει απλως το τηλεφωνο να χτυπα, ουτε σταματα να κανει ερωτα οταν σηκωνει το ακουστικο. Αντιθετως, απαντα στο τηλεφωνο και μιλα με αυτην που τον καλεσε ενω κανει ερωτα με την ερωμενη του. Αρα, η συντροφος του εκμηδενιζεται η εξουδετερωνεται, οποτε δεν θα πρεπει να θεωρει, με οποιονδηποτε τροπο, τον εαυτο του εξαρτημενο απο εκεινη η απο την επιθυμια της για αυτον. Ο οργασμος συνηθως οδηγει, τουλαχιστον ακαριαια, σε μια διακοπη των σκεψεων, σε ενα συντομο τελος της σκεψης- ωστοσο, εφοσον ο ιδεοψυχαναγκαστικος συνεχιζει να μιλα στο τηλεφωνο με την αλλη, δεν επιτρεπει ποτε στον εαυτο του να εξαφανιστει ως συνειδητο,σκεπτόμενο υποκείμενο, έστω και για ενα ΄δεκατο του δευτερολέπτου.
Ελαχιστοι ιδεοψυχαναγκαστικοι φτανουν σε τετοια ακρα τη διατηρηση της σκεψης, αλλα η εκμηδενιση ή αρνηση του
Αλλου (εδω μιας γυναικας ως Αλλου για τον ιδεοψυχαναγκαστικο) ειναι πανταχου παρουσα στον ιδεοψυχαναγκασμο-αν και, οπως θα δουμε παρακατω οταν θα μιλησουμε για μια περιπτωση ιδεοψυχαναγκασμου, ειναι συχνα πολυ πιο ευκολο να την εντοπισουμε στις συγκεκριμενες πραξεις του ιδεοψυχαναγκαστικου που σχετιζονται με μια γυναικα, παρα στις συνειδητες πεποιθησεις του για τη σχεση που εχει μαζι της.
Ενω κανει ερωτα, τεινει να φαντασιωνεται οτι ειναι με καποια αλλη γυναικα, αρνουμενος ετσι τη σημασια του προσωπου με το οποιο συνευρισκεται. Στον ιδεοψυχαναγκαστικο η επιθυμια ειναι αδυνατη γιατι οσο πιο κοντα φτανει ο ιδεοψυχαναγκαστικος να συνειδητοποιησει την επιθυμια του (για παραδειγμα να κανει σεξ), τοσο περισσοτερο ο Αλλος αρχιζει να αποκτα προτεραιοτητα σε σχεση με τον ιδιο, εξαλειφοντας τον ως υποκειμενο. Η παρουσια του Αλλου απειλει τον ιδεοψυχαναγκαστικο με αυτο που ο Λακαν αποκαλει “αφανιση”, την εξαφανιση του ως υποκειμενου. Για να αποφυγει αυτη την παρουσια, μια απολυτως κλασικη ιδεοψυχαναγκαστικη στρατηγικη ειναι να ερωτευεται καποιον η καποια που ειναι απολυτως απροσιτος/η ή να βαζει τον πηχυ τοσο ψηλα για τους ενδεχομενους ερωτικους του συντροφους, ωστε να μη μπορει κανεις να τον υπερπηδησει”.
Μεταφεροντας τα λογια του Μπρους Φινκ οχι μονο στην Ελλαδα αλλα σε ολοκληρο τον δυτικο κοσμο (και φυσικα αντιλαμβανομαι την αυθαιρεσια της αναγωγης μου η οποια δε στηριζεται πουθενα αλλου περαν της διασθησης μου), φτανω στο συμπερασμα οτι η δειλια και η πλαδαροτητα στα συναισθηματα του ιδεοψυχαναγκαστικου δεν ειναι παρα η δειλια και η πλαδαροτητα στα συναισθηματα του Δυτικου ανθρωπου. Φοβομαστε να χαθουμε μεσα στον αλλον, φοβομαστε τη δεσμευση και την “αφανιση” μας μπροστα στη θεραπευτικη αγκαλια του.
Με τιποτα δε θελουμε ο Αλλος να αποκτησει προτεραιοτητα: Αυτο, περα απο τον εγωισμο, φανερωνει τη προναφερθεισα δειλια και πλαδαροτητα.
“ΕΙΜΑΣΤΕ ΜΑΖΙ, ΘΑ ΔΟΥΜΕ, ΜΗΝ ΤΟ ΨΑΧΝΕΙΣ, ΕΛΕΥΘΕΡΗ ΣΧΕΣΗ, ΝΟ STRINGS ATTACHED. ΕΙΜΑΣΤΕ ΝΕΟΙ ΑΚΟΜΑ, ΠΩΣ ΝΑ ΤΗΝ/ΤΟΝ ΕΜΠΙΣΤΕΥΤΩ;”
Ο λογος που δυσκολευομαστε να δειξουμε εμπιστοσυνη στον Αλλον, δεν ειναι μονο ο φοβος οτι θα προδοθουμε, ειναι κυριως γιατι αυτος που δεν εμπιστευομαστε ειναι πρωτα ο εαυτος μας.
Θα ηταν εξοχως υποκριτικο (και βολικο συναμα) να τα ριξουμε ολα στην οικονομικη κριση και στο αγχος που μας προκαλει
(ΜΕ ΤΟΣΟ ΑΓΧΟΣ ΠΩΣ ΝΑ ΣΚΕΦΤΩ ΚΑΘΑΡΑ, ΤΩΡΑ ΠΟΥ Η ΙΔΙΑ ΜΟΥ Η ΕΠΙΒΙΩΣΗ ΦΑΙΝΕΤΑΙ ΑΒΕΒΑΙΗ)
Ομως, αυτο δε ξεκινησε με την ελευση του ΔΝΤ, δυστυχως, πιστευω οτι η ελευση των τροικανων περισσοτερο βοηθαει την απομονωση μας, παρεχοντας το τελειο αλλοθι ωστε να συνεχισουμε να ειμαστε κλεισμενοι στους εαυτους μας, δικαιολογωντας ακομα πιο πολυ τον παρτακισμο και το ο σωζων εαυτω σωθητω.
(Το μεγαλυτερο βασανιστηριο απο τη μερια του ΓΑΠ, για τη πλειοψηφια των πολιτων, θα ηταν να παραιτηθει αυτη τη
στιγμη και να αναγγειλει μια συμφωνημενη -εκ μερους ολων- διαλυση των κομματικων σχηματισμων, “βγειτε στις πλατειες και οργανωθειτε, σας κανω δωρο την Αμεση Δημοκρατια”.
Η χωρα θα ειχε παραλυσει το 10% θα ξεμυτιζε προσπαθωντας να συνεννοηθει μεταξυ του, και το υπολοιπο 90% θα πανηγυριζε απο τη χαρα του που βρηκε κατι καινουριο -μετα το ΠΑΣΟΚ- για να κραξει, ε, οσο να ναι, το πολυ το Γαπο-μπινελικέισον, το βαριεται κι ο παπας).
Γιατι, απο τη στιγμη που ειμαστε ανικανοι να αφοσιωθουμε βαθεια κι αληθινα σε εναν μονο ανθρωπο, πως θα μπορουσαμε να δεσμευτουμε σε μια Ιδεα; Πως θα μπορουσαμε να βρουμε κοινα πατηματα με εκατονταδες χιλιαδες συμπολιτες μας, να εμπιστευτουμε καποιους για να μας οδηγησουν σε εναν διαφορετικο δρομο, οταν ο καπιταλιστικος δρομος της Ευρωπαικης Ενωσης, της μοναξιας και της απομονωσης, ειναι ο μοναδικος δρομος που μαθαμε να περπαταμε;
Στον εικονικο κοσμο που ζουμε, μαθαμε σε καθε συναντηση μας με τον Αλλον, να ψαχνουμε πρωτα το σημειο διαφυγης ο φοβος για τις “ασφυκτικες” βεβαιοτητες καταντησε λατρεια για τον μεταμοντερνο σχετικισμο, οπου ολοι συναναστρεφονται με ολα, οπου θελουμε να βρισκομαστε παντου, καταληγοντας να μη βρισκομαστε πουθενα.
(Εκει που τα παντα μοιαζουν δυνατα, μα τιποτα δεν ειναι)
Ο ιδεοψυχαναγκαστικος φοβαται τον ερωτα και τη δεσμευση, κι αυτος που φοβαται τον ερωτα και τη δεσμευση, φοβαται και την επανασταση.
Ο ιδεοψυχαναγκαστικος φοβαται μηπως ειναι νεκρος, κι αυτος που φοβαται οτι ειναι νεκρος, δε μπορει να ζησει, δε μπορει να παρασυρθει απο τα συναισθηματα του, να γευτει, να αγκαλιασει, να δοθει.
Ετσι, αναλωνει τη ζωη του σε τελετουργικα θανατου. Σε μια ρουτινα που τον καθησυχαζει, σε μια φυλακη απο την οποια δε θελει ποτε να αποφυλακιστει.
Τελετουργικα θανατου οι σχεσεις του, οι συνηθειες του, η ακαταπονητη εθελοδουλεια του, ακομα και ο τροπος που διαμαρτυρεται, ο τροπος που διαδηλωνει, τα συνθηματα που λεει, αλλωστε ειναι πολυ πιθανον τα συνθηματα που εμαθε να ειναι τα σωστα, ομως απο τη πολυ επαναληψη τους ξεμαθε να ακουει τον ιδιο του τον εαυτο που τα φωναζει, τα φωναζει σε μια νεκρη γλωσσα, σε μια γλωσσα που καποτε ισως να ηταν η δικη του, ομως τωρα καταντησε κωδικοποιημενη γλωσσα, ακατανοητη και ξενη.
(Ετσι, καλλιστα καποιος μπορει να γνωριζει και να απαγγελλει την -ολοσωστη και πανηγυρικα επιβεβαιωμενη εκ των πραγματων- μαρξιστικη θεωρια, ομως να μη νιωθει τι λεει, να μη κατανοει τι λεει, να ξεγλυστρα το νοημα των λεξεων απο τη καρδια του, σα τον μητροπολιτη που ξερει απεξω κι ανακατωτα την Αγια Γραφη, ομως με τη συνεχη επαναληψη και το συνεχες διδαγμα της στους Πιστους, την απαγγελλει μηχανικα, αυτοματοποιημενα, ζωντας μια ζωη τελειως διαφορετικη απο αυτα που διδασκει)
(Προφανως και δεν ισχυριζομαι οτι αυτο ισχυει για ολους).
Λιγα λογια ακομα απο το βιβλιο του Φινκ
“Ο ιδεοψυχαναγκαστικος, ως σκεπτομενος συνειδητα, αγνοει επιτηδες το ασυνειδητο -αυτη την ξενη γλωσσα μεσα μας, αυτον τον λογο στον οποιο δεν εχουμε, και δε θα μπορουσαμε να εχουμε, ελεγχο,που εκμεταλλευεται τις αμφισημιες και τα πολλαπλα νοηματα λεξεων στη μητρικη μας γλωσσα για να μας κανει να λεμε το αντιθετο απο αυτο που συνειδητα εννοουμε, αλλα και να κανουμε το αντιθετο απο αυτο που συνειδητα σκοπευουμε να κανουμε.
Ο ιδεοψυχαναγκαστικος δεν μπορει να ανεχτει την ιδεα οτι μοιραζεται το σωμα του με εκεινη την ξενη φωνη, και κανει ο,τι καλυτερο μπορει για να την καθυποταξει, η τουλαχιστον, να την φιμωσει. Ενεργει σα να μην υπαρχει ασυνειδητο, παρόλες τις αποδειξεις του αντιθετου [……..]
Αρνειται λυσσαλεα να θεωρησει τον εαυτο του εξαρτημενο απο τον Αλλο, προσπαθωντας να διατηρησει μια φαντασιωτικη σχεση με μια αιτια της επιθυμιας που δεν ειναι εξαρτημενη απο κανεναν -εξου και η προτιμησηση του για τον αυνανισμο οπου δεν αναμεινυεται κανενα αλλο προσωπο. Ο ιδεοψυχαναγκαστικος βρισκει πληροτητα στον εαυτο του. […..]
Εξ ου και η προτιμηση του, οταν εχει σεξουαλικες συναναστροφες, να εξομοιωνει τους αλλους με ενδεχομενα “δοχεια” η “μεσα” του αντικειμενου α: καθε συντροφος μπορει να αντικατασταθει η να ανταλλαγει με οποιονδηποτε αλλο. Οδηγειται να εκμηδενισει καθε πραγματικο του συντροφο, διασφαλιζοντας οτι εκεινος/εκεινη δεν εχει γινει η κατ’επιλογη αιτια του σεξουαλικου του ερεθισμου.”
Διαβάστε περισσότερα στο:
http://celinathens.blogspot.com/2011/09/blog-post_12.html#ixzz1fq8F9tVC
