Είναι ένας από τους ειδικούς που μπορεί να μιλήσει για το μείζων θέμα που αφορά ολόκληρη τη Λάρνακα, το βαριάς βιομηχανίας λιμάνι και τις εγκαταστάσεις πετρελαιοδεξαμενών και υγραερίου.Μπορεί να μας αναλύσει τι θα σημαίνει για το περιβάλλον και την πόλη το βαριάς βιομηχανίας λιμάνι και την ίδια στιγμή μπορεί να μας υπενθυμίσει τα δικαιώματα μας που έχουμε ως πολίτες της ΕΕ.
Ο κ. Χαράλαμπος Θεοπέμπτου, πρωην επίτροπος περιβάλλοντος, ένας από τους ιδρυτές του Κινήματος Οικολόγων Περιβαλλοντιστών και σήμερα Λέκτορας στο Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Περιβάλλοντος στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, μιλά στο Skala Times και μας ενημερώνει για ζητήματα που θα έπρεπε ήδη να γνωρίζαμε.
«Υπάρχει και κανονισμός της ΕΕ τον οποίο στην Κύπρο δεν τηρούμε. Υπάρχει και νομοθεσία την οποία έχουμε μόνο στο χαρτί και την έχουμε υπογράψει. Η νομοθεσία λέει 1. ότι πρέπει ο πολίτης να έχει το δικαίωμα της πληροφόρησης. Δεν γίνεται αυτή τη στιγμή να θέλεις να μάθεις τι γίνεται και να μην σου λέει κάποιος. 2. Πρέπει ο πολίτης να μπορεί να συμμετέχει στη τελική λήψη της απόφασης. Και 3. Πρέπει να του δώσεις δικαίωμα αν αποφασίσει ο πολίτης ότι αυτό που πάει να κάνει το κράτος, η πόλη, ή οποιαδήποτε δημόσια αρχή ότι είναι λανθασμένη απόφαση, να σε πάρει δικαστήριο»
Της Γιώτας Δημητρίου
Κύριε Θεοπέμπτου υπάρχουν οι οδηγίες Σεβέζο από την ΕΕ που εξηγούν πώς πρέπει να λειτουργούν εγκαταστάσεις πετρελαιοδεξαμενών και υγραερίου. Τι είναι καλό να γνωρίζουμε;
Η οδηγία Σεβέζο 2 έπρεπε να μπει σε λειτουργία όταν έγινε η έκρηξη στο Μαρί, αλλά δεν το κάναμε ούτε εξέτασε κάποιος γιατί δεν λειτούργησε η διαδικασία που προβλέπεται στο Σεβέζο για μεγάλες συμφορές. Κάποια στιγμή πρέπει κάποιος να τα εξετάσει αυτά τα σοβαρότατα ζητήματα. Η οδηγία Σεβέζο 2 λέει ότι για σημείο το οποίο μπορεί να θέσει σε κίνδυνο τον πληθυσμό πρέπει να υπάρχουν πρόνοιες για πρόληψη να μη συμβεί κανένα ατύχημα, να υπάρχει σύστημα ελέγχου και να υπάρχει και σύστημα δράσης. Δηλαδή αν γίνει ατύχημα, να έχεις σχέδιο δράσης. Ποιος θα πάει που, τι θα γίνει; Η οδηγία δεν λειτούργησε με το ατύχημα στο Μαρί. Τότε ήμουν επίτροπος περιβάλλοντος και θυμάμαι που για δυο ολόκληρες μέρες κανένας δεν μιλούσε. Δεν λειτούργησε το σύστημα Σεβέζο, το οποίο ανάμεσα σε άλλα έπρεπε να είχε προβλέψει ότι κοντά σε τέτοιες εγκαταστάσεις δεν θα έπρεπε να τοποθετηθούν εκρηκτικά.
Βλέποντας κανείς τις εγκαταστάσεις πετρελαιοδεξαμενών και υγραερίου στη Λάρνακα, μπορεί να σκεφτεί «πάθαμε, αλλά δεν μάθαμε»
Η Σεβέζο έγινε γιατί ακριβώς σε μια πόλη της Βόρειας Ιταλίας, στη Σεβέζο έγινε ένα πολύ μεγάλο ατύχημα και είχαμε θανάτους. Οπόταν για να μην επαναληφθεί κάτι τέτοιο δημιουργήθηκε η οδηγία Σεβέζο από την ΕΕ, την οποία εφαρμόζει και επιβλέπει το Υπουργείο εργασίας και κοινωνικών ασφαλίσεων.
Στους κατοίκους που διαμένουν κοντά στις εγκαταστάσεις πετρελαιοδεξαμενών και υγραερίου στη Λάρνακα
δίνεται ένα βαλιτσάκι «πρώτων βοηθειών» και τους λένε να το ανοίξουν σε περίπτωση ατυχήματος. Χωρίς να είμαι ειδική σε θέματα εκρήξεων μπορώ να αντιληφθώ ότι σε περίπτωση ατυχήματος το πιο πιθανόν είναι δεν θα προλάβουν οι κάτοικοι της περιοχής να ανοίξουν το βαλιτσάκι.
Αυτές οι πληροφορίες θα έπρεπε να υπήρχαν στο διαδίκτυο!
Διαβάζοντας τις οδηγίες Σεβέζο είχα δει ότι οι υπεύθυνοι οφείλουν να ενημερώνουν ανελλειπώς τους κατοίκους για τους κινδύνους, τους ελέγχους που γίνονται, τα σχέδια δράσης σε περίπτωση ατυχήματος κτλ. Κάτι βεβαίως που δεν γίνεται στη Λάρνακα.
Μα δεν είναι τυχαίο που η Κύπρος κατατάσσεται πιο κάτω από την Υεμένη στο να δίνουμε πληροφορίες στο κοινό. Αντιλαμβάνεστε ότι είναι μεγάλη προσβολή για μια Ευρωπαϊκή χώρα.
Χωρίς να έχει κάποιος ειδικές γνώσεις για το περιβάλλον, κάνοντας μια βόλτα πίσω από τις εγκαταστάσεις πετρελαιοδεξαμενών και υγραερίου στη Λάρνακα μπορεί να καταλάβει πόση ζημιά γίνεται στη θάλασσα, στο έδαφος, στην παραλία της περιοχής. Μου έκανε εντύπωση όταν είδα κάποιο να ψαρεύει και τον ρώτησα «μα δεν θα είναι μολυσμένα τα ψάρια εδώ;» Και μου απάντησε «δεν τα τρώω, τα πουλώ»!
Αυτό συμβαίνει πολύ συχνά, το έχω αντιμετωπίσει και ως Επίτροπος Περιβάλλοντος αρκετές φορές. Ψαρεύουν σε μολυσμένους φράκτες και μετά τα πουλούν.
Δεν υπάρχει κάποια νομοθεσία, κάποιος έλεγχος;
Όχι.
Κύριε Θεοπέμπτου, τι σημαίνει για τη Λάρνακα το βαριάς βιομηχανίας λιμάνι;
Η ΕΕ υπόγραψε εκ μέρους της Κύπρου τη σύμβαση για την ολοκληρωτική διαχείρηση της υπεράκτιας ζώνης. Έχουμε, εμείς ως κράτος, υποχρέωση κάθε φορά που συμβαίνει οποιοδήποτε έργο και χρήσεις, αλλαγές, οτιδήποτε στη παραλία, να φροντίζουμε κάποιες παραμέτρους. Όπως πχ να εξετάζουμε την περιβαλλοντική πτυχή και με βάση το συμφέρον του περιβάλλοντος να κοιτάζουμε την κοινωνική, την οικονομική και την πολιτιστική πτυχη του έργου που σκοπεύουμε να κάνουμε. Πρέπει μετά να ξεκινήσεις να κάνει δημόσιες παρουσιάσεις, δημόσιες διαβουλεύσεις, έτσι ώστε να μετέχει η κοινωνία και οι οικονομικοί φορείς στη συζήτηση η οποία θα αποφασίσει το μέλλον του έργου, αν θα προχωρήσει και σε ποια μορφή. Μόνο έτσι οι πολιτισμένες κοινωνίες μπορούν να προχωρήσουν μπροστά. Δεν γίνεται «εγώ αποφασίζω, εγώ διατάζω, εγώ εκτελώ και δεν με ενδιαφέρει τι νομίζεις εσύ». Αυτά έχουν περάσει.
Αυτό συμβαίνει και σε άλλες περιβαλλοντικές νομοθεσίες;
Ναι βέβαια, διότι βασίζεσαι στο ότι ένας ενημερωμένος πολίτης θα πάρει την σωστή απόφαση.Αλλιώς, θα αποφασίζουν άλλοι και ίσως με αλλότροιους στόχους και σκοπούς.
Τίθεται βέβαια ένα ζήτημα. Αυτοί που ορίζουν ποιοι θα είναι οι εμπειρογνώμονες είναι το κράτος, οι αρχές κτλ. Άρα πόσο μπορεί ο κόσμος να εμπιστευτεί τα αποτελέσματα ότι είναι τα σωστά;
Συμφωνώ και το έχω δει να συμβαίνει. Όμως όταν έτυχε και είχαμε μια τέτοια κατάσταση, μια κακογραμμένη μελέτη, όταν έγινε η δημόσια διαβούλευση και είχαμε κόσμο (επιστήμονες, ανθρώποι που γνώριζαν πολύ καλά το θέμα), απέδειξαν ότι η μελέτη ήταν λάθος.
Άρα η δημόσια διαβούλευση οδηγεί στις αλήθειες.
Μάλιστα! Κι αυτό λέει και η ΕΕ. Υπάρχει κανονισμός της ΕΕ τον οποίο στην Κύπρο δεν τηρούμε. Υπάρχει και νομοθεσία την οποία έχουμε μόνο στο χαρτί καιτην έχουμε υπογράψει. Η νομοθεσία λέει 1. ότι πρέπει ο πολίτης να έχει το δικαίωμα της πληροφόρησης. Δεν γίνεται αυτή τη στιγμή να θέλεις να μάθεις τι γίνεται και να μην σου λέει κάποιος. 2. Πρέπει ο πολίτης να μπορεί να συμμετέχει στη τελική λήψη της απόφασης. Και 3. Πρέπει να του δώσεις δικαίωμα αν αποφασίσει ο πολίτης ότι αυτό που πάει να κάνει το κράτος, η πόλη, ή οποιαδήποτε δημόσια αρχή ότι είναι λανθασμένη απόφαση, να σε πάρει δικαστήριο.
Αυτά ακούγονται ιδανικά. Αλλά δεν έγιναν στην περίπτωση της Λάρνακας. Ξυπνήσαμε ένα πρωί και διαβάσαμε δημοσιεύματα στο Τύπο να γράφουν ότι η Λάρνακα βρέθηκε προ τετελεσμένων όσον αφορά το βαριάς βιομηχανίας λιμάνι….Άρα,θα ρωτήσω: Μπορούν οι Λαρνακείς, αν παρθούν αποφάσεις τιςοποίες θεωρούν λάθος (για τις ζωές τους, το περιβάλλον, την πόλη ολόκληρη) να κινηθούν με καταγγελίες στην ΕΕ;
Το πρώτο πράγμα που πρέπει να κάνεις, πρέπει να κοιτάξεις να δεις τα δικά σου μέτρα, μέσα στη χώρα σου. Ένα μέτρο πχ είναι να απευθυνθεί κάποιος στο Δήμο, στην αρμόδια αρχή, μετά στην Επίτροπο Διοικήσεως και όποιος θέλει ιδιαίτερα για περιβαλλοντικό θέμα, μπορεί να δει και στην ιστοσελίδα μου ποια είναι η διαδικασία για καταγγελία στην ΕΕ. Μάλιστα, πολλές φορές αν το παράπονο γίνει από πολλούς (ομαδικά) η ΕΕ δίνει προτεραιότητα και το κοιτάζει άμεσα.
Ναι αλλά αν «παίζονται» δισεκατομμύρια και συμφέροντα πολυεθνικών η ΕΕ θα σκεφτεί το περιβάλλον και τους πολίτες μιας πόλης;
Το πρόβλημα είναι ότι η ΕΕ θα απευθυνθεί στο κράτος και στην αρμόδια αρχή για να πάρει πληροφορίες και απόφαση. Άρα είναι με βάση τι θα πουν αυτοί που θα πάρει την τελική της απόφαση. Γι αυτό το παράπονο πρέπει να έχει οσο περισσότερες πληροφορίες γίνεται και όλα να είναι τεκμηριωμένα έτσι ωστε να μην «παραπλανηθεί» η ΕΕ όταν θα έρθει να ερευνήσει το θέμα.
Το βαριάς βιομηχανίας λιμάνι είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με τις εγκαταστάσεις πετρελαιοδεξαμενών και 
υγραερίου αφού αν τελικά γίνει θα σημαίνει και την εσαεί παραμονή των εγκαταστάσεων παρόλο που υπάρχει διάταγμα για μετακίνηση τους μέχρι το 2017. Ποια η γνώμη σας;
Για να μετακινηθεί κάτι πρέπει να έχει κάπου να πάει. Θα μετακινηθούν να πάνε που;
Στο Βασιλικό, όπως μας είπαν….
Μα όταν στον Βασιλικό δεν έχουν ξεκινήσει τα έργα, πως είναι δυνατό μέχρι το 2017 να μετακινηθούν εκεί;
Άρα μπορεί το διάταγμα να είναι κάτι απλά για να σιωπήσει η πόλη;
Εγώ λέω απλά ότι υπάρχει πρόβλημα. Πού θα μετακινηθούν να πάνε; Έχουν ξεκινήσει έργα στον Βασιλικό; Για να μετακινηθεί κάτι πρέπει να υπάρχει χώρος να πάει κάπου αλλού, αποφασίστηκε ναι ο Βασιλικός, αλλά να θυμίσω ότι και οι κάτοικοι της περιοχής διαμαρτύρονται έντονα για την μεγάλη συσσωρευση βιομηχανιών εκεί. Υπάρχουν έντονες διαφωνίες και δεν βλέπω με ποιο τρόπο θα μετακινηθούν οι εγκαταστάσεις, ακόμα και αν ξεκινήσουν έργα αύριο στο Βασιλικό για μετακίνηση τους, δεν νομίζω ότι μέχρι το 2017 θα ολοκληρωθούν και θα μπορέσει να γίνει η μετακίνηση των εγκαταστάσεων από τη Λάρνακα. Επαναλαμβάνω υπάρχουν διαφωνίες για το πως και με ποιο τρόπο θα χειριζόμαστε τις καταστάσεις στην νεα περιοχή.
Πιστεύετε ότι η δημόσια κατακραυγή της πόλης της Λάρνακας μπορεί να καταφέρει κάτι;
Μπορεί να καταφέρει σίγουρα. Πρέπει να υπάρχει σωστή οργάνωση και ενωμένος ο κόσμος μπορεί να καταφέρει πολλά, ναι.
*** H πολύ χρήσιμη ιστοσελίδα του κ. Θεοπέμπτου: www.theopemptou.com
