Aνοιξιάτικη περιοδεία προστασίας πουλιών του 2014

Παράλληλα, η CABS και το SPA χαιρετίζουν τη δημοσίευση από το Γραφείο της Επιτρόπου Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων μίας ιδιαίτερα σημαντικής Έκθεσης για την Παράνομη Παγίδευση Πτηνών στην Κύπρο. Η έκθεση ετοιμάστηκε με αφορμή το παράπονο που είχαν υποβάλει πριν από ένα σχεδόν χρόνο οι δύο διεθνείς περιβαλλοντικές οργανώσεις [2]. Το παράπονο στρεφόταν κατά του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης και αφορούσε την παραβίαση των αρχών του κράτους δικαίου και της χρηστής διοίκησης, λόγω του τερματισμού της συνεργασίας των δύο διεθνών περιβαλλοντικών οργανώσεων με το Κλιμάκιο Πάταξης Λαθροθηρίας της Κυπριακής Αστυνομίας. Η απόφαση απομάκρυνσης του Κλιμακίου Πάταξης Λαθροθηρίας πάρθηκε μετά από μία διαμαρτυρία των “Φίλων των Ξόβεργων” στο Παραλίμνι, την άνοιξη του 2013, κατά τη διάρκεια της οποίας παρεμπόδισαν τις εσωκομματικές εκλογές του Δημοκρατικού Συναγερμού.

Στην έκθεση της Επιτρόπου Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, τονίζεται ότι η παράνομη, μη-επιλεκτική και μαζική παγίδευση, θανάτωση και εμπορία προστατευόμενων άγριων πτηνών αποτελεί μία «δραστηριότητα με κίνητρο τα υψηλά αφορολόγητα χρηματικά έσοδα που αποφέρει σε άτομα ή σε κυκλώματα του οργανωμένου εγκλήματος. […] Επομένως, οι αντιστάσεις στην απαγόρευση της παγίδευσης και έναντι των μέτρων / δράσεων / εκστρατειών που αποβλέπουν στην πρόληψη και την καταστολή της είναι ευρύτερα ισχυρές και στην Κύπρο θα συνεχίζονται, ενόσω συνεχίζεται η ζήτηση των αμπελοπουλιών και ταυτόχρονα παραμένει δυνατή η παράνομη προσφορά τους».

Στο ίδιο πνεύμα με τη Διακήρυξη της Λάρνακας, «αξιολογώντας ως πολύπλοκο το όλο πρόβλημα, εξαιτίας των πολλών και διαφορετικών παραμέτρων του», η Επίτροπος Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων «θεωρεί αναγκαία την χωρίς ενδοιασμό καταδίκη όλων των μορφών παράνομης παγίδευσης και εμπορίας, καθώς και την επίδειξη έναντι τους μηδενικής ανοχής, όχι μόνο από τις κυβερνήσεις, τις αρμόδιες αρχές και τις τοπικές κοινότητες, αλλά και τις μη κυβερνητικές οργανώσεις, συμπεριλαμβανομένων και των κυνηγετικών οργανώσεων».

Επιπρόσθετα, η Επίτροπος Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων επισημαίνει επίσης ότι «δεν είναι αρκετό ότι ισχύει η νομοθεσία», αλλά «χρειάζεται […] η ευαισθητοποίηση του ευρύτερου κοινού με έμφαση σε στοχευμένες ομάδες, όπως είναι οι κυνηγοί, οι γεωργοί, τα παιδιά και η νεολαία, για να εξασφαλίζεται πολιτική στήριξη και να διασφαλίζεται η αποτελεσματική έρευνα, ώστε να εξασφαλίζονται ικανοποιητικά στοιχεία για τις δικαστικές διαδικασίες και οι ποινές στους παρανομούντες από τα Δικαστήρια να είναι επαρκείς».

Σύμφωνα με την Επίτροπο Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, «το κοινό φαίνεται ότι δεν γνωρίζει ή συμμερίζεται αρκετά την περιβαλλοντική σημασία της απαγορευτικής ευρωπαϊκής πολιτικής και εσωτερικής νομοθεσίας. Η βασική αρχή της Οδηγίας» βάσει της οποίας τα άγρια πτηνά «είναι κοινή κληρονομιά και η αποτελεσματική προστασία τους είναι ζήτημα περιβαλλοντικό, άμεσα σχετικό με την ευρύτερη στόχευση της αειφορίας, δεν έχει διαπεράσει στο κοινωνικό επίπεδο, δεν έχει έστω επηρεάσει τις μακραίωνες αντιλήψεις και συνήθειες. Τα αμπελοπούλια εξακολουθούν να θεωρούνται ως ένα οποιοδήποτε καταναλωτικό είδος πολυτελείας, χωρίς κανένα προβληματισμό ή ενδοιασμό είτε σε σχέση με τον τρόπο που επιτυγχάνεται η σύλληψη τους είτε σε σχέση με τις συνέπειες που συνεπάγεται στη βιοποικιλότητα. Είναι επίσης αβέβαιος ο βαθμός συνειδητοποίησης από το κοινό των αδικημάτων και ποινών που προβλέπει η νομοθεσία. Το ίδιο, πολύ πιθανόν, δεν ισχύει σε σχέση με τους παγιδευτές. Εφόσον όμως ανά δωδεκάδα τα αμπελοπούλια πωλούνται στα εστιατόρια προς 80 ή 90 ευρώ και τα συνολικά ετήσια κέρδη από την εμπορία τους υπολογίζονται σε αρκετά εκατομμύρια ευρώ, οι παγιδευτές συνεχίζουν να  αναλαμβάνουν και τον κίνδυνο της δραστηριοποίησης τους με ξόβεργα και δίκτυα. Εάν και όταν προσαχθούν ενώπιον των Δικαστηρίων, οι χρηματικές ποινές που μπορεί να επιβληθούν πιθανό να είναι ασύγκριτα χαμηλότερες των εσόδων τους».

Καταλήγοντας, στην 36σέλιδη έκθεση της, η Επίτροπος Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων αναφέρει ότι «ο ρόλος των οικολογικών / περιβαλλοντικών οργανώσεων όπως και της Κυνηγετικής Ομοσπονδίας είναι μεγάλης σημασίας αφού και στη Διακήρυξη της Λάρνακας, γίνεται συγκεκριμένη αναφορά σ’ αυτόν ότι πρέπει να είναι ενεργός και να συνυπάρχει με το ρόλο των κυβερνήσεων, των αρμοδίων αρχών και των τοπικών κοινοτήτων, στον “αγώνα” κατά της παράνομης παγίδευσης. Συνακόλουθα, δεν ενδείκνυται ή εξυπηρετεί οτιδήποτε, παρά μόνο τους παγιδευτές, η περιορισμένη στήριξη σχετικών δραστηριοτήτων των οργανώσεων όπως οι ετήσιες περιοδείες τους, η υποβάθμιση της σημασίας τους ή και υπέρμετρη βαρύτητα σε διαμαρτυρίες και αντιδράσεις. Αυτές πρέπει να είναι αναμενόμενες αφού εξακολουθεί το κέρδος να είναι κίνητρο των παγιδευτών, δεν είναι ανάλογη των περιστάσεων η κοινωνική ευαισθητοποίηση και δεν έχει διαμορφωθεί μια ευρύτερη κίνηση κατά της παράνομης παγίδευσης.

Σ’ αυτό το πλαίσιο, η τελευταία απόφαση του Υπουργείου Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης, για παροχή υποστήριξης από την Αστυνομία στην ανοιξιάτικη περιοδεία των οργανώσεων για το 2014, επιδοκιμάζεται ως σημαντική εξέλιξη. Ενισχύει τις προσπάθειες των οργανώσεων κατά της παράνομης παγίδευσης  και αναγνωρίζει ότι είναι αναγκαία η παρουσία της Αστυνομίας κατά τις περιοδείες για την εφαρμογή της νομοθεσίας. Χωρίς την παρουσία της στις περιοχές παγίδευσης, είναι αδύνατο να διασφαλίζεται πλήρως η επ’ αυτοφώρω σύλληψη των παγιδευτών. Δηλώνει επιπρόσθετα η απόφαση του Υπουργείου, τη βούληση για υλοποίηση της αρχής της μηδενικής ανοχής, η οποία δεν αποβλέπει μόνο στην καταστολή αλλά και στην πρόληψη. Η προσήλωση στην μηδενική ανοχή θα λειτουργήσει αποτρεπτικά τόσο για τους παγιδευτές όσο και για τους κατόχους εστιατορίων και ως κίνητρο προβληματισμού του κοινού και ενθάρρυνσης του να απέχει από τη ζήτηση αμπελοπουλιών».

Η έκθεση του Γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως και Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων καταλήγει με τις ακόλουθες εισηγήσεις:

·         «Για να αντιμετωπιστεί πλήρως το φαινόμενο της παράνομης παγίδευσης και για να μπορεί να γίνεται λόγος πραγματικά για εφαρμογή της νομοθεσίας, θα χρειαστεί πολλής χρόνος και μεγάλος, κατά τη Διακήρυξη της Λάρνακας, “αγώνας”.

·         Γι’ αυτό και η πολιτική των αρμοδίων αρχών για μηδενική ανοχή πρέπει να είναι σταθερή, χωρίς παρεκκλίσεις ή ελαστικότητα και να περάσει οριστικά από το στάδιο της διακήρυξης στην πρακτική υλοποίηση, ανεξάρτητα των εντάσεων ή αντιδράσεων που πιθανόν να προκύψουν ξανά ή της μαζικότητας οποιωνδήποτε διαμαρτυριών ακόμα και αν επιδοκιμάζονται από κοινό.

·         Η έμφαση των αρμοδίων αρχών χρειάζεται να δίδεται στις περιοχές των επαρχιών Λάρνακας και Αμμοχώστου, όπου καταγράφεται το 75% της παράνομης παγίδευσης χωρίς όμως να εγκαταλειφθεί ο έλεγχος περιοχών παγίδευσης σε άλλες επαρχίες ή να αποδυναμωθεί σε βαθμό που οι παγιδευτές να ενεργούν εκεί ανεξέλεγκτα.

·         Είναι αναγκαία η αξιοποίηση του υφιστάμενου προσωπικού του Ταμείου Θήρας και της Αστυνομίας στο μέγιστο δυνατό βαθμό, περιλαμβανομένου και του προσωπικού των τοπικών αστυνομικών σταθμών καθώς και ο συντονισμός μεταξύ των δυο υπηρεσιών, για  να διασφαλίζεται έστω κατά το δυνατό συστηματική παρουσία προσωπικού στις επίμαχες περιοχές παγίδευσης, να βελτιωθούν τα αποτελέσματα των εκστρατειών τους σ’ αυτές, να μπορούν να χρησιμοποιούνται για την καλύτερη απόδοση του συστήματος της πολλαπλής συμμόρφωσης χωρίς παράλληλα να εξασθενεί / μειώνεται ο έλεγχος που πρέπει να διεξάγεται τακτικά σε σχέση με τα εστιατόρια.

·         Οι δημοσιονομικοί περιορισμοί εξαιτίας της οικονομικής κρίσης ενδεχομένως να μην επιτρέπουν την ενίσχυση του Ταμείου Θήρας και της Αστυνομίας με προσωπικό για να αυξηθούν σημαντικά οι δυνατότητες ελέγχου των περιοχών παγίδευσης και των εστιατορίων διάθεσης αμπελοπουλιών. Ενδείκνυται όμως να απασχολήσει αυτό το θέμα τα Υπουργεία Εσωτερικών και Δικαιοσύνης και Δημόσιας Τάξης σε συνεργασία με το Υπουργείο Οικονομικών, σε σχέση κυρίως με τις δυο κρίσιμες περιόδους παγίδευσης, άνοιξης και φθινοπώρου. Ιδιαίτερα, αν η εκτίμηση του Ταμείου Θήρας και της Αστυνομίας είναι ότι το προσωπικό τους είναι ελάχιστο έναντι της έκτασης των περιοχών παγίδευσης και είναι αδύνατο να συνεισφέρει περισσότερο, ώστε να καταγραφεί εντός του τρέχοντος έτους και του επόμενου μείωση της τάσης της παγίδευσης και της προσφοράς αμπελοπουλιών από εστιατόρια.

·         Να συνεχίσει η υποστήριξη της Αστυνομίας στις περιοδείες των οργανώσεων που ενδιαφέρονται σχετικά και διαθέτουν εθελοντές, όπως άρχισε από το 2008, για να αξιοποιούνται οι περιοδείες ως επιπρόσθετη δράση.

·         Παράλληλα των ανωτέρω, να επιδιωχθεί και από τα δυο εμπλεκόμενα Υπουργεία καλύτερη συνεργασία με τις αρχές των Βρετανικών Βάσεων, αφού παρατηρείται έξαρση της παγίδευσης στις περιοχές ελέγχου τους και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή ζήτησε ήδη να ενημερωθεί για τα μέτρα που πρόκειται να ληφθούν για την ενίσχυσή της.

·         Το Ταμείο Θήρας να φροντίσει για να συμπληρωθεί το έργο για την Εθνική Στρατηγική κατά της παράνομης παγίδευσης, να δημοσιοποιηθεί και να αρχίσει η εφαρμογής της από το τρέχον έτος. Η Εθνική Στρατηγική, μπορεί να αποτελέσει μεταξύ άλλων την απαρχή νέων ευρύτερων δράσεων των αρμοδίων αρχών, συστηματοποιημένων και στοχευμένων, με την εμπλοκή όλων των φορέων που μπορεί να συμβάλουν, οι οποίες δε θα περιορίζονται στην καταστολή. Χρειάζεται να επεκταθούν στο τομέα της πρόληψης, σε εκπαιδευτικά προγράμματα, στην ευρύτερη δυνατή ενημέρωση με  μέσα πρόσφορα και προσιτά στο ευρύ κοινό, στη συνεργασία με τα ΜΜΕ, στην αξιοποίηση παραγόντων και μέτρων που θα συνεισφέρουν στην ευαισθητοποίηση του κοινού, θα προάξουν την επιστημονική έρευνα, την τεκμηρίωση από τις αρμόδιες κρατικές αρχές των επιπέδων παγίδευσης ανά έτος και την αξιολόγηση της αποδοτικότητας των μέτρων.

·         Η Εθνική Στρατηγική, περιλαμβάνοντας ένα ολοκληρωμένο πρόγραμμα δράσεων, εκστρατειών και μέτρων, που θα αποβλέπουν στις παραμέτρους που συνθέτουν το φαινόμενο της παράνομης παγίδευσης, θα πρέπει να λειτουργήσει καταλυτικά για την αναστροφή των τάσεων παγίδευσης, για τη διαμόρφωση υποστηρικτικών της βιοποικιλότητας βάσεων και για να γίνει εντέλει η παγίδευση μια μη κοινωνικά αποδεκτή πρακτική».