*Του Χαράλαμπου Θεοπέμπτου
Το 2008 μια σειρά από μεσογειακά κράτη υπόγραψαν το πρωτόκολλο για τη Ολοκληρωτική Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης – ΟΔΠΖ.
H Kύπρος δεν υπόγραψε τότε το πρωτόκολλο γιατί οι πρόνοιες της συνθήκης θα έφερναν τα πάνω κάτω ή όπως έλεγε τότε ο Υπουργός χρειαζόταν μελέτη! Όμως το 2009 η Ε.Ε υπόγραψε τη συνθήκη εκ μέρους όλων των κρατών (απόφαση 2009/89) και έτσι είμαστε πλέον υποχρεωμένοι να την εφαρμόσουμε.
Η συνθήκη για την Ολοκληρωτική Διαχειρηση της Παράκτιας Ζώνης (ΟΔΠΖ) πέραν από τις πρόνοιες που περιέχει για την προστασία του περιβάλλοντος, βασίζεται και στη συνθήκη του Άαρχους η οποία δίνει το δικαίωμα του κοινού στην πληροφόρηση, τη συμμετοχή στη λήψη αποφάσεων και τη πρόσβαση στη δικαιοσύνη για αποφάσεις με τις οποίες διαφωνεί.
Μια σοβαρή διαφορά που υπάρχει μεταξύ των δύο είναι ο καθορισμός της “παράκτιας ζώνης”.
Στον Περί Παραλιών Νόμο καθορίζεται η παραλία με βάση τις υάρδες!
“παραλία” περιλαμβάνει εδάφη εντός απόστασης όχι μεγαλύτερης των εκατό υαρδών από τη γραμμή της ανώτατης στάθμης παλίρροιας, ως ο Υπουργός ήθελε καθορίσει με γνωστοποίηση που δημοσιεύεται στην Επίσημη Εφημερίδα της Δημοκρατίας.
Στην Ολοκληρωτική Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης αντί παραλίας καθορίζεται η Παράκτια ζώνη:
«Παράκτια ζώνη», η γεωμορφολογική περιοχή εκατέρωθεν της ακτογραμμής στην οποία η αλληλεπίδραση μεταξύ του θαλάσσιου και του χερσαίου τμήματος αποκτά τη μορφή πολύπλοκων συστημάτων οικολογικών στοιχείων και πόρων αποτελούμενων από βιοτικές και αβιοτικές συνιστώσες που συνυπάρχουν και αλληλεπιδρούν με τις ανθρώπινες κοινότητες και τις σχετικές κοινωνικο-οικονομικές δραστηριότητες.
Στην Κύπρο με βάση των Περί Παραλιών Νόμο, ο απόλυτος άρχοντας των παραλιών είναι ο Έπαρχος ο οποίος μπορεί να μεταβιβάσει εξουσίες στους Δήμους.
Βασικά, Έπαρχος και Δήμοι έχουν την εξουσία να κάνουν ότι θέλουν, αν και κάποτε χρειάζονται και τη βοήθεια του Υπουργικού Συμβουλίου.
Το αποτέλεσμα είναι τα περίπτερα και clubs στην παραλία, ομπρέλες παντού ακόμη και σε ευαίσθητες περιοχές, οχετοί να καταλήγουν στη θάλασσα ακόμη και σε τουριστικές περιοχές. Μπουλντόζες αφαιρούν βράχους, αφαιρούν βλάστηση για μετατροπή σε χώρο στάθμευσης, ανοίγουν δρόμο στην παραλία για εύκολη πρόσβαση στη θάλασσα.
Άλλοι κατασκευάζουν παράνομες αποβάθρες, πεζόδρομους, επεκτάσεις μέσα στη θάλασσα και άλλοι μεταφέρουν άμμο από αλλού ή ακόμη και από πιο βαθιά νερά. Συχνά χωρίς περιβαλλοντικές μελέτες και κάποτε παραβιάζοντας άλλες νομοθεσίες και πάντα με την ανοχή της πολιτείας.
Έχοντας υπόψη τα πιο πάνω, δεν είναι έκπληξη το ότι σαν κράτος αρνηθήκαμε να υπογράψουμε τη συνθήκη για την Ολοκληρωτική Διαχείριση της Παράκτιας Ζώνης μερικοί από τους στόχους της οποίας είναι:
α) η διευκόλυνση της αειφόρου ανάπτυξης των παράκτιων ζωνών μέσω του λογικού σχεδιασμού των δραστηριοτήτων, λαμβανομένου υπόψη ότι η οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική ανάπτυξη συνάδει με το περιβάλλον και τα τοπία.
β) η διατήρηση των παράκτιων ζωνών προς όφελος των σημερινών και μελλοντικών γενεών.
γ) η εξασφάλιση της αειφόρου εκμετάλλευσης των φυσικών πόρων, ιδίως όσον αφορά τα ύδατα. Και η διατήρηση της ακεραιότητας των παράκτιων οικοσυστημάτων, τοπίων και της γεωμορφολογίας των παράκτιων ζωνών.
Ακόμη πιο δύσκολο, ιδιαίτερα για τα πολιτικά κόμματα και τις Τοπικές Αρχές, είναι να γίνει αποδεκτή η διαδικασία που προτείνει η ΟΔΠΖ στην οποία:
1) Για να εξασφαλιστούν οι πιο πάνω στόχοι θα πρέπει για κάθε απόφαση να γίνεται περιβαλλοντική μελέτη στην οποία να αναλύονται επίσης και οι επιπτώσεις στην οικονομία, στον πολιτισμό στην κοινωνία και στο τοπίο.
2) Θα πρέπει να γίνεται ενημέρωση του τοπικού πληθυσμού και η τελική απόφαση να παίρνεται μετά από Δημόσια Διαβούλευση. Να μην ξεχνούμε επίσης ότι με βάση τη σύμβαση του Άαρχους το κοινό έχει και το δικαίωμα να προσβάλει στο δικαστήριο οποιεσδήποτε αποφάσει έχουν σχέση με το περιβάλλον.
Με την ένταξη μας στην ΕΕ έχουμε αποδεχτεί ότι το Ευρωπαϊκό δίκαιο είναι υπεράνω του εθνικού δικαίου. Δεν μπορεί να συνεχίσουμε να αγνοούμε άλλο τις υποχρεώσεις μας και ούτε να βλέπουμε τις φυσικές ομορφιές του τόπου μας να καταστρέφονται.
Ο κόσμος πλέον γνωρίζει τα δικαιώματα του και αντιδρά και μια καταγγελία στην ΕΕ θα πετύχει αυτό που το κράτος έχει υποχρέωση και εδώ και χρόνια αρνείται να κάνει.
*Χαράλαμπος Θεοπέμπτου
Πρώην Επίτροπος Περιβάλλοντος,
Λέκτορας, Τμήμα Επιστήμης και Τεχνολογίας Περιβάλλοντος. Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου
Ιστοσελίδα: Theopemptou.com Blog: Theopemptou.blogspot.com
