Κυκλοφορεί και οπλοφορεί με την φωνή της εδώ και δεκαετίες, με την ίδια πάντα επιτυχία, σοβαρότητα και αγάπη για το ελληνικό τραγούδι.
Χορεύει τα πιο ωραία λαϊκά σε σπίτια με μωσαϊκά και μας πείθει χωρίς καμία δυσκολία πως το όνομα της έχει γραφτεί με φωτεινά γράμματα στην ιστορία της ελληνικής μουσικής σκηνής. Η Άλκηστις Πρωτοψάλτη μας δίνει συνέντευξη με αφορμή την συναυλία της στο Λονδίνο. Τι καταλάβαμε συνομιλώντας μαζί της; Καταλάβαμε πως η σοφία και η ποίηση δεν υπάρχει μόνο στα τραγούδια της αλλά και στην προσωπικότητα της. Περισσότερα στην συνέντευξη που ακολουθεί.
Της Γιώτας Δημητρίου
Στις 23 του μήνα, αυτή την Κυριακή θα βρίσκεστε στο Λονδίνο για μια μοναδική συναυλία. Τι να περιμένει το κοινό να ακούσει;
Καταρχής να σας πω ότι χαίρομαι πολύ που θα βρεθώ στο Λονδίνο για ακόμη μία φορά. Η βραδιά θα ξεκινήσει με τραγούδια σε ποίηση Οδυσσέα Ελύτη, θα συνεχίσουμε με παλιούς και σύγχρονους συνθέτες, με τραγούδια αγαπημένα, τραγούδια που έχει αγαπήσει ο κόσμος, τραγούδια με τα οποία έχουμε γίνει ένα από τη σκηνή εγώ κι ο κόσμος. Θα είναι ένα πρόγραμμα με ποικίλο χρώμα, θα έχω μαζί μου την ορχήστρα μου (βιολί, πιάνο, κιθάρα, φυσαρμόνικα, μπάσο, τρομπόνι) και πέντε μουσικούς.
Πιστεύετε ότι τώρα που περισσότεροι Έλληνες και Κύπριοι μεταναστεύουν στο εξωτερικό (κι εδώ στο Λονδίνο) υπάρχει μεγαλύτερη ανάγκη οι Κύπριοι και Έλληνες καλλιτέχνες να επισκέπτονται πόλεις του εξωτερικού για συναυλίες;
Σίγουρα είναι μια πολύ δύσκολη και σκληρή εποχή, όχι μόνο για τους Έλληνες, που ζήσαμε λίγο πιο πριν από τους Κύπριους την οικονομική κρίση, που ούτως ή άλλως εμείς θεωρούμαστε ότι είμαστε αδέλφια. Σίγουρα υπάρχει το κύμα των οικονομικών μεταναστών. Αλλά ξέρετε, οι Έλληνες και οι Κύπριοι υπάρχουν και διαπρέπουν σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της γης, σε όλα τα επαγγέλματα. Κι εγώ επειδή ταξιδεύω σε πάρα πολλές χώρες, σε όλο τον κόσμο, νιώθω πολύ περήφανη όταν ένας Έλληνας βραβεύεται, κάνει μια ανακάλυψη, τον τιμούν κτλ. Εν πάσει περιπτώσει, πιστεύω ότι η Ελλάδα είναι πολύ μέσα στον Έλληνα και όπου κι αν είναι, θα ψάξει να βρει λίγο συναίσθημα και να πάρει χρώμα, από οποιοδήποτε καλλιτέχνη τον αγγίζει και τον κάνει να κλείσει τα μάτια και να ονειρευτεί. Πόσο μάλλον σε αυτή την εποχή που έγινε μια βίαιη, θα έλεγα, απόσπαση των ανθρώπων από τα μέρη τους, από τις οικογένειές τους, για να βρουν μια καλύτερη τύχη.
Μιας και μιλάμε γι αυτή τη σκληρή εποχή της οικονομικής κρίσης, πιστεύετε ότι η μουσική και γενικότερα οι τέχνες, μπορούν να βοηθήσουν στην οικονομική και κοινωνική κρίση στην οποία έχει βυθιστεί ο κόσμος;
Κοιτάξτε, πιστεύω ότι πάντα μέσα από μια κρίση ο πολιτισμός είναι η καλύτερη απάντηση και μέσα από μια κρίση, και σε παγκόσμια κλίμακα, πάντα οι τέχνες ευδοκιμούσαν και ανθούσαν. Νομίζω πως μέσα από όλο αυτό που συμβαίνει θα ξεκαθαρίσει το τοπίο. Ξέρετε, ακόμα και στο δικό μας χώρο, υπάρχουν κάποιοι που βλέπουν τα πράγματα κάπως διαφορετικά και πιστεύω πως και σε εμάς θα υπάρξει ένα ωραίο ξεκαθάρισμα. Οι διαχρονικές αξίες και θα επιζήσουν αλλά και θα μπορέσουν να βοηθήσουν επί της ουσίας, ψυχολογικά, συναισθηματικά και εκπέμποντας τον πολιτισμό της χώρας μας. Εγώ προσωπικά νιώθω πολύ περήφανη που μπορώ και μεταφέρω σε όλα τα θέατρα του κόσμου τη γλώσσα μας, την οποία θεωρώ μοναδικό στολίδι σε όλη τη γη. Θεωρώ τον εαυτό μου περήφανο που κατάγεται από μια χώρα που γέννησε τον πολιτισμό και ουαί και αλίμονο αν ένα χρέος μπορεί να καταδικάσει ένα ολόκληρο λαό! Οι Έλληνες δεν είναι αυτό που παρουσιάζεται στην Ευρώπη, μια άσχημη εικόνα, ότι ο Έλληνας είναι τεμπέλης κτλ. Δεν είναι έτσι, δεν είναι όλοι έτσι. Υπάρχει πολιτισμός, υπάρχει αγάπη για τη χώρα, υπάρχει μια φλόγα η οποία πήγε να ψιλοσβήσει, αλλά δεν έσβησε, αντιθέτως άναψε ακόμη περισσότερο, γιατί κινητοποιήθηκε ο Έλληνας και βγήκε το υπέροχο «δαιμόνιό» του προς τα έξω, που πιστεύω πως θα μεγαλουργήσει. Σίγουρα μετά από μία δύσκολη στιγμή τα πόδια δυναμώνουνε και κάνουμε ένα μεγαλύτερο βήμα προς τα μπρος. Είμαι αισιόδοξη και για την Ελλάδα και για την Κύπρο.
Μιλήσατε για βήματα και πόδια και θυμήθηκα ότι υπήρξατε αθλήτρια στίβου. Και ενώ όλα έδειχναν πως θα ακολουθούσατε καριέρα αθλήτριας, βρεθήκατε στο χώρο της μουσικής. Τι ήταν αυτό που άλλαξε την πορεία πλεύσης σας; Τύχη; Συγκυρίες; Πεπρωμένο; Κοιτάζοντας τώρα πίσω, τι θα απαντούσατε, αλήθεια;
(Γέλια) Νομίζω ότι ήταν θέμα ενός βαθύτερου συναισθήματος, το οποίο με πήρε απαλά και με έσπρωξε σε αυτό που πραγματικά έπρεπε να γίνει. Το οποίο σήμαινε μια σοβαρή σκέψη σε αυτό που κάνω. Θέλω να σας πω ότι τίποτα δεν μου χαρίστηκε μέσα σε αυτά τα 40 χρόνια που ασχολούμαι με το ελληνικό τραγούδι και που είμαι, αν θέλετε, ένας καλλιτέχνης που μεταφέρει τον πολιτισμό της Ελλάδας παντού. Τίποτα δεν μου χαρίστηκε, όλα έγιναν με πολύ σκληρή δουλειά και αφοσίωση και ένα απέραντο έρωτα γι’ αυτό που λέγεται ελληνικός λόγος, ελληνική μουσική, ελληνικό τραγούδι. Δεν ξέρω βέβαια αν έχασε ο αθλητισμός… (Γέλια!)
Ο πρώτος σας δίσκος («Τετραλογία») περιείχε τραγούδια βασισμένα σε ποιήματα (Καβάφη, Σεφέρη, Ρίτσου κ.α). Οι στίχοι και η ποίηση τι ρόλο έπαιζαν για εσάς; Δηλαδή, όταν αποφασίζετε αν θα επιλέξετε ένα τραγούδι, πόσο σημαντικός είναι ο στίχος για σας;
Για μένα, εν αρχή ην ο λόγος! Επειδή προέρχομαι από μια οικογένεια στην οποία η μητέρα μου ήταν δασκάλα στην Αίγυπτο (Αλεξάνδρεια) και η ποίηση ήταν στην πρώτη μας γραμμή, είχα την τύχη να μεγαλώσω σε μια οικογένεια που διοργάνωνε ωραίες βραδιές ποίησης στο σπίτι, ήταν άλλες εποχές. Είχα λοιπόν την τύχη να μεγαλώσω μέσα στην ποίηση και για εμένα η ποίηση είναι ένα εκπληκτικό τοπίο, ένας εκπληκτικός πίνακας που καθένας ξεκουράζει την ψυχή του διαβάζοντας και κοιτώντας το. Πιστεύω ότι η δύναμη του λόγου είναι το Α και το Ω σε ένα τραγούδι. Ένα τραγούδι μπορεί να έχει ίσως υποδεέστερη μουσική, αλλά για μένα παίζει πολύ σημαντικό ρόλο ο λόγος του, αυτό που θα μεταφέρει. Γιατί, μην ξεχνάμε πως τα τραγούδια είναι τρίλεπτα μονόπρακτα, που περιγράφουν στιγμές της ζωής, καταγράφουν ιστορία και πιθανόν να έχουν μεγαλύτερη ζωή κι απ’ τον καλλιτέχνη.
Άρα και στις 23 του μήνα εδώ στο Λονδίνο θα ακούσουμε και τραγούδια σε στίχους γνωστών Ελλήνων ποιητών;
Πάντα είχα τρομερή αδυναμία στον μεγάλο μας ποιητή, τον Οδυσσέα Ελύτη. Ό,τι με συγκίνησε, μελοποιήθηκε και το τραγούδησα, θα είναι στο πρώτο μέρος της συναυλίας και μετά, σιγά-σιγά, θα μπούμε στη σύγχρονη εποχή και θα φτάσουμε μέχρι το σήμερα.
Έχετε συνεργαστεί με τα μεγαλύτερα ονόματα της ελληνικής μουσικής σκηνής: Σαββόπουλο, Κραουνάκη, Ξαρχάκο, κ.α. Με ποια κριτήρια επιλέγατε πάντα τους συνεργάτες σας;
Δεν έβαζα ποτέ ένα στόχο του τύπου να βαθμολογήσω έναν άνθρωπο. Ξέρετε, αυτά τα πράγματα έχουν σχέση και με το σύμπαν και με τον τρόπο που σου μεταφέρει ο άλλος το πάθος και τη σχέση του με τη μουσική. Είναι πολύ ωραίο να ξεκινάς με δύναμη και να ψάχνεις το τοπίο του συναδέλφου, του συνθέτη ή ακόμα και του στιχουργού και μέσα από αυτό να διευρύνεις τις γνώσεις σου, να δουλέψεις, να ιδρώσεις, να κλάψεις, να αφομοιωθείς, να απογειωθείς, να σβήσεις, να ξαναγράψεις. Αυτό λοιπόν εμένα με ιντρικάρει και με χαροποιεί πολύ περισσότερο από το αποτέλεσμα. Αλλά η μισή χαρά βρίσκεται στην πρόβα του και πώς θα εξελιχθεί. Και βέβαια πρέπει να πω ότι με τους περισσότερους που έχω συνεργαστεί (για να μην πω με όλους), με αυτούς τους ανθρώπους, με την πλειάδα αυτών των εκλεκτών που έβαλαν πολύ μεγάλο βράχο στην υπόθεση του ελληνικού τραγουδιού, παρέμεινα και φίλη, είμαι πολύ ευτυχής όταν μέσα από μια δουλειά δημιουργείται μια ειλικρινής φιλία και ανταλλαγή σκέψεων, απόψεων, θέσεων, χρωμάτων κτλ.
Τι θα λέγατε ότι ήταν αυτό που κερδίσατε μέσα από την πολύχρονη πορεία σας και
ποιες διαφορές θα λέγατε ότι συναντάτε σήμερα από την εποχή εκείνη όταν πρωτοξεκινούσατε εσείς;
Είναι δυο ερωτήσεις που θα μπορούσαμε να τις απαντούσαμε με τις ώρες, δεν μπορούν να απαντηθούν εν συντομία. Αυτό που έχω να σας πω είναι ότι ξεκίνησα σε ηλικία 17 ετών και νιώθω πολύ ευτυχισμένη που κατάφερα σε αυτή τη ζωή να διανύσω υπέροχα χρόνια και χρώματα μέσα από αυτό που λέγεται ελληνικό τραγούδι, να γνωρίσω κι άλλους πολιτισμούς, να κάνω υπέροχα ταξίδια, να έρθω σε επαφή με άλλους κόσμους, με άλλες ψυχές, με άλλο τρόπο αντιμετώπισης, να διαγωνιστώ στο εξωτερικό, παρόλο που ίσως ήμουν ήδη, αν θέλετε, γνωστή και καταξιωμένη στην πατρίδα μου, παίζοντας σε υπέροχα θέατρα, όπου για μένα το πιο σημαντικό ήταν ότι τελείωνα μια παράσταση στα ελληνικά (το επισημαίνω το «στα ελληνικά») για να δω πόση απήχηση είχε στους Γάλλους, Αυστραλούς, στους Καναδούς, στους Αιγύπτιους, στους Αμερικάνους, στους ξένους που ήταν παρόντες. Είναι πολύ σημαντικό να εισπράττεις ότι τελικά η γλώσσα μας δεν έχει κανένα απολύτως πρόβλημα. Αυτό που μπορώ να πω είναι ότι μέσα σε αυτά τα 40 χρόνια δεν θα άλλαζα τίποτα. Νιώθω υπερήφανη για αυτό που έχω κατακτήσει μέσα μου, στην καρδιά μου, γιατί ξέρετε οι κορυφές δεν είναι μία, οι κορυφές είναι πολλές κι αυτό είναι η ευτυχία μέσα σε αυτό που λέγεται τέχνη. Να νομίζεις ότι έχεις φτάσει κάπου και μόλις φτάσεις κάπου να κοιτάζεις γύρω σου και να βλέπεις ότι υπάρχουν κι άλλες βουνοκορφές. Για μένα σημασία έχει το ταξίδι, οι συνοδοιπόροι και τα συναισθήματα που νιώθεις. Να σας πω και κάτι άλλο; Δόξα τω Θεώ, μέσα σε αυτά τα 40 χρόνια, παρόλο που είχα πολλές σειρήνες δίπλα μου, είχα την τύχη να έχω πολύ γερή βάση μέσα από τη οικογένειά μου, ώστε να κλείνω τα μάτια και τα αυτιά μου στα εύκολα, στα απλά, στα επίκαιρα και να κοπιάζω πάντα, να ματώνω το χέρι μου και να ανοίγω δρόμους. Αυτό μ’ άρεσε εμένα και όσο αντέχω αυτό θα κάνω. Ξέρετε, κάποια στιγμή η ψυχή θα θέλει, αλλά το σώμα δεν θα μπορεί, αλλά δόξα τω Θεώ δεν υπάρχει τέτοιο θέμα τώρα! (Γέλια!) Αλλά σίγουρα μετά από 20, 15 χρόνια θα πρέπει να μπει μια άνω τελεία. Γιατί ούτως ή άλλως οι ανθρώποι είμαστε σαν τα κύματα: Ξεκινάμε από μια παραλία, προχωράμε στον ωκεανό, ανεβαίνουμε, κατεβαίνουμε, κάποια στιγμή θα ξανακαταλήξουμε σε μια ωραία παραλία και σημασία έχει να έχουμε απολαύσει αυτό το υπέροχο ταξίδι. Νιώθω ευτυχής που έχω έρθει σε επαφή με τόσο κόσμο, νιώθω ευτυχής που ακούω υπέροχα λόγια από κόσμο που με συναντάει κι αυτό είναι για μένα το ωραιότερο δώρο, αυτά που μου λένε οι άνθρωποι, που μου γράφουνε, όλα αυτά που κλείνει μέσα του ένα κοινό, το οποίο ευτυχώς παραμένει σταθερό, αλλά μπαίνουν και νέοι άνθρωποι μέσα. Με συγκινεί ιδιαίτερα όταν βλέπω γονείς να έρχονται μαζί με τα παιδιά τους και κάποια στιγμή αυτά τα παιδιά φέρνουν και τα μωρά τους!
Αυτό που λέτε ήταν μια από τις ερωτήσεις μου, αλλά με προλάβατε! Καταφέρατε να περάσετε και στις επόμενες γενιές, με την ίδια επιτυχία, παραμένοντας μια από τις πιο αγαπημένες και πιο καταξιωμένες τραγουδίστριες στην ελληνική μουσική σκηνή. Αλήθεια, τι ήταν αυτό που σας βοήθησε να παραμείνετε για τόσες δεκαετίες μια “διαχρονική αξία” στο ελληνικό τραγούδι; Υπάρχει κάποια μυστική συνταγή;
Δεν υπάρχει καμία συνταγή! Όλο αυτό που συμβαίνει είναι η καθαρότητα της πορείας, η καθαρότητα της σκέψης, ο σεβασμός όλα αυτά τα χρόνια στον κόσμο που με στήριξε και μου έδωσε ώθηση να πραγματοποιήσω και τα πιο τρελά μου όνειρα, δεν τους πρόδωσα ποτέ! Μπορεί να έχω κάνει κάποια λάθη, άνθρωπος είμαι, αλλιώς θα ήμουνα Θεός, αλλά κι απ’ τα λάθη μας μαθαίνουμε. Ένα βήμα πίσω σού δίνει μεγαλύτερη φόρα για να κάνεις μετά τρία μπροστά! Νιώθω ευγνωμοσύνη απέναντι σε όλο αυτό τον κόσμο που για τόσα χρόνια είναι μαζί μου, με στηρίζει, τραγουδάμε μαζί… Ξέρετε, είναι πάρα πολύ συγκινητικό να είσαι στη σκηνή και να βλέπεις όλα αυτά τα μάτια, όλα αυτά τα χέρια, τους λαιμούς με τις φλέβες, να τραγουδούν και να συγκινούνται μαζί σου… Σας το λέω τώρα και ανατριχιάζω, δεν μπορώ να σας το μεταφέρω, ό,τι και να σας πω θα είναι υποδεέστερο της πραγματικότητας. Για μένα η σκηνή είναι ένας άγιος τόπος, εκεί πάνω πετάει η ψυχή μου, ό,τι και να μου συμβαίνει, και το πιο άσχημο, η σκηνή έχει ένα μαγικό τρόπο να τα σβήνει όλα, να τα μαλακώνει. Είναι πολύ σημαντικό να μπορεί κανείς να εκφράζεται μέσα από τη μουσική και να μπορεί να διεισδύει μέσα στους ανθρώπους. Η φωνή να μπορεί να διαπεράσει τη γυναίκα που σιδερώνει, τον νέο που φωνάζει, τον άντρα που έχει ένα πρόβλημα, το παιδί που κλαίει επειδή έχασε τους γονείς του, την κοπέλα που πάει να βρει τον αγαπημένο της, σε ώρες που το ζευγάρι κάνει έρωτα, τσακώνεται, χωρίζει, σμίγει. Ξέρετε, το τραγούδι έχει πολύ μεγάλη δύναμη!
Με τις φίλες μου συχνά έχουμε ατέλειωτες συζητήσεις κατά πόσο η Λίνα Νικολακοπούλου, η οποία έχει γράψει το 90% των τραγουδιών σας, είναι στιχουργός ή ποιήτρια, με τέτοιους στίχους θησαυρούς που έχει γράψει. Τελικά τι είναι η κυρία Νικολακοπούλου; Στιχουργός ή ποιήτρια;
Μέσα από την πάροδο των χρόνων έχει αποδειχθεί πως είναι μια ποιήτρια η οποία άφησε και θα αφήσει ένα πολύ γερό στίγμα, έχει «παρασύρει» και τους νέους στιχουργούς σε μια υπέροχη διαδρομή, έχει γράψει μοναδικά πράγματα και την ευγνωμονώ που τα μοιραστήκαμε και τα μοιραζόμαστε ακόμα. Την θεωρώ πάρα πολύ σπουδαία, είναι μια πολύ μορφωμένη γυναίκα, η οποία τα πιο απλά πράγματα τα περιγράφει με ένα τρόπο που σου προκαλεί θαυμασμό! Της το έχω πει πολλές φορές ότι την θαυμάζω τρελά. Είναι πολύ ωραίο να μπορείς να μοιράζεσαι τη σκέψη σου και η Λίνα το κάνει απλόχερα.
Θα ήθελα να κλείσουμε με ένα δικό σας αγαπημένο στίχο ή στίχους που θα λέγατε ότι σας εκφράζουν αυτό τον καιρό…
Ένας στίχος μου έρχεται τώρα στο μυαλό, αυθόρμητα, το «είμαστε ακόμη ζωντανοί κι αν μας αντέξει το σχοινί….»
Θα φανεί στο χειροκρότημα; Μα νομίζω φάνηκε μαζί σας, το χειροκρότημα ήταν 
δυνατό και παρατεταμένο…
Θα φανεί γενικώς, δεν το εγκλωβίζω μόνο για τη σκηνή, το εγκλωβίζω και στην περίοδο που περνάμε, το εγκλωβίζω και στις προσωπικές σχέσεις, το εγκλωβίζω σε όλα τα προβλήματα, από τα πιο μικρά ως τα πιο μεγάλα! Νομίζω ούτως ή άλλως το ότι «είμαστε ακόμα ζωντανοί» μας ταιριάζει γάντι!
Η συνέντευξη δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα “Παροικιακή”, στο Λονδίνο
