Ειδικεύεται σε θέματα περιβάλλοντος, έχει εμπλακεί στον αγώνα κατά της βιομηχανοποίησης της Λάρνακας και σήμερα σε μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης, η Χριστίνα Νικολάου μας μιλά για την περιβαλλοντική συνείδηση στη Κύπρο, αλλά και για τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουμε έτσι ώστε να ακουστεί η φωνή της Λάρνακας μέχρι και τις Βρυξέλλες.
Επιμένει ότι «ο κόσμος πρέπει να ευαισθητοποιηθεί άμεσα, υπάρχει ακόμα λίγος χρόνος για να το ανατρέψουμε όλο αυτό. Ακόμη και αν επιμένουν κάποιοι ότι δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος, ας επιμένουμε κι εμείς στο όραμα που είχε ανέκαθεν αυτή η πόλη που ήταν η τουριστική ανάπτυξη και όχι η βιομηχανική».
Περισσότερα στη συνέντευξη που ακολουθεί.
Της Γιώτας Δημητρίου
Χριστίνα ποιες είναι οι σπουδές που ακολούθησες;
Σπούδασα Γεωλογία και Γεωπεριβάλλον στο πανεπιστήμιο Αθηνών, στη συνέχεια απόκτησα δίπλωμα κατάρτισης στην αειφόρο ανάπτυξη και διαχείριση περιβάλλοντος. Συνέχισα τις σπουδές μου στην Βρετανία στο αντικείμενο των περιβαλλοντικών σπουδών.
Πιστεύεις ότι σε θέματα περιβάλλοντος υπάρχουν ελλείψεις στη Κύπρο;
Θα έλεγα ότι έχουμε ένα καλό φορέα, το τμήμα περιβάλλοντος του Υπουργείου Γεωργίας το οποίο κάνει αρκετή δουλειά, παράλληλα στη Κύπρο έχουμε ένα ενεργό περιβαλλοντικό κίνημα, που προσπαθεί να ευαισθητοποιήσει τους πολίτες. Χωρίς να θέλω να είμαι όμως ισοπεδωτική θα πρέπει να παραδεχτούμε ότι σε σχέση με άλλες χώρες υστερούμε σε μεγάλο βαθμό.
Δηλαδή;
Δηλαδή σε ότι αφορά σε θέματα προσωπικού και κατάρτισης στον Δημόσιο τομέα, που θεωρητικά θα έπρεπε να έχει την μεγαλύτερη ευθύνη. Δεν έχουμε ακόμη αναπτύξει μια υπηρεσία που θα μπορεί να τα φέρει όλα εις πέρας. Οι περισσότερες έρευνες, καταγραφές ακόμη και η ολοκλήρωση στρατηγικών γίνονται με αγορά υπηρεσιών. Δίνονται οι εργασίες σε εταιρείες, πολλές φορές σε μη Κύπριους και εργοδοτείται κόσμος με συμβάσεις για να φέρει εις πέρας βασικές έρευνες. Βρισκόμαστε στο σημείο που κάνουμε μόνο ότι μας υποχρεώνει η ΕΕ, δεν έχουμε φτάσει ακόμη στο επίπεδο να κάνουμε δικές μας έρευνες κτλ. Επίσης, είναι γεγονός, ότι ο Δημόσιος Τομέας ελέγχεται από την εκάστοτε κυβέρνηση αναγκάζοντας τον κόσμο που εργοδοτείται να περιορίζεται.
Σπούδασες στην Ελλάδα και στη Βρετανία και επίσης εργάστηκες για ένα χρόνο στο Βέλγιο, στις Βρυξέλλες, στην Επιτροπή Περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου. Όταν επέστρεψες στην Κύπρο πως είδες τα πράγματα σε σχέση με τον τομέα σου;
Για να είμαι ειλικρινής, η κατάσταση ήταν λίγο απογοητευτική. Αυτό πιστεύω συμβαίνει με τους περισσότερους επιστήμονες που επιστρέφουν στην Κύπρο μετά από τις σπουδές τους στο εξωτερικό. Θέλουν να ενταχθούν στο εργατικό δυναμικό του τόπου τους, αλλά συνειδητοποιούν ότι τα περιθώρια ακόμη στη χώρα μας είναι περιορισμένα. Τόσον όσον αφορά στις θέσεις εργασίας, οι οποίες τα τελευταία χρόνια είναι περιορισμένες λόγω της οικονομικής κρίσης που περνά ο τόπος , αλλά και όσον αφορά τις δυνατότητες σε έρευνα. Ιδιαίτερα σε θέματα περιβάλλοντος είναι ακόμη πιο δύσκολα τα πράγματα.
Αυτό βέβαια ξεκινά από τα σχολεία μας…
Μέχρι ένα βαθμό ναι, αλλά είναι ένα θέμα που χρειάζεται μεγάλη συζήτηση, για το ποιος φέρει το μεγαλύτερο βαθμό ευθύνης, αν είναι τα σχολεία, η οικογένεια, ή η κοινωνία στο σύνολο της γενικότερα. Τώρα όσον αφορά στα σχολεία, είχε γίνει μια προσπάθεια με την αλλαγή των αναλυτικών προγραμμάτων να ενταχθεί και η περιβαλλοντική εκπαίδευση και η γεωλογία στο γυμνάσιο και στο λύκειο ως μαθήματα επιλογής, αλλά παραμένει στάσιμη. Επίσης δημιουργήθηκε και το Κέντρο Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης Αθαλάσσας, του Παιδαγωγικού Ινστιτούτου, το οποίο, ενημερώνει τους μαθητές, μέσω εκπαιδευτικής εκδρομής. Αλλά, ναι φυσικά, υπάρχουν ελλείψεις όσον αφορά στην περιβαλλοντική διαπαιδαγώγηση στα σχολεία. Κάποια οικολογικά σχολεία ξεκίνησαν να κάνουν κάποιες προσπάθειες κι αυτό είναι θετικό, αλλά ακόμη είμαστε πολυ πίσω. Επιπλέον, στην Κύπρο υπάρχει έλλειψη τέτοιων κλάδων σπουδών και στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αυτό αποτελεί και ένα σοβαρό δείγμα της βαρύτητας που δίνεται από μια κοινωνία στα θέματα περιβάλλοντος.
Η περιβαλλοντική συνείδηση πρέπει να ξεκινά απ’ τα σχολεία αλλά κι απ’ το σπίτι. Δυστυχώς όμως, θα μου επιτρέψεις να πω ότι, η καθημερινότητα των περισσότερων Κύπριων αποδεικνύει πως δεν υπάρχει ιδιαίτερη περιβαλλοντική συνείδηση στο νησί μας.
Η βασική ερώτηση που πρέπει να κάνουμε είναι, δεν υπάρχει ή δεν την δημιουργήσαμε; Επιπλέων σαν χώρα και κοινωνία δεν έχουμε επηρεαστεί άμεσα από τις περιβαλλοντικές αλλαγές που γίνονται σε παγκόσμιο επίπεδο, και παραμένει δύσκολο να κατανοήσουμε το παγκόσμιο φαινόμενο των κλιματικών αλλαγών, που μεσοπρόθεσμα ή μακροπρόθεσμα θα μας επηρεάσει. Τα πρόσφατα προβλήματα που προέκυψαν ανά το παγκύπριο και ιδιαίτερα στην πόλη μας με τις πλημμύρες στη Λάρνακα, ήταν μια αφορμή για να βάλουμε τον κόσμο να σκεφτεί. Αυτά τα πράγματα στο εξωτερικό γίνονται εδώ και χρόνια. Ο κόσμος χάνει τα σπίτια του από τις πλυμμήρες, τους τυφώνες, από διάφορες φυσικές καταστροφές.
Σ’ αυτό εμπίπτει ο τομέας της σωστής ανάπτυξης των πόλεων που έχει να κάνει με το δομημένο περιβάλλον. Η δόμηση των πόλεων και οι αναπτύξεις έχουν άμεση σχέση με το περιβάλλον. Όταν απερίσκεπτα ή για οποιουσδήποτε λόγους αποφασίζεις να προβείς σε αναπτύξεις που δεν συνάδουν με το φυσικό περιβάλλον τότε μακροπρόθεσμα θα προκύψουν προβλήματα. Αν δεν θέσεις ως συνιστώστα το θέμα «φύση», αν το αγνοήσεις και κάνεις οτιδήποτε το οποίο έρχεται σε αντίθεση με το φυσικό περιβάλλον του τόπου σου, τότε αυτό μια μέρα θα δημιουργήσει τεράστιο πρόβλημα ή και καταστροφή.
Όσον αφορά την παρατήρηση σου για την περιβαλλοντική συνείδηση που πρέπει να ξεκινά απ’ το σπίτι, ναι συμφωνώ. Η περιβαλλοντική συνείδηση πρέπει να ξεκινά από μικρή ηλικία αλλά να δίνονται και οι σωστές βάσεις. Σήμερα οι μαθητές στο δημοτικό μαθαίνουν για την προστασία του περιβάλλοντος μέσω κάποιων δραστηριοτήτων, όπως πχ η ανακύκλωση. Όμως, δεν πρέπει να μένουμε ως εκεί, ένα παιδί θεωρεί ότι με το να ξεχωρίζει τα πλαστικά απ’ το γυαλί κτλ, προστατεύει το περιβάλλον. Αυτό όμως που θα έπρεπε να μαθαίνουμε στα παιδιά και τους νέους είναι πως έχουν χαθεί αρκετά δάση για να φτιαχτούν αυτά που χρησιμοποιεί και ως εκ τούτου δεν πρέπει να σπαταλούμε απερίσκεπτα το χαρτί, με την σκέψη ότι «δεν πειράζει, αφού θα το ανακυκλώσουμε»!
Μια αντίληψη που πρέπει να περάσει στην κοινωνία είναι αυτή της βιώσιμης κατανάλωσης. Να χρησιμοποιούμε ότι χρειαζόμαστε και όχι να υπερκαταναλώνουμε.
Χριστίνα έχεις λάβει μέρος σε αυτό τον αγώνα που ξεκίνησε στη Λάρνακα κατά της βιομηχανοποίησης της πόλης. Ως μέλος του Περιβαλλοντικού Κινήματος Λάρνακας είχες κάνει διάλεξη μαζί με τον κ. Θεοπέμπτου, έχεις ενημερώσει τις ομάδες πολιτών κτλ. Αλήθεια, ποιες οι απόψεις σου για το βιομηχανικό λιμάνι στη καρδιά της πόλης του Ζήνωνα;
Με την επίσημη ανακοίνωση της Noble το 2011 σχετικά με την ύπαρξη μεγάλου κοιτάσματος υδρογονανθράκων στην ΑΟΖ Κύπρου, αδιαμφισβήτητα, ένα νέο κεφάλαιο ανοίχτηκε για την ιστορία του τόπου μας. Ένα κεφάλαιο που δεν μας διασφαλίζει απλά μια μελλοντική οικονομική ευημερία αλλά μας επιφορτίζει κυρίως με τεράστιες ευθύνες. Ευθύνες κυρίως για συνετή διαχείριση αυτού του φυσικού πλούτου προς όφελος όλων των Κυπρίων. Καταρχάς αυτό που πρέπει να ξεκαθαρίσουμε, είναι ότι ως Κύπριοι δεν έχουμε καμιά αντίρρηση στο να εκμεταλλευτούμε το φυσικό πλούτο που έχει βρεθεί στη χώρα μας. Υπάρχουν πολλές περιβαλλοντικές πτυχές που θα πρέπει να ληφθούν σοβαρά υπόψη και δυστυχώς δεν λήφθηκαν.
Έχουν γίνει όμως αρκετές παραλήψεις, οι βασικότερες είναι ότι 1. Δεν έχει γίνει μια σωστή ολοκληρωμένη μελέτη στο τι θα έρθει στη Λάρνακα ή σε οποιαδήποτε πόλη θα φιλοξενούσε αυτές τις εγκαταστάσεις, θα είναι ένα εργοστάσιο, δυο; Πώς θα δομηθούν και τι περιβαλλοντο-οικονο- κοινωνικές επιπτώσεις θα έχουν; 2. Δεν υπάρχει σχέδιο ανάκαμψης σε περίπτωση που κάτι πάει λάθος, δηλαδή μια στρατηγική διαχείρισης ατυχήματος, μόλυνσης ή διαρροής.
Αυτή τη στιγμή η Λάρνακα βρίσκεται σ’ ένα σταυροδρόμι δυο επιλογών. Η μία επιλογή είναι η μετατροπή της πόλης σε βιομηχανική και η άλλη να γίνει η Λάρνακα ένας τουριστικός προορισμός, που αυτό ήταν ανέκαθεν το όραμα και ο σχεδιασμός για την πόλη μας.
Σήμερα λοιπόν, μας λένε ότι αποφασίστηκε ερήμην της πόλης να μετατραπεί σε βιομηχανική. Οι συνέπειες; Οι επιπτώσεις από την εξόρυξη φυσικού αερίου, στις παραλιακές περιοχές που θα στεγάσουν τις εγκαταστάσεις υποστήριξης, αναμένονται να είναι σημαδιακές. Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις σε τέτοιες περιπτώσεις, τις οποίες έχουμε δει σε άλλες χώρες με βιομηχανικά λιμάνια (όπως πχ Αφρικανικές χώρες) είναι πολλές. Είναι η μεγάλη μόλυνση του αέρα, άρα αναπνευστικά και άλλα προβήματα.
Τα ραδιενεργά απόβλητα που μας είπαν ότι θα τα στέλνουν στο εξωτερικό, αλλά δεν μας είπαν που και πως θα στέλνονται και ποιος μπορεί να εγγυηθεί ότι δεν θα υπάρχουν διαρροές με αποτέλεσμα μια μεγάλη μόλυνση της περιοχής (στα νερά, στον αέρα, κτλ).
Αναμένεται ότι θα υπάρξουν επιπτώσεις, άμεσες και έμμεσες στην τοπική οικονομική δραστηριότητα, την υγεία, το περιβάλλον και την γενικότερη πολεοδομική ανάπτυξη ως συνέπεια της χωροθέτησης των εγκαταστάσεων εξυπηρέτησης των εξορύξεων.
Επίσης, η μόλυνση της θάλασσας θα είναι κάτι το αναπόφευκτο. Όποιος το αμφισβητεί αυτό, τότε δεν έχει ιδέα για τι πράγμα μιλάμε. Οι θάλασσες της Λάρνακας είναι το μεγαλύτερο ατού της πόλης, αυτές λοιπόν θα είναι πλέον μολυσμένες λόγω της βιομηχανοποίησης της πόλης!
Και βεβαίως, θα έχουμε τις πλατφόρμες ως «θέα». Γιατί να έρθει κάποιος στη Λάρνακα για διακοπές με «θέα» τις πλατφόρμες; Πρέπει να το ξεκαθαρίσουμε, Οι σταθμοί εξυπηρέτησης αφορούν βιομηχανική δραστηριότητα, ασυμβίβαστη με το αστικό περιβάλλον.
Ο κόσμος πρέπει να ευαισθητοποιηθεί άμεσα, υπάρχει ακόμα λίγος χρόνος για να το ανατρέψουμε όλο αυτό. Ακόμη και αν επιμένουν κάποιοι ότι δεν υπάρχει κανένας κίνδυνος, να επιμένουμε κι εμείς στο όραμα που είχε ανέκαθεν αυτή η πόλη που ήταν Διακηρυγμένο Όραμα της πόλης είναι η αναβάθμιση του αστικού περιβάλλοντος και όχι η βιομηχανική!
Επειδή έχεις εργαστεί και στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, στις Βρυξέλες, στην Επιτροπή Περιβάλλοντος, θα ήθελα
να σε ρωτήσω κατά πόσο μπορούμε να εμπλέξουμε και το Ευρωκοινοβούλιο στον αγώνα μας αυτό, αφού όπως ξέρουμε έχουν καταπατηθεί και Ευρωπαϊκές νομοθεσίες όπως η Σύμβαση Άαρχους κτλ.
Μπορούμε, ως ομάδες πολιτών, να κάνουμε απευθείας καταγγελία στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή, κάτι το οποίο ήδη προωθείται. Επίσης μπορούν να γίνουν άμεσες επαφές με Ευρωβουλευτές, Κύπριους και ξένους. Επίσης με Ευρωβουλευτές που λαμβάνουν μέρος στην Επιτροπή Περιβάλλοντος του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου.
Μπορούμε να κάνουμε αίτηση στην Κομισιόν ή στο Ευρωκοινοβούλιο ως ομάδα ενεργών πολιτών για να κάνουμε συναντήσεις με Ευρωβουλευτές, να ενημερώσουμε και να ζητήσουμε βοήθεια.
Τέλος, μια καλή ιδέα θα ήταν να γίνουν επαφές και με μεγάλα περιβαλλοντικά κινήματα της Ευρώπης.
Κάτι άλλο που θα ήθελες να πεις όσον αφορά τον αγώνα αυτό κατά της βιομηχανοποίησης της Λάρνακας;
Μπορεί να θέλουμε να κρατήσουμε μια στάση άνευ κομμάτων όσον αφορά τον αγώνα αυτό, αλλά, καλώς η κακώς, τα κόμματα είναι αυτά που λαμβάνουν τις αποφάσεις. Θα ήταν καλό λοιπόν να αναγκάζαμε δημόσια όλα τα κόμματα να τοποθετηθούν ξεκάθαρα επί του θέματος. Οφείλουμε σαν ενεργοί πολίτες να ασκήσουμε πίεση και να αναγκάσουμε όλους τους πολιτικούς αρχηγούς να τοποθετηθούν δημόσια σε ότι αφορά στο θέμα του λιμανιού και της βιομηχανοποίησης της πόλης μας.
Τέλος, να μιλήσουμε και για το Facebook Page που έχεις δημιουργήσει πρόσφατα με το όνομα «ECO Stories».
Ναι, πρόκειται για μια σελίδα στο facebook που σκοπό έχει την ενημέρωση για περιβαλλοντικά θέματα και προβλήματα που αντιμετωπίζουμε σε τοπικό, εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο. Με κεντρική ερώτηση αν “τελικά η οικολογία συνιστά προϋπόθεση ή θεμέλιο μιας ιδεολογίας;”
Την απάντηση αυτή ελπίζω να μπορέσω να την δώσω στην πορεία των χρόνων … το μόνο σίγουρο είναι πως οτιδήποτε έχει σχέση με το περιβάλλον και την σημερινή τρομακτική υποβάθμιση του, είναι άμεσα συνυφασμένο με μεγάλες πολιτικές αποφάσεις και οικονομικά συμφέροντα.
