Είναι μια παιδίατρος της νέας γενιάς, είναι δυναμική και της αρέσει να ασχολείται με τα κοινά. Με αφορμή τα σεμινάρια προς εγκυμονούσες και γονείς τα οποία ετοιμάζει για να πραγματοποιηθούν εντός της χρονιάς, αδράξαμε την ευκαιρία για μια συνέντευξη με την Δρ. Μόνικα Μιχαηλίδου η οποία εργάζεται σε ιδιωτική κλινική στη Λάρνακα. Μιλήσαμε για το ιατρικό σύστημα στη Κύπρο, για τους γονείς, για τα παιδιά και φυσικά “κλέψαμε” και κάποιες συμβουλές. Η Δρ. Μιχαηλίδου τονίζει ότι “Πρέπει να μάθουμε να ακούμε τι μας λένε τα παιδιά μας, όχι μόνο να απαιτούμε να πειθαρχούν αδιαμαρτύρητα σε όλα όσα εμείς ζητούμε. Πρέπει κάποτε να σιωπούμε και να δίνουμε προσοχή στο τι έχουν να μας πουν”.
Της Γιώτα Δημητρίου
Δρ. Μόνικα Μιχαηλίδου, πόσα χρόνια είσαι στο χώρο της ιατρικής;
Από το 2000 μέχρι το 2004 έκανα την εξειδίκευση μου στην παιδιατρική. Από το 2005 μέχρι σήμερα εξασκώ ιδιωτικά το επάγγελμα του παιδιάτρου. Στην ιατρική, βέβαια, μπήκα από το 1994 όταν ξεκινούσα τις σπουδές μου.
Ήξερες από την αρχή των σπουδών σου ότι θα ακολουθούσες την παιδιατρική;
Όχι, ήταν κάτι που προέκυψε στην πορεία, στο παρά πέντε θα έλεγα. Τον τελευταίο χρόνο των σπουδών, ερχόμασταν σε επαφή με όλες τις ειδικότητες και έτσι μπορούσαμε να ανακαλύψουμε τι μας ικανοποιούσε περισσότερο έτσι ώστε να εξειδικευτούμε σε αυτό. Η αλήθεια είναι ότι αρχικά ήθελα να εξειδικευτώ στη νευρολογία. Στην πορεία όμως, η επαφή με αυτούς τους ασθενείς, οι οποίοι στην πλειοψηφία τους έπασχαν από χρόνια νοσήματα, με ανάγκασε να κάνω στροφή. Ένιωσα, ότι ήθελα ή παρέμβαση μου να έχει μια άμεση αποτελεσματικότητα. Έτσι στην πορεία, αποκλείοντας μια μια τις ειδικότητες των ενηλίκων κατέληξα στην παιδιατρική, που τελικά όμως φάνηκε ότι δεν ήταν τυχαίο. Αν δεν ήμουν παιδίατρος θα ήμουν σίγουρα δασκάλα. Το να είμαι με τα παιδιά, μου είναι πολύ εύκολο και απολαυστικό. Όσο περνά ο καιρός τόσο πιο ικανοποιημένη νιώθω με την επιλογή μου.
Έχεις αποφοιτήσει από Πανεπιστήμιο της Βουδαπέστης στην Ουγγαρία και πήρες την άδεια σου στη Ελλάδα και συγκεκριμένα στη Θεσσαλονίκη. Επιστρέφοντας πίσω στην Κύπρο ποιες διαφορές συνάντησες όσον αφορά στο επάγγελμα σου;
Δεν υπάρχει κάτι διαφορετικό στο είδος της δουλειάς, αλλά υπάρχει μια τρομακτική διαφορά όσον αφορά την προσέγγιση του κόσμου προς το επάγγελμα μας.
Δηλαδή;
Είναι γεγονός ότι όπως ο οικογενειακός γιατρός, έτσι και ο παιδίατρος είναι γιατροί οι οποίοι μπαίνουν μέσα στις οικογένειες των ανθρώπων, δηλαδή με τον χρόνο και καθώς μεγαλώνουν τα παιδιά αποκτάται μια οικειότητα με τις οικογένειες. Εντούτοις πρέπει να πω ότι, δυστυχώς, στην Κύπρο πολύ συχνά αυτή η σχέση και η οικειότητα παρεξηγείται και καταχράται, κάποτε αγγίζοντας και τα όρια της αγένειας. Αυτό δεν το συναντάς ούτε στην Ελλάδα, ούτε στην Ουγγαρία ούτε στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες. Σαφώς το ταμπεραμέντο μας παίζει ένα μεγάλο ρόλο. Θα πρέπει να γίνει και εδώ αποδεκτό ότι και ο ιδιώτης παιδίατρος είναι επίσης ένας άνθρωπος που έχει ανάγκη τον προσωπικό του χώρο και χρόνο. Αυτό αντιλαμβάνεστε δεν γίνεται πάντα κατανοητό και αποδεκτό.
Είσαι ένας άνθρωπος ο οποίος εμπλέκεται στα πολιτικοκοινωνικά τεκταινόμενα του τόπου μας, σε έχουμε δει σε διαδηλώσεις, αλλά και σε ομάδες πολιτών που αγωνίζονται κατά της βιομηχανοποίησης της πόλης και επαρχίας Λάρνακας. Η δράση σου αυτή έχει σχέση με το γεγονός ότι ασχολείσαι καθημερινά με παιδιά και ενδεχομένως ευαισθητοποιείσαι περισσότερο; Ή απλά είναι κάτι που έχει σχέση με τον χαρακτήρα σου;
Είναι σίγουρα και τα δύο, αλλά είναι και ένας τρίτος παράγοντας: έχει σχέση με τον τρόπο που μεγάλωσα. Όταν μεγαλώνεις μέσα σε ένα περιβάλλον το οποίο σου θέτει κάποιες προτεραιότητες, σου μαθαίνει ότι κάποια θέματα είναι σημαντικά και ότι αξίζει και οφείλεις να αγωνίζεσαι και να διεκδικείς γι αυτά, τότε δεν υπάρχει άλλος δρόμος. Νοιάζεσαι για όλα όσα συμβαίνουν γύρω σου και προσπαθείς για το καλύτερο. Σίγουρα παίζει ρόλο και η προσωπικότητα μου. Ως χαρακτήρας δίνομαι εύκολα, στα πιστεύω μου, στους φίλους μου, στους δικούς μου ανθρώπους και μου αρέσει γενικότερα να βοηθώ. Και τέλος, ναι, παίζει ρόλο και το γεγονός ότι δουλεύω με παιδιά, το ότι ορκίστηκα ότι θα προστατεύω με κάθε τρόπο την υγεία, την ασφάλεια και την ευημερία των παιδιών του τόπου μου αλλά του κόσμου ευρύτερα. Οι τρεις αυτοί παράγοντες συντείνουν στο ότι συμμετέχω στα κοινά και σε ό,τι έχει να κάνει με τις ζωές τις δικές μας αλλά σαφώς και τις ζωές των παιδιών μας.
Οι Κύπριοι γονείς επισκέπτονται με ευκολία τον παιδίατρο ή κάνουν δικά τους “γιατροσόφια”
με αποτέλεσμα να ρισκάρουν την υγεία των παιδιών του;
Πρέπει να πω ότι οι περισσότεροι Κύπριοι γονείς ακολουθούν τυφλά τις συμβουλές και τις οδηγίες του παιδιάτρου τους, σε αντίθεση με τους αλλοδαπούς γονείς οι οποίοι παρατηρώ ότι είναι πιο «χαλαροί», χωρίς αυτό να σημαίνει ότι είναι πάντοτε λάθος. Ο αλλοδαπός γονιός είναι πιο ψύχραιμος και διαθέτει ένα περιθώριο χρόνου πριν ανησυχήσει, και αυτό πηγάζει από το γεγονός ότι είναι πιο ενημερωμένοι για θέματα υγείας. Ο Κύπριος γονιός λόγω και του ταμπεραμέντου του, που αναφέραμε και πριν, είναι πιο άμεσος, ανησυχεί και είναι υπερπροστατευτικός με τα παιδιά του, θέλει το καλύτερο για το παιδί του γι αυτό μόλις ανησυχήσει αποτείνεται στον παιδίατρο του.
Ακούμε συχνά να λένε ότι το ιατρικό σύστημα στην Κύπρο νοσεί και αναφέρονται βέβαια, περισσότερο, στο δημόσιο τομέα. Ποια η δική σου άποψη;
Η άποψη μου είναι ότι ναι, το ιατρικό σύστημα στη Κύπρο νοσεί. Το κυριότερο βέβαια πρόβλημα βρίσκεται στο δημόσιο τομέα. Αυτό σπρώχνει τον κόσμο στα ιδιωτικά ιατρεία, κάτι που είναι δύσκολο εν καιρώ οικονομικής κρίσης, αφού δεν μπορούν όλοι να επισκέπτονται τα ιδιωτικά ιατρεία. Τα προβλήματα στα δημόσια νοσηλευτήρια χρονίζουν εδώ και δεκαετίες. Προφανώς σήμερα έχουν αφεθεί στο έλεος του Θεού. Η κυβέρνηση πρέπει να αποφασίσει να στηρίξει άμεσα και έμπρακτα τα δημόσια νοσηλευτήρια, έτσι ώστε να φτάσουν σε ένα επίπεδο που να καλύπτουν επαρκώς τις βασικές ανάγκες φροντίδας του λαού. Αυτή θα είναι η απαρχή της δημιουργίας ενός Γενικού Σχεδίου Υγείας. Έχουν πει ότι αυτό θα κάνουν, αναμένουμε. Εντούτοις, έχουμε αρκετό δρόμο και δεν έχουμε πειστεί για την πολιτική αποφασιστικότητα να γίνει κάτι τέτοιο. Ως επιστήμονας, θεωρώ ότι μια πολιτισμένη χώρα στον 21ο αιώνα, δεν νοείται να μην λειτουργεί κάτω από ένα γενικό σχέδιο υγείας. Περιμένουμε να δούμε πως θα γίνει, πως θα λειτουργήσει και ποιοί θα το συνθέσουν. Αν και ως γιατροί έχουμε συχνά ενημέρωση για το θέμα, εντούτοις δεν υπάρχει ούτε σαφές πλάνο, ούτε σαφείς εξηγήσεις, αιωρούνται και ανατρέπονται συνεχώς όλα! Εμείς από την πλευρά μας ως ιδιώτες βρισκόμαστε σε μια συνεχή διαδικασίας επιμόρφωσης και βελτίωσης των παρεχόμενων μας υπηρεσιών για να προσφέρουμε όσο γίνεται αρτιότερες υπηρεσίες στους ασθενείς που αποτείνονται κοντά μας.
Θεωρώ ότι κάθε επάγγελμα που σχετίζεται με παιδιά είναι λειτούργημα, εσύ όλα αυτά τα χρόνια ένιωσες μέσα από ένα περιστατικό την σημαντικότητα του επαγγέλματος σου;
Ναι, μέσα από αρκετά περιστατικά….Θυμάμαι όμως χαρακτηριστικά μια περίπτωση με ένα παιδάκι αλλοδαπών(πολιτικών μεταναστών) το οποίο βρισκόταν σε πολύ σοβαρή κατάσταση και έπρεπε να νοσηλευτεί αμέσως στο Μακάριο. Υπήρχαν διαδικαστικά προβλήματα τα οποία δεν επέτρεπαν να νοσηλευτεί στο Μακάριο, επικοινώνησα με την ΚΙΣΑ, μου έστειλαν κάποιο άτομο το οποίο μας βοήθησε, πήρα και κάποιους συναδέλφους στο Μακάριο οι οποίοι έδειξαν την ανθρωπιά και την αλληλεγγύη τους και έτσι το παιδάκι νοσηλεύτηκε άμεσα. Στη συνέχεια, η μητέρα αναγκάστηκε να επιστρέψει πίσω στην χώρα της για τη θεραπεία του παιδιού της και εγώ ήμουν βέβαιη πως δεν θα τύχαινε να ξαναμιλήσουμε. Κι όμως! Αυτή η μητέρα, όταν επέστρεψε στη χώρα της με πήρε τηλέφωνο και με ευχαρίστησε. Την σημαντικότητα του επαγγέλματος και την ηθική ικανοποίηση από το επάγγελμα μου την νιώθω κάθε φορά που ένα παιδάκι αφήνεται στα χέρια μου με εμπιστοσύνη. Υπάρχουν παιδιά και γονείς που με συγκινούν κυριολεκτικά και σκέφτομαι “ναι., δεν θα μπορούσα να είμαι πουθενά αλλού”.
Πόσο ταλέντο παιδοψυχολόγου πρέπει να διαθέτει ένας παιδίατρος;
Την ψυχολογία την διδασκόμαστε στο Πανεπιστήμιο και όλοι οι γιατροί, σαφώς, έχουμε βασικές γνώσεις ψυχολογίας. Αλλά, μέσα από την εμπειρία μου έχω συνειδητοποιήσει ότι το να μπορείς να βρεις ένα κανάλι επικοινωνίας με ένα παιδί δεν είναι κάτι που διδάσκεται στο Πανεπιστήμιο, ούτε το διαβάζεις στα βιβλία. Είναι χάρισμα. Είτε το έχεις, είτε δεν το έχεις.
Το ότι είσαι μητέρα τριών παιδιών τι ρόλο παίζει όσον αφορά στο επάγγελμα σου;
Πριν αποκτήσω τα δικά μου παιδιά ήμουν αυστηρή και απόλυτη, ακολουθούσα τα βιβλία κατά γράμμα με αποτέλεσμα συχνά να ήμουν καχύποπτη με μια μητέρα που μου έλεγε ένα παράπονο της ή προβληματισμό. Αργότερα όμως, όταν έγινα κι εγώ μητέρα κατάλαβα…Με την απόκτηση των παιδιών μου πρέπει να παραδεκτώ ότι έγινα καλύτερος άνθρωπος αλλά και καλύτερη γιατρός, διότι τα βιώματα μου με έμαθαν να μπορώ να ταυτίζομαι με τις μητέρες, να συμπάσχω, να τις κατανοώ και πολλές φορές να απαντώ ερωτήσεις προτού τις θέσουν.
Όταν μια μητέρα θα αποκτήσει δεύτερο παιδάκι, τι συμβουλές δίνεις συνήθως έτσι ώστε το 
πρώτο παιδί να δεχθεί θετικά την άφιξη του νεογέννητου;
Είναι πολύ σημαντικό να αντιμετωπίζεται σωστά το πρώτο παιδί έτσι ώστε να αποδεχθεί θετικά την άφιξη του νέου μέλους της οικογένειας. Πρέπει να πω ότι πλέον οι περισσότεροι νέοι γονείς το γνωρίζουν αυτό και ρωτούν, ενημερώνονται και διαβάζουν σχετικά βιβλία. Επίσης υπάρχουν και σχετικά παραμυθάκια μέσα από τα οποία τα παιδιά προετοιμάζονται για τον ερχομό του νεογέννητου. Υπάρχουν και 2-3 βασικές συμβουλές τις οποίες πάντα δίνω. 1. Το μεγάλο παιδάκι πρέπει να παραμείνει το επίκεντρο σε μια μεταβατική περίοδο μέχρι το ίδιο να αποδεχθεί το αδελφάκι του. Στο νεογέννητο όπως όλοι αντιλαμβανόμαστε, δεν θα κακοφανεί αν δεν το χαιρετίσουμε πρώτο ή αν δεν είναι το επίκεντρο της προσοχής. Άρα, όλη η προσοχή πρέπει να δίνεται στο πρώτο παιδί, έτσι ώστε να μην νιώσει απόρριψη επειδή ήρθε νέο μέλος στην οικογένεια. 2. Επειδή το νεογέννητο έχει αντανακλαστικά, αξιοποιούμε ένα από αυτά βάζοντας στην παλάμη του νεογέννητου το δακτυλάκι του μεγάλου παιδιού. Τότε το νεογέννητο θα κλείσει την παλάμη του και αυτό θα δώσει την αίσθηση στο μεγάλο παιδάκι ότι το νεογέννητο αδελφάκι του το θέλει, ότι το αγαπά. Μπορεί να του πούμε “κλείνει το δακτυλάκι σου στην παλάμη του επειδή σε αγαπά και σε θέλει δίπλα του”. 3. Ζητούμε από το μεγαλύτερο παιδί(που μπορεί να είναι 2-8 ετών), να συμμετέχει στην φροντίδα του βρέφους το οποίο θα αποκαλούμε ως “το αδελφάκι σου” . Ο σκοπός είναι το μεγαλύτερο παιδί να παραμένει ο πρωταγωνιστής στην οικογένειας με τα φώτα να στρέφονται πρώτα σε αυτό και μετά στο νεογέννητο.
Ποια η γνώμη σου για τα διάφορα “γιατροσόφια” που κάποτε χρησιμοποιούν οι γονείς;
Εγώ έχω σπουδάσει κλασική ιατρική. Όμως, προσπαθώ να παντρεύω μαζί με τις κλασικές μου γνώσεις οποιαδήποτε θεραπεία δω ότι έχει αποτέλεσμα. Υιοθετώ πλέον μια ολιστική προσέγγιση στις θεραπείες μου με κυριότερη την ενημέρωση και την ενθάρρυνση του γονιού. Δεν απορρίπτω τίποτα, εκτός κι αν είναι αποδεδειγμένα βλαβερό για την υγεία του μωρού. Αν μια μητέρα θέλει να δοκιμάσει παραδοσιακά γιατροσόφια όπως είναι το μαστιχόλαδο για τους κολικούς ή άλλες θεραπευτικές μεθόδους για άλλα προβλήματα θα τις δοκιμάσουμε. Αν δουλέψει καλώς.αν όμως δεν βοηθήσει σταματούμε. Πρέπει βέβαια να αναφέρω ότι πολλές τέτοιες θεραπείες ή άλλες τεχνικές λειτουργούν και με την επίδραση placebo η οποία έχει 20% θεραπευτική επιτυχία.
Να πούμε για όσους δεν γνωρίζουν τι είναι το placebo;
Ναι, το placebo είναι θεραπεία την οποία ο ασθενής υιοθετεί χωρίς επιστημονικά αποδεδειγμένη αποτελεσματικότητα η οποία όμως έχει θετικά αποτελέσματα στον συγκεκριμένο ασθενή. Η αυθυποβολή είναι αυτό που κάνει τον ασθενή να έχει την εντύπωση και την πίστη ότι αυτό που παίρνει θα τον βοηθήσει. Αυτό το φαινόμενο το βλέπουμε να λειτουργεί μέχρι και σε 20% των θεραπειών. Άρα, σε οτιδήποτε μπορεί να βοηθήσει το μωρό ή το γονιό, είμαι θετική.
Τον γονιό;
Πολλές φορές η ανησυχία και το κλάμα των βρεφών έχει να κάνει με το καθρέφτισμα της ψυχολογίας της μητέρας ή του πατέρα, του φροντιστή καλύτερα. Άρα, όταν ηρεμήσει η μητέρα ή ο πατέρας, συνήθως ηρεμεί και το μωρό. Κλαίει το μωρό, ανησυχεί ο γονιός, ανησυχεί ο γονιός το μωρό κλαίει περισσότερο, τότε η μητέρα ανησυχεί περισσότερο και πάει λέγοντας. Η μητέρα πρέπει να ηρεμήσει, να αναλάβει τον έλεγχο και το μωρό θα ηρεμήσει σιγά σιγά. Στην προσπάθεια αυτή θα δώσουμε διάφορες λύσεις που όμως ξέρουμε ότι ακόμα και αν δεν είναι 100% αποτελεσματικές, θα βοηθήσουν την μητέρα/φροντιστή να νιώσει καλύτερα, να πάρει τον έλεγχο και να επέλθει ηρεμία.
Εσύ σήμερα ως παιδίατρος θεωρείς ότι έχεις εκπληρώσει τα όνειρα που είχες όταν πρωτοξεκινούσες την καριέρα σου;
Δεν μπορώ να πω ότι έχουν εκπληρωθεί. Οι συνθήκες στην Κύπρο είναι περίεργες. Στην Κύπρο πρέπει να διαλέξεις αν πρέπει να εργάζεσαι ιδιωτικά ή ενδονοσοκομειακά. Επειδή εργάστηκα και στα δύο πρέπει να πω ότι είναι εντελώς διαφορετικά το ένα με το άλλο. Για να είμαι ειλικρινής θα προτιμούσα την ενδονοσοκομειακή παιδιατρική, αλλά οι συνθήκες με οδήγησαν στην ιδιωτική εξάσκηση του επαγγέλματος μου. Σήμερα δεν μετανιώνω για αυτή την επιλογή αλλά νιώθω ότι πρέπει όλοι να εξελισσόμαστε και νιώθω ότι θέλω να κάνω κι άλλα πράγματα, κάτι που ελπίζω ότι θα γίνει σύντομα….
Όπως;
Θέλω να δουλέψω διαφωτιστικά και ενημερωτικά. Μέσα από διαλέξεις και σεμινάρια να ενημερωθούν και να δυναμώσουν οι γονείς. Αυτή τη περίοδο εργάζομαι πάνω σε αυτό, είμαι στη διαδικασία δημιουργίας ομάδας συνεργατών. Οι διαλέξεις και τα σεμινάρια θα αφορούν εγκυμονούσες και γονείς ευρύτερα.
Να υποθέσω ότι αυτή η ιδέα γεννήθηκε μέσα από την επαφή που έχεις με τους γονείς; Έχεις ενδεχομένως παρατηρήσει ότι χρειάζονται ενημέρωση και γνώσεις οι γονείς;
Ναι, αυτό ακριβώς. Αν και υπάρχουν αρκετά βιβλία, δυστυχώς οι περισσότεροι γονείς στην Κύπρο δεν διαβάζουν. Επίσης ακόμα και αν κάποιοι ψάχνονται, οι πηγές που χρησιμοποιούν πολλές φορές δεν είναι έγκυρες. Είναι πιο εύκολο οι γονείς να παρακολουθήσουν μια διάλεξη παρά να διαβάσουν σχετικά βιβλία. Επίσης υπάρχει η νοοτροπία “θα μας τα εξηγήσει ο παιδίατρος όταν θα πάρουμε το παιδί μας”. Οι γονείς είναι καλό ανάλογα με τις δικές τους ανησυχίες για θέματα ψυχολογίας, διατροφής, εμβολιασμών κ.α. να ψάχνονται καλύτερα και να συζητούν με τον παιδίατρο τους πάντα σε αναζήτηση για το καλύτερο δυνατό για το παιδί τους.
Κλείνοντας θα ήθελα να μας πεις τι πρέπει να έχει πάντα κατά νου ένας γονιός.
Ότι το κάθε παιδί είναι ένας μικρός ενήλικας και το κάθε παιδί πρέπει να το αντιμετωπίζεις δίκαια όταν του μιλάς. Πρέπει να μάθουμε να ακούμε τι μας λένε τα παιδιά μας, όχι μόνο να απαιτούμε να μας υπακούουν. Πρέπει κάποτε να σιωπούμε και να δίνουμε προσοχή στο τι έχουν να μας πουν. Δεν μπορούμε συνεχώς να λέμε “όχι”, ούτε συνεχώς “ναι”. Πρέπει να δίνουμε εξηγήσεις όταν λέμε “όχι” σε κάποιο αίτημα τους. Θεωρώ ότι είναι πολύ σημαντικό να σέβεσαι την άποψη του παιδιού και να έχεις χρόνο και όρεξη να ακούς τι θέλει να σου πει. Αυτό το εξασκώ καθημερινά και στο σπίτι μου αλλά και στη δουλειά μου. Ο αλληλοσεβασμός έτσι δημιουργείται.Δεν λέω ότι είναι εύκολο, ως γονείς τρέχουμε κι έχουμε δεκάδες υποχρεώσεις καθημερινά, αλλά οφείλουμε να θυμόμαστε ότι είμαστε υπεύθυνοι για την σωστή διάπλαση της προσωπικότητας των παιδιών μας και να θυμόμαστε ότι τα παιδιά δεν κάνουν πάντα αυτό που λέμε.αλλά πάντα μιμούνται αυτό που μας βλέπουν να κανουμε.!! Δείξτε του σεβασμό, ακούστε το, ενθαρρύνετε το!
