Ο Στέφανος Λίβος είναι ο νέος αγαπημένος μου συγγραφέας ο οποίος με κέρδισε ακαριαία με το βιβλίο του “Το μυστικό του Λεβάντε” το οποίο κυκλοφορεί εδώ και 2 μήνες απ’ τις εκδόσεις Διόπτρα.
Βέβαια, το ότι είναι ο νέος αγαπημένος μου συγγραφέας δε σας αφορά. Σας αφορά όμως ότι το καινούριο του βιβλίο είναι ένα ιστορικό μυθιστόρημα που σε ταξιδεύει σε μια πανέμορφη Ζάκυνθο και σου κοινωνεί ιστορικά γεγονότα, σημαντικά, αλλά και λεπτομέρειες. Την ίδια ώρα ξεδιπλώνει μια συναρπαστική ιστορία αγάπης και προσθέτει πολιτικοκοινωνικές πινελιές που αν και αναφέρονται στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και στον Εμφύλιο στην Ελλάδα, σε πολλά σημεία μοιάζουν επίκαιρες.
Το καινούριο βιβλίο “Το μυστικό του Λεβάντε” μας υπενθυμίζει τι προκάλεσε στην ανθρωπότητα ο φασισμός και όλα τα παρακλάδια του (ναζισμός, ρατσισμός, κτλ), μας υπενθυμίζει τις αξίες της ανθρωπιάς, της αυτοθυσίας, της ανιδιοτέλειας και της αγάπης. Επιπλέον, για όσους πάσχουν από έλλειψη ιστορικών γνώσεων, προσφέρει άπλετα αρκετές.
Είναι με ιδιαίτερη χαρά που το Skala Times φιλοξενεί συνέντευξη του Στέφανου Λίβου.
Της Γιώτας Δημητρίου
“Το μυστικό του Λεβάντε” κυκλοφορεί από τις γνωστές εκδόσεις Διόπτρα. Ωστόσο, 
πριν από αυτό, είχες γράψει ακόμη 2 βιβλία τα οποία δεν βρέθηκε εκδοτικός οίκος για να τα εκδώσει και κατέφυγες στην αυτοέκδοση. Τι βιβλία ήταν εκείνα; Και πόσο εύκολο ή δύσκολο ήταν να μην παραιτήσεις την συγγραφή μετά την αρνητική στάση των εκδοτικών οίκων;
Για το πρώτο βιβλίο, τη συλλογή διηγημάτων Κλεφτές Ματιές, δεν προσπάθησα να βρω εκδότη. Έγινε κατευθείαν ηλεκτρονικό βιβλίο που διαμοιράστηκε δωρεάν, κυρίως για να προσεγγίσω ένα αρχικό κοινό. Το δεύτερο βιβλίο, το μυθιστόρημα Όσα Χωράει Μια στιγμή, όντως δεν βρήκε αρχικά εκδότη, αλλά βρήκε αφού είχε ήδη κυκλοφορήσει κι αυτό ηλεκτρονικά για 9 μήνες. Δε με πτόησε όμως η αρνητική στάση των εκδοτών. Κοιτάζοντας πίσω καταλαβαίνω γιατί το είχαν απορρίψει, αλλά όπως και να ‘χει, οι αρνητικές απαντήσεις είναι σχεδόν δεδομένες για όποιον ξεκινάει το εκδοτικό του ταξίδι.
“Το μυστικό του Λεβάντε” είναι μια εξαιρετική ιστορία τριών οικογενειών (οι 2 οικογένειες που δημιούργησαν οι δυο κόρες του Βάρδα και η οικογένεια του Εβραίου Ροβέρτου). Καταρχάς να ρωτήσω αν είναι βασισμένη σε αληθινά γεγονότα η ιστορία, και αν ναι, πώς έφτασαν κοντά σου;
Όχι, τα μόνα γεγονότα που είναι πραγματικά είναι τα ιστορικά. Τα υπόλοιπα είναι καθαρή μυθοπλασία, εκτός από τις τοποθεσίες που είναι κι αυτές πραγματικές.
Το βιβλίο αν και είναι μυθιστόρημα με θέμα μια πολύ όμορφη ιστορία αγάπης, εντούτοις δίνει ρεσιτάλ μαθημάτων ιστορίας, συγκεκριμένα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου και του Εμφύλιου στην Ελλάδα. Πόση έρευνα και για πόσο καιρό χρειάστηκες για να μπορείς να είσαι σε θέση να συμπεριλάβεις στο βιβλίο τόσες ιστορικές πληροφορίες ακόμα και ιστορικές λεπτομέρειες;
Μου πήρε περίπου 2 χρόνια η έρευνα και μπορώ να πω ότι ήταν αρκετά επίπονη, κυρίως επειδή δεν ήταν όλες οι πηγές διαθέσιμες ηλεκτρονικά. Πέρασα αρκετές μέρες στη βιβλιοθήκη Ζακύνθου, ξόδεψα χρήματα αγοράζοντας ιστορικά βιβλία και πήρα συνεντεύξεις από δύο ανθρώπους που είχαν ζήσει μικροί τον πόλεμο και μου έδωσαν πολλές χρήσιμες πληροφορίες.
Το ότι είσαι πτυχιούχος ψυχολόγος βοηθάει στο να μπορείς να ψυχολογείς τις αντιδράσεις των ηρώων των βιβλίων σου έτσι ώστε να περιγράφεις καλύτερα (ή σωστότερα) τις αντιδράσεις τους μέσα από συγκεκριμένα γεγονότα;
Όχι ιδιαίτερα. Η ψυχολογία μου έχει προσφέρει τη γνώση ότι οι αντιδράσεις καθενός ανθρώπου είναι εντός ενός συγκεκριμένου πλαισίου, χωρίς όμως πάντα να μπορούν να προβλεφθούν. Όταν γράφεις μια ιστορία, λοιπόν, πρέπει να δώσεις στον αναγνώστη την εικόνα αυτού του πλαισίου για κάθε χαρακτήρα, ώστε να μπορεί να προβλέψει ή να εκπλαγεί με μια αντίδραση, χωρίς να όμως να την θεωρήσει ξένη ως προς τον χαρακτήρα.
“Βλέπεις, τα μεγάλα πνεύματα γεννιούνται με τους σπόρους της ελευθερίας και της δικαιοσύνης φυτεμένους στο μυαλό τους. Μάλιστα όσο μεγαλώνουν αυτοί οι άνθρωποι, τόσο αναπτύσσονται και οι σπόροι, μέχρι που γίνονται δέντρα”, γράφεις στην σελίδα 337. Αλήθεια το πιστεύεις αυτό; (Αν ναι, το πιστεύεις ως συγγραφέας ή και ως επιστήμονας ψυχολόγος;)
Το πιστεύω σίγουρα ως συγγραφέας. Ως επιστήμονας, δεν μπορώ να δώσω μια σύντομη απάντηση. Ο κάθε άνθρωπος γεννιέται με προδιαθέσεις που αφορούν στο μελλοντικό του χαρακτήρα. Όλες αυτές είναι εύπλαστες και μπορούν εύκολα να αλλάξουν, αλλά αν βρεθούν τα κατάλληλα ερεθίσματα, τότε σίγουρα θα αναπτυχθούν.
Στο βιβλίο περιγράφεις διαπεραστικά τόσο τα δεινά του πολέμου όσο και του φασισμού. Μήπως η ανθρωπότητα ξέχασε νωρίς αυτά τα δεινά; (Αφού στις μέρες μας υπάρχει άνοδος του ρατσισμού, φασισμού). Τι φταίει; Μήπως το ότι κάποιοι ξέχασαν ή δεν έμαθαν ποτέ την ιστορία του ναζισμού η οποία γράφτηκε στον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο με 55,5, εκατομμύρια νεκρούς;
Φταίει ότι δεν μαθαίνουμε πραγματικά την Ιστορία. Μαθαίνουμε γεγονότα, πρόσωπα, αριθμούς, αλλά όχι τα αίτια, τις συνέπειες ή το ευρύτερο γεωπολιτικό πλαίσιο μιας εποχής. Μπορεί να εξεταστούμε σε αυτά και να γράψουμε καλά, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τα έχουμε κατανοήσει. Όταν πολλά παιδιά δεν μπορούν να ξεχωρίσουν τι γιορτάζουμε στις 25 Μαρτίου και τι στις 28 Οκτωβρίου, τότε καταλαβαίνουμε ότι κάτι πάει λάθος. Όσο για το ρατσισμό θέλω να πιστεύω ότι τα νέα παιδιά που μεγαλώνουν και είναι φίλοι με παιδιά μεταναστών, από άλλα χρώματα και θρησκείες, θα κάνουν τη διαφορά στο μέλλον. Πάντα θα έχουμε ρατσιστές, αλλά ας τους αναγκάσουμε τουλάχιστον να το κρατάνε για τον εαυτό τους και να έχουν τη στοιχειώδη κοινωνική ευγένεια προς όλους τους ανθρώπους εξίσου.
“Έτσι είχε κάνει ο πόλεμος τους ανθρώπους. Είχε ανασύρει τη δημιουργικότητα και τη
διαστροφή από μέσα τους, και τις είχε βάλει να παλεύουν” γράφεις στην σελίδα 331. Μήπως το ίδιο κάνει και ο “πόλεμος” της οικονομικής κρίσης που διανύουμε σήμερα;
Ο πόλεμος είναι μια κρίση και, μεταφορικά, ισχύει και το αντίστροφο. Αυτό που κάνουμε λάθος είναι ότι αισθανόμαστε την ανάγκη, όχι απλά να διαφωνήσουμε (κάτι που είναι θεμιτό και αναμενόμενο), αλλά να χωριστούμε σε στρατόπεδα. Και αυτό γίνεται γιατί υπάρχουν άνθρωποι που εκλογικεύουν τη φτώχεια, την ανέχεια. Άνθρωποι καταλήγουν στο δρόμο και έχεις υπουργούς να σου λένε ότι όποιος δεν προσαρμόζεται πεθαίνει. Είναι εύκολο να χάσεις την ψυχραιμία σου και να διαλέξεις κι εσύ στρατόπεδο. Πρέπει όμως, αντιθέτως, να παραμείνουμε ενωμένοι και απλά να απομονώσουμε τις ακραίες φωνές.
Στέφανε, οι δυο βασικοί ήρωες, ο Παντελής και η Βιολέτα, παραλογίζονται μέσα στον παράφορο έρωτα που ζουν, σε σημείο που βλέπουν θετικά ακόμα και τον πόλεμο γιατί τον θεωρούν ως την αφορμή για να σμίξουν.
Σε παραλογίζει τόσο ο έρωτας; Έχει τέτοια δύναμη;
Ο έρωτας έχει πολύ μεγάλη δύναμη, η οποία αυξάνει γεωμετρικά όσο πιο νέος και άπειρος είναι ο ερωτευμένος. Στην περίπτωση του Παντελή και της Βιολέτας, μιλάμε για δύο νέους που δεν έχουν σχετικές εμπειρίες και μεγαλώνουν στην αυστηρή εποχή του 1940. Νομίζω ότι αυτός ήταν και ο λόγος που η γενιά των παππούδων μας έφτανε με το ταίρι της μέχρι το θάνατο, σε αντίθεση με το σύγχρονο άνθρωπο που βάζει σε άλλη ζυγαριά τον έρωτα.
Ομολογώ πως η Ζάκυνθος κερδίζει θαυμαστές μέσα από τις σελίδες του βιβλίου “Το μυστικό του Λεβάντε”. Επίσης, δημιουργούνται πολλές εικόνες στο μυαλό του αναγνώστη. Έχεις σκεφτεί ή σου έχουν εισηγηθεί, μέχρι στιγμής, να γίνει το βιβλίο ταινία;
Μου λένε αρκετοί ότι θα ήθελαν να το δουν σε ταινία και είναι κάτι που σίγουρα θέλω κι εγώ πάρα πολύ. Είναι, ωστόσο, πολύ δύσκολο γιατί θα χρειαζόταν ένα μεγάλο budget και ειδικά στην Ελλάδα αυτή τη στιγμή δεν θα μπορούσα να σταθεί ούτε σαν σκέψη. Υπήρχε παλιότερα ένα πλάνο να το μετατρέχω σε αγγλόφωνο σενάριο, αλλά δεν υπάρχει χρόνος για κάτι τέτοιο.
Λίγο το δυνατό love story του Παντελή και της Βιολέτας, λίγο το αλτσχάιμερ, λιγο το τέλος του βιβλίου, μου θύμισαν κάτι από το love story του “Notebook” του Nicholas Sparks, που έγινε η γνωστή ταινία. Στο έχουν ξαναπει;
Ομολογώ πως όχι και ούτε το είχα σκεφτεί ποτέ, αλλά σ’ ευχαριστώ πολύ. Νομίζω ότι κάποια σαν την Rachel McAdams θα ενσάρκωνε πιστά τη Βιολέτα.
Πόσο καιρό χρειάστηκες Στέφανε για να ολοκληρώσεις το βιβλίο;
Συνολικά, τέσσερα χρόνια. Δύο χρόνια η έρευνα και άλλα δύο το γράψιμο και οι πολλαπλές διορθώσεις.
Τι χρειάζεσαι για να ξεκινήσεις να γράφεις ένα βιβλίο; Μια καλή ιστορία; Έμπνευση; Χρόνο;
Αυτά τα τρία και κάτι ακόμα: πειθαρχία. Δεν μπορείς να γράφεις άτακτα, 10 σελίδες σήμερα και άλλες 10 μετά από τρεις μήνες. Χρειάζεται πρόγραμμα και με το πρόγραμμα, έρχεται και η έμπνευση και η καλή ιστορία. Ο χρόνος και η πειθαρχία είναι τα πιο σημαντικά.
Το ότι ζεις στο Λονδίνο βοηθάει περισσότερο στο να ασχολείσαι με την συγγραφή; Ή είναι το ίδιο με το αν έμενες στην Ελλάδα;
Ίσως να βοηθάει λίγο το ότι οι ηλιόλουστες ημέρες είναι λιγότερες. Στο Λονδίνο την περισσότερη δουλειά την έβγαλα σε βροχερές ημέρες όπου ήμουν αναγκαστικά κλεισμένος μέσα. Κατά τα άλλα, όμως, δεν έχει κάποια διαφορά.
Αλήθεια, η νέα γενιά μεταναστών, όπως είσαι εσύ που ζεις και εργάζεσαι στην Βρετανική πρωτεύουσα, τι διαφορές και τι ομοιότητες έχει με τους μετανάστες παλαιότερων δεκαετιών; (του ’60 , ’70)
Πριν 2 χρόνια θα σου έλεγα ότι όσοι φεύγουμε έξω είμαστε άνθρωποι που έχουμε πτυχίο – μεταπτυχιακό και κυνηγάμε μια δουλειά στο αντικείμενό μας. Πλεόν αυτό έχει αλλάξει. Ξέρω Έλληνες που δουλεύουν σερβιτόροι ή σε οικοδομές και γενικά σε δουλειές που δε θα χρειαζόταν να μεταναστεύσουν για να κάνουν. Κι αυτό είναι ενδεικτικό της οικονομικής κρίσης. Δείχνει ότι δεν είναι επιφανειακή, αλλά βαθιά, όπως ήταν και μεταπολεμικά.
“Η Ελλάδα ήταν πάντα μια καλή πατρίδα για τους προδότες, ειδικά για εκείνους που αυτοαποκαλούνται πατριώτες”, γράφεις στην σελίδα 218.
Στέφανε, εξακολουθεί η Ελλάδα να είναι μια καλή πατρίδα για προδότες;
Η καλύτερη ίσως. Στην Ελλάδα δεν έχουμε αίσθηση του μέτρου ή της ατομικής μας αναξιοπρέπειας. Μπορεί να έχουμε εμπλακεί σε σκάνδαλα ή να ζητάμε από τη Μέρκελ να δείξει σκληρή στάση εναντίον της χώρας, αλλά να συνεχίζουμε να είμαστε στην πολιτική και ο κόσμος να μας ψηφίζει. Είναι κάτι που τουλάχιστον στην Αγγλία θα φάνταζε αδιανόητο. Εδώ κάποιος μπορεί να παραιτηθεί επειδή χρέωσε στο κράτος το νοίκι του. Στην Ελλάδα, παραδέχεσαι ότι έχεις πάρει μίζες από ξένες εταιρείες, έχεις ζημιώσει το ελληνικό δημόσιο κι επειδή έχει παραγραφεί το αδίκημα, συνεχίζεις τη ζωή σου σαν να μη συμβαίνει τίποτα. Αν δεν είναι αυτό μια σύγχρονη προδοσία, δεν ξέρω τι είναι.
