Του Φίλιππου Φιλίππου
Σχετικά με το θέμα που απασχολεί το χωρκόν (έναν εν ΤΟ χωρκόν) για τα εργοστάσια βαριάς βιομηχανίας. Είπα να γράψω τζιαι εγώ τις προσωπικές μου απόψεις, που δεν εκπροσωπούν κάποιον φορέα ή οργανισμόν, ως αραδιππιώτης και μόνον.
Βασικά δεν θεωρώ ότι η περιοχή χρειάζεται άλλη μια ζώνη βαριάς βιομηχανίας (μαζι με τις κτηνοτροφικες και αλλες υπάρχουσες) και ότι μεσοπρόθεσμα κάτι τέτοιο θα καταστεί πασιφανές. Απόδειξη τούτου ότι το δημοτικό συμβούλιο δεν είχε ποτέ διακηρυξει ως προγραμματικό στόχο τη δημιουργία ακόμα μιας περιοχής βαριάς βιομηχανίας στο Δήμο Αραδίππου. Εάν το θεωρούσαν καλή ιδέα θα το είχαν δηλώσει αν όχι προεκλογικά τότε στην πορεία και θα διεξαγόταν η σχετική συζήτηση για τις διαφορετικές απόψεις για την κατεύθυνση που ο καθένας θεωρεί πιο σωστή για το χωρκόν. Ποτέ δεν έγινε αυτό πράμα που μπορεί να θεωρηθεί ως ένδειξη ότι τα ζητήματα ερκουνται τζιαι βρίσκουν τζιαι το δημοτικό συμβούλιο τζιαι εμάς επιτακτικά που πάνω. Ας μην θεωρούνται παρορμητικοί λοιπόν οι διαφωνούντες διότι δεν στέκει.
Όταν ήταν να δημιουργηθεί η πρώτη φάση (διότι ακολούθησεν τζιαι δεύτερη) της βιομηχανικής περιοχής Αραδίππου (αλλά κατ’ακρίβειαν Λάρνακας αφού στο δήμο Λάρνακας θα πήγαιναν τα έσοδα) πρόεδρος ήταν ο Μακάριος. Οι χωρκανοί αντέδρασαν και υπήρξαν διαμαρτυρίες από 200 περίπου άτομα και επεισόδια στο χώρο όπου διεξάγονταν εργασίες. Υποστήριζαν ότι ήταν εξόφθαλμο ότι θα στερούνταν από το χωριό (έναν εν ΤΟ …επιασετε το πποιντ) η περιοχή η οποία θα μπορούσε να αναπτυχθεί οικιστικά και εισηγούνταν η βιομηχανική περιοχή να χωροθετηθεί προς την Κοσιη.
Μετά από αυτό πήγε αντιπροσωπεία χωρκανών στο Μακάριο.
Που δαμαί τζιαι να πάει άκουσα τρεις εκδοχές οι οποίες αντανακλούν το πρώιμο στάδιο ανάπτυξης της δημοκρατίας τότε:
Α) ο Μακάριος απλώς άκουσε την αντιπροσωπεία και έκανε αυτό που έτσι κι αλλιώς θα έκανε.
Β) ο Μακάριος τους καλωσόρισε με τη φράση «τι θέλετε ρε αραδιππιωτούθκια;». Δεδομένων των συνθηκών της εποχής και την παντοδυναμία του Μακαρίου αυτό μπορεί να εκληφθεί είτε ως έκφραση συγκαταβατικού πατερναλισμού ή και ειρωνείας και τα δύο όμως απότοκα της αντίληψης που είχε ο πομπός για την δική του ισχύ και ρόλο σε σχέση με τους απλούς πολίτες της ΚΔ που ήταν και δημότες της Αραδίππου.
Γ) τους δέχτηκε και κατόπιν άφησε να κυκλοφορήσει ψίθυρος ότι αυτοί που αντιδρούν το κάνουν από αντιμακαριακά κίνητρα. Την τότε εποχή ένας τέτοιος ισχυρισμός ισοδυναμούσε με κατηγορία για κάποιου είδους «προδοσία» κατά του κράτους και καθιστούσε άμεσα τα αιτήματα οποιασδήποτε ομάδας εκ των προτέρων «πονηρά» απονομιμοποιώντας τα (με την έννοια των καλώς νοούμενων συμφερόντων). Σαν παρόμοια τακτική βλέπε την «περιρρέουσα» του 2004.
Όπως τζιαι να εχει η κατάληξη ήταν η ίδια. Η προάσπιση των καλώς νοούμενων συμφερόντων των χωρκανών και των οικογενειών τους αγνοήθηκαν.
Σε δεύτερη φάση επί Κυπριανού επεκτάθηκε η βιομηχανική περιοχή με άλλες 100 σκάλες. Και πάλι υπήρξαν διαμαρτυρίες από τους χωρκανούς με τα ίδια επιχειρήματα αλλά και πάλι πέρασε η βούληση του ισχυρού. Σε κράτη που βρίσκονται σε αρχικό στάδιο ανάπτυξης της φιλελεύθερης δημοκρατίας παρατηρείται μεγαλύτερη ασυμμετρία ισχύος μεταξύ κράτους και πολιτών. Η παραχώρηση προς το χωρκόν ήταν τουλάχιστον να υπαχθεί κάτω από την τοπική αυτοδιοίκηση αραδίππου ώστε τυχόν έσοδα να τα καρπούται η τοπική αρχή. Υπό τις συνθήκες αυτή η παραχώρηση εκλήφθηκε ως διασφάλιση ότι η αραδίππου δε θα ήταν και κερατάς και δαρμένος και σε αυτή την υπόθεση…
Τελικά αποδείχτηκε ότι οι χωρκανοί είχαν δίκαιο (μάλιστα κατόπιν παραδοχής αρμοδίων της επαρχιακής διοίκησης ότι πράγματι είχε γίνει λάθος στη χωροθέτηση και ότι τελικά φάνηκε είχαν δίκαιο οι χωρκανοί κάποια μέλη του συμβουλίου βελτιώσεως τότε αραδίππου παραιτήθηκαν) και διότι διακόπτεται βίαια η οικιστική ανάπτυξη στο δρόμο Λάρνακας- Λευκωσίας αλλά και διότι εκεί λειτούργησαν εργοστάσια που μετά αποδείχτηκε ότι ήταν εξαιρετικά ρυπογόνα με βλαβερές συνέπειες για τους χωριανούς (π.χ. το Αμβροσία και το PIP) τα οποία με την πάροδο πολλών χρόνων εξαναγκάστηκαν να πάψουν να ρυπαίνουν (όχι στον ίδιο βαθμό τουλάχιστον. Η Peletico πάντως για παράδειγμα μας έμεινε).
Κανένας δεν θα μάθει πόσοι χωριανοί και χωριανές αρρώστησαν λόγω της λειτουργίας τέτοιων εγκαταστάσεων στη βιομηχανική τόσα χρόνια. Και προφανώς αυτό το πάθημα δεν έγινε δυστυχώς μάθημα στους χωρκανούς μας.
Ξεφορτωθήκαμε ή ρυθμίσαμε τη λειτουργία εκείνων των εργοστάσιων και τώρα πάμε μόνοι μας να φορτωθούμε με άλλα, χειρότερα από τα πρώτα.
Επί Κυπριανού υπήρξε προσπάθεια να αφαιρεθούν κι άλλες εκτάσεις από την αραδίππου για να γίνει ακόμα ένας συνοικισμός νότια του δρόμου μεταξύ Κ-Cineplex και ραουνταπάουτ Καλού Χωρκού. Υπήρξαν και πάλι διαμαρτυρίες και επεισόδια και συνελήφθηκε ένας χωριανός. Πλήθος κόσμου μετέβηκε στα κρατητήρια και διαμαρτυρήθηκε οπότε αυτός αφέθηκε ελεύθερος και ο Κυπριανού ανακοίνωσε ότι δεν θα προχωρούσαν τα σχέδια.
Οι προηγούμενοι συνοικισμοί είχαν χωροθετηθεί σε εκτάσεις του χωριού χωρίς να λαμβάνουν υπόψη τις ενστάσεις των κατοίκων. Δηλαδή ως προς το ποιο σημείο της γης του χωριού να τοποθετηθούν. Τοποθετήθηκαν και πάλι σε εύφορη γη των αγροτών ενώ σήμερα μπορεί ο καθένας να διαπιστώσει ότι οικιστικά θα ήταν μια άλλη διέξοδος για το Δήμο Αραδίππου που θα έφτανε μέχρι το στάδιο Αντώνης Παπαδόπουλος και την Στρατηγού Τιμάγια. Ότι έγινε δηλαδή για να βοηθηθούν πάσχοντες συμπολίτες μας έγινε και πάλι χωρίς μεσοπρόθεσμο και μακροπρόθεσμο σχεδιασμό.
Φαίνεται όμως τελικά ότι δεν μαθαίνουμε αφού τόσες δεκαετίες μετά χρησιμοποιούνται οι ίδιοι αφορισμοί για να αμαυρώσουν τα αιτήματα ομάδων πολιτών. Οι κάτοικοι Κρασά λοιπόν κατηγορούνται ότι εξυπηρετούν κομματικά συμφέροντα και είναι βαλτοί όταν διαμαρτύρονται. Επιστρατεύεται λοιπόν εκ νέου η τακτική της «περιρρέουσας». Οι του ΔΗΣΥ ως παθόντες θα έπρεπε να είμαστε διπλά και τριπλά σοφότεροι (μα ποιος είσαι κύριε Α. Μισέ που κάνεις bullying σε συμπολίτες σου εντός του ναού της δημοκρατίας σε επίσημη συνεδρία της επιτροπής περιβάλλοντος; Ποιο είναι το κοινοβουλευτικό σου έργο βάσει του οποίου θα ζητήσεις και επανεκλογή; Πως εργάστηκες για τα συμφέροντα της Επαρχίας που σε εκλέγει εντός του κοινοβουλίου; ) Στο πλαίσιο μιας περιρρεόυσας λοιπόν αφού αποδοθούν αλλότρια κίνητρα σε κάποιον πολίτη ή ομάδα πολιτών τότε δεν χρειάζεται να απαντήσουμε με επιχειρήματα στα επιχειρήματά τους (μεταξύ άλλων η ακριβής διαπίστωση ότι παραβιάστηκαν Διεθνείς Συνθήκες, Ευρωπαϊκές Οδηγίες, Ανθρώπινα Δικαιώματα και νόμοι τους κράτους βλ. Συνθήκη του Aachus, Τοπικό Σχέδιο Λάρνακας παραβιάσεις που θα εξεταστούν λίαν συντόμως και από το Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου αλλά και από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή). Μα αν κοιτάξει κανείς τις περιβαλλοντικές μελέτες, και για τα πρώτα δύο (για τους υδρογονάνθρακες) αλλά και για το τρίτο εργοστάσιο (για τον χρυσό) βαριάς βιομηχανίας που χωροθετείται σε ζώνη ελαφριάς, ακόμα και τις πιο αισιόδοξες προβλέψεις και σενάρια να πάρει κανείς τότε πρέπει να αναγνωρίζεται ότι τα κίνητρα των δημοτών που διαμαρτύρονται σχετίζονται με το φόβο και την ανησυχία για την ποιότητα ζωής των οικογενειών τους. Αν αυτοί πρέπει ντε τζιαι καλά να ελαύνονται από κομματικά κίνητρα τότε τι μπορεί να πει κανείς για τα κίνητρα εκείνων που τους κατηγορούν; Είναι δυνατόν να μην υπεισέρχεται καθόλου ο παράγοντας «κομματικά κίνητρα» για τους αιρετούς τοπικούς αξιωματούχους οι οποίοι εκλέγονται σε ποθητές θέσεις, με κομματικό ψηφοδέλτιο; Γιατί τα δύο μέτρα και δύο σταθμά; Οι μεν δεν έχουν την έξωθεν καλή μαρτυρία αλλά οι δε την έχουν; Και ποιος προέρχεται έξωθεν και έχει και άποψη δηλαδή σε τέτοια περίπτωση; Δεν νομίζω οι περιρρέουσες να είναι ο πιο εποικοδομητικός τρόπος διεξαγωγής μιας συζήτησης σε μια διαβουλευόμενη δημοκρατία. Είναι δυνατόν να γίνεται πιστευτό ότι άνθρωποι που ψήφισαν ΔΗΣΥ στις δημοτικές εκλογές ξύπνησαν μια μέρα επί διακυβέρνησης ΔΗΣΥ και χωρίς να νιώθουν ότι θίγονται τα συμφέροντα τους (π.χ. υγεία, βιώσιμη και ορθολογική ανάπτυξη) αποφάσισαν να γίνουν «όργανα της αντιπολίτευσης», παύοντας να έχουν δική τους άποψη; Είναι δυνατόν τόσα χρόνια μετά από τα συμβάντα που περιγράφονται πιο πάνω η αντίληψη μας περί της λειτουργίας της ελευθερίας του λόγου, και την υπεράσπιση του καλώς νοούμενου συμφέροντος μια ομάδας πληθυσμού, την καρδιά της φιλελεύθερης δημοκρατικής λειτουργίας, να παραμένει τόσο ελλειμματική;
Μα το διακύβευμα είναι απλό να παρατεθεί: Περίπτωση α) Εάν οι δημότες που διαμαρτύρονται έχουν λάθος στα όσα υποστηρίζουν αλλά περάσει η «λανθασμένη» θέση τους τότε οι συνέπειες θα είναι μια πιθανότητα να χαθούν για τους ντοπιους 1-2 ντουζίνες θέσεις εργασίας άμεσα και μερικές άλλες αργότερα αφού θα αποτραπεί η μετατροπή της περιοχής σε βαριάς βιομηχανίας (εάν καταλήξουν σε άλλη επαρχία, αλλά καμία θέση δεν θα χαθεί για τους ντόπιους εάν χωροθετηθούν για παράδειγμα πλησίον της μονάδας επεξεργασίας αποβλήτων στην Κοσιη). Δεν γνωρίζουμε αν θα είναι περισσότερες από αυτές που θα χαθούν όταν θα μετακινηθούν από εκεί οι θορυβημένες από τους κινδύνους Ελαφριάς οχληρίας εγκαταστάσεις, που αλλα ήταν τα δεδομένα της συγκεκριμένης ζώνης όταν επέλεξαν να εγκατασταθούν εκεί και τώρα προειδοποιούν για νομικά μέτρα. Οι υφιστάμενες δυο ιδιωτικές εταιρείες (Halliburton και Schlumberger)θα ξοδέψουν κάποια αμελητέα για τον κύκλο εργασιών τους ποσά για να μετακινηθούν σε περιοχή που θα προέλθει από στρατηγική μελέτη και ο Δήμος Αραδίππου θα χάσει κάποια φορολογικά έσοδα. Ενώ η τρίτη εταιρεία (εργοστάσιο επεξεργασίας χρυσού) δε θα ξοδέψει τίποτα εφόσον δεν έχει τοποθετήσει καν ούτε και ένα τούβλο!
Περίπτωση β) Εάν το υπουργικό συμβούλιο , το κόμμα και το δημοτικό συμβούλιο σφάλλουν υποστηρίζοντας όσα υποστηρίζουν και κάνουν τη λανθασμένη επιλογή….. Ας αναφερθεί μόνο ότι αφού παραβιάστηκαν Διεθνείς Συνθήκες, Ευρωπαϊκές Οδηγίες, Ανθρώπινα Δικαιώματα και νόμοι τους κράτους βλ. Συνθήκη του Aachus, Τοπικό Σχέδιο Λάρνακας, το Ανώτατο Δικαστήριο της Κύπρου –μετά από υποβολή προσφυγών από πολίτες- αλλά και η Ευρωπαϊκή Ένωση – και πάλι μετά από υποβολή καταγγελιών από ομάδες πολιτών, θα έχουν ακόμα κάτι να πουν. Οι λανθασμένες αποφάσεις ενδεχομένως να επιφέρουν οικονομικά πρόστιμα από την Ε.Ε – η οποία σε αντίθεση με εμάς, το περιβάλλον και την ανθρώπινη υγεία τα υπολογίζει διότι είναι τέτοια η ανάγνωσή της του Οικονομικού Φιλελευθερισμού ώστε αυτή να συνάδει με τις αξίες του «1ου κόσμου». Από άποψη ισορροπημένης ανάπτυξης ας μην αρχίσω εδώ να απαριθμώ τις συνέπειες σκιαγραφώντας μια μετα-αποκαλυπτική Αραδίππου (και Λάρνακα) του μέλλοντος καταδικασμένη σε πολύμορφη υπανάπτυξη, διότι αυτό θα ήταν το χειρότερο σενάριο (το οποίον όμως οι μελέτες εκτίμησης επικινδυνότητας οφείλουν να συνυπολογίζουν). Από κάποιες απόψεις πάντως η περιοχή θα πάθει έστω και αν δεν προκύψει το χειρότερο σενάριο: όστις έχει τον νούν, ας λογαριάση.
Η υπόθεση με την μετατροπή άλλης μιας περιοχής του χωρκού σε περιοχή βαριάς βιομηχανίας με ότι αυτό συνεπάγεται αποτελεί πολύ καλή περίπτωση για εξαγωγή συμπερασμάτων για διάφορα χαρακτηριστικά της θεσμικής υγείας της κυπριακής κοινωνίας, ως επίσης και εάν έχει υπάρξει πρόοδος σε παραμέτρους δημοκρατικής λειτουργίας από τα περιστατικά που αναφέρθηκαν πιο πάνω. Τα καθόλου κολακευτικά συμπεράσματα μπορούν εύκολα να διαπιστωθούν ήδη από την σχετική έκθεση του Γραφείου της Επιτρόπου Διοικήσεως του κράτους. Η Επίτροπος διαπιστώνει ότι «ακολουθήθηκε μια αδιαφανής, εσπευσμένη και συνοντισμένη διαδικασία από Τμήματα του Δημοσίου Τομέα για να επιτευχθεί οπωσδήποτε η χωροθέτηση των αναπτύξεων στη βιομηχανική περιοχή Αραδίππου χωρίς κανένα ενδοιασμό για το χαρακτήρα της, όπως αντικειμενικά καθορίστηκε στον ουσιώδη χρόνο θέσπισης του Τοπικού Σχεδίου Λάρνακας και με ενδιαφέρον στο πώς θα μετριάζονταν οι αντιδράσεις μόνο όταν διαπιστώθηκε η ένταση τους». Επίσης η Επίτροπος διαπιστώνει την υιοθέτηση παράτυπων διαδικασιών που στόχο είχαν τη μη διεξαγωγή δημόσιας διαβούλευσης – όπως ο Ευρωπαϊκός και Εθνικός νόμος ορίζουν- και προσπάθειες να κρατηθεί το κοινό «στο σκοτάδι». Προτείνεται εδώ να κρατούμε στα υπόψη, ώστε να πληροφορείται η ανάγνωση των πιο κάτω, την παγκοσμίως αποδεκτή βασική παραδοχή ότι η κακοδιοίκηση αποτελεί κακή εφαρμογή και λειτουργία του δημοκρατικού πολιτεύματος το οποίο και τελικά παρεξηγεί και μέμφεται ο διοικούμενος, διότι πολλές φορές δεν γνωρίζει ότι δεν εφαρμόστηκε σωστά.
1. Καταρχήν ούτε το κεντρικό κράτος ούτε η τοπική αυτοδιοίκηση αποδεικνύονται ικανοί να σχεδιάσουν μακροπρόθεσμα:
α) Θέλουμε να γίνουμε κράτος εξαγωγέας υδρογονανθράκων με μιλλοσφοντζιήσματα όσον αφορά την υποστηρικτική βιομηχανία.
β) σε αντίθεση με τις ώριμες φιλελεύθερες δημοκρατίες της Δύσης και των Αντιπόδων που έχουν πάθει και έχουν μάθει όσον αφορά την ισορροπία μεταξύ οικονομικής ανάπτυξης-μεγένθυνσης και βιωσιμότητας-αειφορίας εμείς ενώ μπορούμε να έχουμε όση πληροφόρηση θέλουμε από τα παθήματα των άλλων επιμένουμε να αφαιρούμε ότι αφορά τη βιωσιμότητα και την αειφορία από την εννοιολογηση-νοηματοδότηση της ελεύθερης αγοράς και της οικονομικής μεγέθυνσης. Πολύ απλά κάποιος κυπραίος που χαράσσει πολιτική αισθάνεται άνετα να λέει στους ροκόλους ότι «ύστερα φέρνει ο φούρνος την πυράν» αλλά να μην εφαρμόζει την ίδια αυτή γνώση όταν διαμορφώνει αναπτυξιακή πολιτική είτε για το κράτος είτε για το δήμο. Για το περικυκλωμένον από βιομηχανικής κλίμακας κτηνοτροφικές ζώνες, βιομηχανικές και βιοτεχνικές περιοχές και ζώνες χωρκόν μας ύστερα θα φέρει ο φούρνος την πυράν καταδικάζοντας από κάποιες απόψεις σε υπανάπτυξη την περιοχή. Ακόμα και αν δεχτεί κανείς τις εκτιμήσεις αυτών που υποστηρίζουν και υποστήριξαν τη χωροθέτηση εγκαταστάσεων βαριάς βιομηχανίας σε περιοχή ελαφριάς ότι το κάθε ένα από τα 3 εργοστάσια «μα εντζιεν τόσον επικίνδυνον», όταν γίνει μαζική χωροθέτηση σε μια περιοχή που θα έχει μετατραπεί σε βαριάς βιομηχανίας το ρίσκο πολλαπλασιάζεται: και ι) για τις πιθανότητες σοβαρού ατυχήματος με ανθρώπινες απώλειες στους οικισμούς και περιβαλλοντικές συνέπειες και ιι) για τη συσσωρευτική υποβάθμιση του περιβάλλοντος (αέρας, υδάτινοι πόροι, έδαφος και υπέδαφος (δείτε μελέτη ΤΕΠΑΚ).
Εσύ χωρκανέ αν έχεις κάποτε λεφτά εκεί που θα πάεις πλέον να χτίσεις το σπίτι σου ή το σπίτιν των παιθκιών σου; Επαναλαμβάνεται ότι τα λάθη των προηγούμενων χωροθετήσεων βιομηχανικών περιοχών έχουν πιθανότατα στοιχίσει ανθρώπινες ζωές αλλά και πολεοδομικά-οικονομικά αφού η οικιστική ανάπτυξη ακολούθησε κάτω του βέλτιστου γεωγραφική πορεία (ποιος είναι τελικά ο αστικός πυρήνας;) Σύμφωνα με τον Επίκουρο Καθηγητή του ΤΕΠΑΚ, κ. Κωνσταντίνο Μακρή «Η γειτνίαση πιθανής εγκατάστασης εργοστασίου με την οικιστική ζώνη εμπεριέχει υψηλό ρίσκο ασφάλειας και υγείας εάν λάβει κάποιος υπόψη σενάρια άμεσης επίπτωσης έκθεσης (έκρηξη/πυρκαγιά και άλλα ατυχήματα του εργοστασίου), αλλά και σενάρια μεσοπρόθεσμης (5-10 χρόνια μετά) επίπτωσης λόγω χρόνιας εκπομπής αερίων που σχετίζονται με καθημερινές διεργασίες του εργοστασίου». Άρα δεν είναι ανάγκη να περιμένουμε να συμβεί κάποιο ατύχημα ή έκρηξη, οι κάτοικοι των δίπλα περιοχών σε λίγα χρόνια πιθανόν να αρχίσουν να αντιμετωπίζουν διάφορα προβλήματα υγείας. Άρα μάλλον θα ακυρώνονται τα όποια συλλογικά οφέλη (θέσεις εργασίας, δημοτικοί φόροι) από τις βιομηχανικές επενδύσεις και θα παραμένουν μόνο αυτά των ιδιοκτητών.
2. Στο δίπολο πολιτικοποίηση-κομματικοποίηση από τη μια και γραφειοκρατικοποίηση από το την άλλη η πρώτη έχει κυριαρχήσει . Στις φιλελεύθερες δημοκρατίες το σύστημα ελέγχου και ισορροπιών των εξουσιών (checks and balances) η εξελεγμένη εξουσία εξισορροπείται από την διορισμένη τεχνοκρατική-γραφειοκρατική λόγω των διαφορετικών κινήτρων που υπαγορεύει ο βραχυπρόθεσμος ορίζοντας και η επιθυμία για επανεκλογή. Παράλληλα ο μακροπρόθεσμος ορίζοντας της διοίκησης παρέχει τη δυνατότητα πραγματογνωμοσύνης που δύσκολα μπορεί να αποκτήσει ο πολιτικός. Στη ΚΔ φαίνεται λοιπόν ότι το πολιτικό προσωπικό μπορεί να προκαθορίσει τα αποτελέσματα που επιθυμεί λόγω των ενδημικών και ιδιοσυγκρασιακών κανόνων του παιχνιδιού της δημοκρατίας, α λα κυπριακά, που φυσικά εκ των προτέρων γνωρίζει και το γραφειοκρατικό προσωπικό που έχει κίνητρο να μην εναντιώνεται ακόμα και εκεί που μπορεί να το πράξει στη βάση της εμπειρογνωμοσύνης του (βλ π.χ. Χρυσαφίνης 2013, Γεωργίου 2009 αλλά και τα πρόσφατα νομοσχέδια για τη μεταρρύθμιση του δημοσίου και το σκεπτικό τους όπως περιγράφεται από τους αρμόδιους που στοχεύει στην πολιτικο-κομματική επιρροή καθώς και όλα τα προεκλογικά προγράμματα υποψηφίων προέδρων και κομμάτων που πάντα απαριθμούν τις παθογένειες της δημόσιας διοίκησης προεξαρχούσης της επιρροής των κομμάτων).
3. Στο δίπολο τοπική αυτοδιοίκηση / κεντρική κυβέρνηση η δεύτερη έχει επικρατήσει κατά… κράτος. Το σκεπτικό της τοπικής αυτοδιοίκησης είναι η αποκέντρωση. Κανονικά αποκεντρώνοντας την εξουσία διευρύνεται και εμβαθύνεται η δημοκρατία διότι αποτελεί απτή εφαρμογή των αρχών της Εγγύτητας και της Επικουρικότητας: «Η Εγγύτητα διαμορφώνει την πολιτική ελευθερία να λαμβάνονται οι πολιτικές αποφάσεις στο επίπεδο που βρίσκεται πλησιέστερα στους πολίτες, προκειμένου να τους παρέχονται περισσότερες δυνατότητες για την άσκηση ελέγχου και επιρροής με δημοκρατικές αποφάσεις» από τη μια, ενώ η Επικουρικότητα διασφαλίζει ότι «η πλειοψηφία (οριζόμενη σε σχέση με το θέμα και όχι σε σχέση με τους πολίτες) αποφασίζει μόνον για θέματα που την αφορούν (Ν. Κρημνανιώτης)» καθιστώντας τη δημοκρατία κατά το δυνατόν αμεσότερη και την πυραμίδα της διοίκησης πιο επίπεδη περιορίζοντας τη διάθλαση μεταξύ της βούλησης υπό-ομάδων πληθυσμού και των αποτελεσμάτων που παράγει η διοίκηση. Είτε α) επειδή η αποκέντρωση δεν είναι πλήρης και οι αρμοδιότητες της τοπικής αυτοδιοίκησης σχετικά περιορισμένες θέτοντας όρια στη χρηματοδότηση με ίδιους πόρους διαιωνίζοντας έτσι την δημοσιονομική εξάρτηση από το κρατικό και κυβερνητικό κέντρο, είτε β) επειδή οι κόμβοι των δικτύων εξουσίας (θεσμοί, αξιωματούχοι, φορείς της κοινωνίας των πολιτών, οικονομικοί φορείς, κόμματα κλπ κλπ κλπ) σε ένα κράτος με μικρό πληθυσμό και μεσογειακή και μεσανατολίτικη κουλτούρα διατηρούν πολλαπλές συνάψεις μεταξύ τους, άλλες επίσημες και άλλες ανεπίσημες, άλλες θεσμικές και άλλες προσωπικές, η εξασφάλιση συγκεκριμένων αποτελεσμάτων δεν αφήνεται στην τύχη αλλά είναι προϊόν πολλαπλής αιτιότητας. Είτε για τον ένα είτε για τον άλλο λόγο λοιπόν στις εκροές και τα αποτελέσματα που για κάποιους λόγους πραγματικά κεντρίζουν το ενδιαφέρον του όποιου Κέντρου η τοπική αυτοδιοίκηση στην πραγματικότητα ετεροκαθορίζεται και ετεροδιοικείται. Αυτό ισχύει κατεξοχήν για περιοχές όπου είτε για δημογραφικούς είτε για οικονομικούς λόγους τα κοινοβουλευτικά κόμματα έχουν την πολυτέλεια να μην αγχώνονται «πέραν του δέοντος» με εκλογικούς όρους.
4. Ερχόμαστε λοιπόν και στο δίπολο τοπικές οργανώσεις και φορείς της κοινωνίας των πολιτών VS κεντρικοί τέτοιοι φορείς, όπου και πάλι το κέντρο υπερισχύει. Τα κόμματα αποτελούν μέρος της κοινωνίας των πολιτών αλλά η ΚΔ δεν αποτελεί εξαίρεση ανάμεσα στις μετά-αποικιακές δημοκρατίες όταν παρατηρείται το φαινόμενο αυτοί οι συγκεκριμένοι δρώντες της κοινωνίας των πολιτών να έχουν «καταπιεί» τους υπόλοιπους. Πώς θα την γλίτωναν λοιπόν οι τοπικές και επαρχιακές οργανώσεις των κομμάτων; Ακόμα και όταν διακυβεύεται το τοπικό συμφέρον φαίνεται ότι τα χαρακτηριστικά και αυτής της δυναμικής είναι παρόμοια με αυτά του 2 και 3 πιο πάνω.
5. Τι γίνεται με τη σχέση μεταξύ διοίκησης και ιδιωτικών οικονομικών φορέων στην οικονομία της αγοράς; Η φιλελευθεροποίηση των αγορών επιτυγχάνει υπό την προϋπόθεση ότι τα κράτη διαθέτουν τη βούληση και τα μέσα να διαμορφώσουν επαρκές πλαίσιο νόμων και κανονισμών και να το επιβάλουν ή ότι η αγορά θα αυτορυθμιστεί διότι είναι τέτοιο το πλέγμα επιβραβεύσεων και τιμωριών. Για παράδειγμα ένα ελεγκτικός οίκος κανονικά θα πρέπει να υποβάλλει αυστηρά αντικειμενικές εκθέσεις και αξιολογήσεις για τους πελάτες του διαφορετικά σε αρχικό στάδιο θα απωλέσει το καλό του όνομα-φήμη και σε κατοπινό το ίδιο το σύστημα που τον συντηρεί θα καταρρεύσει (σκεφτείτε τους ορκωτούς στην Ελλάδα). Η παγκόσμια οικονομική κρίση κατέδειξε τις ελλείψεις στον τομέα αυτό αφού οι ελεγχόμενοι ήταν και οι πληρώνοντες πελάτες, στρεβλώνοντας έτσι το παιχνίδι και τα ισχυρά κράτη ήδη λαμβάνουν διορθωτικά μέτρα. Σκεφτείτε αντίστοιχα τα οικονομικά ρεπορτάζ των εφημερίδων από τη μια και τα έσοδα τους από διαφημιστικές καμπάνιες τραπεζών από την άλλη. Και πάλι το παιχνίδι στρεβλώνεται. Ας σκεφτούμε τώρα την περίπτωση των περιβαλλοντικών μελετών που ο νόμος υποχρεώνει φορείς να αναθέτουν επί πληρωμή σε άλλους φορείς. Ο καθένας αντιλαμβάνεται τα κίνητρα που θα υπάρχουν ώστε τα αποτελέσματα να συμμορφώνονται με τις «ενδόμυχες» επιθυμίες των αναθετόντων φορέων. Τρομάζει κανείς να αναλογιστεί πόσο περισσότερο περιπλέκεται η οργανωσιακή οικολογία όταν συνυπολογιστούν τα ιδιοσυγκρασιακά χαρακτηριστικά του κυπριακού πλαισίου που αναφέρονται στις πιο πάνω παραγράφους. Από τη μια όσον αφορά την αυτορρύθμιση η καλή φήμη (ως ακριβοδίκαιου ή άτεγκτου) αυτού που διεξάγει τη μελέτη χάνει τη σημασία της διότι δεν είναι βάσει αυτής που ελπίζει σε μελλοντικά έσοδα αλλά βάσει άλλων παραγόντων. Από την άλλη όσον αφορά το νομικό πλαίσιο παρατηρείται αδυναμία της διοίκησης, κεντρικής και τοπικής για αποτελεσματικό έλεγχο και επιθεώρηση όλων των ειδών βιομηχανικών εγκαταστάσεων αλλά και αδυναμία παρατήρησης περιβαλλοντικών επιπτώσεων από τη λειτουργία τους κυρίως λόγω κόστους. (σύμφωνα με τις μελέτες χρειάζεται εκατοντάδες χιλιάδες το χρόνο για λειτουργία ενός τέτοιου παρατηρητηρίου από την τοπική αυτοδιοίκηση). Ο καθένας αντιλαμβάνεται ότι υπό αυτές τις συνθήκες βασικά οι αρμόδιοι με δεμένα μάτια απλά ελπίζουν –και προσεύχονται- ότι δε θα επισυμβεί το απευκταίο (είτε ατύχημα είτε υποβάθμιση της περιοχής). Πετάσσουνται πάνω στα κοντέϊνερ με τα εκρηκτικά που τους είπεν κάποιος ξερόλας να μεν τα πειράξουν, και ζητούν από τους επηρεαζόμενους δημότες να κάνουν το ίδιο. Το Μαρί όμως δεν είναι τόσο πίσω μας ώστε αυτή η προσέγγιση να διατηρεί τη γοητεία που κάποτε απολάμβανε ως έκφανση κάποιας ανόητης αυταρέσκειας για κάποιο μεσογειακό ταμπεραμέντο που θεωρούμε ότι μας χαρακτηρίζει: «Εν έσιει πρόβλημαν κουμπάρε» «Εν εντάξει ρε» κοκ.
Θα μπορούσε κανείς να συνεχίσει στο ίδιο μοτίβο για σελίδες και σελίδες αλλά με τον κίνδυνο να γίνει ακόμα πιο κουραστικός. Ας την αφήσουμε μέχρι εδώ την τρύπα στο νερό…..
