O γνωστός Έλληνας σκιτσογράφος John Antono μας μιλά για την πορεία του, για την τέχνη της πολιτικής γελοιογραφίας και τονίζει ότι “Πολιτικές γελοιογραφίες -ή, ορθότερα, πολιτικά σκίτσα- που διατείνονται ότι δεν φέρουν ιδεολογικό φορτίο, είτε αυταπατώνται, είτε αυτολογοκρίνονται. Ακόμη και η άρνηση ιδεολογικής τοποθέτησης σε ένα κάρο καθημερινά ζητήματα είναι βαθιά ιδεολογική, αφού και η απολίτικη στάση είναι πολιτική θέση.”
Της Γιώτας Δημητρίου
John Antono, καταρχάς πώς προέκυψε το ψευδώνυμο αυτό;
Από τη σύντμηση του ονοματεπώνυμού μου επί το αγγλικότερο. Προφανές νομίζω. Επίσης έχει συνδεθεί με τους λογαριασμούς μου στα σόσιαλ μίντια όπου από την πρώτη στιγμή ανέβαζα σκίτσα μου.
Η ενασχόλησή σου με το σκίτσο θα έλεγες ότι έχει σχέση με το γεγονός ότι ο πατέρας σου ήταν ζωγράφος-αγιογράφος;
Βεβαίως και η δουλειά του πατέρα μου έπαιξε καθοριστικό ρόλο, μια και όλα μου τα παιδικά-εφηβικά χρόνια τα πέρασα στο εργαστήριό του, ανάμεσα στα χρώματα και τα πινέλα του, μεγαλώνοντας με όλες αυτές τις αποτυπώσεις της τέχνης του σε φορητές εικόνες, μουσαμάδες και τοιχογραφίες ναών. Πέραν αυτών όμως, ο Δημήτρης Αντωνόπουλος (1954-2001) ήταν και ερασιτέχνης γελοιογράφος σε τοπικές εφημερίδες του Αμαρουσίου και μανιώδης αναγνώστης κόμικς, ενώ ποτέ δεν έλειψε η έμπρακτη ενθάρρυνσή του σε όσα από τα παραπάνω εκδήλωνα κλίση.
Ωστόσο, μετά το λύκειο πέρασες στο τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου και παράλληλα, παρακολούθησες το τριετές πρόγραμμα εφαρμοσμένων τεχνών της σχολής Ορνεράκη από όπου αποφοίτησες το 2008. Αλήθεια, γιατί επέλεξες ιστορία και αρχαιολογία;
Καταρχήν επειδή μπορούσα να συμπληρώσω μηχανογραφικό! Πέρα από την πλάκα, η Ιστορία αποτελούσε πάντα μια άλλη μεγάλη μου αγάπη. Η εμβάθυνση σε αυτήν σε κάνει να βλέπεις ψύχραιμα τη μεγάλη εικόνα, να μη χάνεσαι στα πάθη που γεννάει η επικαιρότητα, να μην εντυπωσιάζεσαι από τα πυροτεχνήματα. Χωρίς τη λογική κατανομή των χρονικών γεγονότων στον σκληρό δίσκο της μνήμης μας, χωρίς συλλογική μνήμη και συνείδηση, είμαστε σαν λοβοτομημένοι. Πόση αλήθεια δεν περιέχει άλλωστε το τετριμμένο κλισέ για τον λαό που ξεχνάει την ιστορία του και είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει;
Έχεις συνεργαστεί με διάφορους εκδοτικούς οίκους και διαφημιστικά γραφεία, έχεις ασχοληθεί με εικονογραφήσεις παιδικών βιβλίων, θεατρικές αφίσες, κόμικς και στόριμπορντ για σποτάκια και βιντεοκλίπ. Ενώ έχεις ασχοληθεί ακόμα και με την αγιογραφία και τη διδασκαλία σε τμήμα σκίτσου για ανηλίκους. Τόσα πολλά αυτά με τα οποία ασχολήθηκες, αλλά οι περισσότεροι σε ξέρουμε για τα πολιτικά σου σκίτσα. Αλήθεια, εσύ τι απολαμβάνεις περισσότερο από τα πιο πάνω;
Δυσκολεύομαι να επιλέξω βάσει κατηγοριοποίησης. Όλα όσα σχετίζονται με την καλλιτεχνική δημιουργία προκαλούν την ίδια ευχαρίστηση. Αν υπάρχει κάποια ποιοτική διαφοροποίηση, αυτή εντοπίζεται στα πεδία προσωπικής έκφρασης -και σίγουρα απολαμβάνω ιδιαίτερα να σχολιάζω την επικαιρότητα ή να στήνω τα εβδομαδιαία στριπάκια μου.
Σήμερα που μπορεί να δει κανείς δουλειά σου;
Για μια πιο πλήρη εικόνα μπορεί κάποιος να επισκεφτεί το johnantono.blogspot.gr. Εκτός από τα πολιτικά σκίτσα μου θα δει και άλλα δείγματα δουλειάς μου, καθώς και νέα που σχετίζονται με τρέχουσες αλλά και επικείμενες εκδόσεις μου.
Ποιο είναι το καλύτερο σχόλιο ή αντίδραση που είχες μέχρι σήμερα για τα σκίτσα σου;
Ένας φαν των κόμικς, λίγο μικρότερός μου, μου είπε πρόσφατα σε ένα φεστιβάλ: “Ρε φίλε, χτες είχα μια άθλια μέρα από το πρωί και το βράδυ έκατσα να διαβάσω το κόμικ σου και έλιωσα στα γέλια. Πραγματικά μου έφτιαξες τη διάθεση”. Δεν ξέρω αν και άλλοι μοιράζονται τόσο ένθερμα το ίδιο είδος χιούμορ με το δικό μου, αλλά αυτό το σχόλιο και μένα μου έφτιαξε τη διάθεση.
Τι απαιτεί η δημιουργία μιας πολιτικής γελοιογραφίας;
Οι περισσότεροι σκιτσογράφοι θα απαντούσαν, νομίζω, τα ίδια: καθαρή σκέψη, εύληπτο χιούμορ, “ατάκα” και κυρίως πολιτική (όχι κομματική) συνείδηση.
Πόσο μπορεί να διαπαιδαγωγήσει τον κόσμο και να στείλει μηνύματα μια πολιτική γελοιογραφία;
Απορρίπτω το ρόλο της ηθικής ή της όποιας άλλης διαπαιδαγώγησης σε μια πολιτική γελοιογραφία. Ένας σκιτσογράφος, κατά τη γνώμη μου, οφείλει να εκφράζει τον εαυτό του και μόνο. Αν η προσωπική άποψη του δημιουργού, εκφραζόμενη δια του σκίτσου, έρχεται σε σύμπτωση ή ρήξη με τις απόψεις κάποιων ή αν προκαλεί κοινωνικούς προβληματισμούς σε πιο πολλούς, αυτά είναι δευτερεύοντα. Ο σκιτσογράφος πρέπει να είναι ελεύθερος να αποτυπώνει τις δικές του απόψεις, τα δικά του βιώματα, τη δική του αισθητική, αναλαμβάνοντας φυσικά την ευθύνη για τα ηθικά όρια εντός των οποίων τοποθετεί τον εαυτό του. Και από εκεί και πέρα ο κόσμος έχει δικαίωμα να τον εκτιμήσει.
Ο Μπρέχτ έλεγε για τα θεατρικά έργα «Με το ένα χέρι το γέλιο θα κρατάμε και με το άλλο το τσεκούρι για να ανοίγουμε το κεφάλι και να βάζουμε τις ιδέες». Μήπως αυτό ισχύει και για την πολιτική γελοιογραφία;
Για τις ιδέες, ο Μπρεχτ είχε πει και κάτι άλλο: “Σε κάθε ιδέα πρέπει να ψάξει κανείς από πού έρχεται και πού πάει. Μόνο έτσι μπορούμε να καταλάβουμε αν είναι καλή ή όχι”. Ο Μπρεχτ αγαπούσε πολύ να βάζει τις ιδέες στα έργα του: ιδέες για την πολιτική, την κοινωνία, τον άνθρωπο και τον αγώνα του για απελευθέρωση. Πολιτικές γελοιογραφίες -ή, ορθότερα, πολιτικά σκίτσα- που διατείνονται ότι δεν φέρουν ιδεολογικό φορτίο, είτε αυταπατώνται, είτε αυτολογοκρίνονται. Ακόμη και η άρνηση ιδεολογικής τοποθέτησης σε ένα κάρο καθημερινά ζητήματα είναι βαθιά ιδεολογική, αφού και η απολίτικη στάση είναι πολιτική θέση.
Ποιο είναι το δικό σου ιδεολογικό φορτίο και πώς “προέκυψε”;
Ας μην γίνω μαρτυριάρης. Θα αφήσω και κάτι στη διερευνητική φαντασία των αναγνωστών σας, κυρίως αυτών που παρακολουθούν τα σκίτσα μου.
Γιάννη Αντωνόπουλε, πώς ονειρεύεσαι το επαγγελματικό σου μέλλον;
Αν μπορώ μέχρι τα γεράματά μου να ζω αξιοπρεπώς από τη δουλειά που μου αρέσει, θα είμαι ευχαριστημένος. Όπως οι περισσότεροι, φαντάζομαι.
