Ο Μιχάλης Χαπέσιης είναι σκηνοθέτης, σεναριογράφος, παραγωγός, ο οποίος ζει και εργάζεται στο Λονδίνο. Πέρασε τα πρώτα χρόνια της ζωής του στο Λονδίνο, αλλά επέστρεψε στην Κύπρο το 1964, στην ηλικία των πέντε ετών. Εζησε στην Κερύνεια για δέκα χρόνια. Το 1974 η οικογένειά του, πρόσφυγες πια, επέστρεψε στην Αγγλία, όπου ο Μιχάλης σπούδασε αρχιτεκτονική. Αποφοίτησε το 1984 και ξαναγύρισε στην Κύπρο την ίδια χρονιά, όπου έζησε μέχρι το 1999. Στη συνέχεια εγκαταστάθηκε μόνιμα στο Λονδίνο.
Εργάστηκε ως αρχιτέκτονας, ακολουθώντας όμως συνάμα και το μονοπάτι της μεγάλης του αγάπης, του κινηματογράφου. Εδώ και χρόνια ασχολείται με την παραγωγή και τη σκηνοθεσία μικρού μήκους ταινιών, τηλεοπτικών σειρών και ντοκιμαντέρ, ενώ έχει ήδη στο ενεργητικό του και δύο ταινίες μεγάλου μήκους.
Με αφορμή την ταινία του “Αντίδοτον” η οποία ταξιδεύει στο Φεστιβάλ Δράμας 2016, το Skala Times συναντήθηκε στο βόρειο Λονδίνο με τον Κύπριο σκηνοθέτη, για μια συνέντευξη εφ’ όλης της ύλης.
Της Γιώτας Δημητρίου
Τι σας ώθησε από το μονοπάτι της Αρχιτεκτονικής να πάρετε το δρόμο της σκηνοθεσίας και του κινηματογράφου;
Η εικόνα. Από πέντε ετών ασχολούμαι με την φωτογραφία. Το 1972 ήμουν 13 ετών και θυμάμαι στον γάμο της αδελφής μου είχα βγάλει 100 λιρών φωτογραφίες! Θα με σκότωνε ο πατέρας μου επειδή είχα βγάλει τόσες πολλές και στοίχιζαν (γέλια).
Η αδελφή μου είχε μια φωτογραφική, ρωσική, zorki 6, η οποία ήταν αντίγραφο της leica. Έβγαζε εξαιρετικές φωτογραφίες. Τότε λοιπόν άρχισα να ασχολούμαι ιδιαίτερα με την τέχνη της φωτογραφίας και να πειραματίζομαι. Μέχρι τα 15 μου ήξερα αρκετά για την φωτογραφία χωρίς να έχω πάει σε ειδικούς να με διδάξουν, μόνος μου είχα μάθει. Τόσο πολύ με ενθουσίαζε η τέχνη της φωτογραφίας. Η εικόνα.
Αλλά δεν σπουδάσατε ούτε φωτογραφία, ούτε κινηματογράφο. Σπουδάσατε αρχιτεκτονική.
Ναι, υπάρχει εξήγηση γι αυτό. (Χαμογελά)
Ήθελα να σπουδάσω σκηνοθεσία ή φωτογραφία. Είχα όμως μια μεγαλύτερη αδελφή η οποία είχε σπουδάσει γιατρός. Η αντίδραση λοιπόν των γονιών μου στην επιθυμία μου να σπουδάσω αυτό που ήθελα ήταν “η αδελφή σου σπούδασε γιατρός και εσύ θα μας γίνεις πριμαντόντα;” (Γέλια). Αντιλαμβάνεσαι τότε, δεκαετία ’70, υπήρχε ακόμη η αντίληψη ότι είναι υποτιμητικό να σπουδάσεις κινηματογράφο, φωτογραφία, τέχνες. Οπόταν οι μόνες σπουδές που εμπεριείχαν τέχνη και εικόνα και συνάμε ήταν “καλό επάγγελμα”, για τους γονείς μου, ήταν η αρχιτεκτονική. Ουδέποτε μετάνιωσα που έχω σπουδάσει αρχιτεκτονική. Μπορώ να σου πω ότι μέσα από την αρχιτεκτονική έγινα πολύ καλύτερος σκηνοθέτης και φωτογράφος.
Η αρχιτεκτονική είναι η μητέρα όλων των τεχνών. Ο κινηματογράφος, η ζωγραφική, η μουσική, καθώς και άλλες τέχνες, είναι ένα μηδέν μπροστά στην αρχιτεκτονική.
Γιατί;
Επειδή η αρχιτεκτονική είναι η μόνο τέχνη που έχει χρήση.
Βέβαια κάποιος μπορεί να απαντήσει ότι και οι άλλες τέχνες έχουν χρήση, στην παιδεία, στην ψυχολογία του θεατή, κτλ.
Εννοώ χρήση σε κάτι χειροπιαστό. Η αρχιτεκτονική σου δίνει ένα κτήριο πχ. Επίσης μη ξεχνάς ότι ο ίδιος ο Μιχαήλ Άγγελος έχει πει πως η αρχιτεκτονική είναι η μητέρα όλων των τεχνών. Όταν σπουδάζεις ιστορία της τέχνης δεν σπουδάζεις την ιστορία της ζωγραφικής, αλλά της αρχιτεκτονικής. Η ζωγραφική, η γλυπτική κ.α, είναι μόνο κάποια μικρά κεφάλαια μέσα στην ιστορία της τέχνης.
Οι πολιτισμοί δεν μένουν μέσα στους αιώνες μέσω της ζωγραφικής ή άλλης τέχνης, αλλά μέσω της αρχιτεκτονικής. Όταν όλα εξαφανιστούν μένουν μόνο τα κτήρια. Μιλώ για μετά από εκατοντάδες χρόνια.
Σπουδάσατε στην Αγγλία;
Ναι, εδώ στο Λονδίνο, με υποτροφία, στο οποίο είχαμε έρθει μετά την προσφυγιά του ’74. Ασχολούμουν με τον κινηματογράφο, παρακολουθούσα, έγραφα σενάρια, είχα κάνει κάποιες προσπάθειες να δείξω τα σενάρια μου σε εταιρίες παραγωγής κτλ. Αλλά τίποτα δεν είχα καταφέρει. Μετά τις σπουδές μου επιστρέψαμε πίσω στη Κύπρο. Εκεί έκανα οικογένεια, εργάστηκα και το 1999 ήρθαμε πίσω στο Λονδίνο.
Γιατί;
Επειδή ήταν δύσκολες οι συνθήκες στην Κύπρο και επειδή έχασα 1-2 μεγάλα έργα (αρχιτεκτονικής) λόγω του ότι στο νησί μας κυριαρχούσε η αναξιοκρατία, αλλά και η προδοσία από συναδέλφους. Αγανάκτησα λοιπόν με την νοοτροπία και αποφάσισα να φύγω, όπως κι έκανα. Πήρα την οικογένεια μου και ήρθαμε στο Λονδίνο.
Ήταν εύκολη η προσαρμογή στο Λονδίνο;
Όχι δεν ήταν, μας πήρε 1-2 χρόνια, τα δε παιδιά μου για να βγουν έξω μόνα τους, να πάνε κάπου, τους πήρε τρεις μήνες!
Τι Λονδίνο είχατε αφήσει και τι Λονδίνο βρήκατε;
Πραγματικά είχα βρει ένα διαφορετικό Λονδίνο, διότι τα δεδομένα στον κινηματογράφο άρχισαν να αλλάζουν,ο στενός κλοιός που δεν επέτρεπε σε όλους να μπουν στην βιομηχανία του κινηματογράφου εξαφανιστήκε. Είχα χαθεί τα unions. Επίσης είχε έρθει η ψηφιακή επανάσταση η οποία διευκόλυνε τα πάντα. Με τα νέα ψηφιακά μέσα παραγωγής, ο καλλιτέχνης μπορούσε να έχει στη διάθεσή του ένα οπλοστάσιο για να κάνει το δικό του πόλεμο στη τέχνη του κινηματογράφου. Κάπως έτσι λοιπόν με τα νέα δεδομένα μπόρεσα να ξεκινήσω το δικο μου ταξίδι στον κινηματογράφο.
Άρα η ψηφιακή επανάσταση έσπασε τις πόρτες για να εισβάλει περισσότερος κόσμος στην βιομηχανία του κινηματογράφου;
Όχι απλώς τις έσπασε, τις διέλυσε παντελώς και έτσι μπόρεσε και μπήκε μέσα κι άλλος κόσμος. Αυτή η επανάσταση συνεχίζεται και σήμερα με την ποιότητα που μπορούν να σου δώσουν κάμερες χαμηλού κόστους (των δυο και τριών χιλιάδων μόνο).
Βέβαια υποθέτω πως το να μπορεί να εισβάλει ο οποιοσδήποτε εμπεριέχει και κινδύνους….
Ναι, εμπεριέχει, αλλά μέσα στους χιλιάδες ξεχωρίζουν οι καλοί, οι εξαιρετικοί. Όσοι δεν έχουν τα προσόντα φαίνεται. Γενικότερα όμως, όταν δεν έχεις ταλέντο δεν θα μπορέσεις να πας και πολύ μακριά.
Είναι εύκολο να δημιουργεί κανείς ταινίες σήμερα στο Λονδίνο;
Κοίταξε, εδώ στο Λονδίνο έχουμε κάτι που δεν υπάρχει στην Ελλάδα, ούτε στη Κύπρο. Έχουμε την κοινότητα των ανθρώπων του κινηματογράφου (Community of Film Makers, το λεγόμενο “shooting people”). Mέσα από αυτό, όποιος αποφασίσει ότι θέλει να κάνει ταινία, βάζει μια δημοσίευση για την ειδικότητα που χρειάζεται, κάνει open call και βρίσκει κόσμο για να κάνει την ταινία του. Ηθοποιούς, σκηνοθέτες, σεναριογράφους, τα πάντα.
Χωρίς πληρωμή;
Ναι, κανένας δεν πληρώνεται, αλλά βγαίνουν πολύ καλές δουλειές, οι συντελεστές αποκτούν εμπειρία στο βιογραφικό τους και κάποιες από αυτές τις ταινίες ξεχωρίζουν κι ανοίγουν δρόμους στους συντελεστές για να πάνε πιο πέρα. Οι δύο ταινίες μου οι οποίες έχουν πάει στο Φεστιβάλ Δράμας είχαν γίνει μέσω του Community of Film Makers.
Άρα με αυτό το δεδομένο αντιλαμβάνεσαι ανοίγουν πόρτες και προοπτικές.
Μέσα στο Community δεν υπάρχουν μόνο αρχάριοι ηθοποιοί και δημιουργοί, αλλά και έμπειροι και γνωστοί, που αν τους αρέσει κάτι μπορεί να δεχθούν να εργαστούν χωρίς πληρωμή για να βγει κάτι καλό. Αυτό, ξέρεις, δεν είναι παράλογο. Όταν αγαπάς την τέχνη μπορείς να το καταλάβεις. Η δημιουργία πρέπει να είναι το πρώτο βασικό ζητούμενο για κάθε καλλιτέχνη.
Το ότι δύο ταινίες σας κατάφεραν να πάνε στο Φεστιβάλ Δράμας , αλλά και σε άλλα φεστιβάλ στο εξωτερικό τι σημασία έχει για σας;
Βοηθά πολύ ένα καλλιτέχνη να ταξιδεύει το έργο του σε Φεστιβάλ και άλλες διοργανώσεις. Είναι σαν μια ένδειξη ότι καλά κανείς να συνεχίσεις.
Πόσο διαφορετικό είναι για ένα καλλιτέχνη να κάνει καριέρα στο Λονδίνο απ’ το να εργάζεται στη Κύπρο;
Στη Κύπρο είσαι θαμμένος απ’ όλες τις πλευρές! Μη το συζητάς! Γι αυτό και οι περισσότεροι καλλιτέχνες που θέλουν να ανέβουν πάνε στην Ελλάδα που είναι 1-2 σκαλιά πιο ψηλά απ’ την Κύπρο ή αλλού όπως Αγγλία, Αμερική, κ.α
Στην Κύπρο μη ξεχνάς δεν υπάρχει παράδοση στον κινηματογράφο.
Ωστόσο εσείς εργαστήκατε για κάποιο διάστημα στην κυπριακή τηλεόραση.
Ναι, είχα εργαστεί για έξι μήνες το 2004 για μια κυπριακή τηλεοπτική σειρά. Πηγαινοερχόμουν Λονδίνο – Κυπρο. Αλλά δεν άντεξα περισσότερο.
Η ταινία σας “Αντίδοτον” θα προβληθεί φέτος στο Φεστιβάλ Δράμας και στη συνέχεια θα προβληθεί και στην Κύπρο. Ετοιμάζεται κάτι άλλο καινούριο;
Ναι έχω τελειώσει το “Tablets” που είναι η ιστορία ενός Αγγλοκύπριου ηλικιωμένου με αλτσχάιμερ ο οποίος ζει στο Λονδίνο με τη κόρη του. Έχω στο μυαλό μου ένα ντοκιμαντέρ, μια ταινία μικρού μήκους και μια ταινία μεγάλου μήκους, κωμωδία, που συζητάμε τώρα με συνεργάτες απ’ την Αθήνα.
Κύριε Χαπέσιη τι θέλετε να σημαίνουν οι ταινίες σας για τους θεατές;
Πρώτο να τους προβληματίζει και δεύτερο να νιώθουν πως θα ήθελαν να είναι κομμάτι της ταινίας είτε ως συντελεστές, είτε ως μέρος της ιστορίας. Όταν ήμουν έφηβος και έβλεπα μια καλή ταινία, με το τέλος της ένιωθα έντονα την επιθυμία να ήμουν εγώ αυτός που την είχε κάνει (χαμογελά) έτσι θα ήθελα να νιώθουν οι θεατές των ταινιών μου.
Αν η ζωή σας ήταν ταινία τι τίτλο θα είχε;
“Αντίδοτο”.
Μα αυτός είναι ήδη τίτλος ταινίας σας!
Έχω ένα τεράστιο παράπονο μέσα μου για πολλά πράγματα. Αυτό λοιπόν το παράπονο εκφράζεται μέσα από την ταινία μου “Αντίδοτον”….
Αρχικά σκεφτόμουν μάλιστα να ονομάσω την ταινία “παράπονο”. Αλλά θα γραφόταν το “Παράπονο” του Μιχάλη Χαπέσιη (γέλια) και έτσι προτίμησα να μείνει “Αντίδοτον”.
39ον ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΤΑΙΝΙΩΝ ΜΙΚΡΟΥ ΜΗΚΟΥΣ ΔΡΑΜΑΣ
(19-24/9/2016)
http://www.dramafilmfestival.gr/pressrelease15-06-2016.html
