Μια αληθινή ιστορία…σε μια Ελλάδα άλλων εποχών όπου οι γυναίκες ήταν “αντικείμενο” στα χέρια του άντρα, η παρθενία των κοριτσιών ήταν υπόθεση όλης της οικογένειας και τα προσωπικά του ενός θέμα ολόκληρου του χωριού. Η δικαιοσύνη ξεπουλημένη σε αυτόν που μπορούσε να την αγοράσει (και αλίμονο στον φτωχό που βρισκόταν ενώπιων δικαστηρίου) .
Μια αληθινή ιστορία ….οικογενειακής τιμής, που οδήγησε σε έναν αναγκαστικό γάμο και κατέληξε σε έγκλημα. Mια ιστορία με δικαστικες μάχες για μια ψυχή που δολοφονήθηκε και χάθηκε τόσο απάνθρωπα και άδικα.
Μια ένοχη και συνένοχη Δικαιοσύνη κι ένας έντιμος ένορκος να μειοψηφεί.
Μέσα από τη συγκλονιστική και αληθινή ιστορία της Παναγιώτας, ζωντανεύει η ελληνική επαρχία των προπολεμικών, κατοχικών και πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών. Ο συγγραφέας, ο γιατρός Λουκάς Κονανδρέας, ο οποίος ζει στην Αμερική, έγραψε το βιβλίο “Καλύτερα σκοτωμένη παρά χωρισμένη” ως φόρο τιμής στα γεγονότα που σημάδεψαν την οικογένεια του, αλλά και ολόκληρο το χωριό του.
Το βιβλίο κυκλοφόρησε αρχικά στα αγγλικά και βραβεύτηκε:
Βραβείο Nonfiction Authors Association, 2014, Η.Π.Α.
Χρυσό Βραβείο Beverly Hills Book Award, στην κατηγορία True Crime, 2016, Η.Π.Α.
eLit Book Awards, Χρυσό βραβείο στην κατηγορία True Crime 2016
Glogal Book Awards, Χρυσό βραβείο στην κατηγορία True Crime 2016
Readers Favorite Book Award, Ασημένιο βραβείο στην κατηγορία Nonfiction Cultural 20
Glogal Book Awards, Gold for True Crime 2016
Readers Favorite Book Award, Silver for Nonfiction Cultural 2016
Kindle Book Awards for Nonfiction, Semifinalist for now, 2016
National Indie Excellence Book Awards, finalist for True Crime 2016
Σήμερα το βιβλίο κυκλοφορεί και στα ελληνικά.
Το Skala Times μίλησε με τον συγγραφέα. Περισσότερα στη συνέντευξη που ακολουθεί.
Της Γιώτας Δημητρίου
Κύριε Κονανδρέα, μετά από περισσότερα από 60 χρονια αποφασίσατε να γράψετε την αληθινή ιστορία που συνέβη στο χωριό σας και αφορά τη δολοφονία μιας γυναίκας, την δίκη που ακολούθησε, αλλά και τα γεγονότα μέσα σε αυτό το πλαίσιο που διαδραματίζονταν στην μικρή κοινωνία του χωριού της δολοφονημένης ηρωίδας. Γιατί σας πήρε τόσα χρόνια για να γράψετε το βιβλίο;
Ένας λόγος ήταν η έλλειψη χρόνου. Στην περίπτωση τη δική μου και ειδικά στα πρώτα χρόνια, όλα όσα είχα σαν όνειρο να κάνω άρχιζαν από τη βάση. Η επιβίωση είχε προτεραιότητα. Τα υπόλοιπα έπρεπε να περιμένουν. Αλλά και μετέπειτα πόσα μπορούσε να κάνει κανείς; Ιατρική σπουδή, Στρατιωτικό, Αγροτικό, μετανάστευση και γλώσσες … Ιατρική εκπαίδευση από Τορόντο στο Σικάγο, στο Φρένο της Καλιφόρνιας για ειδικότητα και πολύ απαιτητική μάλιστα ,όπως η Επείγουσα Ιατρική; Και μετά προείχε η επαγγελματική αποκατάσταση, μετά γίνεσαι σύζυγος και έπειτα πατέρας και οι υποχρεώσεις τρέχουν… Πώς θα μπορούσα να γράψω βιβλίο νωρίτερα; Έπειτα, είχα και τον φόβο για το αν θα τα καταφέρω. Έλεγα στον εαυτό μου: «Δεν είσαι συγγραφέας. Και θέλεις να γράψεις βιβλίο που αφορά την οικογένειά σου; Να ντροπιαστείς; Και να ντροπιάσεις μαζί και όλους στην οικογένειά;». Αν δεν υπήρχε η βοήθεια από την γυναίκα μου (που εκτός από καλή σύζυγος είναι και δρ. Ψυχολογίας με πολύ καλή λογική), να με σπρώξει και να με ενθαρρύνει λέγοντας μου πως ξέρει ότι έχω την ικανότητα, ποτέ δεν θα γραφόταν αυτό το βιβλίο. Τέλος, όσο πήγαινα, τόσα μάθαινα και αυτή η διαδικασία παίρνει πάντα πολύ περισσότερο χρόνο.
Πόση έρευνα χρειάστηκε έτσι ώστε να μπορέσετε να αποδώσετε με ακρίβεια την δίκη για τον φόνο, αλλά και για να εξασφαλίσετε σημαντικές πληροφορίες και λεπτομέρειες, γύρω από την ιστορία, τις οποίες συμπεριλάβατε στο βιβλίο σας;
Είχα πολύ ζωηρή μνήμη των γεγονότων της βραδιάς εκείνης αλλά και των μετέπειτα εξελίξεων στην υπόθεση. Επίσης, είχα την τύχη ο πατέρας μου να μιλά για την ιστορία σε κάθε ευκαιρία και μάλιστα να αναφέρεται σε λεπτομέρειες εξαιρετικά μικρές. Είχε ζήσει τόσο έντονα την υπόθεση που ό,τι και αν έκανε, ακόμη και στην μέση του φαγητού, μπορούσε να σταματήσει, να σηκωθεί όρθιος και να διηγηθεί λεπτομέρειες. Αυτό με την ευκαιρία ήταν κάτι που απέφευγε η μητέρα μου. Αν γινόταν δεν θα ξαναμιλούσε για αυτήν την ιστορία ποτέ ξανά. Όταν λοιπόν τα ακούς από τον πρωταγωνιστή τόσες φορές και μνήμη καλή να μην έχεις καταγράφονται. Αργότερα, η απίστευτη περιέργεια των γνωστών μου που ήθελαν να μάθουν λεπτομέρειες της ιστορίας, με έκανε να τους την διηγούμαι ο ίδιος. Και όχι μόνο αυτό. Οι ερωτήσεις που μου έκαναν δημιουργούσαν την ανάγκη όχι μόνο για απαντήσεις αλλά απαιτούσαν και αναλύσεις. Και ο συνδυασμός αυτός εμπέδωνε την ιστορία στον νου. Τέλος, τα συχνά ταξίδια μου στην Ελλάδα από τις ΗΠΑ, συνοδεύονταν με επισκέψεις και συνομιλίες κυρίως με αυτούς που γνώριζα προτού να φύγω. Μεγάλοι στην ηλικία άνθρωποι. Και τι θέλαν να κουβεντιάσουν; Τα παλαιά. Τα δικά μας. Μέσα σ’ αυτά ήταν πάντα και η ιστορία της Παναγιώτας. Με λίγα λογία αν και δεν είχα σκοπό για βιβλίο από παλαιά ήταν σαν να «δούλευαν» οι συγκυρίες μόνες τους και να γραφόταν από τότε. Στο νου.
Αλλά και πάλι ήταν όλα λόγος άγραφος. Και σε μερικές περιπτώσεις και ο άγραφος αυτός λόγος ήταν επισφαλής. Δεν υπήρχε κάτι στο χαρτί που να σε κατοχυρώνει. Έτσι χρειάστηκε να ψάξω. Οι εφημερίδες ήταν εύκολο να φωτογραφηθούν αλλά είχε κόστος. Για τα πρακτικά από τις δίκες ένας Θεός ξέρει πως με ώθησε να τα κυνηγήσω, όταν όλοι μου έλεγαν «στα 25 χρόνια καταστρέφονται όχι στα 50 που είναι τώρα». Ήμουν τυχερός που τα βρήκα επειδή φυλάσσονταν για εκπαιδευτικούς λόγους στο δικαστικό και στο αστυνομικό σώμα.
Επιπλέον, υπήρχαν και αρκετά σκοτεινά σημεία, κυρίως σχετιζόμενα με τις προθέσεις των πρωταγωνιστών, για τα οποία χρειάστηκαν πάνω από 160 συνεντεύξεις. Αυτό ήταν και το πιο κουραστικό. Το πιο δύσκολο. Η κάθε μια χρειαζόταν προετοιμασία. Να σκεφτώ πώς να προσεγγίσω το συνομιλητή μου ώστε να τον κάνω να αισθανθεί άνετα. Να μπορέσει να ανοιχτεί. Έτσι έκανα μια ανάλυση με βάση τι ήξερα από τον χαρακτήρα του, τις προκαταλήψεις του, την υπομονή του, το που ανήκε τότε ( σε ποια μεριά) και πραγματοποιούσα τη συνάντηση. Σκληρή, χρονοβόρα δουλειά, το μέγεθος της οποίας η γυναίκα μου θεώρησε εκτενές και πολλές φορές άσκοπο, αλλά εγώ διαφωνούσα.
Μέσα από την δίκη για τον φόνο παρακολουθούμε το σάπιο σύστημα που κλείνει ερμητικά τα μάτια μπροστά στην δικαιοσύνη μόλις μπουν μπροστά τα συμφέροντα. Συνέβαινε τότε, πριν 60 και τόσα χρόνια. Συμβαίνει και σήμερα πιστεύετε; Είναι τελικά, μερικές φορές, ακόμη και σήμερα, άδικη η δικαιοσύνη των δικαστηρίων;
Η κατάσταση στην δικαιοσύνη πιστεύω παραμένει αμετάβλητη. Έτυχε και ανακατεύτηκα με μια υπόθεση που είχε να κάνει με το χωριό μου, το Κουπάκι. Και ήταν για το καλό του χωριού. Τελικά μου κόστισε τα τελευταία 20 χρόνια πολλά, τόσο σε χρόνο, όσο και σε χρήματα. Παρότι την κέρδισα με γέμισε απογοητεύσεις. Ο βαθμός διαφθοράς που συνάντησα στο χωριό μου από συγχωριανούς, που λειτουργούσαν με βάση μικροσυμφέροντα δικά τους, ήταν απίστευτος. Και οι περισσότεροι στο Κουπάκι ήξεραν από την υπόθεση για την οποία γράφω πως κερδήθηκε και θα περίμενε ίσως κανείς να έχουν στο νου της την ιστορία αυτή σαν παράδειγμα προς μίμηση. Απολύτως τίποτα. Και σε κάποιο, αλλά λίγο μικρότερο βαθμό η διαφθορά αυτή επεκτεινόταν και πέραν του Κουπακίου, τουλάχιστον μέχρι τα όρια της επαρχίας, αν όχι τα όρια του νομού. Μάλιστα, όταν το θέμα έφτασε στην Αθήνα, τελικά, υπήρχε αδράνεια. Αλλά και από ό,τι διαβάζω η διαφθορά σε μέρος του δικαστικού σώματος, υπάρχει ακόμη σήμερα και σε πανελλήνια κλίμακα. Ας αναλογιστούμε περιπτώσεις όπως αυτές του ποδοσφαίρου ή τις απαλλαγές ατόμων που διώκονταν για ναρκωτικά ή και τις ατιμωρησίες των πολιτικών…
Και λίγο παραπέρα από τα Ελληνικά σύνορα όμως: Το 50% των Αμερικανών πιστεύει ότι δεν υπάρχει δίκαιη δικαιοσύνη στη χώρα τους. Και έζησα μερικές τέτοιες άδικες αποφάσεις ο ίδιος, όχι μόνο στην Ελλάδα, όπως προανέφερα, αλλά και από δικαστήρια εδώ, των μεγάλων ΗΠΑ.
Το βιβλίο σας κυκλοφόρησε πρώτα στα αγγλικά στην Αμερική και έχει λάβει αρκετές διακρίσεις (χρυσό Βραβείο Beverly Hills, Book Awards, κατηγορία True Crime, 2016
Χρυσό Βραβείο eLit Awards, Illuminating Digital Publishing Excellence, κατηγορία True Crime, 2016
Βραβείο Nonfiction Authors Association, 2014, ΗΠΑ). Γιατί πρώτα στα αγγλικά;
Μια και αναφέρατε τις διακρίσεις θα ήθελα να προσθέσω ότι από τότε που υπήρξαν αυτές οι τρεις διακρίσεις προστέθηκαν και 4 ακόμη.
-Glogal Book Awards, Gold for True Crime 2016
– Readers Favorite Book Award, Silver for Nonfiction Cultural 2016
-Kindle Book Awards for Nonfiction, Semifinalist for now, 2016
-National Indie Excellence Book Awards, finalist for True Crime 2016
Γιατί πρώτα στα αγγλικά; Ακόμη τα Ελληνικά μου είναι ανωτέρα των Αγγλικών μου. Αλλά τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούσα πολύ πιο πολύ τα Αγγλικά, ο υπολογιστής μου, το Word ήταν στα αγγλικά, έτσι για λόγους ευκολίας αποφάσισα να γράψω το βιβλίο στ’ αγγλικά. Υπήρχαν όμως και άλλοι λόγοι ευκολίας. Για παράδειγμα, η γυναίκα μου με ώθησε να γράψω την ιστορία και ήταν εκείνη που όχι μόνο με υποστήριζε αλλά και μπορούσε να διαβάζει και να κάνει κριτική της προόδου της δουλειάς. Αν και τα Ελληνικά της είναι υπεραρκετά στην καθομιλουμένη δεν επαρκούσαν για να καταλάβει και να κρίνει την ιστορία που έχει και στοιχεία λογοτεχνικά. Έτσι μείναμε στην Αγγλική. Το ίδιο ισχύει και για τους γιους μου που τα Αγγλικά είναι η μητρική γλώσσα τους. Με βοήθησαν σε πολλές περιπτώσεις και αυτοί. Και τέλος, ήξερα ότι θα χρειαζόμουν και τη βοήθεια- κυρίως σε επίπεδο δομής, κάποιου ειδικού. Αυτό ήταν πιο εύκολο να το βρω εδώ και για να είμαι ειλικρινής πίστευα ότι θα μπορούσα να συνεννοηθώ πιο εύκολα με τον άνθρωπο αυτόν, αφού οι ιστορίες True Crime είχαν και έχουν παράδοση στην Αμερική και είναι σχεδόν ανύπαρκτες στην Ελλάδα.
Είχατε προσεγγίσει ελληνικούς εκδοτικούς οίκους πρωτού το κυκλοφορήσετε στα αγγλικά;
Όχι πριν αλλά μετά όταν είχε γίνει η μετάφραση στα Ελληνικά. Αλλά αργοπορούσαν πάρα πολύ. Και όταν το διάβασαν αν και τους άρεσε όλα δύσκολα τα φέρναν. Και όρους μου έβαλαν σε κάποια συμφωνητικά που ήταν παράλογοι και απαράδεκτοι.
Διάβασα το βιβλίο σας μέσα σε δυο μέρες και σκεφτόμουν πως θα γινόταν μια καταπληκτική ταινία ή ακόμα και εξαιρετική τηλεοπτική σειρά εποχής. Το έχετε σκεφτεί;
Ναι, μου το έχουν ζητήσει εδώ στην Αμερική. Για την ακρίβεια, ήθελαν να παραχωρήσω αυτό το δικαίωμα. Δεν το έκανα. Είναι αλήθεια ότι σχεδόν όλοι όσοι έχουν διαβάσει το βιβλίο και με τους οποίους είχα την ευκαιρία να μιλήσω που έλεγαν: «Αυτό είναι ταινία!». Κάτι συνέβη και με πολλούς αναγνώστες στο Amazon. Κάποιοι, μάλιστα, εξέφρασαν και αμφιβολίες αν όντως έτσι ήταν η ιστορία ή την έγραψε κάποιος έτσι με σκοπό να γίνει ταινία. Συνεπώς, δεν το αποκλείω. Αν μια παραγωγή είναι ποιοτική ίσως δώσει την ευκαιρία και στο ευρύτερο κοινό να διδαχθεί από αυτήν την πραγματική ιστορία ζωής…
Εσείς, από τη μικρή συντηρητική κοινωνία της Ελλάδας του 1950, από το μικρό χωριό Κουπάκι Φωκίδας, βρεθήκατε στην Αμερική, σπουδάσατε και εργαστήκατε ως γιατρός και γράψατε το πρώτο σας βιβλίο βασισμένο σε μια τραγική ιστορία που διαδραματίστηκε στο χωριό σας.
Σκέφτεστε να ακολουθήσετε το μονοπάτι του συγγραφέα;
Όχι ακριβώς. Είναι σκληρή δουλειά και μοναχική. Μου αρέσει αυτό που κάνω. Λίγη Ιατρική. Λίγο Γκολφ. Λίγο διάβασμα. Ο κήπος μου. Τα δέντρα και τα λουλούδια μου. Οικογένεια. Μερικά σύντομα ταξίδια. Παρά το γεγονός αυτό έχω θέματα – ο πληθυντικός εννοεί πάνω από ένα- που είναι αληθινές, nonfiction, ιστορίες και που σκέπτομαι να τις γράψω.
Τι πρέπει να διαθέτει ένας καλός συγγραφέας, κατά τη γνώμη σας;
Ειλικρίνεια. Υπομονή. Επιμονή στην έρευνα. Αποφασιστικότητα! Να αρχίσει να τα βάζει στο χαρτί. Τι περιμένει; Να ζητά από αυτούς που εμπιστεύεται και ξέρει ότι έχουν καλή κρίση να αξιολογούν στην πορεία της δουλειάς του τα γεγραμμένα. Δηλαδή να έχει τους δικού του «Κριτικούς πορείας», όπως θέλω να τους αποκαλώ. Αλλά, ένα μεγάλο αλλά: Να ξέρει και το εξής: Ιδέες από άλλους ακούγονται αλλά η απόφαση είναι του συγγραφέα και θα πρέπει όταν εκείνος αποφασίσει οι άλλοι να «σταθούν στην πάντα».
Επίσης, αν η συγγραφή αφορά άτομα που αναφέρονται στην ιστορία- προς Θεού- μην κάνει το λάθος που έκανα εγώ. Να τους δείξει, δηλαδή, τι έχει γράψει και να ρωτήσει αν τους αρέσει. Αν δεν τους κάνεις Θεούς τους ιδίους ή δεν αποφασίσεις να πεις ψέματα όπως θέλουν ορισμένοι, θα γίνουν εχθροί σου. Έτσι εκτύπωσε το βιβλίο σου και ό,τι γίνει με αυτούς θα γίνει. Τουλάχιστον, θα αποφύγεις τις διαμαρτυρίες στην διαδρομή και τις καθυστερήσεις.
Και άφησα τελευταίο το πιο σπουδαίο για το «τι να διαθέτει»: ΝΑ ΓΡΑΦΕΙ ΜΕ ΤΗΝ ΚΑΡΔΙΑ.
Για τι θέματα θα σας ενδιέφερε να γράφατε; Κι άλλες ιστορίες βασισμένες σε αληθινά γεγονότα;
Ναι έχω στο νου μου 2-3. Όλες αληθινές ιστορίες ζωής. Για τη μια από αυτές, μάλιστα, έχω κάνει και σκελετό. Πιστεύω ότι θα μου ήταν αδύνατο να γράψω μυθοπλαστικά κείμενα.
Τέλος, το βραβευμένο πρώτο βιβλίο σας, “Καλύτερα σκοτωμένη παρά χωρισμένη” που μπορεί να το βρει κανείς;
Στα Αγγλικά υπάρχει με μαλακό εξώφυλλο στο Amazon. Aν γράψει κανείς στο Amazon: Better Dead Than Divorced θα βρει ό,τι θέλει. Υπάρχει και σε Kindle στο Amazon και κοστίζει πολύ λιγότερο. Με αυτή την ευκαιρία να πω ότι κυκλοφορεί και στην Αγγλία. Η Ελληνική έκδοση μου έφερε δυσκολίες όσον αφορά την διάθεση στα βιβλιοπωλεία όλης της χώρας, κάτι που ήθελα πολύ να συμβεί. Αν και αυτό θα γίνει σύντομα προς το παρόν μπορεί κανείς να πάει σε βιβλιοπωλείο να το παραγγείλει και θα το έχει την ίδια ημέρα ή το πολύ σε μια- δυο μέρες.
