Ακόμη ένας Έλληνας ο οποίος διαπρέπει με επιτυχία στη Βρετανική Πρωτεύουσα, είναι ο βραβευμένος αρχιτέκτονας, σκηνογράφος και καθηγητής Ανδρέας Σκούρτης. Το Skala Times είχε την χαρά και την τιμή να κουβεντιάσει με τον ταλαντούχο ακαδημαϊκό, ο οποίος ανάμεσα σε άλλα τονίζει πως “η χώρα μας είμαστε εμείς”.
“Η “χώρα” μου είναι η οικογένειά μου και το σπίτι μου στο Χιλιομόδι και την Αθήνα, οι αγαπημένοι μου φίλοι, οι αγαπημένοι μου -πρώην και νυν- συνεργάτες, οι πρώην φοιτητές μου από το Τμήμα Θεάτρου στο Ναύπλιο, οι σύγχρονοι δημιουργοί και επαγγελματίες που σέβομαι και παρακολουθώ. Όσο υπάρχουν -και υπάρχουν με υπέροχο τρόπο και συχνές συνεργασίες- οι βαθιές καλλιτεχνικές φιλίες και δραστηριότητές μου στην Ελλάδα, όσο συνεχίζω να συναντάω -στην Αθήνα ή στο Λονδίνο- πρώην φοιτητές μου από το Ναύπλιο και παρακολουθώ τη δημιουργική τους πορεία, ή όποτε τύχει να περάσω έξω από ένα κτίριο που έχω σχεδιάσει στην Ελλάδα και κατοικείται με χαρά – είτε είναι σπίτι ή θέατρο- σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, αισθάνομαι τη χαρά μιας πραγματικής και βαθιάς αναγνώρισης και ικανοποίησης. Η “χώρα” μας είμαστε εμείς”.
Της Γιώτας Δημητρίου
Καταρχάς να μου επιτρέψετε να ξεκινήσω απ’ τις σπουδές σας. Έχετε κάνει αρκετές σπουδές με διαφορετικό αντικείμενο κάθε φορά. Αρκετά πτυχία, μεταπτυχιακά, διδακτορικά κ.α. Από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο στο κλάδο της αρχιτεκτονικής, βρεθήκατε στο «Εργαστήρι Υποκριτικής» της Πειραματικής Σκηνής της «Τέχνης», στη συνέχεια σπουδάσατε σκηνογραφία στο Wimbledon College of Art / University of the Arts London, μετά Master of Arts in Theatre Design/Scenography και το βιογραφικό των σπουδών σας συνεχίζεται αρκετά μεγάλο και εντυπωσιακό θα έλεγα. Αλήθεια όταν πρωτοξεκινούσατε τις σπουδές σας ποιο επαγγελματικό δρόμο είχατε στο μυαλό σας να ακολουθήσετε;
Από πάρα πολύ μικρός, ήξερα ότι θέλω να γίνω αρχιτέκτονας και σκηνογράφος. Οι γονείς μου δεν είχαν καμία επαγγελματική σχέση ούτε με την αρχιτεκτονική ούτε με το θέατρο. Πιτσιρίκι, αγόραζα καραμέλες ΜΕΖ στο περίπτερο – στο χωριό μου, το Χιλιομόδι Κορινθίας – και τις χρησιμοποιούσα σαν τουβλάκια για να φτιάξω μακέτες σπιτιών. Η πρώτη φορά που με τους γονείς επισκεφτήκαμε την Επίδαυρο για να δούμε παράσταση, με μάγεψε. Οι σπουδές στην Αρχιτεκτονική, άνοιξαν στο μυαλό μου πολλαπλούς φαντασιακούς δρόμους και θεωρώ ότι είναι ο πυρήνας των σπουδών μου, η πολυτιμότερη “κληρονομιά” μου. Η δίψα για “μάθηση” δεν σταματάει ποτέ, αισθάνομαι ότι αν σταματήσω να έχω την ανάγκη να “συνεχίσω να μαθαίνω” θα είναι σα να αισθάνομαι ότι πέθανα. Ο βασικός λόγος που ακολούθησα και την ακαδημαϊκή πορεία, είναι ότι διδάσκοντας αισθάνομαι πως -εκτός από την προφανή χαρά της “μοιρασιάς” της εμπειρίας μου με νέους ανθρώπους- συνεχίζω να ανακαλύπτω και να μαθαίνω μαζί τους.
Γιατί ακολουθήσατε όλες αυτές τις σπουδές; Για επαγγελματικούς λόγους ή για δική σας 
εσωτερική ενδεχομένως ανάγκη;
Ξεκίνησα να δουλεύω και επαγγελματικά από το πρώτο κιόλας έτος των σπουδών μου στο πανεπιστήμιο. Οι “διπλοβάρδιες” άρχισαν πολύ νωρίς – μπαρ, αρχιτεκτονική, θέατρο. Πάντα ήθελα να συνδυάζω τις σπουδές με τη δουλειά, να τροφοδοτώ λίγο λίγο και τις εσωτερικές μου ανάγκες αλλά και την επαγγελματική μου ικανότητα. Στα Ελληνικά πανεπιστήμια υπήρχε τότε -και υπάρχει ακόμα- ένα τεράστιο “ταμπού” σε σχέση με τη σύνδεσή τους με την “πραγματική ζωή”. Εγώ άρχισα να τη δημιουργώ από μόνος μου, με τους φίλους μου. Να συνδυάζω την ουτοπία με την πραγματικότητα, σε χρόνο ενεστώτα και μέλλοντα. Αυτή η συνδυαστική πρακτική δεν έχει σταματήσει καθόλου για εικοσιπέντε χρόνια, από το 1992, 18 χρονών στη Θεσσαλονίκη, μετά στην Αθήνα, στο Λονδίνο, πίσω την Αθήνα και την Κόρινθο, τελικά πάλι στο Λονδίνο.
Επαγγελματικά πώς ξεκινήσατε και που σας βρίσκουμε σήμερα;
Ξεκίνησα το 1985: Η πρώτη μου “επίσημη ανάθεση” ήταν “Βοηθός του Βοηθού Τοπογράφου στην χάραξη της νέας εθνικής οδού Κορίνθου-Τριπόλεως” το καλοκαίρι από πρώτη σε Δευτέρα γυμνασίου.
Σήμερα, 2016: Ζω και εργάζομαι στο Λονδίνο, είμαι μόνιμος λέκτορας σκηνογραφίας και ερευνητής στην Royal Central School of Speech and Drama – University of London, και ιδρυτής και καλλιτεχνικός διευθυντής της Performing Architectures (www.performingarchitectures.com) που επινοεί, σχεδιάζει και παράγει θεατρικές παραστάσεις και performances, εγκαταστάσεις, εκπαιδευτικές δραστηριότητες και κτίρια στο Λονδίνο και διεθνώς.
Τι σημαίνει για σας να διδάσκετε; Είναι μια θετική πρόκληση ή μήπως αποκοιμίζει τις όποιες καλλιτεχνικές εξάρσεις;
Έχω την τύχη να είμαι μόνιμο μέλος της διδακτικής ομάδας ενός υπέροχου ιστορικού σχολείου που συνδυάζει την ακαδημαϊκή έρευνα του University και την πρακτική εξάσκηση του Conservatoire. Ταυτόχρονα, αν δεν εντάσσω συνεχόμενα τις “καλλιτεχνικές μου εξάρσεις” σαν δημιουργός στις διδακτικές μου μεθόδους και πρακτικές, είναι αδύνατον να συμβάλλω στην ικανότητα των φοιτητών μου να αποτελέσουν τους δημιουργούς που θα διαμορφώσουν το μέλλον στο θέατρο. Κι αυτός είναι ένας από τους βασικούς στόχους της σχολής.
Διδάσκω, τουλάχιστον στις τέχνες, δε σημαίνει για μένα “μεταδίδω τη γνώση” με έναν αυτοματοποιημένο τρόπο – η αφελής αντιμετώπιση του ρόλου του πανεπιστημιακού δάσκαλου ως “αυθεντία”(από τους φοιτητές αλλά κυρίως και από τους διδάσκοντες) είναι μια πεθαμένη και ξεπερασμένη προ πολλού αντίληψη. Ως μια γενναιόδωρη μοιρασιά με τους φοιτητές της όποιας εμπειρίας, ανακάλυψης, άποψης και τη συμβολή στη δημιουργία ενός μαθησιακού περιβάλλοντος που βοηθάει τον φοιτητή να “μάθει πώς να μαθαίνει”, να ανακαλύπτει και να αρθρώνει την δική του ταυτότητα σαν δημιουργός και να καλλιεργεί την ικανότητα και την αυτοπεποίθηση να την επικοινωνεί σε πραγματικούς ανθρώπους και πραγματικές συνθήκες, αυτός είναι ο τρόπος με τον οποίο αντιμετωπίζω τη διδασκαλία στο πανεπιστήμιο.
Συμμετείχατε με τα σχέδιά σας για την καινούργια “Νέα Σκηνή” του Εθνικού στην Ελληνική Εθνική συμμετοχή της Prague Quadrennial 2011 που απέσπασε το χρυσό μετάλλιο θεατρικής Αρχιτεκτονικής και Χώρου Παραστάσεων τον Ιούνιο του 2011. Αυτή η παγκόσμια διάκριση (είναι γνωστή η σημαντικότητα της Prague Quadrennial που διοργανώνεται κάθε 4 χρόνια, από το 1967) τι σήμαινε για σας, αλλά και για την επαγγελματική σας πορεία στη συνέχεια;
Ήταν μια πάρα πολύ χαρούμενη στιγμή προφανώς, αλλά και αποτέλεσμα μιας μακρόχρονης έντονης συνεργασίας με υπέροχους ανθρώπους, και επίσης μεγάλης δημιουργικής επιμονής. Τα βραβεία δεν είναι αυτοσκοπός, αλλά ταυτόχρονα η “επιβράβευση” και η “αναγνώριση” – ειδικά όταν έρχεται από μια διεθνή κοινότητα 67 χωρών – είναι πολύτιμη και συγκινητική.
Έχετε συνεργαστεί με ιδιωτικούς και δημόσιους φορείς στην Ελλάδα και στο εξωτερικό όπως: Φεστιβάλ Αθηνών και Επιδαύρου, Εθνικό Θέατρο, Workhorse Productions London, Edinburgh Fringe Festival, Bald Theatre, Πειραματική Σκηνή της Τέχνης, ΕΥΖΕΙΝ, Κρατική Σχολή Χορού Θες/νίκης, Χοροροές, Θέατρο Βαφείο, Ενόρασις, Highway Productions, Θεατρική Σκηνή Χιλιομοδίου. Έχετε σκηνοθετήσει παραστάσεις στην Θεσσαλονίκη και στο Λονδίνο. Διδάξατε σε εργαστήρια θεατρικής αρχιτεκτονικής και σκηνογραφίας ως εντεταλμένος λέκτορας στο Τμήμα Θεατρικών Σπουδών της Σχολής Καλών Τεχνών Ναυπλίου του Πανεπιστημίου Πελοποννήσου. Ωστόσο τα τελευταία χρόνια ζείτε και εργάζεστε στο Λονδίνο. Ποιοι είναι οι λόγοι που επιλέξατε το Λονδίνο;
Η σχέση μου με το Λονδίνο άρχισε το 1999 όταν ήρθα εδώ για το μεταπτυχιακό μου, άρχισα να εργάζομαι επαγγελματικά, αισθάνθηκα μια υπέροχη οικειότητα και πολύ σύντομα αποφάσισα να μείνω μόνιμα. Το 2002 γύρισα στην Ελλάδα για να κάνω τη στρατιωτική μου θητεία, με στόχο να γυρίσω αμέσως μετά στο Λονδίνο. Τελικά γύρισα στο τέλος του 2012, δηλαδή ο ένας χρόνος έγινε δέκα! Στη διάρκεια αυτής της υπέροχης δημιουργικής δεκαετίας με βάση την Αθήνα και την Κόρινθο, η σχέση μου με το Λονδίνο με συχνές επισκέψεις και δουλειές δε διακόπηκε ποτέ. Οπότε αισθάνομαι ότι το 2012 “ξαναγύρισα στο Λονδίνο”, και όχι ότι “έφυγα από την Αθήνα”. Εξάλλου, η σχέση μου με την Ελλάδα συνεχίζει να είναι στενή και οι επισκέψεις πολύ συχνές, σε σχέση με την αρχιτεκτονική, το θέατρο αλλά και την εκπαίδευση.
Η χώρα σας η Ελλάδα έχει αναγνωρίσει την όποια αξία και ταλέντο σας, όσο το Λονδίνο;
Η “χώρα” μου είναι η οικογένειά μου και το σπίτι μου στο Χιλιομόδι και την Αθήνα, οι αγαπημένοι μου φίλοι, οι αγαπημένοι μου -πρώην και νυν- συνεργάτες, οι πρώην φοιτητές μου από το Τμήμα Θεάτρου στο Ναύπλιο, οι σύγχρονοι δημιουργοί και επαγγελματίες που σέβομαι και παρακολουθώ. Όσο υπάρχουν -και υπάρχουν με υπέροχο τρόπο και συχνές συνεργασίες- οι βαθιές καλλιτεχνικές φιλίες και δραστηριότητές μου στην Ελλάδα, όσο συνεχίζω να συναντάω -στην Αθήνα ή στο Λονδίνο- πρώην φοιτητές μου από το Ναύπλιο και παρακολουθώ τη δημιουργική τους πορεία, ή όποτε τύχει να περάσω έξω από ένα κτίριο που έχω σχεδιάσει στην Ελλάδα και κατοικείται με χαρά – είτε είναι σπίτι ή θέατρο- σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, αισθάνομαι τη χαρά μιας πραγματικής και βαθιάς αναγνώρισης και ικανοποίησης. Η “χώρα” μας είμαστε “εμείς”.
Τι είναι αυτό που μπορεί να βρει ένας ακαδημαϊκός ή ένας καλλιτέχνης, στο Λονδίνο που όμως δύσκολα ή καθόλου θα βρει στην Ελλάδα;
Το Λονδίνο μοιάζει με μια συμπυκνωμένη μικρογραφία του πλανήτη. Είναι μια πολυεθνική μητρόπολη, το αισθάνεσαι αυτό καθημερινά γύρω σου. Αυτό δημιουργεί έναν μοναδικό επαγγελματικό καλλιτεχνικό και ακαδημαϊκό διάλογο, και μια δημιουργική και εξωστρεφή διάθεση διεθνούς συνεργασίας. Επίσης, σε πάρα πολύ μεγάλο βαθμό, η επαγγελματική πορεία και “επιτυχία” συνδέεται με την αξιοκρατία.
Εσείς τι κερδίσατε απ’ το Λονδίνο;
Το ότι βρήκα μία ακόμα πόλη του πλανήτη που αισθάνομαι ως “χώρα μου”. Φίλους και συνεργάτες από πολλές γωνιές του κόσμου που αποφάσισαν ότι το σπίτι τους είναι εδώ.
Σκέφτεστε να επιστρέψετε στην Ελλάδα κάποια στιγμή;
Δεν είναι στα άμεσα σχέδιά μου να αλλάξω “βάση” – αλλά ταυτόχρονα σκοπεύω να συνεχίσω τα συχνά projects τόσο με τους φίλους μου δημιουργούς όπως ο σκηνοθέτης Κωνσταντίνος Ντέλλας, όσο και με φορείς όπως για παράδειγμα το Κρατικό Θέατρο Βορείου Ελλάδας όπου πρόσφατα ξεκινήσαμε να δημιουργούμε “γέφυρες” διεθνούς δημιουργικής συνεργασίας γύρω από το θέατρο, την εκπαίδευση και τα δίκτυα νέων δημιουργών.
Είναι -στα πιο μελλοντικά- σχέδιά μου να δημιουργήσω ένα διεθνή πυρήνα δραστηριότητας στην Ελλάδα, γύρω από το θέατρο, την αρχιτεκτονική και την εκπαίδευση. Θα προκύψει από ένα διεθνές εργαστήριο σκέψης, έρευνας και σχεδιασμού, που έχω αρχίσει να οργανώνω με την εταιρία μου και σε συνεργασία με το πανεπιστήμιο εδώ στο Λονδίνο, αλλά και με τη συνεργασία πολλών partners από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Αλλά είναι νωρίς ακόμα για να αναφέρω περισσότερες λεπτομέρειες.
Έχω ακούσει πως είστε και καλός φωτογράφος. Τελικά είναι εφικτό ένας καλλιτέχνης να καταπιάνεται με διαφορετικά ήδη τέχνης; (πχ σκηνογραφία και φωτογραφία)
Η διά-δράση μεταξύ διαφορετικών μορφών τέχνης είναι το παρόν και το μέλλον, είναι όχι απλώς εφικτό αλλά απολύτως απαραίτητο.
Η φωτογραφία για μένα, ο τρόπος που την “ασκώ”, είναι μια αποτύπωση της δραματουργίας της καθημερινότητας – τροφοδοτώ έτσι τις διαφορετικές δραματουργίες που δημιουργώ στο θέατρο, στην αρχιτεκτονική, στη διδασκαλία. Αποτυπώνω την ποίηση της καθημερινότητας και τροφοδοτώ μ’ αυτήν το δημιουργικό κομμάτι της δουλειάς μου.
Συχνά φωτογραφίζω παραστάσεις μου και κτίρια μου, σα να τα “ξαναδιαβάζω”– τα κτίρια- ή σα να θέλω να τις κρατήσω ζωντανές κοντά μου – τις παραστάσεις- αφού εξαϋλωθούν.
Ποιο είναι το βασικότερο μήνυμα (αν μπορούμε να πούμε ένα) που θέλετε να εμπεδώσουν οι μαθητές σας όσον αφορά τις τέχνες;
Εμείς σας βοηθάμε να κατακτήσετε το “πώς”. Εσείς πρέπει να καταφέρετε να ξανά-ανακαλύψετε το “τί” και “γιατί”.
Τέλος, τι είναι απαραίτητο, κατά την γνώμη σας, για να πηγαίνουν οι τέχνες (και κατ’ επέκταση ο πολιτισμός) μπροστά;
Η επένδυση στην παιδεία. Και η αγάπη.
More info:
http://skourtisandreas.gr/site/
&
