Από το πτυχίo ιστορίας στο μεταπτυχιακό ειδικής εκπαίδευσης και στη συνέχεια στο διδακτορικό γύρω από την ομοφοβία στην εκπαίδευση. Από τα εργαστήρια “Παιδοπαιχνιδίσματα Παραμυθοσκαρφίσματα”, στα εργαστήρια φιλοσοφίας για παιδιά.
Η πολυμήχανη Γεωργία Χαραλάμπους με αφορμή τα εργαστήρια φιλοσοφίας για παιδιά που ξεκίνησαν πρόσφατα στο Ίδρυμα Πολιτιστικής Δημιουργίας Λάρνακας, μιλά στο Skala Times για την φιλοσοφία στα παιδιά, αλλά και για την εκπαίδευση στη Κύπρο. Η Γεωργία τονίζει ότι στα εργαστήρια φιλοσοφίας για παιδιά “ο βασικός στόχος είναι να μάθουν τα παιδιά να σκέφτονται, να έχουν κριτική σκέψη. Να μπορέσουν να αναλύσουν καταστάσεις της ζωής τους, να προβληματιστούν και να εκφραστούν. Να εκφέρουν άποψη, κάτι που θα τα βοηθήσει να εκφράζονται και γραπτώς.
Έχουμε να κάνουμε με παιδιά 6-12 ετών και σίγουρα δεν θα ασχοληθούμε με τους αρχαίους φιλόσοφους και δύσκολα ζητήματα, αλλά απλά καθημερινά πράγματα όπως είναι η αλήθεια και το ψέμα, η ζήλια, η ομορφιά.
Μέσα από ιστορίες στο επίπεδο των παιδιών, μέσα από απλά καθημερινά σενάρια, αλλά και βιώματα των ίδιων των παιδιών θα γεννηθούν οι συζητήσεις και οι προβληματισμοί”.
Της Γιώτας Δημητρίου
Καταρχάς Γεωργία να πούμε πώς ξεκίνησε η ιδέα σας για τα εργαστήρια Φιλοσοφίας στα Παιδιά;
Η ιδέα ξεκίνησε μετά από τέσσερα χρόνια λειτουργίας των εργαστηρίων μας “Παιδοπαιχνιδίσματα Παραμυθοσκαρφίσματα” με την Έλσα Νικολαϊδου.
Τι ακριβώς ήταν τα “Παιδοπαιχνιδίσματα Παραμυθοσκαρφίσματα”;
Ήταν εργαστήρια που λειτουργούσαν σε συνεργασία με τον Δήμο Λιβαδιών και αποτεινόταν σε παιδιά 4-12 ετών. Είχαμε αφήγηση και δραματοποίηση παιδικών ιστοριών, θεατρικό παιχνίδι, δημιουργίες και κατασκευές μέσα από τις ιστορίες.
Θεωρώ πως τόσο η φιλοσοφία για παιδιά, όσο και τα “Παιδοπαιχνιδίσματα Παραμυθοσκαρφίσματα” είναι καινούρια και πρωτοποριακά για τα δεδομένα της Λάρνακας, ίσως και για τα δεδομένα της Κύπρου γενικότερα.
Ναι, είναι γεγονός πως τώρα ξεκινούν οι ομάδες αφήγησης και τα εργαστήρια παραμυθιών και ιστοριών. Δυστυχώς στη Λάρνακα είμαστε αρκετά πίσω σε αυτό τον τομέα, ενώ σε άλλες πόλεις όπως η Λευκωσία και η Λεμεσός είναι διαφορετικά τα πράγματα. Εμείς ξεκινήσαμε εθελοντικά, για τέσσερα χρόνια στο Δήμο Λιβαδιών. Τα “Παιδοπαιχνιδίσματα Παραμυθοσκαρφίσματα” προσφέρονταν δωρεάν και πρέπει να πω ότι τα πρώτα δύο χρόνια είχαμε ογδόντα παιδάκια κάθε χρόνο τα οποία χωρίζονταν σε τέσσερις ομάδες ανάλογα με τις ηλικίες τους. Στη συνέχεια, δηλαδή τον τρίτο και τέταρτο χρόνο, ο αριθμός μειώθηκε. Οι ιστορίες που χρησιμοποιούσαμε ήταν παραμύθια ή λαϊκοί μύθοι πάντα με διδακτικό περιεχόμενο έτσι ώστε να μπορέσουμε να δώσουμε κάτι διδακτικό στα παιδιά. Προωθούσαμε την ιδέα της κατασκευής και της δημιουργίας με τη χρήση ανακυκλώσιμων υλικών μέσα από το παραμύθι και τις ιστορίες. Το παιχνίδι και το θεατρικό παιχνίδι.
Τον τέταρτο χρόνο ασχοληθήκαμε με την Ελληνική μυθολογία και είχαμε καλέσει και τον Μιχάλη Γεωργίου, ιδρυτή της μουσικής ομάδας “Τέρπανδρος”, ο οποίος έπαιξε αρχαία ελληνική λύρα στα παιδιά και έγινε η αφήγηση με συνοδεία μουσικής.
Όλα αυτά με την Έλσα Νικολαΐδου. Αλήθεια, πώς προέκυψε η συνεργασία σας;
Με την Έλσα είμαστε φίλες απ’ το καιρό που εργαζόμασταν στο ίδιο ιδιωτικό σχολείο, εδώ στην Λάρνακα. Όμως η ιδέα προέκυψε όταν γίναμε μαμάδες και είδαμε ότι δεν ήταν αρκετό να διαβάζουμε μόνες μας παραμύθι στα παιδιά μας. Ήταν σημαντικό να υπάρχει η σχέση με άλλα παιδάκια και έτσι σκεφτήκαμε να προτείνουμε στο Δήμο Λιβαδιών να δημιουργήσουμε αυτή την ομάδα η οποία πραγματικά αγκαλιάστηκε με μεγάλο ενθουσιασμό με αποτέλεσμα να έχουμε παιδιά και από άλλους Δήμους ακόμα και απ’ τη Λευκωσία!
Βέβαια να πούμε πως οι σπουδές σου δεν είναι άσχετες με τα παιδιά και την εκπαίδευση….
Εγώ σε πτυχιακό επίπεδο ασχολήθηκα με την ιστορία κάτι που μου έδωσε την ευκαιρία να κάνω και ιστορία της τέχνης, της λογοτεχνίας κοκ. Πρέπει να σου πω ότι λατρεύω τη λογοτεχνία. Στη συνέχεια έκανα μεταπτυχιακό στην ειδική εκπαίδευση και τώρα βρίσκομαι στο διδακτορικό επίπεδο σπουδών μου. Είμαι και πάλι στο τμήμα των παιδαγωγικών και ασχολούμαι συγκεκριμένα με την ομοφοβία στην εκπαίδευση.
Ένα επίκαιρο δυστυχώς ζήτημα η ομοφοβία γενικότερα…
Ναι και στην Κύπρο πρέπει να μελετηθεί διότι πιστεύω πως υπάρχει αρκετό κενό στον ερευνητικό τομέα.
Βλέποντας κανείς τις σπουδές σου και γνωρίζοντας την μέχρι σήμερα πορεία σου, φαίνεται πως σε ενδιαφέρει ο χώρος της εκπαίδευσης και ότι θες να πάρεις τα πράγματα ένα βήμα πιο μπροστά….
Ναι, αγαπούσα ανέκαθεν το χώρο της εκπαίδευσης, και ως μαθήτρια. Με ενδιαφέρουν οι καινοτομίες και ζητήματα που άπτονται των ανθρωπίνων και σεξουαλικών δικαιωμάτων. Δυστυχώς στην Κύπρο έχουμε μεγάλο δρόμο να διανύσουμε….
Παράλληλα είσαι και μέλος και εκπαιδεύτρια στον οικογενειακό προγραμματισμό.
Ναι.
Επίση σε ενδιαφέρει ιδιαίτερα και η λογοτεχνία….
Η λογοτεχνία και η αφήγηση με ενδιαφέρουν και βγαίνουν ακόμα και στο κομμάτι της διδακτορικής μου δουλειάς. Περνά απ’ το μυαλό μου η σκέψη να πάρουμε κάποιες πραγματικές ιστορίες και αφηγήσεις συναδέλφων και να τις περάσουμε σε λογοτεχνικό επίπεδο. Θα μπορούσαν λοιπόν να χρησιμοποιηθούν ως λογοτεχνικά αποσπάσματα για να αποτελέσουν βάση διδασκαλίας και συζήτησης μέσα στις τάξεις.
Δηλαδή;
Να συζητήσεις ένα θέμα όπως είναι η ομοφοβία μέσα από μια ιστορία. Έτσι θα δοθεί η ευκαιρία σε παιδιά και εφήβους να μπουν στη θέση του άλλου. Να δημιουργηθεί ένα ενσυναίσθημα.
Η φιλοσοφία για παιδιά όμως πως προέκυψε στ’ αλήθεια;
Νομίζω πως την Έλσα Νικολαϊδου, ως διδάκτορας Ελληνικής φιλοσοφίας που είναι, την απασχολούσε για καιρό το θέμα “φιλοσοφία και παιδί”. Έτσι το συζητούσαμε όλο το καλοκαίρι. Τελικά αποφασίσαμε να υλοποιήσουμε την ιδέα.
Στο εξωτερικό διδάσκεται η φιλοσοφία για παιδιά;
Ναι. Στην Βρετανία και στην Αμερική διδάσκεται σε σχολεία. Στην Ελλάδα είναι πολύ αμυδρές οι προσπάθειες που γίνονται για φιλοσοφία σε παιδιά, αλλά υπάρχει. Στην Κύπρο όμως είναι κάτι εντελώς καινούριο.
Και ξεκινά τώρα στη Λάρνακα στο Ίδρυμα Πολιτιστικής Δημιουργίας.
Ναι. Ξεκινήσαμε στις 14 Ιανουαρίου.
Τα εργαστήρια φιλοσοφίας για παιδιά προσφέρονται από εσένα και την Έλσα Νικολαϊδου.
Ναι.
Τι κερδίζουν τα παιδιά μέσα από την φιλοσοφία;
Ο βασικός στόχος, της φιλοσοφίας σε παιδιά, είναι να μάθουν τα παιδιά να σκέφτονται, να έχουν κριτική σκέψη. Να μπορέσουν να αναλύσουν καταστάσεις της ζωής τους, να προβληματιστούν και να εκφραστούν. Να εκφέρουν άποψη, κάτι που θα τα βοηθήσει να εκφράζονται και γραπτώς.
Έχουμε να κάνουμε με παιδιά 6-12 ετών και σίγουρα δεν θα ασχοληθούμε με τους αρχαίους φιλόσοφους και δύσκολα ζητήματα, αλλά απλά καθημερινά πράγματα όπως είναι η αλήθεια και το ψέμα, η ζήλια, η ομορφιά.
Μέσα από ιστορίες στο επίπεδο των παιδιών, μέσα από απλά καθημερινά σενάρια, αλλά και βιώματα των ίδιων των παιδιών θα γεννηθούν οι συζητήσεις και οι προβληματισμοί.
Ιδιαίτερα στην σημερινή εποχή που αναγκάζουμε τα παιδιά να μπουν σε γρήγορους ρυθμούς, είναι απαραίτητο να τους δοθούν εφόδια για κριτική σκέψη, αλλά και η ευκαιρία να συζητήσουν θέματα σημαντικά και καθημερινά όπως πχ η αλήθεια και το ψέμα. Έχω την εντύπωση πως είναι μια επένδυση στην προσωπικότητα του παιδιού ένα τέτοιο μάθημα.
Σίγουρα είναι επένδυση στην προσωπικότητα του παιδιού. Πρόσφατες έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά που διδάσκονται φιλοσοφία επιτυγχάνουν καλύτερα αποτελέσματα στο σχολείο. Επιπλέον, αποκτούν κοινωνικές δεξιότητες, αυτοπεποίθηση και είναι κοινωνικά ευαισθητοποιημένα. Μαθαίνουν να χειρίζονται καταστάσεις, π.χ. εκφοβισμό, ενώ επιδεικνύουν αναλυτική και κριτική σκέψη. Μεγαλώνοντας γίνονται δημιουργικά με έφεση στη γνώση. Η φιλοσοφία διδάσκει στα παιδιά να αποκτούν επιχειρήματα, να σέβονται τη διαφορετική άποψη και να προβαίνουν σε λογικά συμπεράσματα.
Και είναι και πολύ χαμηλό το κόστος συμμετοχής στα εργαστήρια σας.
Ναι, στα εργαστήρια μας, φιλοσοφία για παιδιά το κόστος είναι τρία ευρώ για κάθε παιδί, συμμετοχή.
Να πούμε ημερομηνίες και θέματα;
Ναι. Καταρχάς να πω ότι τα μαθήματα ξεκινούν στις δέκα το πρωί και έχουν διάρκεια μίας ώρας. Γίνονται Σάββατο.
Στις 14 Ιανουαρίου είχαμε το εργαστήρι με θέμα “Πρέπει να λέμε πάντα την αλήθεια;”
Στις 21 Ιανουαρίου θα έχουμε το εργαστήρι με θέμα “Τι είναι φιλία;”
Και στις 28 Ιανουαρίου το εργαστήρι με θέμα “Είναι τα καλύτερα πράγματα στη ζωή δωρεάν;”
Η συνεργασία σας με το Ίδρυμα Πολιτιστικής Δημιουργίας πώς προέκυψε;
Ήταν πολύ εύκολο να προκύψει η συνεργασία, το Ίδρυμα είναι ανοικτό σε νέες ιδέες, οι άνθρωποι του Ιδρύματος είναι θετικοί και δημιουργικοί. Νιώθω πως το ίδιο πνεύμα προσφοράς και αγάπης για την δημιουργία υπάρχει απ’ όλα τα μέλη και συνεργάτες του Ιδρύματος που διδάσκουν εκεί.
Επίσης το Ίδρυμα Πολιτιστικής Δημιουργίας Λάρνακας φέρνει καινοτομίες και πρωτοτυπίες στο χώρο της δημιουργίας, να αναφέρω πχ τα “μουσικοτεχνάσματα” της Σαλώμης Παρασκευά….
Ναι, συμφωνώ, όπως είναι άλλωστε και το μάθημα δημιουργικής γραφής που διδάσκεις εσύ Γιώτα, και άλλα μαθήματα. Πραγματικά είμαι πολύ χαρούμενη για τη συνεργασία μας με το Ίδρυμα Πολιτιστικής Δημιουργίας Λάρνακας.
Και βεβαίως Γεωργία δημιουργείται το εξής ερώτημα : Εργαστήρια φιλοσοφίας για μεγάλα παιδιά, δηλαδή της δικής μας ηλικίας, πότε θα κάνετε;
Ναι, θα ήταν μια εξαιρετική ιδέα διότι οι ενήλικες μπορούν να συζητήσουν και βαθύτερα ζητήματα. Υπάρχουν λέξεις που μπορούν να προβληματίσουν και να αποτελέσουν πηγή φιλοσοφικής συζήτησης.
Σίγουρα τόσο εγώ όσο και η Έλσα είμαστε θετικές για να συζητήσουμε ένα τέτοιο ενδεχόμενο για εργαστήρια φιλοσοφίας για ενήλικες.
Γεωργία, τα δικά σου επαγγελματικά όνειρα ποια είναι;
Η εκπαίδευση με ενδιέφερε πάντα και θα συνεχίσει να με ενδιαφέρει. Δεν θέλω να φύγω απ’ το χώρο αυτό. Ακόμα και τώρα που εργάζομαι στο Πανεπιστήμιο Λευκωσίας ως ερευνητικός συνεργάτης με ενδιαφέρει. Ως εθελόντρια εκπαιδεύτρια του οικογενειακού προγραμματισμού έρχομαι σε επαφή με μαθητές σε σχολεία και συζητάμε για τα σεξουαλικά τους δικαιώματα. Επομένως, δεν θέλω να χάσω την επαφή μου με την εκπαίδευση. Η επαφή με τα παιδιά είναι ότι πιο σπουδαίο για ένα άνθρωπο που θέλει να είναι μέσα στην εκπαίδευση. Κάθε φορά που είμαι είμαι με παιδιά, κερδίζω.
Επιπλέον, με ενδιαφέρει και η αφήγηση για παιδιά και δεν θέλω να το αφήσω. Επίσης και η φιλοσοφία για παιδιά, έτσι όπως έχουμε διαμορφώσει το πρόγραμμα μας μαζί με την Έλσα Νικολαϊδου, με ενδιαφέρει πάρα πολύ.
Τελικά, οι κοινωνίες χτίζονται με βάση το εκπαιδευτικό σύστημα και την παιδεία;
Το πιο εύκολο παράδειγμα που μπορούμε να δούμε είναι τα αποτελέσματα ερευνών. Παγκόσμια και πανευρωπαϊκά αποτελέσματα δείχνουν ότι οι χώρες των οποίων το εκπαιδευτικό σύστημα λειτουργεί σωστά έχουν αναπτυχθεί ως κοινωνίες.
