Πιο κάτω η ομιλία του Βασίλη Βασιλειάδη από την εκδήλωση για την επίσημη ανακοίνωση της Μπιενάλε Λάρνακα 2018 που πραγματοποιήθηκε στις 14 Μαρτίου 2017 στη Λάρνακα.
Ο κ. Βασιλειάδης είναι ο επιμελητής της πρώτης Μπιενάλε που θα πραγματοποιηθεί στον τόπο μας.
Φώτο: Μαρία Βωνιάτη
Η Μπιενάλε Λάρνακας 2018 είναι μια ωραία ιδέα με όλες τις έννοιες που φέρνει μαζί της αυτή η λέξη. Οι λόγοι είναι πολλοί. Θα αναφέρω επιγραμματικά μόνο δύο, τους σημαντικότερους κατά την άποψή μου. Πρώτο, επειδή για πρώτη φορά διοργανώνεται στη χώρα μας μια έκθεση θεσμός, τύπου Μπιενάλε, με συμμετοχές καλλιτεχνών από όλο τον κόσμο μέσω ανοικτής πρόσκλησης και δεύτερο, γιατί μια τέτοια καλλιτεχνική διοργάνωση φέρνει την πόλη της Λάρνακας αντιμέτωπη με εξίσου ωραίες προκλήσεις στις οποίες είμαι σίγουρος ότι η Λάρνακα θα ανταποκριθεί πλήρως.
Όπως μπορείτε να φανταστείτε η διοργάνωση μιας Μπιενάλε είναι μια πολύπλοκη και απαιτητική διαδικασία η οποία τις περισσότερες φορές προϋποθέτει το συντονισμό πολλών ετερόκλιτων πραγμάτων. Είναι κάτι που ξεκίνησε αρκετό καιρό πριν και θα συνεχιστεί με αυξανόμενη ένταση μέχρι και την τελευταία μέρα της διοργάνωσης. Ωστόσο, όλοι όσοι εμπλέκονται σ’ αυτή την προσπάθεια εξακολουθούν να δουλεύουν εντατικά με ανιδιοτέλεια, χωρίς να τσιγκουνεύονται ούτε χρόνο ούτε ενέργεια, έχοντας ως μοναδικά εφόδια την επιμονή στον τελικό στόχο και το κοινό όραμα για μια αξιοπρεπή καλλιτεχνική διοργάνωση που θα βάλει τη χώρα μας στη μεγάλη οικογένεια των αρχαιοτέρων καλλιτεχνικών διοργανώσεων του κόσμου.
Αυτά δεν τα λέω με σκοπό να διεκδικήσω μερίδιο στα εύσημα που όλοι οφείλουμε να δώσουμε στην οργανωτική ομάδα της εκδήλωσης, αλλά για να ευχαριστήσω τους διοργανωτές για την τιμή που μου έκαναν να με επιλέξουν ως επιμελητή της Μπιενάλε και Pρόεδρο της κριτικής επιτροπής. Έχετε ακούσει τα ονόματα της κριτικής επιτροπής και πιθανόν να έχετε ήδη καταλάβει πως πρόκειται για άτομα με αξιόλογο έργο, και πολύτιμες εμπειρίες σε διάφορους τομείς των Τεχνών τόσο στην Κύπρο όσο και στο εξωτερικό. Είναι μια ομάδα ανθρώπων έξω από τα καλλιτεχνικά κατεστημένα του τόπου μας κι αυτό προσδίδει στην επιτροπή ένα επιπλέον εχέγγυο αντικειμενικότητας και αμεροληψίας.
Το θέμα της Μπιενάλε είναι το “Δοχείο – Περιεχόμενο”. Θεωρώ πολύ ενδιαφέρουσα τη δυναμική ανάμεσα στους δύο αυτούς ρόλους ιδιαίτερα για την ιδιότητά τους να συνυπάρχουν σε μια σχέση εξάρτησης και την ίδια στιγμή να εναλλάσσονται σε ένα αέναο φαύλο κύκλο. Μια κατάσταση που έχει να κάνει άμεσα με το πρόβλημα του ορισμού του χώρου και επομένως επίκαιρή σε μια εποχή όπου τα όρια του χώρου αμφισβητούνται όσο ποτέ άλλοτε. Με μια πρώτη σκέψη το περιεχόμενο εξαρτάται πάντοτε από το δοχείο, χωρίς το οποίο δεν θα μπορούσε ουσιαστικά να υπάρξει. Αρκούν όμως μερικές στιγμές για να συλλογιστεί κανείς ότι όσο έχει ανάγκη το περιεχόμενο από το δοχείο, άλλο τόσο έχει ανάγκη και το δοχείο από το περιεχόμενο, αφού χωρίς αυτό θα ήταν κενό επομένως και άχρηστο. Ο ίδιος ο άνθρωπος είναι ένα δοχείο γεμάτο φαντασία, σκέψεις, αναμνήσεις, συνειρμούς και συναισθήματα. Χωρίς το “ανθρώπινο” δοχείο τίποτα απ’ όλ’ αυτά δεν θα μπορούσε να υπάρξει. Κι όμως, ένας άνθρωπος χωρίς αυτές τις ιδιότητες ως περιεχόμενό του, είναι με τη σειρά του ένας κενός άνθρωπος σε σημείο που είναι αμφίβολο αν μπορεί να ονομαστεί τελικά άνθρωπος. Ποιο από τα δύο είναι χειρότερο; Να μην υπάρχεις ή να μην έχεις λόγο να υπάρχεις; Ένα βασανιστικό και αναπάντητο ερώτημα μιας παλινδρομικής σχέσης που διαβάζεται μπρος και πίσω σαν καρκινική επιγραφή.
Και το παράδοξο δεν σταματάει εδώ. Αλλάζοντας την κλίμακα του χώρου, το δοχείο και το περιεχόμενο ανταλλάσσουν μεταξύ τους και ρόλους. Το ποτήρι θεωρεί ότι είναι δοχείο για το νερό αλλά ξεχνά πως την ίδια στιγμή είναι κι εκείνο το ίδιο περιεχόμενο ενός δοχείου που ονομάζεται δωμάτιο. Το νερό νομίζει πως είναι απλά το περιεχόμενο του ποτηριού αγνοώντας πως σε μια μικρότερη κλίμακα, είναι κι αυτό ένα δοχείο για όλα εκείνα τα στοιχεία που περιλαμβάνει η χημική του σύσταση. Με άλλα λόγια, όσο ο χώρος μεγαλώνει δημιουργεί καινούργια μεγαλύτερα δοχεία, κι όσο βυθιζόμαστε στο μικρόκοσμο του χώρου τόσο ανακαλύπτουμε περισσότερα περιεχόμενα. Σαν εκείνες τις Ρωσικές κούκλες τις μπαμπούσκες όπου η καθεμιά τους είναι περιεχόμενο για τη μεγαλύτερη και δοχείο για τη μικρότερη.
Οι σημαντικότερες φάσεις της ζωής του ανθρώπου, η Γέννηση, ο Έρωτας και ο Θάνατος, περνούν μέσα από αυτό το δίπολο. Ο τοκετός είναι μια σχέση δοχείου περιεχομένου, όπως αργότερα και η σχέση Μητέρας – παιδιού. Ο θάνατος και ειδικότερα η ταφή, συμπεριφέρονται με τον ίδιο τρόπο. Καμία ταφική τελετουργία, σε όλους τους πολιτισμού διαχρονικά, δεν ξεφεύγει από τη σχέση δοχείου και περιεχομένου. Και ανάμεσά τους ο Έρωτας. Δυο άνθρωποι που αγκαλιάζονται, παίρνουν διαδοχικά το ρόλο του δοχείου και του περιεχομένου. Τι άλλο είναι τελικά αυτή η κινητήριος δύναμη του κόσμου παρά η ανάγκη να γεμίσει διαρκώς ο ένας από τον άλλο;
Οι διάφορες προεκτάσεις του θέματος της Μπιενάλε θα μπορούσαν να οδηγήσουν τη συζήτηση πολύ μακριά. Εξάλλου, μέσα στα πλαίσια των παράλληλων εκδηλώσεων, έχει προγραμματιστεί και μία συζήτηση ειδικά πάνω σ’ αυτό το θέμα. Προς το παρόν όμως δεν θα ήθελα να επεκταθώ περισσότερο ούτε να καταχραστώ το χρόνο που έχω στη διάθεσή μου. Θα ήθελα απλά να κλείσω την παρέμβασή μου με ένα ποίημα του Μ. Γκανά από την ποιητική του συλλογή “Τα μικρά” γιατί δεν έχω βρει πιο λιτό και όμορφο τρόπο που να περιγράφει καλύτερα την ερωτική σχέση δοχείου- περιεχομένου.
“Είσαι ακοίμητη θάλασσα
Στην υδρόγειο χούφτα μου.
Ανασαίνεις και με πλημμυρίζεις”.
Σας ευχαριστώ όλους για τη στήριξη που δίνετε στην προσπάθεια αυτή με την αποψινή σας παρουσία.
