Στις 8 Δεκεμβρίου 2011 η εφημερίδα “Παροικιακή” δημοσίευσε μια συνέντευξη που είχα κάνει του Αντρέα Κώτσιου. Ενός Κύπριου πάροικου ο οποίος πολέμησε στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, πιάστηκε αιχμάλωτος απ’ τους Γερμανούς, οι δικοί του στην Κύπρο τον θεωρούσαν νεκρό για τέσσερα ολόκληρα χρόνια και η ζωή του θα μπορούσε να ήταν μια καλή ιστορία για μυθιστόρημα ή κινηματογραφική ταινία. Σήμερα, με αφορμή τον χθεσινό θάνατο του όμορφου αυτού ανθρώπου, που είχα την τύχη να γνωρίσω, το Skala Times αναδημοσιεύει εκείνη τη συνέντευξη που είχαμε κάνει τότε.
Της Γιώτας Δημητρίου
Η ζωή του κύριου Αντρέα Κώτσιου απο το Βαρώσι, θα μπορούσε να αποτελούσε σενάριο για μια ταινία. Μια συναρπαστική ταινία, μιας άλλης εποχής.
Η αγάπη και η αφοσίωση του για την Αριστερά, οι αγώνες του κατά του φασισμού ήταν οι λόγοι που τον ώθησαν να καταταγεί στο βρετανικό στρατό στο Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο και να πάει να πολεμήσει του Γερμανούς. Ας μη ξεχνάμε και την υπόσχεση που είχε δώσει η Βρετανία στην Κύπρο πως αν οι Κύπριοι πολεμούσαν στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, κατά των Γερμανών, μαζί με το Βρετανικό στρατό, τότε οι Βρετανοί αποικιοκράτες θα χάριζαν την αυτοδιάθεση στο νησί.
“Ήθελα να πάω να πολεμήσω. Θα μου δινόταν η ευκαιρία να κάνω κάτι καλό, να αγωνιστώ κατά του φασισμού” θυμάται ο κύριος Αντρέας και συνεχίζει “Τα δεινά του πολέμου, τις κακοτυχίες, τα βάσανα, δεν μπορεί να τα συλλάβει κανένα μυαλό, αν δεν τα ζήσει”.
Αν και έχουν περάσει χρόνια από το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, ο κύριος Αντρέας Κώτσιου, από το Αρνάδι, ένα μικρό χωριό της επαρχίας Αμμοχώστου, θυμάται με κάθε λεπτομέρεια τις ημέρες εκείνες του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, αλλά και τις μέρες που για τέσσερα ολόκληρα χρόνια ήταν αιχμάλωτος των Γερμανών.
Ο εντυπωσιακά καλοντυμένος 92χρόνος και πάντα ευγενικός κύριος Αντρέας Κώτσιου, δίνει μια συνέντευξη στην εφημερίδα μας και για στιγμές της ζωής του, που θα μπορούσαν να αποτελέσουν έμπνευση για σενάριο κινηματογραφικής ταινίας.
Κύριε Αντρέα, είναι αλήθεια πως πιαστήκατε αιχμάλωτος των Γερμανών;
Ναι. Εγώ, όπως και αρκετοί άλλοι, μας έμελλε να το ζήσουμε και αυτό. Να πιαστούμε αιχμάλωτοι των Γερμανών. Θυμούμαι πολλά γεγονότα και στιγμές από τα τέσσερα χρόνια της αιχμαλωσίας μου, στη Γερμανία. Πέρασαν τόσα χρόνια, αλλά είναι σαν να ήταν χθες. Το κελί, οι άλλοι αιχμάλωτοι, οι περιπέτειες μας, οι σχέσεις μας με τους Γερμανούς…Θα ήταν καλά, εδώ, να αναφέρω πως ανάμεσα στους φασίστες υπήρχαν και μερικοί που κάποιες φορές η ανθρωπιά τους νικούσε το φασιστικό τους χαρακτήρα. Ξέρεις, δημιουργούνται φιλίες ακόμα και κάτω από τις πιο δύσκολες συνθήκες. Στο σημείο αυτό να σου αναφέρω πως έμαθα να μιλώ πολύ καλά Γερμανικά στα τέσσερα χρόνια αιχμαλωσίας μου.
Πιστεύατε πως θα βγαίνατε ζωντανός από εκείνη την αιχμαλωσία;
Όχι, δεν μπορείς να είσαι σίγουρος πως θα είναι η συνέχεια. Αν θα ελευθερωθείς ζωντανός ή όχι.
Πώς ήταν η μέρα που σας άφησαν ελεύθερο;
Ήταν συγκλονιστική εκείνη μέρα που θα μας άφηναν ελεύθερους, όταν τελείωσε ο πόλεμος. Θυμούμαι εκείνη τη μέρα που θα μας ελευθέρωναν, ένας από τους αιχμαλώτους, χαρούμενος που επιτέλους είχαμε ελευθερωθεί και που ζωντανοί θα πηγαίναμε πίσω στα σπίτια μας, δεν πρόλαβε να βγει από το χώρο συγκέντρωσης και τον χτύπησε θανάσιμα (κατά λάθος) ένα από τα στρατιωτικά αυτοκίνητα. Ένα γεγονός που σε κάνει να σκέφτεσαι πόσο τραγική μπορεί να είναι κάποτε η ζωή. Να γλιτώσεις από τα χέρια των Γερμανών και την αιχμαλωσία του πολέμου και να πεθάνεις κατά λάθος από ένα αυτοκίνητο!
Οι δικοί σας πώς αντιμετώπιζαν το γεγονός πως ο γιος τους ήταν αιχμάλωτος πολέμου;
Αυτή είναι μια ωραία θα έλεγα ιστορία. Κωμικοτραγική. Όταν βρισκόμασταν στο πλοίο ως αιχμάλωτοι, κάποιος πήδηξε στη θάλασσα να σωθεί, τον πυροβόλησαν και τον σκότωσαν. Δεν τον βρήκανε, αλλά βρήκαν τα χαρτιά του και φαίνεται πως αυτός ήταν συνονόματος μου. Έτσι, κατά λάθος, έστειλαν μήνυμα στους δικούς μου και τους πληροφόρησαν πως είχα πεθάνει στη θάλασσα, ότι με είχαν πυροβολήσει. Οι γονείς μου, η οικογένεια μου, με κλάψανε και μου κάνανε μνημόσυνα για τέσσερα ολόκληρα χρόνια! Ως τη μέρα που εμφανίστηκα ζωντανός μπροστά τους!
Πώς ήταν όταν τους αντικρίσατε;
Δεν το πίστευαν. Ρωτούσαν πώς γινόταν να ήμουν ζωντανός, αφού είχαν παραλάβει επίσημα έγγραφα που έλεγαν πως είχα σκοτωθεί στον πόλεμο. Η χαρά τους, βεβαίως, ήταν απερίγραπτη.
Ήταν σαν να αναστήθηκε ο γιος τους.
Το κωμικοτραγικό ήταν πως για τέσσερα ολόκληρα χρόνια που ήμουν αιχμάλωτος και πίστευαν πως ήμουν νεκρός μου έκαναν κανονικά μνημόσυνο και φυσικά με είχαν θρηνήσει δεόντως!
Είναι από αυτές τις ιστορίες που βλέπουμε στις κινηματογραφικές ταινίες και αναρωτιόμαστε αν συμβαίνουν στην πραγματικότητα.
Ναι! Ίσως…. Αλλά, ξέρεις, η ζωή έχει πολλές ιστορίες που είναι συναρπαστικότερες από αυτές των κινηματογραφικών ταινιών.
Είναι αλήθεια πως γνωρίσατε τον διάσημο Ρώσο Γιούρι Αλεξέγιεβιτς Γκαγκάριν, τον πρώτο άνθρωπο που ταξίδεψε στο διάστημα;
Ναι, είναι αλήθεια. Ξέρεις, το όνομα του Γκαγκάριν έγινε γνωστό σε όλο τον κόσμο κι εγώ τον είχα διπλα μου, του μιλούσα και έκανα χειραψία μαζί του! Ήταν σημαντικό γεγονός! Θυμούμαι, τότε με είχαν μάθει μία φράση στα ρωσικά, το “καλωσόρισες σύντροφε”και όταν του το είπα στα ρωσικά και με καλή, όπως φάνηκε, προφορά, αυτός νόμισε πως μιλούσα ρωσικά και πήρε φόρα και άρχισε να μου μιλά στα ρωσικά και να μου λέει κουβέντες. Τότε, τον διέκοψα και του είπα μια άλλη φράση που είχα μάθει στα ρωσικά, που έλεγε “δεν μιλώ ρωσικά”. Είναι τα κωμικά στιγμιότυπα της γνωριμίας μου με τον Γκαγκάριν αυτά.
Πώς, όμως, τον γνωρίσατε;
Ήμουν ο οδηγός του. Είχε έρθει στη Κύπρο λίγο μετά που το νησί μας είχε κερδίσει την ανεξαρτησία του. Όπου πήγαινε ο Γκαγκάριν, ο κόσμος τον υποδεχόταν με τεράστιο ενθουσιασμό. Ήταν ο άνθρωπος που πήγε στο διάστημα και επισκεπτόταν το μικρό μας νησί.
Όταν τον παράλαβα είχε μαζί του δύο Ρώσους σωματοφύλακες. Τον πήρα στο Βαρώσι στο ξενοδοχείο “Savoy” κι εκεί ανέβηκε στο μπαλκόνι και μίλησε στο κόσμο που ήταν κάτω και περίμενε να τον ακούσει. Μίλησε στα ρωσικά και κάποιος εκεί έκανε την μετάφραση.
Μετά, μπήκε στο αμάξι, το οποίο ήταν cabrio, στάθηκε μέσα στο ανοικτό αμάξι και τον πέρασα από τους γνωστούς δρόμους του Βαρωσιού (Ανεξαρτησίας, Ερμού, κτλ), όπου και πάλι ο κόσμος τον περίμενε να τον χαιρετήσει.
Αργότερα τον πήρα στη Λάρνακα όπου έτυχε ένα πολύ αστείο γεγονός. Όταν βγήκαμε από το αμάξι, εγώ πρώτος προχώρησα προς το Δημαρχείο της πόλης και ο Γκαγκάριν πιο πίσω με τους δύο σωματοφύλακες. Δεν ξέρω πως δόθηκε η λάθος εντύπωση, αλλά ο κόσμος νόμισε πως ήμουν εγώ ο Γκαγκάριν και άρχισε να μου χειροκροτεί και να μου ρίχνει λουλούδια. Πήρε μερικά λεπτά για να τους εξηγήσω πως δεν ήμουν εγώ ο Γκαγκάριν και να τους τον δείξω.
Πώς ήταν εξωτερικά ο Γκαγκάριν;
Ήταν ένας νεαρός άντρας, μέτριου, σχεδόν μικρού, αναστήματος. Μάλιστα, χαρακτηριστική ήταν και η κουβέντα του Μακαρίου όταν τον συνάντησε, που είπε “μα εγώ νόμιζα πως θα έβλεπα ένα γίγαντα”. Ήταν λεπτοκαμωμένος άντρας και όμορφος θα έλεγα.
Στο Λονδίνο πότε ήρθατε;
Στο Λονδίνο ήρθα μετά το πραξικόπημα του 1974 στην πατρίδα μας. Ήρθα σε ηλικία μεγαλύτερη των 50 ετών. Ως πρώην στρατιώτης του Βρετανικού στρατού στον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, είχα το δικαίωμα αγγλικού διαβατηρίου και μπορούσα να εγκατασταθώ εδώ.
Μία από τις γνωριμίες σας εδώ στο Λονδίνο ήταν και η αγωνίστρια Μπέτυ Αμπατιέλου…
Ναι, η Μπέτυ ήταν δασκάλα μου. Έτσι την αποκαλούσα. Την γνώρισα όταν πρωτοήλθα στο Λονδινο, όταν γράφτηκα στις Κομμουνιστικές Ομάδες. Μπορεί να ήμουν πάντοτε κομμουνιστής, αλλά σημαντικά πράγματα όπως για τον Μαρξ και τις θεωρίες του, τα έμαθα από την Μπέτυ και βέβαια, όπως όλοι Αριστεροί και όπως όλοι οι Κύπριοι των Κομμουνιστικών Ομάδων, έτσι κι εγώ ήμουν δίπλα της στους αγώνες που έκανε για τους πολιτικούς κρατουμένους στην Ελλάδα και για τον σύζυγο της Τόνυ.
Η Μπέτυ ήταν μια σπουδαία συντρόφισσα, αγωνίστρια και κατάφερνε να εμψυχώνει με τα λόγια και τους αγώνες της όλους τους συντρόφους.
Όλα αυτά τα χρόνια στην Αγγλία, τι θυμάστε πιο έντονα;
Τους αγώνες μας, εμάς των Αριστερών Κύπριων, εμάς των ΑΚΕΛιστών εδώ στο Λονδίνο. Αγώνες για την πατρίδα μας την Κύπρο, αγώνες για την ανθρωπότητα, για τα δικαιώματα του ανθρώπου.
Για μένα, το κόμμα μου ήταν πάντα η ζωή μου. Διότι η ιδεολογία του κόμματος μου, είναι η ιδεολογία της δικαιοσύνης και όλη μου τη ζωή πολεμούσα για τα δίκαια. Μόνο το ΑΚΕΛ και μόνο τα αριστερά κομμουνιστικά κόμματα πολεμούν για τα δίκαια. Μπορεί να ακούγονται απλοϊκά αυτά που λέω, αλλά είναι ουσίας. Είναι η αλήθεια.
Στον ελεύθερο σας χρόνο τι κάνετε σήμερα κύριε Αντρέα;
Μου αρέσει το διάβασμα. Είτε είναι οι εφημερίδες του κόμματος, είτε είναι βιβλία. Επίσης, συχνάζω στο Κυπριακό Κοινοτικό Κέντρο, όπου περνάω το χρόνο μου παίζοντας τάβλι ή συζητώντας με φίλους για διάφορα θέματα και φυσικά και για την πατρίδα μας, που είναι πάντοτε μέσα στις σκέψεις και στις έννοιες μας.
Η Αγγλία μπορεί να είναι σαν δεύτερη πατρίδα για εμάς, αλλά η πατρίδα μας παραμένει πάντα η Κύπρος μας.
