Γιώτα Δημητρίου: “Ως ακαδημαϊκός δεν σταματώ ποτέ να σπουδάζω”

May 31, 2017

Η Γιώτα Δημητρίου μεγάλωσε στη Λάρνακα και έχει σπουδάσει στη Βρετανία. Ολοκλήρωσε το διδακτορικό της και ασχολείται με τις τέχνες “Η ακαδημαϊκή μου έρευνα και η καλλιτεχνική πρακτική μου περιλαμβάνουν την ανάπτυξη διαδραστικών προσεγγίσεων, μέσα από τη performance, για την εκμάθηση και την παρουσίαση προφορικών ιστοριών καθώς και νέων τρόπων αφήγησης με και για το κοινό”, λέει.
Η συζήτηση μαζί της και η πιο κάτω συνέντευξη (κρατήσαμε μόνο τις απαντήσεις της και αφαιρέσαμε τις ερωτήσεις, λόγω έκτασης) είναι άκρως ενδιαφέρουσα για όσους αγαπούν τις τέχνες και όχι μόνο.

Skala Times

Αυτή τη στιγμή που σου γράφω έχω μετακομίσει στη Ρώμη για λίγο καιρό, αφού η δουλειά μου θα εκτίθεται στη Εθνική πινακοθήκη της Ρώμης (La Gαlleria Nazionalle d’Arte Moderna).
Κανονικά ζω στο Μπρίστολ, άλλωστε εκεί σπούδασα και έκανα το διδακτορικό μου, άρχισα να διδάσκω θέατρο, performance στο πανεπιστήμιο του Μπρίστολ και δικτυώθηκα για τα καλά εκεί. Τώρα όμως δουλεύω στο πανεπιστήμιο του Μπαθ Σπα, παρόλο που διαμένω σε άλλη πόλη, για να καταλάβεις είμαι στο πόδι καθημερινώς ταξιδεύοντας με τρένα.

Στο πανεπιστήμιο που δουλεύω, είμαι μέλος του κολεγίου των liberal arts. Αυτό είναι μεταξύ των τμημάτων creative writing, performance studies και geography. Κάνω postdoc στο ερευνητικό κέντρο των liberal arts – Making Books: Creative Writing, Print Culture and the Digital. Στο ερευνητικό αυτό κέντρο μας ενδιαφέρουν οι ποικίλες μορφές που μπορούν να πάρουν τα βιβλία, για τους ανθρώπους που τα κάνουν, για την πράξη της δημιουργίας τους και για τους τόπους δημιουργίας, διάδοσης, και πρόσβασης σε βιβλία. Μας ενδιαφέρουν οι αναγνώστες και οι πρακτικές ανάγνωσης, ο τυπογραφικός και ψηφιακός πολιτισμός, η τεχνολογία και η αποκατάσταση, ο σχεδιασμός των βιβλίων και οι τέχνες των βιβλίων, τα ζητήματα πρόσβασης και διατήρησης και η ευρύτερη πνευματική, πολιτιστική, κοινωνική, οικονομική, νομική και τα πολιτικά πλαίσια που διαμορφώνουν τον κόσμο του βιβλίου και τα μελλοντικά βιβλία.

Το postdoc είναι μια σπουδαία ευκαιρία για την καριέρα μου, ως ακαδημαϊκός, αν και απαιτείται πάρα πολύ δουλειά. Όμως ήταν ο μόνος τρόπος για να μπορώ αφιερωθώ στα ενδιαφέροντα μου και στην έρευνα. Ως ακαδημαϊκός είχα δύο επιλογές: ή να κάνω teaching fellowship ή έρευνα, και δεν ήθελα ποτέ να ήμουν απλώς λέκτορας, επειδή δεν θα είχα χρόνο να κάνω τη δική μου έρευνα – και στα ακαδημαϊκά ιδρύματα, τουλάχιστον στην Αγγλία και την Αμερική, δεν τους απασχολεί τόσο η διδασκαλία όσο η έρευνα και οι δημοσιεύσεις άρθρων και βιβλίων. Μου αρέσουν πολλά πράγματα, είμαι συνεχώς περίεργη και αγαπώ την έρευνα, την ανάλυση, τη δημιουργία, αγαπώ να γράφω, να κάνω και να φτιάχνω οτιδήποτε και το σημαντικότερο να συνεργάζομαι με ανθρώπους από διαφορετικούς τομείς για να μαθαίνω – και όλα μου τα προτζεκτ έχουν να κάνουν με συνεργάσια αφού είναι διαεπιστημονικά. Άρα μια απλή δουλειά διδασκαλίας δεν θα με ευχαριστούσε, γι’αυτο και λεω πως είμαι τυχερή που πήρα το postdoc, αφού έτσι μου δίνεται η ευκαιρία να κάνω την έρευνα μου και συνάμα να διδάσκω.
Να αναφέρω ότι το ερευνητικό κέντρο με προσέλαβε λόγω του έργου μου, συνγκεκριμενα για το προντζεκτ μου Love Letters (https://www.bathspa.ac.uk/projects/love-letters/, https://bathspa.hubbub.net/p/loveletters/,http://thewritingplatform.com/2017/03/love-letters-performance-creative-technologies-audience-participation/).
Το Love Letters είναι μια ζωντανή, durational performance με ενα ένα διαδραστικό φόρεμα, ένα σταθμό για σύνταξη γράμματων, και ενα installation γραμμάτων. Έχει περιοδεύσει σε διεθνή φεστιβάλ, και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις από το 2012: Performing Documents (2012), Performance and Live Art Platform Κυπρος (2012, 2014), Tempting Failure (2013, 2014), Latitude (2015), και iDocs (2016). Κριτικές για το εργο εχουν δημοσιεύθει στο διαδίκτυο και σε έντυπα μεσα: Vice Live Art Almanac Vol. 4 και EXEUNT magazine, The Writing Platform.
Το Love Letters περιέχει τη συμμετοχή του κοινού που γράφει γράμματα τα οποία εκφράζουν διαφορετικά ειδη αγαπης (φιλία, στοργή, αγάπη, έρωτα). Το κοινό έχει τη ευκαιρία να διαβάσει γράμματα που είναι τοποθετημένα στο installation και αλληλεπιδρούν με το φόρεμα μου συνδέοντας πάνω του, τις επιστολές που έχουν γράψει κατά τη διάρκεια του performance. Περιοδεύοντας αυτό το έργο έχω συλλέξει 200 επιστολές αγάπης γραμμένες από μέλη του κοινού. Τα γράμματα απευθύνονται σε παλιούς φίλους, παλιούς εραστές, στην οικογένεια, αναφέρονται στην αλλοίωση της αγάπης μέσα σε μια σχέση, ακόμα και στην αγάπη που ποτέ δεν μπορούσε να λειτουργήσει. Σε καθε performance οι επιστολές του κοινού απο προηγούμενα performance ξαναπέρνουν ζωή και επιπλέον νέα γράμματα προστίθενται στη συλλογή. Ουσιαστικά το κομμάτι αφορά την παρουσία και την απουσία, και δίνει στο κοινό τη δυνατότητα να παρουσιάσει τις προσωπικές του ιστορίες μέσα από την δημιουργία. Το έργο δεν θα υπήρχε χωρίς το κοινό – αυτό είναι χαρακτηριστικό όλων των έργων μου.
Ζω μακριά από τη Κύπρο τα τελευταία 11 χρόνια, για να μπορέσω να συνεχίσω την ακαδημαϊκή μου έρευνα και την καλλιτεχνική πρακτική που περιλαμβάνουν την ανάπτυξη διαδραστικών προσεγγίσεων, μέσα από τη performance, για την εκμάθηση και την παρουσίαση προφορικών ιστοριών καθώς και νέων τρόπων αφήγησης με και για το κοινό. Μέσα σε αυτό το χρονικό διάστημα που ζω και εργάζομαι εκτός Κύπρου, έχω μετακομίσει σε 3 χώρες, 4 πόλεις και σε 13 σπίτια!
Η διαδικασία της μετακόμισης είναι μερικές φορές επώδυνη, καθώς συχνά βρίσκομαι βυθισμένη σε κουτιά και κιβώτια παλιών φωτογραφιών, διαβάζοντας σημειώσεις, καρτ ποστάλ και γράμματα. Αυτά τα αναμνηστικά – απομεινάρια σχέσεων από πολύ καιρό πριν, ίχνη στενών σχέσεων που δεν υπάρχουν πλέον, αναμνήσεις απεγνωσμένων απολογίων – είναι πολύτιμα και δεν μπορούν να πεταχτούν. Έτσι, καταλήγουν καλά κρυμμένα στα βάθη της ντουλάπας μου ή να φυλάσσονται σε βαλίτσες κάτω από το κρεβάτι μου.
Η διαδικασία αυτο-αρχειοθέτησης και αποσυσκευασίας, ανάγνωσης, επισήμανσης και διατήρησης της δικής μου συλλογής επιστολών και συναισθηματικών αποσκευών – με έκανε να σκεφτώ πώς, αν θεωρήσω τα αναμνηστικά μου ως σημαντικά κειμήλια μιας ζωής, τότε σίγουρα και άλλα άτομα έχουν παρόμοιες συναισθηματικές προσκολλήσεις σε τέτοια αντικείμενα. Αυτό με οδήγησε σε μια περαιτέρω ερώτηση: η πρακτική της γραφής επιστολών αγάπης έχει εξαφανιστεί λόγω της τεχνολογίας; Σίγουρα, η επιστολή αγάπης δεν έχει εξαφανιστεί, αλλά μάλλον την έχουμε αντικαταστήσει με την τεχνολογία. Ωστόσο, τι γίνεται με την πραγματική τελετουργία, την αναλογική διαδικασία, την αισθητική, την εννοιολογική και τη συναισθηματική αξία που βρίσκεται στην ίδια τη χειρόγραφη της αγάπης, το φυσικό τεχνούργημα που ζει; Η ψηφιακή μορφή του ερωτικού γράμματος έχει την ίδια αξία με την υλική του μορφή; Είναι σε θέση να συλλάβει τα συναισθηματικά μητρώα (αγωνία, λαχτάρα και επιθυμία) που κάνουν την απόδοση της γραφής ερωτικών επιστολών τόσο ισχυρή; Αυτές ήταν οι σκέψεις και ερωτήσεις που έθεσα στο εαυτό μου όταν πρωτοξεκίνησα το έργο. Για το Love Letters έχω εκδώσει ήδη δυο άρθρα, το ένα για τεχνολογία και performance και το άλλο για τεχνολογία και φιλοσοφία, χρησιμοποιώντας τις ιδέες του Satre και Roland Barthes για τη συναισθηματική αξία αυτών των αντικειμένων. Επίσης έχω φτιάξει ένα crowdfunding campaign για τη επεκταση του εργου. Προς το παρόν είμαι σε συνεργασία με το Museum of Broken Relationships στη Κροατία, όπου στο τέλος του project θα δωρίσω όλες τις ερωτικές επιστολές του κοινού.
Τι κάνω στη Ρώμη; Δουλεύω με έναν Ιταλό Γεωγράφο, ο οποίος ζει στο Μπρίστολ και κανει το διδακτορικό του στο Πανεπιστήμιο. Το διδακτορικό του επικεντρώνεται στη σημασία των ιερών χώρων μέσα στην αστική πόλη και τον θρησκευτικό πλουραλισμό μέσω της φαντασίας, της συν-δημιουργίας μεσω των τεχνων με τους πολίτες. Έκανε μέρος του project αυτου στη Μπολόνια. Πήγε καλά και έτσι αποφάσισε να το φέρει και στη Ρώμη. Ξεκίνησα να δουλεύω πάνω σε αυτό. Καθώς εχω οργανώσει καλλιτεχνικά φεστιβάλ (Πλατφορμα Performance και Live Art, Κυπρο) και εχω επιμελήθει συμμετοχικές εκδηλώσεις τέχνης,με ρώτησε αν ήθελα να συνεργαστουμε. Αυτός ασχολείται με τη κοινωνική επιστήμη του projecr και την πολιτική δικτύωση και εγω πρέπει να φροντίσω για την κοινότητα, τη συμμετοχή και τις τέχνες του project.
Το project μας λοιπόν, Una Moschea per Roma? αποτελείται από τρία συμμετοχικά εργαστήρια, δύο εργαστήρια εικαστικής παραδοσιακής ισλαμικής γεωμετρικής τέχνης και μια περπατική performance Ισλαμικής ποίησης από τη κοινότητα της Ρώμης.
Το συνολικό έργο απευθύνεται στο ότι η Ρώμη έχει περισσότερο από 70.000 μουσουλμάνους, πολλούς συλλόγους και πάνω από πενήντα τόπους λατρείας. Μπορεί να έχει όλα αυτά, αλλά δυστυχώς μερικοί χώροι λατρείας είναι μια σειρά από προσωρινούς και κρυφούς χώρους, (ιδιωτικά δωμάτια και γκαράζ). Το περασμένο φθινόπωρο το κλείσιμο ορισμένων ιερών χώρων του Ισλάμ, οδήγησε σε μια διαδήλωση που κατέληξε σε μια δημόσια προσευχή που πραγματοποιήθηκε κάτω από το Κολοσσαίο και από εκεί αναπήδησε σε εφημερίδες σε όλο τον κόσμο. Το project μας ερευνά τα εξής ερωτήματα τα οποία θα συζητηθούν σε εργαστήρια με τους πολίτες: Tι είναι ένα τζαμί και ποια η σημασία του για τους πολίτες; Ποια είναι η θέση του Ισλάμ στην πόλη; Με τα σημερινά πολιτικά ζητήματα στην Ευρώπη, οι Μουσουλμάνοι είναι επισκέπτες ή πολίτες με πλήρη δικαιώματα; Και τι μπορεί να προσφέρει ένα τζαμί στην πόλη της Ρώμης; Τι απάντηση μπορεί να δώσει η πόλη του Χριστιανισμού, σε ένα όλο και πιο επείγον ζήτημα θρησκευτικού πλουραλισμού;
Σε αυτό το project έχω την επιμέλεια των καλλιτεχνών και παρουσιάζω ένα ηχοτοπίο που θα παρουσιαστεί στο πλαίσιο της φωτογραφικής έκθεση μου που απεικονίζει τζαμιά σε όλη την Ευρώπη. Η έκθεση θα δώσει στους συμμετέχοντες και πολίτες της Ρώμης επίγνωση των διαφόρων ισλαμικών χωρών λάτρεις της Ευρώπης, καθώς και μια πιο έντονη εμπειρία αυτών μέσω του ηχοτοπίου. Αυτή ειναι η δουλειά που ετοιμάζω.

Επιπλέον, πέρα απ’ αυτά, γράφω ένα βιβλίο για γυναικείες ιστορίες διέλευσης/διάσχισης αμφισβητούμενων συνόρων και πώς αυτές οι εμπειρίες εκπροσωπούνται μέσω ακτιβιστικής performance, ως πράξεις δημιουργικής αντίστασης. Όλα ξεκίνησαν όταν ρώτησα τη φίλη μου, την εκπληκτική Κύπρια καλλιτέχνη της performance Χριστίνα Γεωργίου, να γραψω για το έργο της “Quid pro Quo”, όπου διέσχισε τη πράσινη γραμμή ενώ κουβαλούσε τη μητέρα της στη πλάτη. Παρουσίασα λοιπόν αυτό το όρθρο σε διασκέψεις γύρω από την Ευρώπη και το δημοσίευσα. Εντούτοις, είδα τόσο ενδιαφέρον για το θέμα, αφού έχω μεγαλώσει στη Κύπρο, από πρόσφυγες γονείς, σε μια χώρα που τα σύνορα δεν είναι καν γεωγραφικά σύνορα, και που ιδεολογικά δεν ήμαστε καν πρόσφυγες (επειδή είμαστε στην ίδια χώρα), έχοντας μια υβριδική ταυτότητα που προκαλείται από αυτό. Το θέμα είναι πολύ κοντά στην καρδιά μου, επειδή η ιστορία της Κύπρου έχει γραφτεί από την ανδρική προοπτική για να αναπαράγεται ο εθνικισμός, και να μη ξεχνιόμαστε, οι φωνές των γυναικών και η γυναικεία άποψη σπάνια έχει γραφτεί και αυτό μπορεί να δώσει μια μεγάλη προοπτική στην ιστορία του τόπου μας. Ως εκ τούτου, άρχισα να εξετάζω γειτονικά σύνορα με την Κύπρο, που είναι παρόμοια και διαφορετικά ταυτόχρονα, αλλά μοιράζονται τα ίδια πατριαρχικά συστήματα, και γράφω για το Λίβανο / Συρία, το Ιράκ / Κουρδιστάν, καθώς και την Κύπρο.

Καθώς η έρευνά μου είναι αρκετά ευρεία και συγκεκριμένη, μου επιτρέπει να διδάσκω διαφορετικές πτυχές. Έτσι, καθώς διαχειρίζομαι όλα αυτά τα διαφορετικά project και κάνω το postdoc μου, διδάσκω επίσης Πολιτιστική Γεωγραφία, Σπουδές Θεάτρου και performace, Δημιουργική Γραφή και Μουσείο / Επιμελετικές Σπουδές.

Έχω ολοκληρώσει τον κύκλο των σπουδών μου όσον αφορά στα πτυχία μου, ωστόσο, ως ακαδημαϊκός δεν σταματώ ποτέ να σπουδάζω, όπως βλέπεις. Ένας ακαδημαϊκός έχει διαφορετικά στάδια στην καριέρα του ή αποκτά διαφορετικούς τίτλους. Αυτό προσπαθώ να επιτύχω, οπότε δεν έχω τελειώσει – αλλά τουλάχιστον πληρώνομαι για να το κάνω. Δούλεψα σκληρά για αυτό, αλλά επίσης αναγνωρίζω ότι είμαι πολύ τυχερή που το κάνω. Είμαι η πρώτη γυναίκα στην οικογένειά μου που μου δόθηκε η ευκαιρία να σπουδάσω, τώρα το μεγαλύτερο μέρος της οικογένειάς μου έχει κάνει σπουδές. Όμως σαν η πρωτότοκη που είμαι υπάρχει μεγάλη πίεση για να επιτύχω ό,τι οι γιαγιάδες μου, οι θείες και η μητέρα μου ήθελαν να κάνουν, αλλά δεν ήταν σε θέση να κάνουν. Ως εκ τούτου, κάνοντας αυτό που θέλω προσπαθώ να είναι και κοινωνικά ουσιαστικό, για να δώσω κάτι πίσω.

Τα πανεπιστήμια στην Κύπρο άρχισαν να ανοίγονται στις δυνατότητες της performance, πέρα απ’ των παραδοσιακών μορφών θεάτρου, επειδή ουσιαστικά η performance είναι κοινωνιολογία, ψυχολογία, ανθρωπολογία… Τα φεστιβάλ performance αυξάνονται στην Κύπρο τα τελευταία 5-6 χρόνια. Αυτό είναι υπέροχο, αλλά έχουμε ακόμα ένα βουνό να ανεβούμε. Στα πανεπιστήμια της Κύπρου στο θέμα της performance και έρευνας είναι αρκετά δύσκολο, καθώς τα ερευνητικά δίκτυα δεν αναγνωρίζονται πολύ καλά ακόμη και δεν συνδέονται καλά με την υπόλοιπη Ευρώπη ή σε παγκόσμια πλαίσια. Εάν τα όρια αυτά ανοίξουν και μας έπιτραπεί να αναγνωριστούμε σε ένα ευρύτερο διεθνές δίκτυο, θα χαρώ να επιστρέψω και να εργαστώ εκεί. Ένας ακαδημαϊκός ταξιδεύει πολύ, είναι μια πολύ μοναχική και ανεξάρτητη δουλειά, ετσι ανεβαίνει στάδια στη καριέρα του με το να ταξιδεύει σε συνέδρια και διασκέψεις να πλάθει συνεργασίες ανά το παγκόσμιο και να δημοσιεύει. Ταξιδεύοντας από την Κύπρο είναι εξαιρετικά δαπανηρό και απαιτεί τη χρηματοδότηση έρευνας, η οποία επί του παρόντος είναι κάτι που στερείται η Κύπρος, τουλάχιστον στις τέχνες, ανθρωπιστικές και κοινωνικές επιστήμες.

Όπως ήδη ανέφερα επειδή το Ηνωμένο Βασίλειο είναι καλά συνδεδεμένο, όσον αφορά την έρευνα και τη χρηματοδότηση και των ανθρωπιστικών, κοινωνικών επιστήμων και των τεχνών και αυτά εκτιμούνται πολύ περισσότερο, φυσικά υπάρχουν περισσότερες ευκαιρίες από την Κύπρο. Αυτό δεν σημαίνει ότι δεν είναι ανταγωνιστικό η ότι δεν είναι δύσκολο. Ήμουν από τους τυχερούς, μου πήρε 6 μήνες για να βρω ακαδημαϊκή δουλειά, δούλεψα σε ερευνητικό κέντρο με πλήρη απασχόληση ως γραμματέας, ενώ υπέβαλα αίτηση για εργασία και συνέχισα την έρευνα μου ανεξάρτητα – ως ανεξάρτητος μελετητής, χωρίς όνομα πανεπιστημίου είναι εξαιρετικά δύσκολο στο Ηνωμένο Βασίλειο. Μερικοί άνθρωποι χρειάζονται χρόνια για να αποκτήσουν ακαδημαϊκή εργασία. Πήγα για μια άλλη ακαδημαϊκή δουλειά, δεν κατάφερα να τη παρω, αλλά μου πρόσφεραν αυτή και την πήρα. Έτσι, όπως είπα, ήμουν τυχερή, αλλά ποτέ δεν σταμάτησα να κοιτάζω και να δικτυώνομαι, ακόμα δεν έχω σταματήσει όποτε βλέπω μια θέση που με ενδιαφέρει να δοκιμάζω, έτσι αποκτώ και εμπειρία και γνωρίζω περισσότερο κόσμο. Δεν είμαι σίγουρη τι θα συμβεί τώρα με το Brexit. Εάν η χρηματοδότηση για έρευνα σταματήσει λόγω της αποχώρησης από την Ευρώπη, θα πρέπει να αποχωρίσουμε και εμείς.

Είμαι 28, κλείνω τα 29 σε δύο μήνες. Θέλω να συνεχίσω να κάνω έρευνα για και με τη κοινότητα. Σ ‘αυτή την κοινωνία έχουμε γίνει τόσο νάρκισσοι και εγωιστές και ζούμε με ηδονιστικές προοπτικές που έχουμε ξεχάσει την ανθρωπότητα, τους ανθρώπους, τον βίο, τον πόνο, την συμπόνια, την καλοσύνη, τις ιστορίες, την εκμάθηση και την παράδοση. Δεν μπορώ να μιλήσω για την Κύπρο, καθώς δεν μένω εκεί πια, αλλά στο Ηνωμένο Βασίλειο σχεδόν αισθανόμαστε σαν Cyborgs, αυτό με τρομάζει για το μέλλον. Θέλω να είμαι σε θέση να συνεχίσω την έρευνα που έχει νόημα και υποστηρίζει ευεργετικές κοινωνιολογικές αλλαγές. Στο πλαίσιο των προσωπικών μου στόχων, θα ήθελα να γίνω Professor κάποια στιγμή, ωστόσο αυτό είναι δυσκολότερο για τις γυναίκες απ ‘ότι για τους άνδρες, καθώς ο ακαδημαϊκός κόσμος είναι βαθιά βασισμένος σε πατριαρχικές παραδόσεις. Μεγαλύτεροι ακαδημαϊκοί άνδρες στο τμήμα μου (που δεν έχουν καν διδακτορικό και δεν έχουν δημοσιεύσει τίποτα για χρόνια) με αντιμετωπίζουν σαν γραμματέα, παρόλο που είμαι ακαδημαϊκός στο ίδιο επίπεδο, μόνο και μόνο επειδή είμαι γυναίκα. Με αυτή την έννοια, δεν ξέρω αν θα μπορώ ποτέ να είμαι professor. Μπορώ μόνο να ελπίζω και να συνεχίσω να προσπαθώ με το έργο μου.

Προσωπικά πιστεύω ότι το μεγαλύτερο μέρος του Ηνωμένου Βασιλείου είναι εξαιτίας του gentrification, το οποίο είναι άσχημο, αλλά με τη λογική έχει δώσει στους καλλιτέχνες την ευκαιρία να εκφράσουν και να παραδώσουν σε πολλαπλές πλατφόρμες. Το Μπρίστολ, αν και είναι ένα υπέροχο μέρος για να ζήσει κανεις, δεν θα μείνω εκεί για πάντα – δεν βλέπω πραγματικά τον εαυτό μου να μένω οπουδήποτε για πάντα. Το για πάντα, είναι πολύ μεγαλυ κουβεντα, την οποια δεν εχω.

Όλα είναι δύσκολα απλά χρειάζονται εργασία και επιμονη. Κάνε μια δουλειά που είναι κοντά στην καρδιά σου, που μιλάει πραγματικά στις βαθύτερες σου ελξεις και ανησυχίες. Αποζήτα κριτική, αυτό είναι το καλύτερο δώρο που μπορεί να σου δώσει κάνεις. Μην πάρνεις τίποτα προσωπικά ή αρνητικά, αλλά εποικοδομητικα. Τίποτα δεν σημαίνει τίποτα στο τέλος της ημέρας. Όπως υπογραμμίζουν οι Existentialists, όταν συνειδητοποιούμε ότι η ζωή δεν έχει νόημα, δίνουμε το δικό μας νόημα. Από εκεί προέρχεται η δημιουργικότητα. Απλά συνεχίσε να φτιάχνεις, είναι μια συνεχή διαδικασία, να μάθαινεις, να σου ασκουν κριτική, να σε υποτιμούν, να παρεξηγήσε, να αποσυρθείς, να εμπλακείς ξανά, θα χάσεις ευκαιρίες, θα κερδίσεις άλλες, να διαβάσεις, να εξερευνήσεις, να συζητάς, να εισαι περίεργος/περίεργη για τα πάντα, και να συνεργάζεσαι με διαφορετικούς ανθρώπους ειναι το πιο σημαντικό. Μην είστε ανταγωνιστικοί, όλοι κάνουν το δικό τους πράγμα ούτως ή άλλως, απλά συνεργαστείτε, τι πιο όμορφο και εποικοδομητικό!