Προβληματισμός για την Ευρώπη

Του Άντρου Γ. Καραγιάννη
(Δήμαρχος Δερύνειας)        

          Η μεταναστευτική κρίση, η κλιματική αλλαγή και η προστασία του περιβάλλοντος, αποτελούν τις κυριότερες προκλήσεις με τις οποίες βρίσκεται αντιμέτωπη η Ευρωπαϊκή Ένωση, προκαλώντας έντονο προβληματισμό στα κράτη μέλη.

          Αρχικά, η άρνηση χωρών μελών της Ανατολικής Ευρώπης, να φιλοξενήσουν πρόσφυγες, η θεαματική αύξηση του λαϊκισμού και της ακροδεξιάς, αλλά και η δημιουργία ειδικών χώρων διαχείρισης πληθυσμού, τα λεγόμενα hot spots, προκαλούν αντίδραση, τόσο στους ευρωπαίους πολίτες, όσο και στις μη κυβερνητικές οργανώσεις, για τις άσχημες συνθήκες διαβίωσης και εκμετάλλευσης των προσφύγων μεταναστών.

Σε αρκετές χώρες οι πρόσφυγες δεν είναι καλοδεχούμενοι, ενώ εντείνονται οι φωνές για επανεξέταση των αιτήσεων υποβολής ασύλου και η επιστροφή προσφύγων στις χώρες τους.  Από την άλλη πλευρά, αρκετοί εργοδότες τρίβουν τα χέρια τους από ικανοποίηση, αφού οι πρόσφυγες αποτελούν γι’ αυτούς φθηνό εργατικό προσωπικό που τους επιφέρει κέρδη εις βάρος άλλων εργαζομένων.

          Συγχρόνως, οι μεταναστευτικές ροές αφενός αυξάνονται εξαιτίας των συγκρούσεων σε περιοχές της Ασίας, της Αφρικής και της Μέσης Ανατολής και αφετέρου εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής, που είναι ιδιαίτερα εμφανής σε κάποιες χώρες.  Ειδικότερα, αρκετές περιοχές στον κόσμο,  όπως η Συρία, η Λωρίδα της Γάζας, η Βιρμανία, παραμένουν εγκλωβισμένες στην κρίση και στην αστάθεια, λόγω των τεταμένων συνεχιζόμενων συγκρούσεων.  Η ερημοποίηση και υποβάθμιση του εδάφους, κυρίως στην Αφρική, όπως και η αποψίλωση τεράστιων εκτάσεων δασικής γης από εταιρείες κολοσσούς, οδηγούν στη συστηματική εγκατάλειψη της υπαίθρου, στην αστικοποίηση και στη μετανάστευση.  Σύμφωνα με την Έκθεση του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, 1,6 δις. άνθρωποι ζουν σε επισφαλείς συνθήκες, ενώ αναμένεται καλπάζουσα αύξηση στους αριθμούς μέχρι το 2030.

          Αντιμέτωπη με αυτές τις προσκλήσεις, η Ευρωπαϊκή Ένωση προωθεί μια στρατηγική προσέγγισης όσον αφορά την ανθεκτικότητα στην εξωτερική της δράση, ανταποκρινόμενη στο μεταβαλλόμενο παγκόσμιο περιβάλλον.  Ως εκ τούτου, το νέο πλαίσιο πολιτικής περιλαμβάνει πολυμερείς στόχους και θεματολόγιο για τη βιώσιμη ανάπτυξη με ορίζοντα το 2030. 

Ωστόσο, η άρνηση των Ηνωμένων Πολιτειών να υπογράψουν τη Συμφωνία του Παρισιού για την κλιματική αλλαγή, προκαλεί μεγάλο πονοκέφαλο στους Ευρωπαίους ηγέτες, παρόλη την προσπάθεια να αποσιωπήσουν το γεγονός, τονίζοντας ότι αποτελεί πρόθεση και όχι απόφαση του Τραμπ να μην υπογράψει.

Καθίσταται, λοιπόν, φανερό, ότι το ρευστό τοπίο παγκόσμιων προκλήσεων και κινδύνων απαιτεί ενότητα, συνεργασία και σεβασμό των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και των θεμελιωδών ελευθεριών των πολιτών, προσφύγων και μεταναστών.  Οι ανθρωπιστικές και αναπτυξιακές ανάγκες δεν θα πρέπει να παραμένουν ανεκπλήρωτες, γιατί έχουν σοβαρές επιπτώσεις στην ανθεκτικότητα της κοινωνίας, στη δημοκρατία, στην εμπιστοσύνη στους θεσμούς και στη βιώσιμη ανάπτυξη. 

Η Ευρωπαϊκή Ένωση θα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη έμφαση στις ανθρωπιστικές ανάγκες που προκύπτουν, λόγω των παρατεταμένων κρίσεων, που συνδέονται με τον εκτοπισμό ανθρώπων λόγω βίαιων συγκρούσεων.  Η προσέγγιση της μετανάστευσης, με βάση την ανθεκτικότητα απαιτεί και προϋποθέτει καλύτερο σχεδιασμό των πολιτικών δράσεων, ώστε να στοχεύουν στον πλήρη σεβασμό του ανθρωπιστικού και μεταναστευτικού δικαίου, συμπεριλαμβανομένου του δικαιώματος της προστασίας.  Οι πρόσφυγες θα πρέπει να έχουν πρόσβαση στην εκπαίδευση, στη στέγαση, στην αξιοπρεπή εργασία και στην προστασία από τα δίκτυα εμπορίας ανθρώπων και του οργανωμένου εγκλήματος.  Παράλληλα, οι ασυνόδευτοι έφηβοι θα πρέπει να προστατευτούν από τους κινδύνους εγκληματικότητας και εκμετάλλευσης, αφού αποτελούν το 1/3 των αιτητών ασύλου στην Ευρώπη και καθίστανται πολύ ευάλωτοι, λόγω της έλλειψης γονικής φροντίδας  και νομικής συμβουλής.

          Η αντιμετώπιση των προβλημάτων της Ευρωπαϊκής Ένωσης απαιτεί περαιτέρω συνεργασία ανάμεσα στις τοπικές και περιφερειακές αρχές και στην κεντρική κυβέρνηση, η οποία οφείλει να απορροφά και να διανέμει στις τοπικές αρχές τα διαθέσιμα ευρωπαϊκά κονδύλια για αντιμετώπιση των κρίσεων.

          Οι Ευρωπαίοι πολίτες, παρακολουθώντας αυτές τις εξελίξεις και τις αλλαγές, διαμορφώνουν ένα είδος σκεπτικισμού ως προς την αποτελεσματικότητα της Ευρωπαϊκής Ένωσης.  Εύλογα, λοιπόν, διερωτούνται, αν αυτός ο πολλά υποσχόμενος θεσμός δύναται να αποτελέσει τον ιδανικό χώρο για εξασφάλιση σταθερότητας και ασφάλειας και επίλυσης καίριων προκλήσεων, όπως η μεταναστευτική κρίση, η κλιματική αλλαγή και τα οικονομικά προβλήματα.  Θα μπορούσε άραγε, να μας καθησυχάσει ο Πρόεδρος του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Ντόναλντ Τουσκ, που επικαλούμενος τον Νίτσε, ισχυρίζεται πως «ο,τι δεν σε σκοτώνει, σε κάνει πιο δυνατό»