Ο Αντώνης Αλεξόπουλος τα τελευταία χρόνια συμμετέχει στο Movember με διάφορους τρόπους. Φέτος μας εξέπληξε, (καθόλου ασυνήθιστο για αυτή την προσωπικότητα), όταν βγήκε να μιλήσει δημόσια για τη κατάθλιψη την οποία βίωσε ο ίδιος και την οποία γνωρίζει πάρα πολύ καλά.
Μέσα από τις διαλέξεις που πραγματοποιούνται στα πλαίσια του Movember 2017 ο Αντώνης ρίχνει φως στο θέμα «κατάθλιψη στους άντρες» και παροτρύνει όλους να μιλήσουν και να ζητήσουν βοήθεια, να σπάσουν τα στερεότυπα και τους κώδικες σιωπής. Είναι από τις σπάνιες φορές που και η υποφαινόμενη συμφωνεί μαζί του.
Περισσότερα στην ενδιαφέρουσα συνέντευξη που ακολουθεί.
Της Γιώτας Δημητρίου
Υπάρχουν μύθοι στην κατάθλιψη για τους άντρες;
Υπάρχουν μύθοι στη κατάθλιψη γενικά. Τώρα όσον αφορά στη κατάθλιψη στους άντρες υπάρχουν διάφορα στερεότυπα τα οποία εμποδίζουν τους άντρες από το να ψάξουν βοήθεια.
Oι μύθοι στη κατάθλιψη προέρχονται συνήθως από τη κακή (λάθος) χρήση της λέξης.
Δηλαδή;
Χρησιμοποιούμε τη λέξη κατάθλιψη για να περιγράψουμε λύπη, πένθος, άγχος, απογοήτευση κτλ. Αυτά όλα έχουν τεράστια διαφορά από τη κατάθλιψη.
O Tom Robbins λέει σε ένα βιβλίο ότι η λάθος χρήση των λέξεων δημιουργεί τα μεγαλύτερα προβλήματα….
Ναι αυτό είναι ένα άλλο τεράστιο κεφάλαιο το οποίο άπτεται του θέματος μας…. Να πω ότι στο σύνολο των ψυχικών διαταραχών η κατάθλιψη θεωρείται από τις πιο εύκολα διαχειρίσιμες…
Και θεραπεύσιμες….
Ναι, αυτό δείχνουν οι στατιστικές, αλλά το MRI στο οποίο φαίνονται οι περιοχές του εγκεφάλου που έχουν επηρεαστεί….
Από το MRI; Άρα δεν είναι μόνο μια ψυχική κατάσταση, αλλά επηρεάζει και τον οργανισμό σωματικά και αυτό διακρίνεται στο MRI;
Μα η ψυχολογία και η συμπεριφορά μας ορίζεται και καθορίζεται από την βιοχημεία. Άρα, είναι μια βιοχημική διαταραχή. Αυτό που ονομάζουμαι ψυχικός κόσμος τελοσπάντων ρυθμίζεται από ουσίες. Ξέραμε ότι τα χαμηλά επίπεδα σεροτονίνης (που είναι νευροδιαβιβαστής στον εγκέφαλο) μπορεί να υποδηλώνουν προδιάθεση για κατάθλιψη αλλά από το MRI έχουμε δει ότι επηρεάζονται συγκεκριμένες περιοχές του εγκεφάλου, μικραίνουν. Αλλά, μετά από 2-3 χρόνια θεραπείας, χωρίς να υπάρξει άλλο επεισόδιο, η περιοχή μεγαλώνει.
Που σημαίνει ότι…..;
Ότι κάποιος ο οποίος έχει κάνει θεραπεία και σπάζει τα στερεότυπα και ζητά βοήθεια θα θεραπευτεί.
Εντελώς;
Η αλήθεια είναι πως η κατάθλιψη δε φεύγει εντελώς ποτέ. Είναι σαν ένα σκυλάκι το οποίο μαθαίνεις να ζει μαζί του για πάντα. Εγώ λατρεύω τη κατάθλιψη μου γιατί είναι μέρος της προσωπικότητας μου και είναι ο τρόπος με τον οποίο βλέπω τον κόσμο. Ο εγκέφαλος μου δουλεύει με συγκεκριμένο τρόπο κι αυτό ίσως να συμβαίνει από πολύ μικρή ηλικία…. Αυτό που πετυχαίνουμε με τη θεραπεία είναι ότι το σκυλάκι γίνεται μικρότερο και εσύ ζεις μαζί του χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα. Το θέμα είναι να πας σε ειδικούς και να μπορείς να το χειριστείς, να σπάσεις τα στερεότυπα και τον κώδικα σιωπής και να ζητήσεις βοήθεια.
Εσένα ο εγκέφαλος σου λειτουργούσε με συγκεκριμένο τρόπο από μικρή ηλικία; Τι εννοείς;
Πηγαίνοντας πίσω βλέπω ότι πάντα βίωνα λίγο βαθύτερα τα πράγματα, από την ηλικία 7 ετών είχα ημικρανίες σε σημείο εμετού….
Μου λες ότι ενδέχεται από μωρό να είχες κατάθλιψη;
Οι επιστήμονες ακόμη μελετούν κατά πόσο υπάρχει κληρονομικότητα στη κατάθλιψη. Εγώ πιστεύω πως υπάρχει και πως ίσως το πήρα από τη μητέρα μου η οποία μπορεί να μη το ξέρει, βρήκε τρόπους να είναι συνεχώς απασχολημένη, και το κάλυψε.
Γιατί αυξάνονται οι καταθλιπτικοί στις μέρες μας;
Επειδή οι συνθήκες είναι τόσο στρεσογόνες που αν κάποιος έχει μια μικρή προδιάθεση (που πιθανόν να μην εμφανιζόταν η κατάθλιψη αν η ζωή του κυλούσε διαφορετικά), τώρα εμφανίζεται.
Εμένα κάπως έτσι εμφανίστηκε, σε παρατεταμένες περιόδους στρες. Τη πρώτη φορά το 2002 όταν ήμουν τελειόφοιτος στο πανεπιστήμιο. Εκείνο ήταν ένα ξεκάθαρο επεισόδιο κατάθλιψης αλλά ούτε εγώ, ούτε οι γονείς μου το παραδεχόμασταν.
Γιατί;
Υπήρχε μια προκατάληψη όσον αφορά στο ψυχίατρο, τα φάρμακα….
Είναι περιστατικό για ψυχίατρο ή για ψυχολόγο η κατάθλιψη;
Και για τους δύο. Θεωρώ πως όταν μπεις σε επεισόδιο είναι ξεκάθαρο πως κάτι βιοχημικό συμβαίνει…
Όταν λέμε επεισόδιο τι εννοούμε;
Μπορεί να υπάρχει κατάθλιψη, να υποβόσκει, να επηρεάζει τη ζωή σου και ξαφνικά μέσα από ένα γεγονός ή ακόμα και χωρίς γεγονός/αιτία να προκαλέσει ένα επεισόδιο δηλαδή. Υπάρχουν και άτομα που έχουν ακόμη και εποχιακή κατάθλιψη, όπως εγώ κάθε Γενάρη πχ.
Το επεισόδιο σε κάνει να μην είσαι ο εαυτός σου, τα δικά μου συνοδεύονται και με αγχώδη διαταραχή.
Εμένα λίγοι άνθρωποι με έχουν δει σε επεισόδιο. Έχω περάσει διάφορα επεισόδια τα οποία συνήθως γεννιούνταν μέσα από καταστάσεις και γεγονότα.
Επίσης, μπορούν να σε κάνουν απαθή και κενό.
Επικίνδυνο ακούγεται….
Ναι, κάποιοι μπορούν να φτάσουν και στην αυτοκτονία. Εγώ στο τελευταίο επεισόδιο είχα σύγχυση, απόγνωση, ενοχές, αισθήματα χαμηλής αυτοπεποίθησης, ανικανότητας….
Δε μπορώ να σε φανταστώ με χαμηλή αυτοπεποίθηση Αλεξόπουλε….
Κι όμως! Όταν είμαι σε επεισόδιο κατάθλιψης φοβάμαι και τη σκιά μου!
Μπορεί ένας χωρισμός, μια απώλεια, να βγάλει στην επιφάνεια μια κατάθλιψη;
Ναι. Αλλά ενδέχεται να μιλάμε για μια λύπη και όχι για κατάθλιψη. Είναι αυτό που είπα πιο πριν, να μη συγχύζουμε τις λέξεις και τις καταστάσεις. Η λύπη έχει αρχή και τέλος. Ο καταθλιπτικός είναι πάντα σε μια περίεργη κατάσταση, πιο νωχελική. Μπορεί να κοιμάται πολλές ώρες, να έχει παράξενους πόνους που δεν εξηγούνται, κτλ.
Ξέρεις, ο εγκέφαλος είναι ένα πολύ περίεργο «μηχάνημα», έπεσε μια ουσία πάνω, πήγε πάνω κτλ; Ξαφνικά έχεις έναν άλλον άνθρωπο.
Μπορεί κάποιος να πάσχει από κατάθλιψη αλλά να μην φαίνεται;
Φυσικά, μιλάμε για «μάσκες». Συμβαίνει.
Γιατί λες ότι είναι διαφορετική η κατάθλιψη στους άντρες απ’ ότι στις γυναίκες;
Λόγω της ιδεολογίας του κοινωνικού φύλου. Οι άντρες συνήθως εκφράζουν την κατάθλιψη με θυμό, επιθετικότητα, ευερεθιστικότητα, (εγώ στην εφηβεία μου ήμουν και παραβατικός, κακός μαθητής, κτλ), ενώ μια γυναίκα με άλλους τρόπους.
Εσύ είσαι αθλητής, έπαιξε κάποιο ρόλο αυτό όσον αφορά στο θέμα κατάθλιψη;
Ίσως να μου ανέβαζε «τις καλές μου ορμόνες» (τα φυσικά ναρκωτικά που έχουμε μέσα μας, τις ενδορφίνες) οι οποίες μου έδιναν ευχαρίστηση και με κρατούσαν σε ισορροπία.
Κάποιοι καταθλιπτικοί καταλήγουν στα ναρκωτικά, πχ κοκαΐνη. Αν είσαι καταθλιπτικός ο οποίος παίρνει κοκαΐνη, μάλλον θα είσαι πολύ εθισμένος.
Εσύ πως αποφάσισες να ζητήσεις βοήθεια;
Στο τελευταίο επεισόδιο τον Γενάρη του 2016 δεν είχα άλλη επιλογή. Ήταν περίοδος εξεταστικής, όλο κοιμόμουνα, δεν είχα όρεξη ούτε να φάω, ούτε να κάνω κάτι οτιδήποτε. Μέσα σε όλο αυτό, είχα την αναλαμπή και ζήτησα από τη μητέρα μου να μου κλείσει ραντεβού σε ένα ψυχίατρο. Επειδή ως επιστήμονας φυσικής αγωγής γνωρίζω πολύ καλά πως λειτουργεί το ανθρώπινο σώμα, ήξερα πως ήταν βιοχημικό το θέμα. Δε θα μπορούσε με τη συμβουλευτική παρέμβαση της ψυχολογίας να αλλάξει. Είναι σαν να παρακαλείς κάποιον με διαβήτη να πείσει το πάγκρεας του να παράξει ινσουλίνη. Δε γίνεται!
Τα φάρμακα είναι το 20-30 % της όλης θεραπείας, για να σε σηκώσουν πάνω, για να ξεκινήσεις την συμπεριφορική θεραπεία, για να μάθεις να διαχειρίζεται τη κατάθλιψη σου. Να μπορείς να κάνεις τον εσωτερικό διάλογο με τον εαυτό σου και να επεξηγάς το γιατί είσαι σε άγχος, γιατί έχεις συγκεκριμένες σκέψεις κτλ. Αυτοί είναι οι τρόποι για να παίζεις με το «σκυλάκι» που αναφέραμε πιο πριν. Αλλά ο τεράστιος σκύλος μπορεί να γίνει σκυλάκι και μάλιστα να σε βοηθά πολλές φορές, αν ζητήσεις βοήθεια και κάνεις θεραπεία.
