Η νεαρή αρχιτέκτονας Μαριαλένα Μπύρου έχει σπουδάσει και εργαστεί στο Λονδίνο. Η μελέτη της για την μεταπτυχιακή της πρόταση είχε θέμα τη πόλη της, την Λάρνακα και έχει βραβευτεί από το Future Space Foundation, μεταξύ πολλών άλλων προτάσεων από πανεπιστήμια από όλη την Αγγλία.
Με αφορμή την βραβευμένη της πρόταση που αφορά τη Λάρνακα, μιλήσαμε μαζί της για πολλά και ενδιαφέροντα γύρω από την αρχιτεκτονική, τη Κύπρο και τη Λάρνακα.
Γιώτα Δημητρίου
Μαριαλένα που έχεις σπουδάσει και τι;
Έχω σπουδάσει αρχιτεκτονική στην Αγγλία στο University of Bath, όπου εκεί απέκτησα τα διπλώματα ΒSc και ΜArch.
Γιατί επέλεξες αυτό το μονοπάτι σπουδών;
Από πολύ μικρή ηλικία, τραβούσαν την προσοχή μου παιχνίδια με έναν διαφορετικό τρόπο από την καθορισμένη τους χρήση. Μου άρεσε να δημιουργώ σπιτάκι για τις Barbies μου, αλλά μόλις τελείωνε το σπίτι, δεν είχα κανένα ενδιαφέρον για τις κούκλες. Οι κούκλες ήταν απλώς μια δικαιολογία για να φτιάξω ένα έργο. Ο σχεδιασμός του σπιτιού ήταν το παιχνίδι που ήθελα να παίξω, όχι το παιχνίδι που οι διαφημίσεις της κούκλας μου είπαν να παίζω. Μεγαλώνοντας, θυμάμαι να περιτριγυρίζουν το μυαλό μου διάφορες σκέψεις και ιδέες για το πως θα μπορούσε να είναι το “ιδανικό” δωμάτιο για μένα, και αργότερα το “ιδανικό” σπίτι. Ιδέες που περιτριγύριζαν το μυαλό μου αλλά δεν μπορούσα να τις σχεδιάσω στο χαρτί για να πάρουν μια μορφή. Τότε ήταν η στιγμή που μου τράβηξε το ενδιαφέρον η τέχνη. Ξεκίνησα δειλά δειλά, μέσα από την τέχνη να δίνω μορφή στις ιδέες που είχα στο μυαλό μου. Η αρχιτεκτονική για μένα ξεκίνησε σαν ένας τρόπος να βγάζω τις σκέψεις και τις ευαισθησίες μου προς τα έξω. Με την πάροδο του χρόνου, άρχισα να ενδιαφέρομαι για το πώς τα κτίρια μπορούν να επηρεάσουν τον τρόπο που ζούμε, τη διάθεσή μας και τη συμπεριφορά μας. Ξοδεύουμε το μεγαλύτερο μέρος της ζωής μας σε κτίρια. Μέσω της αρχιτεκτονικής μπορούμε να επηρεάσουμε τον τρόπο που οι άνθρωποι ζουν τη ζωή τους προς το καλύτερο.
Στην Αγγλία εργάστηκες ως αρχιτέκτονας;
Κατά την διάρκεια του πρώτου πτυχίου μου ήταν απαραίτητο να εργαστούμε για δύο εξάμηνα. Έτσι, μετά το τρίτο έτος των σπουδών μου εργάστηκα σε αρχιτεκτονικό γραφείο στο Λονδίνο. Ήταν μια πολύ ωραία και δημιουργική περίοδος αφού κατάφερα να αποκομίσω γνώσεις και εμπειρίες που προσφέρει ένα μεγάλο αρχιτεκτονικό γραφείο και να είμαι μέρος μιας ομάδας που δούλευε με μεγάλου μεγέθους αναπτύξεις, όπου πέραν του αρχιτεκτονικού σχεδιασμού μεμονωμένων κτιρίων, κύριο στοιχείο ήταν ο αστικός σχεδιασμός στοχεύοντας σε μία ενιαία, αειφόρα ανάπτυξη της περιοχής.
Την αρχιτεκτονική της Κύπρου πώς την βλέπεις και ποιες οι διαφορές με την Αγγλία;
Αναμφίβολα κάθε χώρα έχει τα δικά της αρχιτεκτονικά στοιχεία που προκύπτουν από διάφορους παράγοντες όπως την κουλτούρα, το κλίμα και τις επιρροές που έχει δεχτεί κατά καιρούς η κάθε χώρα. Όπως άλλωστε, είναι εμφανείς και οι επιρροές της Κύπρου στα κτίσματα και τα οδικά δίκτυα από την περίοδο της Αγγλοκρατίας. Αν εστιάσουμε πιο συγκεκριμένα στον Αστικό σχεδιασμό της κάθε χώρας, σήμερα στην Αγγλία έχουν πετύχει μια πιο συμπαγή ανάπτυξη (αυξημένη δόμηση / κάλυψη) που δημιουργεί αυξημένη κοινωνική συναναστροφή και εξυπηρετεί την ανάγκη του ανθρώπου να είναι κοντά στον συνάνθρωπό του και τον υπόλοιπο κόσμο. Δημιουργεί μια πόλη φιλόξενη, ζωντανή, φιλική στους πεζούς, (ζω – εργάζομαι- ψωνίζω), αφού ο κόσμος π.χ. εργάζεται κοντά σε τόπους όπου ζει, έτσι ενθαρρύνεται το περπάτημα στη δουλειά, στα ψώνια κλπ.
Αντιθέτως στην Κύπρο, τα κεντρικά σημεία των πόλεων και οι άξονες δραστηριοτήτων, παραμένουν αποξενωμένα από τις κυρίως οικιστικές περιοχές. Επιπλέον, στην περίπτωση της Λάρνακας, οι τουριστικές περιοχές όπως η περιοχή ΚΟΤ είναι επίσης απομακρυσμένες από το κέντρο της πόλης. Παρόλα αυτά τα τελευταία χρόνια γίνονται κάποιες προσπάθειες από τις πολεοδομικές αρχές για μια πιο συμπαγή ανάπτυξη με κύρια βλέψη το walkable urbanity, που είναι το πιο σημαντικό χαρακτηριστικό ενός πετυχημένου αστικού κέντρου.
Για την αρχιτεκτονική στη Λάρνακα ποια η γνώμη σου;
Τα παραδοσιακά αρχιτεκτονικά στοιχεία στο κέντρο της πόλης μας είναι και αυτά που προδίδουν την κουλτούρα και τον πολιτισμό μας, κάτι που είναι ξεχωριστό και μοναδικό για κάποιον που επισκέπτεται την Λάρνακα για πρώτη φορά. Παρόλα αυτά, πολλά από τα στοιχεία αυτά χάνονται, και δεν αναδεικνύονται όπως θα έπρεπε. Είναι σημαντικό να αναδείξουμε και να προσαρμόσουμε τα παραδοσιακά αρχιτεκτονικά στοιχεία της Κύπρου στις σύγχρονες ανάγκες τις πόλεις ούτως ώστε να αναδείξουμε τα στοιχεία που κάνουν την Λάρνακα ξεχωριστή χωρίς να μιμείται άλλες πόλεις.
Μήπως θα μπορούσαμε να αξιοποιήσουμε καλύτερα διατηρητέα και παλιά αρχοντικά ως πόλη;
Το τελευταίο διάστημα παρατηρώ πως υπάρχει μια αύξηση στην αξιοποίηση των διατηρητέων (κυρίως στο κέντρο της παλιάς πόλης της Λάρνακας), που επί των πλείστων μετατρέπονται σε μικρά hostels. Αυτό, αναμφισβήτητα φέρνει θετικά αποτελέσματα, αφού διατηρείται η παλιά αρχιτεκτονική της πόλης. Η αρχιτεκτονική, όπως και οι ντόπιοι, αντιπροσωπεύουν την κουλτούρα ενός πολιτισμού. Η ανάμιξη αυτών, κατά την άποψή μου, προσφέρει την καλύτερη εμπειρία σε έναν τουρίστα για να γνωρίσει μια πόλη. Ωστόσο, η διατήρηση της παλιάς αρχιτεκτονικής της πόλης μας είναι μια επένδυση που προσφέρει πολλαπλά θετικά στοιχεία και είναι σημαντικό να τα αξιοποιήσουμε στο έπακρον.
Όπως οι περισσότερες επιστήμες έτσι και η αρχιτεκτονική εξελίσσεται;
Όπως και όλα τα υπόλοιπα επαγγέλματα, έτσι και η αρχιτεκτονική εξελίσσεται με το πέρασμα του χρόνου. Η τεχνολογία προοδεύει με γοργούς ρυθμούς, δίνοντας την δυνατότητα για νέες μεθόδους σχεδιασμού ενός κτιρίου, όπου όλοι οι παράγοντες που αφορούν την κατασκευή ενός κτιρίου μπορούν να μελετηθούν μαζί με τον σχεδιασμό του κτιρίου, προσφέροντας ένα ενοποιημένο αποτέλεσμα με πολλές προοπτικές και δυνατότητες. Παρόλα αυτά, είναι σημαντικό ο αρχιτέκτονας να είναι ο κύριος παράγοντας σε κάθε σχεδιαστική απόφαση και να μην αφήνεται στις δυνατότητες της τεχνολογίας να οδηγούν τον σχεδιασμό ενός έργου.
Τί είναι η αρχιτεκτονική;
Αρχιτεκτονική είναι η διαδικασία σχεδιασμού που χρησιμοποιεί επιστημονικά δεδομένα και αφηρημένες έννοιες και ιδέες με σκοπό να παράγει ένα μοναδικό πάντα αποτέλεσμα, που κρίνεται με υποκειμενικά και αντικειμενικά κριτήρια.
Για σένα τι σημαίνει αρχιτεκτονική;
Αρχιτεκτονική για μένα είναι η φύση, οι άνθρωποι, τα σχήματα, η μορφή, το φως, όπου μέσω μιας εντυπωσιακής δημιουργικότητας και απελευθερώνοντας τη φαντασία, ανακαλύπτουμε το παλιό και επαναπροσδιορίζουμε το νέο. Η αρχιτεκτονική για μένα είναι να πειραματίζεσαι, μετατρέποντας κάτι απλό σε κάτι ιδιαίτερο, μετατρέποντας κάτι πολύπλοκο σε κάτι απλό. Αυτή είναι η εξέλιξη, να καθιστούμε μέσω του επαγγελματός μας, ο καθένας μας με τον δικό του τρόπο, τον κόσμο καλύτερο.
Μίλησε μας λίγο για την πτυχιακή σου που είχε θέμα τη Λάρνακα….
Κατά την διάρκεια του δεύτερου έτους στην μεταπτυχιακή μου είχαμε την ευκαιρία να επιλέξουμε (σαν ομάδα) οποιαδήποτε ευρωπαϊκή πόλη, να ανιχνεύσουμε τα όποια προβλήματα έχει και να προτείνουμε ένα πολεοδομικό/αστικό σχεδιασμό που να αρμόζει στον χώρο και να βοηθά στην ανάπτυξη της περιοχής. Ο δρόμος των διυλιστηρίων ήταν μια γνώριμη διαδρομή που έκανα καθημερινά από πολύ μικρή ηλικία αφού κατάγομαι από την Ορόκλινη και μετέβαινα στη Λάρνακα για σχολείο και απογευματινές απασχολήσεις. Όσο τυχερή και να ένιωθα που έβλεπα την θάλασσα καθημερινά, τόσο πιο πολύ θυμό μου προκαλούσε η παρουσία των διυλιστηρίων. Έτσι μετά από συζητήσεις με την ομάδα μου (ακόμη τέσσερις φοιτητές από το Ηνωμένο Βασίλειο) αποφασίσαμε να ασχοληθούμε με τον αστικό σχεδιασμό της περιοχής των διυλιστηρίων στην Λάρνακα. Αρχικά, ανιχνεύσαμε τα κύρια προβλήματα της πόλης όπως:
-
o διαχωρισμός μεταξύ Φοινικούδων και ΚΟΤ, αποσυνδέοντας τους Τουρίστες από το κέντρο της πόλης. -έλλειψη μεταφορικών μέσων.
-
-η έλλειψη νερού το καλοκαίρι και οι πλημμύρες που προκαλούνται με τις πρώτες βροχές τον χειμώνα, όπου το νερό διέρχεται στην μολυσμένη γη των διυλιστηρίων πριν χαθεί στη θάλασσα. -η απώλεια της πετρελαϊκής βιομηχανίας έχει αφήσει σημαντικό μέρος της ακτογραμμής αναξιοποίητο. Σκοπός μας δεν ήταν να λύσουμε το κάθε πρόβλημα ξεχωριστά, αλλά να βρούμε λύση μέσω μιας πιο ολιστικής προσέγγισης στην οποία ο αστικός σχεδιασμός και η διαχείριση των υδάτων αποτελούν μια ολοκληρωμένη στρατηγική.
Η πρόταση αυτή προβλέπει στην αποκατάσταση της ισορροπίας του νερού μέσω του σχεδιασμού ενός νέου γενικού σχεδίου για την ακτογραμμή της Λάρνακας. Με την αξιοποίηση των νερών από την βροχή που πλημμυρίζει την πόλη κάθε φορά που βρέχει, η πόλη μπορεί να ακμάσει και να αναπτυχθεί. Η πρόταση προβλέπει ότι η πόλη θα αξιοποιήσει τις τεράστιες δυνατότητες των φοιτητών και του τουριστικού πληθυσμού στην Κύπρο, πόρους που επί του παρόντος υποβάλλονται σε υποκλοπή από τη Λάρνακα. Η βασική κίνηση αυτού του γενικού σχεδίου θα είναι η ανακατεύθυνση των υπάρχοντων καναλιών τα οποία επί του παρόντος περνούν από τη μολυσμένη με πετρέλαιο γη στη θάλασσα, μέσα στην πόλη όπου είναι πραγματικά απαραίτητο
Αυτό θα μεταφερθεί μέσω ενός υπόγειου δικτύου σωλήνων ύδρευσης και δεξαμενών εποχικής αποθήκευσης, τις οποίες ονομάσαμε ως “Arroyos” και “Oases”. Αυτό το σύστημα θα ασχοληθεί με το νερό σε δύο κλίμακες. Σε μεγαλύτερη κλίμακα, θα επιβραδύνει το νερό, επιτρέποντας την επαναφόρτιση των υπογείων υδάτων. Σε μικρή κλίμακα, οι δεξαμενές αποθήκευσης θα παρέχουν στην πόλη πόσιμο νερό και νερό για άρδευση δημιουργώντας νέα κέντρα ανάπτυξης. Κάθε Arroyo θα τερματιστεί σε μια δημόσια πλατεία νερού, η οποία θα ενεργοποιήσει μια νέα ζωντανή ακτογραμμή. Τόσο το θαλασσινό νερό, όσο και τα αποθέματα γλυκού νερού θα αποτελούν βασικά στοιχεία αναπτύξεις και δημιουργίας στην πόλη, αλληλοσυμπληρώνοντας το ένα το άλλο. Στην ουσία, το όραμα για τον σχεδιασμό της “Υδρόπολης” είναι να εκμεταλλεύεται κάθε μορφής νερό, νέους ανθρώπους και τουρίστες αναπτύσσοντας τους αναξιοποίητους πόρους της Λάρνακας για την δημιουργία νέων κοινοτήτων, μια περιοχή έρευνας που ειδικεύεται στις κλιματικές αλλαγές. Με αυτόν τον τρόπο, η Λάρνακα θα επανέλθει ως ένας ακμάζον οικοτουριστικός προορισμός.
Θα ήθελες να παρουσιάσεις αυτή τη μελέτη στο κόσμο της Λάρνακας αλλά και στις τοπικές αρχές;
Θα βοηθούσε για καλύτερες ιδέες όσον αφορά στην εξέλιξη της πόλης μας πιστεύεις;
Πιστεύω πως είναι πολύ σημαντικό οι τοπικές αρχές να είναι ανοιχτές σε προτάσεις από τους πολίτες και γιατί όχι από νέα άτομα που εξειδικεύονται σε συγκεκριμένους τομείς και είναι πρόθυμοι να βοηθήσουν την πόλη μας. Έγινε αρκετή μελέτη και σκέψη, και ξοδέψαμε αμέτρητες ώρες για την διεκπεραίωση της πρότασής μας για την Λάρνακα. Επίσης ακούσαμε απόψεις από άτομα διαφόρων εθνικοτήτων και επαγγελματικών προσανατολισμών, έτσι πιστεύω η πρότασή μας δεν εστιάζει μόνο στο όραμα ενός ντόπιου Σκαλιώτη για το μέλλον της πόλης του, αλλά ευαισθητοποιείται και στον τρόπο που θα ήθελαν μελλοντικοί τουρίστες, ερευνητές και επενδυτές να δουν το μέλλον της Λάρνακας. Τελειώνοντας, η πρόταση μας έχει βραβευτεί από το Future Space Foundation μεταξύ πολλών άλλων προτάσεων από πανεπιστήμια από όλη την Αγγλία.
