Η αυτοεκτίμηση στα παιδιά μας

Γράφει ο Ανδρέας Δημητρίου
Εκπαιδευτικός/Σχολικός Ψυχολόγος
Λεωφόρος Σπύρου Κυπριανού 84, Άγγελος Κώρτ, Διαμ. 102 Λάρνακα, Κύπρος
Τηλ. : +357 99 299 300
Αναδημοσίευση Κειμένου: www.demetriouandreas.com

Η αυτοεκτίμηση αφορά το πώς οι άνθρωποι νιώθουν για τον εαυτό τους. Το επίπεδο αυτοεκτίμησης των παιδιών φαίνεται από τη συμπεριφορά και στάση τους. Αν τα παιδιά νιώθουν καλά με τον εαυτό τους, τότε αυτά τα θετικά συναισθήματα αντανακλώνται στον τρόπο που σχετίζονται με τους φίλους τους, τους δασκάλους τους, τα αδέρφια τους, τους γονείς τους και τους άλλους. Η αυτοεκτίμηση επηρεάζει ολόκληρη τη ζωή του ατόμου, για αυτό είναι σημαντικό οι γονείς να βοηθήσουν τα παιδιά τους να αναπτύξουν υγιή επίπεδα αυτοεκτίμησης. Υπάρχουν πολλοί τρόποι που μπορείτε να βοηθήσετε τα παιδιά σας να μάθουν ότι είναι αγαπητά, ικανά και δυναμικά, ξεκινώντας από όταν τα παιδιά σας βρίσκονται σε μικρή ηλικία

Η αυτοεκτίμηση των παιδιών αρχίζει να αναπτύσσεται από πολύ μικρή ηλικία και συνεχίζει να αναπτύσσεται και στο υπόλοιπο της ζωής τους. Οπότε, οι γονείς παίζουν σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη της αυτοεκτίμησης των παιδιών τους.

Σημαντικά στοιχεία για την αυτοεκτίμηση

*Τα παιδιά ξεκινούν να σχηματίζουν πεποιθήσεις για τον εαυτό τους από μικρή ηλικία.

*Τα παιδιά ελέγχουν αν θεωρούνται από τους γονείς τους και σημαντικούς άλλους ενήλικες αγαπητά, ικανά και έξυπνα. Αν δεν εισπράξουν αυτά τα στοιχεία, τότε αναπτύσσουν χαμηλή αυτοεκτίμηση.

*Η αυτοεκτίμηση επηρεάζει τη σχολική επιτυχία. Τα παιδιά που νιώθουν καλά με τον εαυτό τους και τις δυνατότητές τους, είναι πιο πιθανόν να έχουν καλύτερες σχολικές επιδόσεις από τα παιδιά που συχνά νιώθουν ότι δε μπορούν να κάνουν σωστά διάφορα πράγματα. Η σχολική επιτυχία επίσης επηρεάζει την αυτοεκτίμηση του παιδιού. Τα παιδιά που έχουν χαμηλή σχολική επίδοση συνήθως έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση.

*Η αυτοεκτίμηση επηρεάζει πώς τα παιδιά συναναστρέφονται με άλλα άτομα. Τα παιδιά που νιώθουν καλά με τον εαυτό τους έχουν θετικές σχέσεις με άλλα, άτομα. Ενώ, τα παιδιά που δε νιώθουν καλά με τον εαυτό τους συνήθως έχουν προβλήματα στην ανάπτυξη σχέσεων με άλλα άτομα.

*Η αυτοεκτίμηση επηρεάζει τη δημιουργικότητα. Τα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση παίρνουν λιγότερα ρίσκα για δημιουργικές λύσεις σε σχέση με τα παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση.

*Οι γονείς επηρεάζουν την αυτοεκτίμηση των παιδιών τους. Η αυτοεκτίμηση των γονιών αντανακλάται στον τρόπο που χειρίζονται τα παιδιά τους. Έρευνες έχουν δείξει ότι τα παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση είναι αυτά που έχουν γονείς που τους έχουν δώσει πολλή αγάπη και αποδοχή. Ενώ, τα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση συνήθως έχουν γονείς που είναι κριτικοί προς αυτά.

*Τα παιδιά με χαμηλή αυτοεκτίμηση τείνουν να έχουν αρκετούς καβγάδες με τους γονείς τους σε σχέση με τα παιδιά με υψηλή αυτοεκτίμηση.

Συμπεριφορά των γονιών για να αναπτύξουν υγιή επίπεδα αυτοεκτίμησης τα παιδιά τους

*Επιβραβεύετε τα παιδιά σας. Η επιβράβευση πρέπει να είναι συγκεκριμένη και να έχει θετική επίδραση στη συμπεριφορά του παιδιού. Να τα επιβραβεύετε καθημερινά. Είναι σημαντικό να επικεντρώνεστε στις θετικές συμπεριφορές των παιδιών σας και όχι στις αρνητικές.

*Να δίνετε στα παιδιά σας πολλή αγάπη και στοργή. Να λέτε συχνά στα παιδιά σας πόσο τα αγαπάτε και πόσο ξεχωριστά είναι. Να τα αγκαλιάζετε και να τα φιλάτε συχνά.

*Να φέρεστε στα παιδιά σας με σεβασμό. Να τα βλέπετε όταν σας μιλάνε. Να τους μιλάτε με ωραίο τρόπο. Να τους λέτε «σε ευχαριστώ», «σε παρακαλώ».

*Να είστε συνεπείς. Τα παιδιά χρειάζονται να ξέρουν τι αναμένετε από αυτά. Είναι σημαντικό να υπάρχουν οικογενειακοί κανόνες που να υποδεικνύουν ποιες συμπεριφορές είναι αποδεκτές και ποιες όχι.

*Να μην απαιτείτε τελειομανία από τα παιδιά σας. Κανένας δεν είναι τέλειος, και ούτε οι γονείς πρέπει να αναμένουν να είναι τα παιδιά τους τέλεια. Είναι σημαντικό να αποδέχεστε τα παιδιά σας όπως είναι, με τις δυνατότητες και αδυναμίες τους. Αυτή η αποδοχή βοηθά τα παιδιά να νιώθουν ασφαλή και σίγουρα για τον εαυτό τους. Δεν πρέπει να κριτικάρετε τα παιδιά σας όταν κάνουν λάθη, αλλά πρέπει να χρησιμοποιείτε τα λάθη ως εμπειρίες μάθησης και να τα ενθαρρύνετε συνεχώς.

*Να προσέχετε τη συμπεριφορά και στάση σας. Πώς οι γονείς αισθάνονται για τον εαυτό τους και τον κόσμο αντανακλάται στη συμπεριφορά τους. Όταν δε νιώθετε καλά για τον εαυτό σας, τότε είναι δύσκολο να αισθάνονται τα παιδιά καλά με τον εαυτό τους, γιατί η αυτοεκτίμησή τους επηρεάζεται από το επίπεδο αυτοεκτίμησής σας.

*Να ακούτε το παιδί σας όταν σας μιλάει και να ανταποκρίνεστε. Όταν συζητάτε με το παιδί σας να δείχνετε στο παιδί σας ότι του δίνετε σημασία όταν σας μιλάει. Εκείνη την ώρα να μην ασχολείστε με κάτι άλλο, να διατηρείτε οπτική και σωματική επαφή με το παιδί. Πρέπει να δείχνετε στο παιδί ότι οι ερωτήσεις και τα σχόλια του είναι σημαντικά. Αν δε δίνετε σημασία στο παιδί σας όταν σας μιλάει, και συμπεριφέρεστε σαν να είναι ανιαρά αυτά που σας λέει, τότε το παιδί σας θα αισθάνεται ότι δεν είναι σημαντικό. Πρέπει επίσης να ενθαρρύνετε το παιδί σας να κάνει ερωτήσεις και να απαντάτε στις ερωτήσεις του με ειλικρίνεια και ακρίβεια. Όταν δεν ξέρετε να απαντήσετε σε μια ερώτηση πρέπει να το παραδέχεστε και όχι να αποφεύγετε να απαντήσετε στην ερώτηση.

*Να κρατάτε τις υποσχέσεις που δίνετε στα παιδιά σας. Όταν δίνετε μια υπόσχεση στο παιδί σας πρέπει να κάνετε οποιαδήποτε προσπάθεια για να την τηρήσετε και εκπληρώσετε. Όταν τηρείτε τις υποσχέσεις σας, δείχνετε στα παιδιά σας ότι είστε ειλικρινείς και ότι τα αγαπάτε. Όταν, όμως, δεν τηρείτε τις υποσχέσεις σας, τα παιδιά μπερδεύονται και μπορεί να καταλήγουν να πιστεύουν ότι δε νοιάζεστε αρκετά για αυτά. Αυτό μπορεί να προκαλέσει ζημιά στην αυτοεκτίμηση του παιδιού. Έτσι, δεν πρέπει να υπόσχεστε στα παιδιά σας όταν είναι δύσκολο για εσάς να τηρήσετε την υπόσχεσή σας.

*Μην αφήνετε τα παιδιά σας να κριτικάρουν τον εαυτό τους. Να κριτικάρουν τις πράξεις τους, όπως είναι μια κακή επίδοση σε ένα τεστ, δεν είναι κακό. Όμως, να αποκαλούν τον εαυτό τους «χαζό» επειδή πήραν χαμηλό βαθμό σε ένα τεστ είναι κακό. Όταν τα παιδιά κριτικάρουν τον εαυτό τους, πρέπει να παρεμβαίνετε και να τους εξηγείτε ότι δε σημαίνει ότι δεν είναι ικανά επειδή είχαν μια αποτυχία. Όταν δεν διορθώνετε τα παιδιά σας όταν κριτικάρουν τον εαυτό τους, τότε πιθανόν τα παιδιά να πιστεύουν ότι συμφωνείτε με αυτά.

*Να ξοδεύετε ποιοτικό χρόνο με το παιδί σας. Κάθε μέρα είναι σημαντικό να μοιράζεστε χρόνο με το παιδί σας. Μπορείτε να κάνετε μαζί μια δραστηριότητα που επέλεξε το παιδί σας. Αυτή η ώρα πρέπει να είναι διασκεδαστική και απαλλαγμένη από το άγχος.

*Να μάθετε στο παιδί σας να σκέφτεται θετικά για τον εαυτό του. Να έχει θετικά συναισθήματα για τον εαυτό του. Να το μάθετε να λέει ότι: «Πήρα Α στα μαθηματικά. Είμαι καλός στα μαθηματικά» ή «Είμαι καλός άνθρωπος και φίλος». Είναι σημαντικό όμως και εσείς να σκέφτεστε θετικά για τον εαυτό σας, ώστε να μάθετε στο παιδί σας να σκέφτεται και αυτό θετικά για τον εαυτό του.

*Να ενθαρρύνετε το παιδί σας να παίρνει αποφάσεις που αφορούν τον εαυτό του. Αυτό μπορείτε να το κάνετε με διάφορους τρόπους. Για παράδειγμα, μπορείτε να δίνετε επιλογές στο παιδί σας και να το αφήνετε να αποφασίσει το ίδιο. Μπορείτε να του ζητήσετε να επιλέξει τι να φάτε το βράδυ δίνοντας τους τρεις επιλογές, ή να το ρωτήσετε τι θέλει να φορέσει στην εκδρομή του σχολείου δίνοντας του επιλογές. Όταν τα παιδιά παίρνουν αποφάσεις, πρέπει να γνωρίζουν ότι είναι σημαντικό να διατηρούν αυτές τις αποφάσεις και να μην τις αλλάζουν. Επίσης, πρέπει να γνωρίζουν ότι η κάθε απόφαση έχει και τη δική της συνέπεια.

*Να δίνετε στο παιδί σας διάφορες ευθύνες. Τα παιδιά μπορούν να κάνουν εβδομαδιαία ή και καθημερινά διάφορες δουλειές του σπιτιού, όπως να πλένουν τα πιάτα. Είναι σημαντικό μετά από κάθε προσπάθεια του παιδιού να το επιβραβεύετε.

*Να δίνετε στο παιδί σας την ελευθερία να παίρνει ρίσκα. Σε κανένα γονιό δεν αρέσει να βλέπει το παιδί του να αποτυγχάνει, και ορισμένοι γονείς δεν αφήνουν τα παιδιά τους να εμπλέκονται σε δραστηριότητες και καταστάσεις που έχουν την πιθανότητα της αποτυχίας. Είναι σημαντικό τα παιδιά να μάθουν να χειρίζονται τις αποτυχίες και τις απογοητεύσεις. Πρέπει να βοηθάτε τα παιδιά σας να χειρίζονται με θετικό τρόπο τις αποτυχίες που θα έχουν. Πρέπει να μάθετε στα παιδιά σας ότι η αποτυχία και η απόρριψη είναι μέρος της ζωής, και δε συμβαίνουν επειδή αυτά δεν είναι ικανά. Όταν τα παιδιά μάθουν ότι η αποτυχία και απόρριψη είναι προσωρινές καταστάσεις, είναι πιο πιθανόν να μην επηρεάσουν αυτές οι καταστάσεις την αυτοεκτίμησή τους.

*Να ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να δημιουργούν και να διατηρούν φιλίες. Τα παιδιά χρειάζεται να ξοδεύουν χρόνο με φίλους τους, ώστε να μάθουν να σχετίζονται με άτομα εκτός της οικογένειάς τους και της ηλικίας τους. Οι φιλίες μαθαίνουν στα παιδιά πώς να συνεργάζονται και να συνδέονται με τα άλλα άτομα.

*Να ενθαρρύνετε τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες των παιδιών σας. Πρέπει να ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να εμπλέκονται σε δραστηριότητες που τα ενδιαφέρουν. Η εμπλοκή σε ευχάριστες δραστηριότητες στις οποίες τα παιδιά είναι καλά και ικανά, βοηθά την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησής τους. Η ενθάρρυνση από εσάς βοηθά τα παιδιά να γνωρίζουν ότι θεωρείτε ότι είναι ικανά.

*Να αναρτήσετε τις εργασίες και τις ζωγραφιές των παιδιών σας. Είναι ένας τρόπος να δείχνετε στα παιδιά σας ότι θεωρείτε σημαντικά αυτά τα οποία κάνουν. Να τα τοποθετείτε σε μέρη όπου μπορούν να φαίνονται, όπως είναι το ψυγείο.

Τι μπορούν να λένε οι γονείς για να ενθαρρύνουν και επιβραβεύουν τα παιδιά τους
Μπράβο!
Πολύ καλά!
Τέλεια!
Κάνεις πολύ καλή δουλειά!
Πώς το έκανες αυτό;
Αυτό είναι ένα από τα καλύτερα πράγματα που έχεις κάνει μέχρι τώρα!
Συνέχισε την καλή δουλειά.
Αυτός είναι ο σωστός τρόπος!
Το έκανες να φαίνεται εύκολο!
Μου αρέσει ο τρόπος που ακούς!
Γίνεσαι καλύτερος/η μέρα με τη μέρα!
Ήξερα ότι μπορούσες να το κάνεις!
Είσαι ο/η καλύτερος/η!
Είμαι περήφανος/η για σένα!
Πρέπει να είσαι πολύ περήφανος/η για τον εαυτό σου.