Συναντηθήκαμε ένα ζεστό απόγευμα Μαΐου στο σπίτι του, ένα σπίτι που αναβλύζει από τέχνη, και δεν είναι μόνο τα έργα του, αλλά η κάθε προσωπική του πινελιά στο χώρο. Η κουβέντα μας έγινε στην βεράντα του, με τα δεκάδες γλαστράκια από πράσινο και πολύχρωμα λουλούδια και ένα γλυκό απογευματινό αεράκι.
Από τα χρόνια στην Αθήνα, μέχρι τη Λάρνακα του σήμερα, μια ενδιαφέρουσα ιστορία, από έναν καλλιτέχνη που δε σε κερδίζει μόνο με τα έργα του, αλλά και με τις κουβέντες, αφηγήσεις και απόψεις του. Λέει τα πράγματα απλά, αλλά έξω από τα δόντια. Μιλά για τους καθηγητές του στην Αθήνα, τον Μυταρά, τον Εξαρχόπουλο, τον Τέτση, και ένα νοσταλγικό χαμόγελο με χρωματισμούς ευγνωμοσύνης απλώνεται στο πρόσωπο του.
Το Skala Times κουβεντιάζει (επιτέλους) με ένα ιδιαίτερα αγαπητό, γνωστό και ταλαντούχο ζωγράφο της πόλης μας, τον Ανδρέα Παρασκευά.
Ένα ζωγράφο παλαιάς κοπής, όχι λόγω ηλικίας (νέος είναι ακόμη) αλλά λόγω των απόψεων του. Δοσμένος στο έργο του και έτοιμος να προσφέρει στη κοινωνία της πόλης του, υπήρξε πάντοτε ενεργό μέλος σε οργανωμένα πολιτιστικά σύνολα.
Οφείλω να ομολογήσω ότι πολύ συχνά αρκετός κόσμος ρωτούσε “μα πότε θα δημοσιεύσετε μία συνέντευξη του Ανδρέα Παρασκευά στο Skala Times;”
Η ώρα λοιπόν έφτασε.
Περισσότερα στην ενδιαφέρουσα συνέντευξη που ακολουθεί.
Της Γιώτας Δημητρίου
Να πάμε λίγο πίσω. Στα χρόνια που αποφάσισες να ακολουθήσεις αυτό το μονοπάτι σπουδών των καλών τεχνών. Τι σε ώθησε προς αυτή τη κατεύθυνση;
Από μικρός μου άρεσε η ζωγραφική, μάλιστα όταν ήμουν στο Λύκειο (Αγίου Γεωργίου στη Λάρνακα) είχα κάνει και την πρώτη μου ατομική έκθεση! Θυμάμαι μάλιστα ότι ήταν κάτι “καινούριο”, με βοήθησαν οι συμμαθητές μου να γίνει το στήσιμο, η προετοιμασία….Βέβαια ήμουν στον κλάδο του Πρακτικού και τα σχέδια μου ήταν να πάω στην Αμερική και να σπουδάσω Ιατρική. Τελικά δεν προέκυψε, ευτυχώς.
Γιατί δεν προέκυψε;
Ο αδελφός μου σπούδαζε στην Αμερική και θα πήγαινα κι εγώ να τον βρω. Όταν όμως συνάντησε κάποια προβλήματα έφυγε από την Αμερική και πήγε στην Αθήνα για να συνεχίσει εκεί τις σπουδές του. Τότε θεώρησα πως ίσως να ήταν μια καλή ευκαιρία να ακολουθήσω αυτό που αγαπούσα πάντα (ζωγραφική). Του ζήτησα να μου βρει μια καλή σχολή να εγγραφώ, όπως και έκανε. Σκέφτηκα πως ήταν μια καλή ευκαιρία να κάνω κάποια μαθήματα και μετά να δώσω εξετάσεις για την σχολή καλών τεχνών. Πήγα λοιπόν στη σχολή, παρακολούθησα κάποια μαθήματα, επέστρεψα στην Κύπρο έδωσα τις εξετάσεις και πέρασα…Τότε ήταν μόνο στην Αθήνα η σχολή καλών τεχνών και οι θέσεις για Κύπρο ήταν μόνο πέντε. Ήρθα δεύτερος με υποτροφία.
Τώρα πόσες είναι οι θέσεις;
Τώρα με την σχολή σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη και Φλώρινα οι θέσεις είναι δεκαέξι.
Η δεύτερη θέση και μάλιστα με υποτροφία ήταν μια επιβεβαίωση στον έφηβο τότε Ανδρέα ότι είναι καλός σε αυτό τον κλάδο;
Ήταν μια επιβεβαίωση ότι αξίζει τον κόπο! Είχα νιώσει μεγάλη χαρά, σαν να είχα κερδίσει το λαχείο! Είχαν δώσει εξετάσεις εκατόν άτομα, οι θέσεις ήταν μόνο πέντε και κατάφερα να πάρω την δεύτερη θέση.
Πόσα χρόνια κράτησαν οι σπουδές;
Έξι χρόνια αντί για πέντε,επειδή στο πρώτο έτος κόπηκα. Και το λέω χωρίς να ντρέπομαι. Ίσως το ότι ακολουθούσα άλλες τακτικές να έπαιξε ρόλο. Ήμουν στον Μυταρά και με έκοψε…
Είχες καθηγητή τον Μυταρά; Τότε αντιλαμβανόσουν ότι είχες καθηγητή ένα σπουδαίο καλλιτέχνη;
Βεβαίως! Υπήρχε μεγάλος σεβασμός απέναντι του, από όλους μας, είχα συμφοιτητές 40 και 50 ετών και όλοι τρέφαμε μεγάλο σεβασμό και θαυμασμό για αυτόν. Όχι μόνο για τον Μυταρά αλλά και για άλλους σπουδαίους καλλιτέχνες που είχαμε για καθηγητές. Είχαμε τον Παναγιώτη Τέτση, τον Πατρασκίδη, τον Γιώργο Μαυροΐδη,τον Εξαρχόπουλο, νιώθαμε δέος γι αυτούς τους ανθρώπους, σκύβαμε το κεφάλι. Κάτι που δεν συναντάς σήμερα….
Πώς ήταν η Αθήνα εκείνα τα χρόνια;
Ήταν μια υπέροχη Αθήνα, η οποία λειτουργούσε σαν έμπνευση, μια μοναδική πόλη, ιδανική για να ζήσει κάποιος….
Εσύ σπούδασες εκεί αλλά παρέμεινες και μετά τις σπουδές σου. Πόσα χρόνια έζησες στην Αθήνα;
Δεκαεπτά χρόνια! Εργάστηκα εκεί και μάλιστα οι δουλειές που είχα κάνει ήταν σαν μια δεύτερη σχολή, δυνατές εμπειρίες.
Που εργάστηκες;
Στη Λυρική σκηνή, στο σκηνογραφικό τμήμα, έκανα και σκηνικά για ελεύθερο θέατρο, είχα κάνει αρκετές εκθέσεις με τους συμφοιτητές μου και βεβαίως δίδασκα παράλληλα.
Οι δουλειές αυτές σε έφεραν κοντά και σε μεγάλα καλλιτεχνικά ονόματα;
Ναι, με γνωστούς σκηνοθέτες του εξωτερικού,ζωγράφους κ.α
Γιατί επέστρεψες στην Κύπρο;
Επέστρεψα όταν έκαναν το ΜΕΤΡΟ για τους Ολυμπιακούς! (Χαμογελά). Επέστρεψα όταν είχα διοριστεί ως καθηγητής στο δημόσιο. Ξέρεις, αν στην Λυρική Σκηνή είχα διοριστεί μόνιμος, τότε δεν νομίζω να επέστρεφα Κύπρο για κανένα λόγο…
Παρόλα αυτά στη ζωή σου κυλούσαν όλα με ένα τρόπο σαν να σε έφερναν από μόνα τους στο πεπρωμένο σου που ήταν όπως φάνηκε η ζωγραφική….
Ναι, ίσως, θα έλεγα όμως πως ήμουν και τυχερός. Εργαζόμουν πάντα σκληρά, αλλά ήμουν συνάμα και τυχερός. Υπήρξαν και οι άνθρωποι που με πίστεψαν και με βοήθησαν. Όπως ο καθηγητής μου ο Εξαρχόπουλος (χαρακτική) που αν και έκανα μόνο ένα χρόνο μάθημα μαζί του εντούτοις με αγαπούσε πολύ και θυμάμαι όταν έκανε έκθεση έβαλε και κάποια δικά μου έργα.
Επίσης ο Τέτσης που ήταν ο κατεξοχήν δάσκαλος μου….
Πέρσι μάλιστα όλοι οι Κύπριοι που είχαμε δάσκαλο τον Τέτση κάναμε μια έκθεση προς τιμή του, μάλιστα είχε έρθει και με είχε αναγνωρίσει ”εσύ είσαι ο Ανδρέας” μου είπε.
Πόσο σημαντικό είναι για ένα νέο καλλιτέχνη να τον πιστέψει ο καθηγητής του;
Πάρα πολύ σημαντικό! Το να σε πιστέψει ο καθηγητής σου είναι μια κινητήρια δύναμη!
Έκανες και μεταπτυχιακό;
Στο τελευταίο έτος δεν πηγαίναμε στη σχολή, μπορούσαμε να μείνουμε στο εργαστήρι μας και να εργαζόμαστε από εκεί για να παρουσιάσουμε την διπλωματική μας, για αυτό είναι πέντε χρόνια οι σπουδές. Ο τελευταίος χρόνος θεωρείται κανονικά μεταπτυχιακό. Άσχετα αν τελικά δεν μας το αναγνωρίσατε ως μεταπτυχιακό. Θυμάμαι ότι κάποια στιγμή το ΚΙΣΑΤΣ είχε αναγνωρίσει τον τελευταίο χρόνο ως μεταπτυχιακό. Όσοι προλάβανε και πήραν τα χαρτιά τους, τους το αναγνωρίσανε. Μετά είπαν ότι δεν θα τα αναγνώριζαν.
Άρα έχουμε άτομα που τελειώσαμε την ίδια σχολή (τα ίδια χρόνια) και κάποιοι κατάφεραν να αναγνωριστεί το πτυχίο τους και ως μεταπτυχιακό και κάποιοι όχι!
Παράλογο!
Εντελώς! Αλλά αυτό συμβαίνει!
Κάτι άλλο που κράτησες από τα χρόνια στην Αθήνα;
Αντιλαμβάνεσαι ότι μέσα σε τόσα πολλά χρόνια οι αναμνήσεις και τα όσα κράτησα είναι πολλά….Η Αθήνα με σημάδεψε και ως άνθρωπο και ως καλλιτέχνη, την κουβαλώ μαζί μου.
Θυμάμαι τον Τέτση να έρχεται με το αυτοκίνητο του, ένα πολύ παλιό αυτοκίνητο, και να μας παίρνει (6-7 φοιτητές) να πηγαίνουμε από σπίτι σε σπίτι να δούμε τις δουλειές των άλλων συμφοιτητών μας. Αυτό γινόταν τον τελευταίο χρόνο που εργαζόμασταν στο σπίτι και όχι στη σχολή, για να ετοιμάσουμε την διπλωματική μας.
Τον θυμάμαι να έρχεται στο σπίτι μου,στο Παγκράτι, να βλέπει την δουλειά μου και να μου λέει “ωραία δουλειά Αντρέα, είσαι έτοιμος” και εγώ να αναρωτιέμαι αν το εννοεί! (Γέλια) Δείχναμε τη δουλειά μας Ιούνιο ή Σεπτέμβριο. Αποφασίζαμε εμείς.
Θυμάμαι που η σχολή άνοιγε στις 8 και εμείς τρέχαμε από τις 6 να πιάσουμε μια καλή θέση αν ήταν η μέρα που άλλαζε η πόζα. Μικροί χώροι τότε, ήμασταν ο ένας πάνω στον άλλο, άλλα χρόνια….
Ήταν αυστηρά τα κριτήρια τότε στη σχολή καλών τεχνών;
Πολύ πιο αυστηρά από ότι είναι σήμερα. Σήμερα οι φοιτητές, από ότι μαθαίνω, δείχνουν δυο έργα και περνούν. Εμείς τότε έπρεπε να παρουσιάσουμε μια δουλειά ολόκληρο πρότζεκτ…Άλλα χρόνια, πραγματικά, σε πολλά επίπεδα.
Ίσως τα πάντα να έχουν δεχθεί εκπτώσεις τελικά;
Ναι….ίσως.
Να μιλήσουμε λίγο για την επιστροφή σου στην Κύπρο το 1999;
Μόλις ενημερώθηκα για τον διορισμό μου έπρεπε σε μία βδομάδα να έρθω Κύπρο. Εγώ τότε μόλις είχα αγοράσει ένα διαμέρισμα στην Αθήνα, αλλά ετοίμασα την βαλίτσα μου και ήρθα. Διορίστηκα ως καθηγητής στην Μέση Εκπαίδευση και ναι, εννοείται ότι ήταν μια κατάσταση πολύ διαφορετική από την Ελλάδα. Το θετικό ήταν ότι ήμασταν λίγοι τότε και ο κόσμος είχε αγκαλιάσει τη δουλειά μου,διότι όσο καιρό ήμουν στην Αθήνα οι εκθέσεις μου γίνονταν Κύπρο, άρα ο κόσμος εδώ ήξερε την δουλειά μου.
Η πρώτη μου μάλιστα έκθεση ήταν το 1991 στην Γκαλερί Γκλόρια στην Λευκωσία. Μετά έκανα το 1996 πάλι στην Γκλόρια και η τρίτη μου έγινε το 2001 αφού είχα ήδη διοριστεί στην Κύπρο, ήταν η πρώτη μου έκθεση στη Λάρνακα και είχε γίνει στη Γκαλερί “Ηλιοτρόπιο”.
Και είχε μεγάλη επιτυχία η έκθεση σου τότε από ότι έχω ενημερωθεί….
Ναι, είχε μεγάλη επιτυχία, τα έργα ήταν πουλημένα πριν γίνουν τα εγκαίνια! Θυμάμαι είχα πάθει πλάκα!
Ίσως να οφειλόταν και στο γεγονός ότι με τα τόσα χρόνια στην Αθήνα ίσως να κουβαλούσε η τέχνη σου και κάτι καινούριο;
Δε ξέρω…ίσως να είναι και αυτό. Θυμάμαι με ρωτούσαν αν δούλευα με παστέλ ενώ ήταν λάδια, άρα ίσως να έβλεπαν μια διαφορετική τεχνική στη δουλειά μου.
Αλήθεια ποιο ήταν το θέμα της πρώτης σου εκείνης έκθεσης στη Λάρνακα;
Το παιδί. Είχα δυο παιδάκια ως μοντέλα….Ένα αγοράκι και ένα κοριτσάκι. Η έκθεση μου έγινε ένα χρόνο πριν πεθάνει ο αείμνηστος Ιακωβίδης των Πολιτιστικών Υπηρεσιών του Δήμου Λάρνακας, τότε τον είχα γνωρίσει τον άνθρωπο και θυμάμαι είχε αγοράσει ένα πίνακα από την έκθεση για την Δημοτική μας Πινακοθήκη.
Η πρόσληψη στο δημόσιο έβαλε φρένο στην δημιουργικότητα σου;
Κοίταξε, τα πρώτα χρόνια που ήρθα είχα τόση ενέργεια που εργαζόμουν 18 ώρες την ημέρα. Και στο δημόσιο και στο στούντιο μου πάνω στα έργα μου. Έπαιρνα ενέργεια από τα παιδιά, ακόμα και στην τέχνη μάθαινα πράγματα από τα παιδιά. Η διδασκαλία πάνω μου λειτουργούσε πάντα θετικά.
Ανήκεις στην κατηγορία των καθηγητών που εμψυχώνουν τους μαθητές τους όταν δουν κάτι καλό;
Φυσικά! Να σου πω και ένα παράδειγμα. Στο Λύκειο είχα ένα μαθητή που δεν ήταν καλός στο σχέδιο αλλά ήταν καταπληκτικός στα χρώματα. Του είπα “εσύ πρέπει να γίνεις ζωγράφος”. Απόρησε διότι ποτέ δεν το είχε σκεφτεί, νόμιζε πως δεν ήταν καλός και μου είπε “μα αφού δεν ξέρω να ζωγραφίζω”. Τον παρότρυνα να ξεκινήσει μαθήματα ζωγραφικής. Ξεκίνησε στον Κωνσταντίνο Πτωχόπουλο, πήγε έξι μήνες και πέρασε στην σχολή καλών τεχνών Θεσσαλονίκης!
Τελείωσε την σχολή πριν λίγο καιρό.
Αντρέα, εσύ είσαι καθηγητής,ζωγράφος, εικαστικός, σκηνογράφος; Τι δηλώνεις;
Ζωγράφος είμαι. Ούτε εικαστικός, ούτε installation artist, ούτε performance artist, ούτε κάτι άλλο. Σαφώς και μπορώ να κάνω installation, αλλά ζωγράφος είμαι!
Ζούμε σε μια κοινωνία που εύκολα κάποιος δηλώνει κάτι χωρίς να είναι;
Σαφώς! Σπουδάζει κάποιος ιστορία της τέχνης και δηλώνει εικαστικός!
Τώρα με αναγκάζεις να ρωτήσω που είναι το ΕΚΑΤΕ. Γίνεται εγώ να δηλώνω εικαστικός και να έχω τελειώσει ιστορία της τέχνης;
Μα στην τελική ας μας πει κάποιος και τι σημαίνει τελικά εικαστικός! Δεν ξέρω που είναι το ΕΚΑΤΕ…Αλλά ναι, πιστεύω πως πρέπει να ξεκαθαρίσουμε τελικά τι είναι ποιος και τι σημαίνει τελικά εικαστικός…..
Νομίζω είναι γενικότερο το πρόβλημα στον τόπο μας….Κάνει κάποιος πχ μία ιστοσελίδα και δηλώνει “δημοσιογράφος”.
Ε, ναι! Ευτυχώς που δεν έχουμε και ΝΑΣΑ γιατί θα ήμασταν όλοι αστροναύτες! (Γέλια!)
Άρα μήπως είναι γενικότερο το πρόβλημα;
Πιστεύω πως ναι….
Ναι, αλλά στο τέλος της ημέρας ο καθένας θα μιλήσει με τη δουλειά του…Σωστά;
Πώς; Έχουμε κριτικούς; Ποιος θα κρίνει αν είναι καλή μία δουλειά ή όχι; Έχουμε κριτικούς; Ο κριτικός τέχνης πρέπει να έχει σπουδάσει 2-3 πράγματα για να μπορεί να είναι αντικειμενικός και να έχει γνώσεις. Όχι επειδή είναι φίλος του τάδε να γράφει διθυράμβους! Στην Κύπρο δεν έχουμε κριτικούς τέχνης. Στην Αθήνα υπάρχουν και κριτικοί τέχνης και θεάτρου κτλ.
Ακόμα και τα ΜΜΕ έχουν καταντήσει να κάνουν γκρουπ. Το γκρουπακι της Λευκωσίας, του άλλου επειδή είναι φίλος με τον τάδε κτλ. Πχ σε μεγάλο εκδοτικό οίκο ΜΜΕ προβάλλουν συγκεκριμένους καλλιτέχνες.
Ζεις και δημιουργείς στη Λάρνακα και είσαι ενεργό μέλος της κοινωνίας. Έχεις υπάρξει πρόεδρος και μέλος σε οργανωμένα πολιτιστικά σύνολα. Σε ενδιαφέρει να είσαι ενεργό μέλος της κοινωνίας;
Ναι φυσικά με ενδιαφέρει να προσφέρω στη κοινωνία της πόλης μας. Αλλά είμαι χαμηλών τόνων. Δεν θα προβάλω εγώ τι κάνω. Ας φανεί μέσα από όσα κάνω. Έτσι είναι ο χαρακτήρας μου.
Είναι σημαντικό να προσφέρουμε ως καλλιτέχνες αλλά είναι σημαντικό και να υπάρχει επικοινωνία μεταξύ μας, συνεργασία, ανταλλαγή απόψεων κτλ. Δυστυχώς από την εμπειρία μου, και ως Πρόεδρος στον πολιτιστικό όμιλο ΑΡΤΙΟΝ, αυτό που είδα είναι ότι υπάρχει ένας σνομπισμός. Ιδιαίτερα από την νεολαία. “Εγώ είμαι και κανένας άλλος”. Ίσως να μην τους ενδιαφέρει να έχουν σχέσεις με άλλους συναδέλφους τους. Δεν ξέρω που οφείλεται αυτό.
Κάναμε τόσα ωραία πρότζεκτ στο ΑΡΤΙΟΝ, καμία στήριξη, καμιά επικοινωνία.
Παλιά υπήρχε αυτό, σε κάποιο βαθμό. Στη Λάρνακα σήμερα δυστυχώς χάθηκε αυτή η επικοινωνία,η στήριξη….
Κλειστήκαμε ο καθένας στο στούντιο του και κοιτάμε μόνο τον εαυτό μας.
Ασχολείσαι αρκετά και με τη σκηνογραφία. Θέατρο ΣΚΑΛΑ, παραστάσεις θεατρικών εργαστηρίων της πόλης μας κτλ….Πως λες ναι σε μια δουλειά για σκηνογραφία;
Πρέπει να με εμπνέει το έργο, αλλιώς πολύ εύκολα θα πω όχι, όπως και το έχω κάνει αρκετές φορές.
Έχεις πολλά χρόνια να κάνεις ατομική έκθεση….
Ναι από το 2012. Τώρα ετοιμάζω κάτι για το 2019…
Τέλος, Αντρέα, η Λάρνακα τι χρειάζεται σήμερα όσον αφορά στα πολιτιστικά;
Τι χρειάζεται….Πολύ δύσκολη ερώτηση…. ‘Ίσως Γκαλερί. Έχουμε τόσους καλλιτέχνες, αλλά γκαλερί όχι.
Δεν ξέρω τι χρειάζεται η Λάρνακα, ίσως οι καλλιτέχνες να έρθουν πιο κοντά και να έρθει και ο Δήμος να τους στηρίξει. Ξέρεις, όταν επέστρεψα στην Κύπρο προσπάθησα να κάνω συγκεντρώσεις έτσι ώστε να βρισκόμαστε οι καλλιτέχνες να ανταλλάσουμε απόψεις,κτλ αλλά δεν πέτυχε….Ο καθένας, δυστυχώς, είναι στον δικό του κόσμο. Εύχομαι αυτό κάποια στιγμή να αλλάξει.
