Ανδρέας Δημητρίου: “Η ευτυχία του παιδιού και το χαμόγελο του πρέπει να είναι πάνω από όλα”

Υπάρχει πάντα ένας πολύ καλός λόγος για μια κουβέντα με κάποιο ειδικό εκπαιδευτικό ψυχολόγο, αφού τα παιδιά παραμένουν το πιο σημαντικό θέμα για γονείς, εκπαιδευτικούς, γιαγιάδες, παππούδες και για κάποιες θείες και θείους.
Ο γνωστός εκπαιδευτικός ψυχολόγος της πόλης μας, Ανδρέας Δημητρίου, κλέβει λίγο από το χρόνο του για να μιλήσει στο SkalaTimes για θέματα που αφορούν τα παιδιά μας σήμερα και τονίζει πως “η ευτυχία του παιδιού και το χαμόγελο του πρέπει να είναι πάνω από όλα”.

SkalaTimes

Διανύουμε τον δεύτερο μήνα της νέας σχολικής χρονιάς, τι πρέπει να προσέξουν οι γονείς;
Καταρχάς να ευχηθούμε να έχουν οι γονείς μαζί με τα παιδιά τους μια όμορφη σχολική χρονιά. Σίγουρα το πρώτο που έχουν να προσέξουν οι γονείς από την αρχή της νέας χρονιάς είναι να μπουν τα παιδιά ομαλά πίσω στην σχολική τους ρουτίνα. Το καλοκαίρι ήταν πιο ξέγνοιαστο, με διακοπές, χωρίς ιδιαίτερο πρόγραμμα, άρα οι γονείς είναι καλό να συζητούν με τα παιδιά τους όταν αρχίζει η νέα σχολική χρονιά και να τους εξηγούν ότι θα μπουν σε μια ρουτίνα για το καλό τους. Αυτή η ρουτίνα είναι καλό να έχει σταθερές ώρες για το φαγητό, τον ύπνο….

Είναι σημαντική η σταθερότητα αυτή;
Ναι είναι, για να μπορέσουν τα παιδάκια να μπουν σε μια τάξη, σε μια σειρά που θα βοηθήσει πρωτίστως τα ίδια και μετά τους γονείς.
Χωρίς την ρουτίνα και την σταθερότητα το παιδί ενδέχεται να νιώσει ανασφάλεια και σύγχυση. Γενικότερα ο οργανισμός τους ψυχικά και σωματικά δεν θα μπει σε ισορροπία αν δεν υπάρχει η σταθερότητα. Άρα, χρειάζεται η ισορροπία η οποία επιτυγχάνεται και με συζητήσεις με τα παιδιά μας. Δηλαδή τους εξηγούμε γιατί κάθε βράδυ πρέπει να κοιμούνται στις 8, κοκ.
Με αυτό τον τρόπο μπαίνουν και σε μια πιο ομαλή οριοθέτηση από τις διακοπές του καλοκαιριού στην ρουτίνα που φέρνει η σχολική χρονιά.

Αρκετοί γονείς από τις πρώτες κιόλας τάξεις του Δημοτικού βαρυφορτώνουν τα παιδιά με διάφορα ιδιαίτερα και απογευματινές ασχολίες. Βλέπουμε ένα παιδάκι 8 ετών να έχει κάθε μέρα 2-3 ιδιαίτερα…Αλήθεια εσύ ως εκπαιδευτικός ψυχολόγος τι έχεις να πεις γι αυτό;
Καταρχάς να τονίσουμε ότι οι ασχολίες αυτές (χορός, μουσική, ξένες γλώσσες, κοκ) είναι πολύ βοηθητικές για την ανάπτυξη και κοινωνικοποίηση του παιδιού και βεβαίως ενισχύει τις γνώσεις του, ανοίγει το πνεύμα του, αναλόγως με το τι ιδιαίτερα πάει κτλ.
Αλλά, η δικιά μου φιλοσοφία είναι «παν μέτρον άριστον». Θα πρέπει οι γονείς να συζητούν με τα παιδιά να βρίσκουν τι δραστηριότητες αρέσουν στα παιδιά και ενδεχομένως που έχουν κλίση και ταλέντο, αλλά η άποψη μου είναι πως δεν πρέπει να είναι βαρυφορτωμένο το πρόγραμμα των παιδιών και στο τέλος να πιέζονται.
Kαι επίσης οι γονείς πρέπει να παρατηρούν τα παιδιά τους αν είναι χαρούμενα και ευτυχισμένα με αυτά που κάνουν. Αν δεν είναι, αν παρατηρήσουν πως τα παιδιά είναι αγχωμένα λόγω των πολλών δραστηριοτήτων, τότε θα πρέπει να τις μειώσουν. Δεν πιέζουμε τα παιδιά μας επειδή ο γείτονας ή ο συγγενής στέλνει τα παιδιά του στην τάδε σχολή.
Επίσης ας μην μας διαφεύγει πως ένα παιδί μπορεί να είναι ευτυχισμένο και να κοινωνικοποιηθεί και μέσα από το παιχνίδι, με άλλα παιδιά στη γειτονιά.

Είπες μια φράση κλειδί. “Οι γονείς πρέπει να παρατηρούν τα παιδιά τους αν είναι χαρούμενα και ευτυχισμένα”. Πολλές φορές όμως οι γονείς βλέπουν το παιδί να πιέζεται ή να αγχώνεται και λένε “μα είναι για το καλό του, για το μέλλον του” κτλ. Τι γίνεται σε αυτές τις περιπτώσεις;
Θεωρώ ότι πρέπει να ενθαρρύνουμε τα παιδιά μας για οτιδήποτε είναι για το καλό τους, να είμαστε δίπλα τους καθοδηγητές, αλλά σίγουρα όταν ένας γονιός βλέπει πως το παιδί του είναι καταπιεσμένο ψυχολογικά πρέπει να σταματά.

Γιατί;
Επειδή αυτό δεν θα ωφελήσει και σίγουρα στη συνέχεια το παιδί θα έρθει αντιμέτωπο με κάποιες δυσκολίες, ακόμη και στην επικοινωνία του με τους γονείς του.
Αν το παιδί νιώσει πως οι γονείς του δεν το ακούνε, δεν σέβονται τα δικαιώματα του, τότε η λειτουργία της οικογένειας θα έχει δυσκολίες.
Τα παιδιά να κάνουν απογευματινές δραστηριότητες, να τα κατευθύνουμε σε όλα όσα θεωρούμε πως είναι για καλό τους, αλλά όλα αυτά ως ένα σημείο….

Ποιο σημείο;
Μέχρι το σημείο που σταματά η ευτυχία τους. Από εκεί που σταματά η ευτυχία του παιδιού τότε βάζεις τελεία και ξαναρχίζεις από την αρχή. Η ευτυχία του παιδιού και το χαμόγελο του πρέπει να είναι πάνω από όλα. Κάποτε μέσα στο άγχος της καθημερινότητα το ξεχνάμε, αλλά αυτό είναι κανόνας. Αν δούμε ότι η ευτυχία του παιδιού και το χαμόγελο του έχουν χαθεί, τότε κάτι γίνεται λάθος.

Παράλληλα με το άνοιγμα των σχολείων ξεκινά και ένα πρόβλημα που παρατηρούμε έντονα τα τελευταία χρόνια στα σχολεία: το πρόβλημα του εκφοβισμού.
Αλήθεια πως θα καταλάβουν οι γονείς ότι το παιδί τους έχει πέσει θύμα εκφοβισμού; Αρκετά παιδάκια δεν μιλάνε….
Καταρχάς οι γονείς θα πρέπει να αναπτύξουν μια ομαλή επικοινωνία με το παιδί. Να μιλούν μαζί του καθημερινά, να το ρωτούν πως πέρασε τη μέρα του, να ακούνε τις σκέψεις του, να το παρατηρούν κτλ.
Στη συνέχεια είναι καλά να ενημερωθούν για τις ενδείξεις που υπάρχουν για τον εκφοβισμό. Και αν δουν κάτι να ζητήσουν βοήθεια από ένα ειδικό.

Ποιες είναι οι ενδείξεις;
Μερικές από τις ενδεχόμενες ενδείξεις είναι:

• Άρνηση να πάει στο σχολείο

• Θέματα ενούρησης

• Αλλάζει ο τρόπος που μιλά

• Υποτιμάει τον εαυτό του

• Συχνά ξεσπάσματα σε κλάματα

• Ανεξήγητες μελανιές

• Επαναλαμβανόμενα παράπονα ή σωματικά συμπτώματα όπως στομαχόπονοι ή συχνοί πονοκέφαλοι χωρίς κανένα λόγο

• Ξαφνική πτώση στους βαθμούς του παιδιού ή άλλα μαθησιακά προβλήματα

• Αυξημένη παθητικότητα και απόσυρση

• Σημαντικές αλλαγές στην κοινωνική ζωή

Επίσης είναι καλό οι γονείς να εκπαιδεύσουν τα παιδιά σε κάποιες κοινωνικές δυσκολίες, αυτό μπορεί να επιτευχθεί και μέσα από κάποια παραμυθάκια, παιδικές ιστορίες και κουβέντα με το παιδί.
Να εκπαιδευτεί το παιδί να μπορεί να βρίσκει λύσεις στα προβλήματα του, γιατί τα προβλήματα θα υπάρχουν, όπως και οι προκλήσεις.
Δεν θα είμαστε πάντα δίπλα στα παιδιά μας, άρα το καλύτερο που έχουμε είναι να τα βοηθήσουμε να γίνουν ανθεκτικά, δυνατά και να ξέρουν τι είναι σωστό και τι όχι.

Πολλές φορές, ιδιαίτερα στη Κύπρο, η μητέρα είναι πιο κοντά στο παιδί ενώ ο πατέρας δικαιολογημένα ή όχι, λιγότερο. Τι επιπτώσεις μπορεί να έχει αυτό στην ψυχολογία του παιδιού;
Κοίταξε, έρευνες έχουν δείξει ότι η ταύτιση με τον ομόφυλο γονιό (γιος με πατέρα, κόρη με μάνα) είναι πολύ σημαντική για την σεξουαλική ανάπτυξη του παιδιού και όχι μόνο. Άρα, όλοι πρέπει να εμπλέκονται στην ανατροφή του παιδιού και όχι να πέφτουν όλες ή οι περισσότερες ευθύνες μόνο στον ένα γονιό. Ο ρόλος και των δύο γονιών είναι πολύ σημαντικός στην ανάπτυξη και ψυχοσύνθεση του παιδιού και δεν πρέπει σε καμία περίπτωση να επωμίζεται μόνο ο ένας τις ευθύνες και την φροντίδα.
Ούτε σημαίνει πως επειδή είναι κόρες θα είναι μόνο με τη μαμά ή επειδή είναι γιος μόνο με το μπαμπά.
Επίσης με το παιδί πρέπει να παίζουμε, να περνάμε ποιοτικό χρόνο, έτσι ώστε να κερδίζουμε την εμπιστοσύνη του.

Τα περισσότερα παιδιά στις μέρες μας είναι προσκολλημένα σε παιχνίδια στα κινητά και στα tablets. Αλήθεια τι πρέπει να κάνουν γι αυτό οι γονείς;
Καταρχάς να εκπαιδευτούν οι ίδιοι οι γονείς καθότι ο ψηφιακός αναλφαβητισμός είναι επικίνδυνος. Να ενημερωθούν και να εκπαιδευτούν για οτιδήποτε συμβαίνει στο διαδίκτυο. Να ενημερωθούν. Να βάζουν όριο στο χρόνο που το παιδί ασχολείται με αυτά τα ηλεκτρονικά παιχνίδια.
Τέλος, αυτό που συστήνω πάντοτε είναι ο κανόνας 3-6-9-12.
Όχι τηλεόραση πριν τα 3 χρόνια.
Όχι ηλεκτρονικά πριν τα 6 χρόνια.
Όχι κινητό πριν τα 9 χρόνια.
Όχι social media πριν τα 12 χρόνια.
Ακόμη και αν μας λένε “μα η φίλη μου…” εμείς τα προστατεύουμε με τον κανόνα αυτό.

Αρκετοί γονείς βλέπουν να υπάρχει θέμα με τα παιδιά τους αλλά είτε λόγω προκατάληψης, είτε επειδή θεωρούν ασήμαντο το πρόβλημα, δεν επισκέπτονται έναν εκπαιδευτικό ψυχολόγο να ακούσουν μια συμβουλή από έναν ειδικό. Μπορεί πχ το ένα παιδάκι να ζηλεύει πολύ το αδελφάκι του…Οι γονείς δεν ζητάνε τρόπους αντιμετώπισης επειδή θεωρείται “μικρό” πρόβλημα…. 
Αν τα προβλήματα επηρεάζουν την λειτουργικότητα της οικογένειας  θα πρέπει να ζητήσουν συμβουλευτική καθοδήγηση γιατί μπορεί αυτά ρα προβλήματα να διογκωθούν και να δυσκολεύονται όλα τα μέλη της οικογένειας.
Το να πάρει κανείς μια καθοδήγηση θα τον βοηθήσει στην ομαλή λειτουργία της οικογένειας.
Τώρα για την ζήλια που ανέφερες θα πρέπει καταρχάς να διερευνήσει ο γονιός αν κάνει κάτι λάθος στη συμπεριφορά του. Αν το παιδάκι έφερε μαζί του αυτό το χαρακτηριστικό τότε θα πρέπει να το βοηθήσει να αναγνωρίσει αυτό το συναίσθημα και να το διαχειριστεί σωστά. Να δούμε γιατί υπάρχει αυτό το συναίσθημα και να καταλάβει το παιδί ότι η ζήλια δεν το βοηθάει στην καθημερινότητα του και θα πρέπει να του δώσουμε κάποιες δεξιότητες για να διαχειρίζεται τα συναισθήματα του. Και φυσικά να του δείξουμε ότι είμαστε δίπλα του, να του δίνουμε ποιοτικό χρόνο.

Τι γίνεται με τους γονείς που αναγκάζουν τα παιδιά να φιλήσουν ή να αγκαλιάσουν τον παππού ή την γιαγιά κτλ; Σε ρωτώ γιατί αυτό έχει κάποια σχέση και με την εκδήλωση κατά της σεξουαλικής κακοποίησης που διοργανώνει το SkalaTimes κάθε Νοέμβριο και είσαι συνδιοργανωτής…
Τα παιδιά έχουν πραγματικά το δικαίωμα να προστατεύουν τον εαυτό τους από οτιδήποτε τα κάνει να νιώθουν άβολα ή άσχημα. Οτιδήποτε ακόμη και αν σε εμάς μοιάζει αστείο ή ασήμαντο. Αν το παιδί δεν θέλει να αγκαλιάσει ένα συγγενικό πρόσωπο, οποιοδήποτε κι αν είναι αυτό, τότε εμείς οφείλουμε να στηρίξουμε την επιθυμία του. Είναι δικαίωμα του παιδιού και πρέπει να ξέρει ότι είναι δικαίωμα του. Αν εμείς του λέμε “μα πρέπει να φιλήσεις την γιαγιά” τότε το μαθαίνουμε ότι πρέπει να κάνει πράγματα ακόμη και χωρίς την θέληση του. Ότι το σώμα του δεν είναι δικό του.
Όχι! Αυτό είναι λάθος.
Πρέπει να μάθουν όλοι εδώ στην Κύπρο, πως όταν ένα παιδί δεν θέλει να αγκαλιάσει ή να δώσει φιλί στη γιαγιά, παππού, θεία, θείο, τότε πρέπει να του πούμε πως είναι δικαίωμα του και είναι οκ.

Πότε καταλαβαίνουμε ότι το παιδί αντιμετωπίζει μαθησιακές δυσκολίες;
Αν δούμε ότι το παιδί μας δυσκολεύεται στον μηχανισμό της ανάγνωσης, κομπιάζει την ώρα που διαβάζει, κάνει πολλά αναγνωστικά λάθη, αν διαβάζει και δεν κατανοεί το κείμενο,ή η γραφή του έχει κάποια θέματα (παραλείπει γράμματα, σπάζει τις λέξεις, κτλ) τότε ίσως να πρέπει να επισκεφτούμε ένα εκπαιδευτικό ψυχολόγο για αξιολόγηση για γενική ή ειδική μαθησιακή δυσκολία. Διότι αν αυτό το παιδί ξεκινήσει με μαθησιακές δυσκολίες και δεν το βοηθήσουμε ενδέχεται να αναπτύξει και προβλήματα συμπεριφοράς (να μην προσέχει στην τάξη, να μην θέλει να πάει σχολείο, κτλ). Άρα είναι καλά από νωρίς να το δούμε αρχικά μαζί με τον εκπαιδευτικό του παιδιού και στη συνέχεια με ένα ειδικό ψυχολόγο.

Πολλοί γονείς ρωτούν τα παιδιά αν θέλουν να πάνε σε ένα ψυχολόγο και ανάλογα με την απάντηση θα το πάρουν ή όχι…Αυτό είναι σωστό;
Ναι, διότι μόνο με την έγκριση του παιδιού μπορεί να δουλέψει ο εκπαιδευτικός ψυχολόγος. Τώρα το πως θα δεχθεί το παιδί να πάει στον ειδικό, εξαρτάται από το πως θα του το πει ο γονιός.
Δεν πρέπει να πει “έχεις πρόβλημα θα πάμε στο ψυχολόγο”, αλλά να του εξηγήσει ότι “υπάρχει κάποιος ειδικός που θα μας βοηθήσει να το αντιμετωπίσουμε αυτό…” κτλ.
Αν το παιδί δεν πείθεται, τότε μπορεί να πάει ο γονιός σε κάποιο ειδικό για να πάρει κάποιες συμβουλές.