Γράφει η Κλινική Ψυχολόγος – Άντριαν Μενελάου
Τηλέφωνο Επικοινωνίας: 97-701703
Με τον όρο διπολική διαταραχή ή αλλιώς μανιοκατάθλιψη, αναφερόμαστε σε μια διαταραχή της διάθεσης η οποία χαρακτηρίζεται από σοβαρές εναλλαγές της διάθεσης, επαναλαμβανόμενα επεισόδια κατάθλιψης και τουλάχιστον ένα επεισόδιο μανίας. Οι εναλλαγές που παρατηρούνται στην περίπτωση της διπολικής διαταραχής δεν έχουν καμία απολύτως σχέση με τα καθημερινά «σκαμπανεβάσματα» που βιώνει ο μέσος άνθρωπος εφόσον η διπολική διαταραχή αποσυντονίζει το άτομο και κάθε πτυχή της ζωής του είτε σε προσωπικό, κοινωνικό, σχολικό και εργασιακό επίπεδο.
Τύποι Διπολικής Διαταραχής:
Σύμφωνα με το Διαγνωστικό και Στατιστικό Εγχειρίδιο Ψυχικών Διαταραχών (DSM), υπάρχουν τέσσερα διακριτά είδη διπολικής διαταραχής:
1. Διπολική διαταραχή τύπου Ι (Bipolar I Disorder): Επεισόδια μανίας ή μεικτά επεισόδια (μανία-κατάθλιψη) τα οποία έχουν διάρκεια 7 ημερών τουλάχιστον ή σοβαρά επεισόδια μανίας που επιβάλλουν την εισαγωγή σε νοσοκομείο ή κλινική. Παρατηρούνται επίσης και επεισόδια κατάθλιψης, τα οποία διαρκούν συνήθως δύο εβδομάδες ή και περισσότερο.
2. Διπολική διαταραχή τύπου ΙΙ (Bipolar II Disorder): Συνδυασμός επεισοδίων κατάθλιψης και ήπιας μανίας, χωρίς να παρατηρούνται έντονες εξάρσεις μανίας ή μεικτά επεισόδια.
3. Διπολική διαταραχή μη προσδιοριζόμενη αλλιώς (BP–NOS): Εκδηλώνονται τα τυπικά συμπτώματα της διπολικής διαταραχής, χωρίς όμως να μπορεί να προκύψει διάγνωση για Διπολική διαταραχή τύπου Ι ή ΙΙ με βάση τα παραπάνω διαγνωστικά κριτήρια. Σε κάθε περίπτωση, η συμπεριφορά του ατόμου δεν εμπίπτει στα συνήθη (φυσιολογικά) πρότυπα.
4. Κυκλοθυμία ή κυκλοθυμική διαταραχή: Εξαιρετικά ήπια μορφή διπολικής διαταραχής. Τα άτομα με κυκλοθυμία εκδηλώνουν επεισόδια υπο-μανίας (ήπιας μορφής μανία) και ήπια επεισόδια κατάθλιψης για δύο χρόνια τουλάχιστον. Παρόλα αυτά, τα συμπτώματα δεν εμπίπτουν σε κάποιον από τους παραπάνω ορισμούς της διπολικής διαταραχής.
Σημεία και Συμπτώματα:
Η διπολική διαταραχή μπορεί να ξεκινήσει είτε με ένα καταθλιπτικό επεισόδιο, είτε με ένα επεισόδιο μανίας. Όποιο από τα δύο και αν συμβεί, τις περισσότερες φορές τα πρώτα συμπτώματα εμφανίζονται σταδιακά.
Συμπτώματα μανιακού επεισοδίου:
-
Αυξημένη, επιθετική, ή ευερέθιστη διάθεση
-
Σκέψεις που “τρέχουν” διαρκώς από το ένα θέμα στο άλλο
-
Διάσπαση προσοχής και αδυναμία συγκέντρωσης
-
Γρήγορη, υπερβολική ομιλία
-
Μειωμένη ανάγκη για ύπνο και ελάχιστη αίσθηση κόπωσης
-
Μεγαλοπρεπείς πεποιθήσεις – Ιδέες μεγαλείου (π.χ: το να πιστεύει το άτομο ότι έχει υπερδυνάμεις ή κάποιο υπερβολικό ταλέντο ή αδυναμία)
-
Διαρκείς αλλαγές θεματικών ενοτήτων στην ομιλία (το άτομο αλλάζει επανειλημμένα αντικείμενο συζήτησης σε θέματα που δεν σχετίζονται μεταξύ τους)
-
Αυξημένη δραστηριότητα και προσήλωση σε καθημερινούς, απλούς “στόχους”
-
Παρορμητικότητα και κακή κρίση (όπως οι αλόγιστες οικονομικές δαπάνες, το υπερβολικό ξεφάντωμα και η ασυδοσία στις πράξεις)
Συμπτώματα καταθλιπτικού επεισοδίου:
-
Επίμονη καταθλιπτική διάθεση, με ή χωρίς άγχος
-
Μειωμένο ενδιαφέρον για προηγουμένως ευχάριστες δραστηριότητες (ανηδονία)
-
Αλλαγές ή προβλήματα στην όρεξη, το σωματικό βάρος, ή τον ύπνο
-
Ανησυχία ή ευερεθιστότητα
-
Αυξημένη συχνότητα κόπωσης
-
Αίσθημα κενού
-
Αίσθημα αναξιότητας και ενοχής
-
Μείωση σεξουαλικής διάθεσης
-
Δυσκολία στη συγκέντρωση και τη μνήμη
-
Σκέψεις θανάτου ή σκέψεις/σχέδια/πράξεις αυτοκτονίας
Κατά κύριο λόγο η νόσος οφείλεται σε δυσλειτουργία του εγκεφάλου, ο οποίος άλλοτε υπερλειτουργεί (επεισόδια μανίας) και άλλοτε υπολειτουργεί (επεισόδια κατάθλιψης). Εκτός όμως από βιολογικά αίτια, ο ρόλος της κληρονομικότητας στην διπολική διαταραχή, είναι εξίσου σημαντικός. Καταστάσεις οι οποίες μας πιέζουν ψυχικά όπως μια απώλεια ή μια απόρριψη, ένας θάνατος ή μια αποτυχία, μια σύγκρουση, η χρήση ουσιών, η έλλειψη ύπνου και η κακή διατροφή, μπορεί να επιδράσουν αρνητικά και να συντείνουν στην εμφάνιση της διαταραχής.
Η φαρμακοθεραπεία σε συνδυασμό με τις ψυχοκοινωνικές και ψυχοθεραπευτικές παρεμβάσεις είναι απαραίτητη εφόσον βοηθά σημαντικά τον ασθενή να σταθεροποιηθεί και να ζήσει φυσιολογικά. Με την κατάλληλη θεραπεία μπορούν τα συμπτώματα να αντιμετωπιστούν και να περιοριστούν και να διασφαλιστεί μια καλύτερη ποιότητα ζωής για τον ίδιο τον ασθενή αλλά και για τα άτομα του στενού του οικογενειακού περιβάλλοντος.
