Σαλώμη Παρασκευά: “Είναι τιμή μου σαν άνθρωπος, γονιός και μουσικοπαιδαγωγός να συμμετέχω σε ένα τέτοιο κοινωνικό πρόγραμμα όπως είναι το El Sistema”

To El Sistema είναι ένα μουσικοκοινωνικό πρόγραμμα που υπάρχει σε 65 χώρες και εδώ και ένα χρόνο ξεκίνησε τη δράση του στη Κύπρο. Η μουσικός Σαλώμη Παρασκευά, μέλος του El Sistema Κύπρου και υπεύθυνη για το El Sistema στη Λάρνακα, μας μιλά γι αυτό το πρόγραμμα που επιτελεί λειτούργημα μέσα στις κοινωνίες, σε διάφορες χώρες του κόσμου, τώρα και στην Κύπρο.

Της Γιώτας Δημητρίου  

Σαλώμη τι ακριβώς είναι το El Sistema και από που ξεκίνησε;
To El Sistema είναι ένα μουσικοκοινωνικό πρόγραμμα που ξεκίνησε από τον μεγάλο μουσικοπαιδαγωγό και μαέστρο José Antonio Abreu στη Βενεζουέλα το 1975, με 11 νεαρούς μουσικούς σε ένα υπόγειο, σε μια φτωχή παραγκούπολη του Καράκας, μια περιοχή που μαστίζεται από μεγάλο αριθμό περιστατικών βίας και εγκληματικότητας καθημερινά.
Το πρόγραμμα προσέφερε την ευκαιρία στα παιδιά να μάθουν δωρεάν ένα μουσικό όργανο της επιλογής τους και να συμμετέχουν σε μουσικά σύνολα, ορχήστρες και χορωδίες. Έτσι ξεκίνησε λοιπόν πριν από 43 χρόνια και παρόλες τις πολιτικές αλλαγές στη χώρα, το πρόγραμμα ανθοφόρησε με την δημόσια χρηματοδότησή του από το Υπουργείο Υγείας της Βενεζουέλας.
Σήμερα υπάρχουν πάνω από 160 προγράμματα εμπνευσμένα από το El Sistema σε 65 χώρες ανά το παγκόσμιο, προσαρμοσμένα στις κοινωνικές ιδιαιτερότητες της κάθε περιοχής γύρω από τον Πυρήνα της. (Πυρήνες/Nucleos είναι τα κέντρα και οι χώροι, όπου στεγάζονται και λειτουργούν τα προγράμματα).

Στην Κύπρο πότε ξεκίνησε;
Το πρόγραμμα μας ξεκίνησε τις δράσεις του από τον Φεβρουάριο του 2018 με τη συναυλία μας “Through Music We Become” σε συνεργασία με την Cyprus Chamber Orchestra, υπό την μουσική διεύθυνση του Gerardo Estrada Martínez.
H λειτουργία και η έναρξη των μαθημάτων έγιναν το Σεπτέμβριο του 2018 στη περιοχή της Φανερωμένης στη Λευκωσία με τη στήριξη του Δήμου Λευκωσίας, του Πολυδύναμου Δημοτικού Κέντρου Λευκωσίας και τη δωρεά μουσικών οργάνων από το Ίδρυμα Γιάννη Χριστοδούλου και στη Λάρνακα σε συνεργασία με το Ίδρυμα Πολιτιστικής Δημιουργίας στην οδό Φανερωμένης που βρίσκεται κοντά στον Άγιο Λάζαρο.
Το Sistema Cyprus είναι εμπνευσμένο από το El Sistema στη Βενεζουέλα και έχει ως πρώτο στόχο να καταστεί η μουσική εκπαίδευση προσιτή σε όλα τα παιδιά που διαμένουν στην Κύπρο με τη δημιουργία χορωδιών, ορχηστρών και μουσικών συνόλων. Ο δεύτερος στόχος του Sistema Cyprus είναι η προώθηση της αναγνώρισης και του σεβασμού των ανθρώπων που κατάγονται από ευάλωτες ομάδες του πληθυσμού.

Πόσο σημαντικό είναι για τα παιδιά να εντάσσονται σε αυτό και ποια τα οφέλη που κερδίζουν;
Σε γενικό πλαίσιο τα οφέλη της μουσικής εκπαίδευσης είναι πολύ σημαντικά. Η μουσική μπορεί να διεγείρει περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με τη συναισθηματική νοημοσύνη και τα μαθηματικά, μπορεί να μειώσει το άγχος και να βελτιώσει τη προσοχή του παιδιού. ‘Οταν τα παιδιά εντάσσονται στο πρόγραμμα του Sistema Cyprus μαθαίνουν την αξία της συνεργασίας, της ισότητας και του αλληλοσεβασμού μέσα από την συμμετοχή τους στα μουσικά σύνολα. Μαθαίνουν να δουλεύουν από την αρχή σε ομαδικά μαθήματα, μέσω των οποίων όλοι συμμετέχουν ισότιμα σε ένα περιβάλλον ασφαλές, με ποιοτικό και δημιουργικό περιεχόμενο. Με την συμμετοχή τους σε μουσικές εκδηλώσεις, υπάρχει η αλληλεπίδραση μεταξύ του κοινού (κοινωνίας) και των μουσικών όπου χτίζεται μια σχέση επικοινωνίας, αναγνώρισης και αλληλοσεβασμού. Δεν υπάρχει δηλαδή ιεράρχηση δυνατού και αδυνάτου μέλους αλλά μια “συνομιλία” μεταξύ όλων των εμπλεκόμενων. Ακροατών, κοινού και μουσικών. 

Ένας από τους στόχους του Sistema είναι να προωθηθεί ο σεβασμός και η αναγνώριση των ευάλωτων ομάδων από την κοινωνία. Μίλησε μας λίγο γι αυτό….
 Μέσα από την πείρα μου σαν εκπαιδευτικός έχω συμπεράνει πως τα παιδιά μαθαίνουν όχι με τα πολλά λόγια αλλά με τον παραδειγματισμό και την πράξη. Μέσα στο Sistema τα παιδιά βρίσκουν την ευκαιρία να συμμετέχουν μουσικά και δημιουργικά σε ένα σύνολο στο οποίο δεν υπάρχει αυστηρή ιεράρχηση δυνατού αδυνάτου άλλα ισότιμη συμμετοχή όλων. Με την εμπειρία τους αυτή και την συμμετοχή τους στα πολιτιστικά δρώμενα τα παιδιά μαθαίνουν να προσφέρουν στο κοινό μέσα από τις συναυλίες τους και η κοινωνία σε ευρύτερο βαθμό, μαθαίνει, ενημερώνεται, γνωρίζει τα παιδιά αυτά μέσα από το πρόγραμμα και έτσι ξεκινά να χτίζεται μια γέφυρα, μια σχέση επικοινωνίας, αναγνώρισης και αλληλοσεβασμού.
Εδώ αξίζει να αναφέρουμε πως αξιόλογοι γνωστοί μουσικοί διεθνούς φήμης όπως μαέστρος Gustavo Dudamel, οι εξαιρετικοί μαέστροι και παιδαγωγοί Ron Davis Alvarez και o Gerardo Estrada Martínez,  ξεκίνησαν οι ίδιοι σαν μαθητές του El Sistema στη Βενεζουέλα. Οι δύο τελευταίοι μάλιστα μέσω του ευρωπαϊκού δικτύου υποστήριξης Sistema Europe στήριξαν εμπράκτως και το Sistema Cyprus με την συμμετοχή τους στις δύο πρώτες συναυλίες του προγράμματος, το Φεβρουάριο με την  Cyprus Chamber Orchestra, και τον Νοέμβριο με το πρώτο street concert των παιδιών στη πλατεία Φανερωμένης στη Λευκωσία.

Πόσο στηρίζουν οι κρατικοί φορείς (στη Κύπρο αλλά και στο εξωτερικό) το Sistema που πραγματικά επιτελεί ένα σπουδαίο κοινωνικό έργο;
Όντας μέλος αυτής της οικογένειας που συνεχώς μεγαλώνει μπορώ να πω πως η οποιαδήποτε στήριξη του έργου μας είναι πραγματικά αναγκαία. Ένα πρόγραμμα όπως το Sistema Cyprus δουλεύει με μέσο την μουσική για μια κοινωνία στην οποία όπου όλοι θα δικαιούνται δωρεάν μουσική παιδεία και παιδεία μέσω της μουσικής. Μια κοινωνία στην οποία παιδιά και νέοι θα συμμετέχουν ενεργά στα πολιτιστικά δρώμενα της κοινότητας/πόλης στην οποία διαμένουν. Έχουμε λάβει την στήριξη από τον Δήμο Λευκωσίας, το Πολυδύναμο Δημοτικό Κέντρο και τη στήριξη του Ιδρύματος Πολιτιστικής Δημιουργίας με το οποίο συνεργαζόμαστε στη Λάρνακα. Έχουμε λάβει ευγενείς χορηγίες και  από άλλα μη κερδοσκοπικά ιδρύματα τα οποία στηρίζουν το σκοπό μας και την προσπάθεια μας για παροχή μαθημάτων, αγορά μουσικών οργάνων, παροχή στέγης και άλλου εξοπλισμού. Οι ανάγκες μας όμως συνεχίζουν να είναι αρκετές σε θέματα οικονομικής και εθελοντικής φύσης.
Βλέποντας το παράδειγμα της Βενεζουέλας που έδωσε την χρηματοδότησή στο πρόγραμμα τους από το ίδιο το Υπουργείο μπορώ κι εγώ να ελπίζω πως οι κρατικοί φορείς θυμηθούν σύντομα το πόσο σημαντικό είναι του να προσφέρουμε παιδεία και καλλιέργεια στα παιδιά και στους νέους μας και με τη σειρά τους στηρίξουν το έργο του Sistema Cyprus. 

Το Sistema Cyprus είναι μέλος του Sistema Europe, ενός ευρωπαϊκού δικτύου ανοικτού σε όλους τους ευρωπαϊκούς οργανισμούς που δραστηριοποιούνται σύμφωνα με τις βασικές αξίες, αρχές και τη μεθοδολογία του El Sistema της Βενεζουέλας. Στη  Λάρνακα πότε ήρθε και πόσα παιδιά έχουν ενταχθεί μέχρι στιγμής;
Στη Λάρνακα έχει ήδη ξεκινήσει σε συνεργασία με το Ίδρυμα Πολιτιστικής Δημιουργίας στην οδό Φανερωμένης 67. Ο “Πυρήνας” της Λάρνακας όπως αλλιώς ονομάζεται αποτελείται από μια ωραία ομάδα από νεαρά άτομα που, όπως είπα, άρπαξαν την ευκαιρία και συμμετέχουν με πολλή χαρά και αφοσίωση στο πρόγραμμα.
Η ομάδα μας αποτελείται από 15 παιδιά ηλικίας 10-15 χρονών οι οποίοι δημιούργησαν ένα σύνολο κρουστών με τύμπανα cajon και αρχηγό την δεκαοκτάχρονη Εύα Νικολαΐδου, η οποία μέχρι πέρσι  παρακολουθούσε ατομικά μαθήματα κρουστών στα πλαίσια του προγράμματος “Μουσική για Παιδιά και Νέους” στο Ίδρυμα Πολιτιστικής Δημιουργίας.
Εδώ αξίζει να αναφερθεί πως η Εύα ήταν και μια από τους πρώτους μαθητές του Sistema Cyprus που συμμετείχε στην Sistema Europe Youth Orchestra τον περασμένο Αύγουστο. Μια ευκαιρία για τους νέους μουσικούς των προγραμμάτων που ανήκουν στο Sistema Europe να συμμετέχουν στις πρόβες και στις συναυλίες που έδωσε η Sistema Europe Youth Orchestra σε Μπέρμιγχαμ και Λονδίνο.
Για το Ίδρυμα Πολιτιστικής Δημιουργίας Λάρνακας τι σημαίνει να φιλοξενεί το Sistema Λάρνακας;
Νομίζω η συνεργασία του Sistema Cyprus με το Ίδρυμα Πολιτιστικής Δημιουργίας στη Λάρνακα είναι εξαιρετικά σημαντική. Εκτός από τη καθημερινή επαφή που έχουμε με τη λειτουργό κυρία Φωτεινή Καλογήρου Χατζηκυριάκου, το πρόγραμμα λαμβάνει στέγαση και μια μικρή χορηγία για τα λειτουργικά.
Επίσης, η τοποθεσία του Ιδρύματος (κοντά στο εμπορικό κέντρο) όπου τα σχολεία συμμετέχουν σε προγράμματα ολοήμερου σχολείου και ΔΡΑΣΕ, είναι ένδειξη πως βρισκόμαστε σε μια περιοχή που τα παιδιά χρειάζονται αυτή την επιπλέον στήριξη. Μιλώντας με τους διευθυντές των σχολείων αυτών, κατάλαβα πόσο επιτακτική είναι η ανάγκη να προσφέρουμε σε όλα τα παιδιά στη Λάρνακα που μεγαλώνουν με λιγότερες ευκαιρίες.    

Για σένα ως μουσικό αλλά και ως άνθρωπο τι σημαίνει το να αναλαμβάνεις το πρώτο sistema στη Λάρνακα;
Είναι τιμή μου σαν άνθρωπος, γονιός και μουσικοπαιδαγωγός να συμμετέχω σε ένα τέτοιο κοινωνικό πρόγραμμα. Και με το να λέω συμμετέχω σημαίνει πως πίσω από το πρόγραμμα υπάρχει μια ομάδα ανθρώπων που δουλεύουν ασταμάτητα για να μπορέσει να συμβεί αυτή η αλλαγή που ελπίζουμε. Από την γενική εκτελεστική μας διευθύντρια Δρ Νικολέττα Πολυδώρου που ξεκίνησε αυτή την εξαιρετική πρωτοβουλία, στην ευρύτερη ομάδα του Sistema Cyprus που δουλεύουν σε εθελοντική βάση, στους δασκάλους και εκπαιδευτές, στα παιδιά, στις οικογένειες τους και στον υπόλοιπο κόσμο που μοιράζεται το όραμα μας.
Και σε αυτή την προσπάθεια μας όλοι έχουμε κάτι να μάθουμε. Αυτό που συνηθίζω να λέω και στον κόσμο που με ρωτά για το πρόγραμμα είναι πως με τη συμμετοχή μου στο Sistema Cyprus  λαμβάνω κι εγώ μαθήματα ζωής, συμπεριφοράς και παιδείας.  

Το μήνυμα σου στο κόσμο της Λάρνακας που θα διαβάσει τη συνέντευξη μας;
Τώρα που μαζεύω τις σκέψεις μου ενόψει του καινούριου 2019, ευχή μου είναι ο καινούριος χρόνος να μας δώσει τη δύναμη να απαιτήσουμε ακόμα ένα δικαίωμα για όλα τα παιδιά του κόσμου. Κι αυτό είναι το δικαίωμα στην ελπίδα για αλλαγή και στην κοινωνική αποδοχή.