Τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης (ΜΚΔ) μπορεί να λειτουργούν θετικά όταν μας φέρνουν σε επικοινωνία με φίλους που ζουν στο εξωτερικό, όταν μας ψυχαγωγούν ή ακόμη μας ενημερώνουν, ενώ και σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να λειτουργούν θετικά.
Τι γίνεται όμως όταν το άτομο γίνεται εξαρτημένο από τα ΜΚΔ; Ποια είναι τα σημάδια ότι κάτι δεν πάει καλά όσον αφορά στην ενασχόληση μας με τα ΜΚΔ;
Η εγγεγραμμένη συμβουλευτική ψυχολόγος Ελένη Δανιήλ απαντά στις ερωτήσεις του SkalaTimes.
Της Γιώτας Δημητρίου
Πότε καταλαβαίνει κανείς ότι έχει εξαρτηθεί από τα Μέσα Κοινωνικής Δικτύωσης(ΜΚΔ);
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αποτελούν πλέον καθημερινή ενασχόληση για πολλούς. Τα αρχικά συμπτώματα εξάρτησης από τα ΜΚΔ είναι ο υπερβολικός χρόνος ενασχόλησης. Ωστόσο, υπάρχουν πολλές συμπεριφορές που δείχνουν είδος εξάρτησης. Δηλαδή όταν κάποιος χρήστης ανεβάζει μια φωτογραφία στα ΜΚΔ και περιμένει από τους λεγόμενους ακόλουθούς του να αντιδράσουν με ένα «like» ή ένα σχόλιο από κάτω. Έτσι πολλές φορές δημιουργείται μια σχέση ανάμεσα σε χρήστη και ακόλουθους, αρκετές φορές χωρίς να γνωρίζονται στην πραγματική τους ζωή και υπάρχει η αναζήτηση μιας επικοινωνίας σε αυτά που δημοσιεύονται, διψώντας για «like» ή σχόλια. Αυτή η συμπεριφορά ενός χρήστη που διψάει για «like» ή σχόλια μπορεί να καταντήσει ψυχαναγκαστική. Ακόμη, η χρήση των ΜΚΔ γίνεται προβληματική, όταν διακόπτονται οι κοινωνικές επαφές και οι χρήστες αφοσιώνονται εξ’ ολοκλήρου στα κοινωνικά δίχτυα. Σε αυτό το στάδιο, η επαφή τους με αυτά γίνεται εμμονική, δηλαδή είναι συνδεδεμένοι όπου κι αν βρίσκονται, ακόμα και στη δουλειά ή το σχολείο, κάθε στιγμή, ακόμα και όταν ξεκουράζονται.
Πέρα από τα θετικά που μπορεί να μας προσφέρουν τα ΜΚΔ (επικοινωνία με φίλους που ζουν στο εξωτερικό, ενημέρωση γεγονότων, προβληματισμό για θέματα που αφορούν την κοινωνία, κτλ) ποια θα λέγατε ότι είναι τα αρνητικά που ενδέχεται να έχουν αντίκτυπο στη ψυχολογία και κατ’ επέκταση συμπεριφορά του ατόμου;
Αρχικά, η αλόγιστη και πολύωρη χρήση στα ΜΚΔ, δημιουργεί συναισθηματική απόσταση και αλλοιώνει την ποιότητα επικοινωνίας ανάμεσα στους ανθρώπους, κάτι το οποίο πολλές φορές οδηγεί στην αποξένωσή τους από τον πραγματικό κόσμο. Πρόκειται για μια συνήθεια στην οποία είναι εύκολο κανείς να εθιστεί, δηλαδή να αφιερώνει σταδιακά όλο και περισσότερο χρόνο σε αυτή τη δραστηριότητα, εις βάρος τελικά άλλων πτυχών της ζωής του (π.χ. της κοινωνικής του ζωής, της εργασιακής/ακαδημαϊκής του απόδοσης, της προσωπικής του υγιεινής κτλ.).Ένα άλλο σοβαρό θέμα είναι η αποπλάνηση ανηλίκων, όπου κάποιοι εκμεταλλεύονται το στοιχείο της ανωνυμίας στο Διαδίκτυο για να προσεγγίσουν ανήλικα παιδιά με στόχο τη σεξουαλική παρενόχληση. Ένα άλλο αρνητικό είναι ότι όσο περισσότερες ώρες περνούν οι χρήστες σε ιστότοπους κοινωνικής δικτύωσης, τόσο περισσότερο πιστεύουν ότι οι υπόλοιποι άνθρωποι είναι πιο ευτυχισμένοι από εκείνους, αφού αφιερώνουν περισσότερο χρόνο παρατηρώντας την ευτυχία των άλλων και παραμελούν τη δική τους.
Πόσο σοβαρό είναι και τι επιπτώσεις μπορεί να έχει το γεγονός ότι αρκετοί γονείς αναρτούν συχνά φωτογραφίες των παιδιών τους δίνοντας στοιχεία γι αυτά (στο μπαλέτο του στην τάδε σχολή, στο σχολείο του κάνοντας αυτό κτλ);
Είναι ένα θέμα το οποίο έχει απασχολήσει πάρα πολύ και έχουμε δει πολλές διαφημίσεις και καμπάνιες της αστυνομίας που προειδοποιούν τους γονείς να μην αναρτούν στο Διαδίκτυο στοιχεία από τα παιδιά τους, όπως φωτογραφίες, ονόµατα, πληροφορίες για τη ζωή των παιδιών τους, αφού χωρίς να το θέλουν τα θέτουν σε κίνδυνο. Κανείς δε γνωρίζει που μπορεί να καταλήξει μια δημοσίευση, οπότε είναι πολύ σημαντικό να προστατεύει κανείς την ιδιωτική του ζωή. Οι παιδεραστές, οι παιδόφιλοι και οι groοmers (αυτοί που αποπλανούν ανήλικους µε σκοπό τη σεξουαλική κακοποίηση) βρίσκουν µέσα από το διαδίκτυο τα πιθανά θύματα τους, και φυσικά το πρώτο που θα ψάξουν είναι πληροφορίες που θα στοχοποιήσουν το δυνάµενο θύµα στον φυσικό κόσµο: φωτογραφίες, ονόµατα, διευθύνσεις, σχολείο κ.λπ.
Γιατί αρκετός κόσμος έχει την ανάγκη να δημοσιεύει προσωπικά του δεδομένα (πχ χωρισμός, σχέση κτλ) στα ΜΚΔ;
Γενικά τα τελευταία χρόνια τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης είναι μέρος της καθημερινότητας μας και έχουν δημιουργηθεί αρκετές τάσεις για αποδοχή και αυτοπροβολή. Την ίδια στιγμή, οι επιλογές αλληλεπίδρασης που έχει στη διάθεσή του ο κάθε χρήστης (τα likes, τα σχόλια, οι δημοσιεύσεις, κα) «γεννούν» την ανάγκη αυτής της αποδοχής. Για παράδειγμα όσο πιο πολλά likes πάρει μια φωτογραφία, μπορεί να δείχνει περισσότερη αποδοχή για ένα άτομο. Αυτό όμως δεν είναι η πραγματικότητα. Είναι μια υπόθεση που κτίζουμε στο μυαλό μας για να νιώθουμε καλύτερα. Η πραγματική αποδοχή ξεκινά όταν εμείς οι ίδιοι αποδεχτούμε και αγαπήσουμε τον εαυτό μας όπως είναι.
Επίσης, υπάρχουν πολλά άτομα που δημοσιεύουν ψευδείς πληροφορίες για τους ίδιους, (πχ ότι βρίσκονται στον τάδε τόπο στο εξωτερικό, ενώ βρίσκονται στην τάδε παραλία στη Λάρνακα), ή θέλουν να δηλώνουν ότι έχουν μια καλή κι ευτυχισμένη ζωή κάτι που μπορεί να μην συμβαίνει στην πραγματικότητα. Για ποιο λόγο γίνεται αυτό;
Πολλοί άνθρωποι έχουν ανασφάλειες ή χαμηλή αυτό-εικόνα, οπότε προτιμούν να προβάλλουν μέσω των ΜΚΔ ένα «ιδανικό» εαυτό για τους άλλους, κάτι το οποίο μπορεί να μην ισχύει στην πραγματικότητα. Κυρίως γιατί υπάρχει μια ανάγκη για επιβεβαίωση και κάποιου είδους αποδοχή από τους άλλους. Η διάθεσή μας βελτιώνεται, ή τουλάχιστον έτσι νομίζουμε, όταν προβάλλουμε έναν ωραιοποιημένο και όμορφο εξωτερικά εαυτό. Στην ουσία δημιουργούμε έναν ψεύτικο εαυτό που να ταιριάζει στα standards των σύγχρονων μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
Τέλος, τι συμβουλή θα δίνατε στο αναγνωστικό κοινό του SkalaTimes όσον αφορά στα ΜΚΔ;
Καλό είναι να προστατεύουν την ιδιωτική τους ζωή όσο περισσότερο γίνεται και να μην μοιράζονται σημαντικές πληροφορίες με τους διαδικτυακούς τους φίλους. Η αποδοχή του εαυτού είναι κάτι που ξεκινάει από μέσα μας, από τον εσωτερικό μας κόσμο. Η πραγματική αξία ενός ανθρώπου δε φαίνεται από τα likes, ή τα σχόλια κάτω από μια φωτογραφία, αλλά από αυτό που νιώθει ο καθένας για τον εαυτό του.
