Πηγή: larnacainhistory.wordpress.com
Κατά τους δύο τελευταίους αιώνες της Τουρκοκρατίας [18ος-19ος], η εμπορική κίνηση του νησιού γινόταν κατά κύριο λόγο από το αγκυροβόλιο της Σκάλας και τη μικρή αποβάθρα, την “αποβαθρού” που βρισκόταν κοντά στο Κάστρο. Την εποχή αυτή όλη η περιοχή γύρω από το Κάστρο ήταν το εμπορικό, διοικητικό και θρησκευτικό κέντρο της πόλης (Τηλεγραφείο, Τελωνείο, Δημαρχείο, Αστυνομία, Εμποροδικείο [1835], αγορές, χάνια, αποθήκες, τουρκικά λουτρά, καφενεία). Ήδη από το Μεσαίωνα η Σκάλα ήταν γνωστή ανάμεσα σε άλλα ονόματα και με το όνομα Commercio. Όταν ήρθαν οι Βρετανοί το 1878, λόγω της παρουσίας εδώ του Τελωνείου, ονόμασαν το δρόμο που οδηγεί από την παραλία στον Άγιο Λάζαρο Custon House Street. Στον δρόμο αυτό κοντά στον Άγιο Λάζαρο βρισκόταν αγορά με το χαρακτηριστικό όνομα Μπαζάρ Παριζέν. Βέβαια όλες οι δημόσιες υπηρεσίες που προαναφέραμε μετακινούνταν ανάλογα με τις πολιτικές προτεραιότητες της κάθε εποχής, περί το τέλος όμως της Τουρκοκρατίας [1878] και λίγο μετά, οι περισσότερες ήταν συγκεντρωμένες στην παραλιακή αυτή συνοικία.
H πλακόστρωτη αγορά με πλάκες από τη Νεάπολη της Ιταλίας που ξεκινούσε από την οδό Custon House Street (σημερινή Παύλου Βαλσαμάκη] και εκτεινόταν μέχρι την οδό Κλεάνθη Καλογερά (το παλιό παζάρι όπως έμεινε γνωστό), μαζί με τον Άγιο Λάζαρο, το Μπουγιούκ τζαμί, το τζαμί Zuhuri, τα αρχοντικά των εμπόρων και τα προξενεία, έδιναν στην παραλία μια κοσμοπολίτικη νότα, όπου το ανατολίτικο χρώμα έσμιγε αρμονικά με το ευρωπαϊκό στοιχείο των προξενείων.
Σ’ αυτή τη πολύβοη γειτονιά ανάμεσα σε Κάστρο, Άγιο Λάζαρο και παραλιακό μέτωπο η κίνηση ήταν ασταμάτητη. Μια σκηνή που απαθανάτισε ο φωτογραφικός φακός, είναι αυτή με τις βοϊδάμαξες και τις καμήλες να μεταφέρουν εμπορεύματα στις αποθήκες. Η διαδικασία αυτή συνεχίστηκε και μετά το 1882 όταν οι Βρετανοί κατασκεύασαν τη μεγάλη σιδερένια αποβάθρα, με αποτέλεσμα η «αποβαθρού» να περιπέσει σε εμπορική αχρηστεία. Ήταν τότε, που η πομπή των αμαξιών με τα εμπορεύματα διέσχιζε το στενό παραλιακό δρόμο, την οδό Strand (σημερινή λεωφόρο Αθηνών), για να φτάσει στις αποθήκες του εμπορικού κέντρου. Ένα εμπόρευμα που συνήθως μετέφεραν τα κάρα ήταν τα καπνά, αφού εδώ για πολλά χρόνια λειτουργούσαν καπνεργοστάσια με πιο γνωστό, αυτό του Διανέλλου. Το εργοστάσιο βρισκόταν στη θέση που βρίσκεται σήμερα το Meeting Pub και κατελάμβανε όλο το οικοδομικό τετράγωνο μέχρι τον στενό πέρασμα στο οποίο βρίσκεται σήμερα το δημοφιλές στέκι της νεολαίας Savino. Οι αποθήκες του εργοστασίου βρίσκονταν ακριβώς στον πίσω δρόμο [Watkins street]. Τα περιζήτητα τσιγάρα φίλτρου από βαμβάκι, «του παμπατζιού» όπως τα έλεγε ο κόσμος, Samarita, Palmyra και τα άφιλτρα Grace, ήταν οι πιο γνωστές μάρκες του εργοστασίου. Μάλιστα, την περίοδο του αγώνα 55-59, λόγω μποϋκοτάζ των αγγλικών τσιγάρων από το κυπριακό κοινό η εταιρεία έκανε χρυσές δουλειές, ενώ οι μάρκες πήραν ελληνικά ονόματα [Σαμαρίτα, Παλμύρα και Χάρις]. Η ιστορική αυτή καπνοβιομηχανία συνέχισε να λειτουργεί μέχρι τις αρχές της δεκαετίας του ’60, όταν μια μεγάλη πυρκαγιά κατέστρεψε το εργοστάσιο και σταμάτησε η παραγωγή. Ένα άλλο καπνεργοστάσιο ήταν του Χαμίτ Μπέη (Hamit Bey) που βρισκόταν στο ισόγειο οικίας, εκεί που σήμερα βρίσκεται το πολυόροφο Athenee Appartements.
Αυτό που έμεινε από την παλιά εμπορική γειτονιά, κάποιες μεγάλες ευρύχωρες πετρόκτιστες αποθήκες και μαγαζιά, αποτέλεσαν τη «μαγιά» για τη δημιουργία της Λαϊκής Γειτονιάς όπως τη ξέρουμε σήμερα. Οι πρώτες συζητήσεις για το θέμα αυτό ξεκίνησαν στις αρχές της δεκαετίας του ’80. Σε σύντομο χρονικό διάστημα και με την επίβλεψη της Πολεοδομίας δόθηκαν τα κατάλληλα κίνητρα και τέθηκαν οι προδιαγραφές όσον αφορά την αναπαλαίωση των υποστατικών, ώστε το εγχείρημα να συνάδει με την ιστορικότητα της περιοχής.
Ένα χαρακτηριστικό στοιχείο της «Λαϊκής Γειτονιάς» είναι το αρχοντικό Τσέπη στην οδό Charles Watkins με τη χαρακτηριστική αρχιτεκτονική των μέσων του 19ου αιώνα. Σύμφωνα με τους ιδιοκτήτες, το αρχοντικό κτίστηκε ή αγοράστηκε από την οικογένεια Τσέπη το 1867 και στέγασε αργότερα σε ένα από τα ισόγειά του το φαρμακείο του Νικόλα Τσέπη, ένα από τα πρώτα φαρμακεία που άνοιξαν και λειτούργησαν στη Λάρνακα.
Ο Charles Watkins το όνομα του οποίου φέρει ο πιο πάνω δρόμος, ήταν Άγγλος εγκατεστημένος στη Λάρνακα από το 1875. Ήταν διευθυντής της Οθωμανικής Τράπεζας και ο τελευταίος πρόξενος της Μ. Βρετανίας στην Κύπρο [1877-1878]. Διετέλεσε δημοτικός σύμβουλος [1878-79] και δήμαρχος για ένα χρόνο [1883-84].
—————————————————————
