Ψύχωση, πως την καταλαβαίνουμε και πως την αντιμετωπίζουμε….

Πηγή πιο κάτω άρθρου:
https://www.akappatou.gr/index.php/2016-12-21-21-07-04/sxeseis/16875-a-kappatou-psyxosi-pos-tin-katalavainoume-kai-pos-antimetopizetai?fbclid=IwAR0NnLAQ4tmlspFNvyO8s-B7nrvP9dq98zvs_ohQwR0iANnSf7NJba8SVa4

Η ψύχωση μπορεί να εμφανιστεί σε πολλές ψυχικές ασθένειες, όπως η σχιζοφρένεια, η σχιζοσυναισθηματική διαταραχή, η διπολική διαταραχή και ακόμη και η κατάθλιψη.. Συχνά τα μέλη της οικογένειας δυσκολεύονται να κατανοήσουν πώς ο δικός τους άνθρωπος μπορεί να είναι ψυχωσικός . Ωστόσο, είναι σημαντικό να γνωρίζουμε ότι η ψύχωση, όπως και άλλα συμπτώματα ψυχικής ασθένειας, δεν είναι λάθος του ασθενή ή της οικογένειας του. Αυτά τα συμπτώματα είναι μέρος μιας σύνθετης ασθένειας που επηρεάζει την ζωή των ατόμων αυτών χωρίς δική τους ευθύνη.

Τι σημαίνει όμως ο όρος ΨΥΧΩΣΗ;
Ο όρος ψύχωση είναι ένας όρος ομπρέλα και περιγράφει την απώλεια επαφής του ατόμου με την “ πραγματικότητα , που μπορεί να βλέπει , να ακούει ή να πιστεύει πράγματα που δεν μπορούν να εξηγηθούν και φαίνονται παράλογα. Για το ίδιο το άτομο όμως αυτά που βιώνει είναι ιδιαίτερα τρομακτικά και του προκαλούν μεγάλη αναστάτωση και ανησυχία.

Πώς την καταλαβαίνουμε
Η ψύχωση συνοδεύεται με μια σειρά από συμπτώματα όπως:

-Χαοτική σκέψη: Τα άτομα με ψύχωση δυσκολεύονται να βάλουν τις σκέψεις τους σε τάξη και χάνουν εύκολα τον ειρμό τους. Έτσι μπορεί να πηγαίνουν από το ένα θέμα στο άλλο ή οι φράσεις τους να μη βγάζουν κανένα νόημα, να παραληρούν κ.λπ.
-Παραισθήσεις: Βλέπουν πράγματα που δεν υπάρχουν, ακούνε φωνές που μιλάνε μαζί τους όταν κανείς δεν είναι παρών,, έχουν άλλη αντίληψη της γεύσης και γενικά διαταραγμένη και διαστρεβλωμένη εικόνα κάθε πραγματικότητας. Μπορεί π.χ. να νομίζουν ότι τους παρακολουθούν έξω για να τους βλάψουν , χωρίς καμιά απόδειξη ή ότι είναι κάποιο πολύ σπουδαίο πρόσωπο κ.λπ 

-Έντονες μεταβολές στη διάθεση.

Τα άτομα με ψύχωση έχουν πολύ εύκολα μεταβαλλόμενο συναίσθημα, μπορούν δηλαδή να περάσουν π.χ. από τη χαρά στη θλίψη φτάνοντας ακόμα και στα άκρα, από τη μια στιγμή στην άλλη χωρίς προφανή εξήγηση. Ή μπορεί να γελάσουν ενώ δε συμβαίνει τίποτα αστείο. Ή μπορεί να μην κάνουν τίποτα όλη τη μέρα και ξαφνικά να έχουν τρομερή ενέργεια το βράδυ κ.ο.κ.

• κοιμούνται πάρα πολύ ή παρουσιάζουν αυπνία
  – αποσύρονται από την οικογένεια και από τους φίλους.
  -δείχνουν έντονη ανησυχία
  – είναι καχύποπτα

Τύποι ψύχωσης
Η ψύχωση είναι κατά βάση ένα σύμπτωμα και όχι μία ασθένεια αυτή καθ’ αυτή. Μπορεί να εμφανιστεί σαν ένα επεισόδιο ή να αποτελεί χαρακτηριστικό μιας πάθησης.

-Εξαιτίας χρήσης ουσιών: Ναρκωτικά (π.χ.LSD), κατάχρηση αλκοόλ κ.λπ. είναι πιθανό να προκαλέσουν ψυχωσικό επεισόδιο. Το άτομο μπορεί να παραληρεί, να νομίζει ότι το καταδιώκουν, να εκδηλώσει βίαιη συμπεριφορά ή βαθιά κατατονία κ.ο.κ. Αυτό μπορεί να λήξει μόλις εξασθενήσει η επίδραση της ουσίας ωστόσο δεν αποκλείεται να είναι και η αρχή μιας μόνιμης κατάστασης.

-Ως αποτέλεσμα κάποιας σωματικής ασθένειας. Ένας όγκος στον εγκέφαλο, μία νευρολογική πάθηση ή ακόμα και ένας τραυματισμός στο κεφάλι μπορούν να πυροδοτήσουν μία ψύχωση με διάφορα συμπτώματα («ανεξήγητη» αλλαγή συμπεριφοράς κ.λπ.)

-Αντιδραστική ψύχωση. Ένας θάνατος ή μια πολύ αγχώδης περίοδος στη δουλειά ή οτιδήποτε φέρνει κάποιον στα όριά του μπορεί να δημιουργήσει ψυχωσικά συμπτώματα τα οποία ωστόσο συνήθως υποχωρούν όσο το άτομο απομακρύνεται από την αιτία τους.

-Σχιζοφρένεια. Πρόκειται για μία από τις πιο γνωστές και παρεξηγημένες ψυχική πάθηση καθώς για χρόνια υπήρχε η πεποίθηση ότι τα άτομα με σχιζοφρένεια έχουν εξαιρετικά βίαιες τάσεις εξαιτίας των ψυχωσικών επεισοδίων που μπορεί να παρουσιάζουν συχνά. Στην πραγματικότητα όμως, παρόλ’ αυτά, χάρη στην πρόοδο της επιστήμης, μπορούν να έχουν μία κανονική ζωή. Σύμφωνα με στοιχεία τα άτομα με σχιζοφρένεια μπορεί να παρουσιάζουν ψευδαισθήσεις ωστόσο περίπου στο 65% αυτές είναι μόνο ακουστικές. Π.χ. το άτομο ακούει φωνές που του μιλάνε αρνητικά ή σχολιάζουν όσα κάνει.

– Διπολική διαταραχή (μανιοκατάθλιψη). Η ψύχωση μπορεί να εμφανιστεί και στη διπολική διαταραχή καθώς χαρακτηρίζεται από ακραίες μεταπτώσεις της διάθεσης. Όταν π.χ. το άτομο με διπολική διαταραχή αισθάνεται ευτυχισμένο μπορεί να έχει την αίσθηση της παντοδυναμίας ή όταν είναι στη φάση της κατάθλιψης μπορεί να νιώθει ότι κάποιος το παροτρύνει να βλάψει τον εαυτό του. Τα συμπτώματα της διπολικής διαταραχής μπορεί να περιλαμβάνουν απότομα ξεσπάσματα θυμού, μεγάλες εναλλαγές στη διάθεση, ευερεθιστότητα κ.ά.

-Μείζων κατάθλιψη. Σε περιπτώσεις βαριάς κλινικής κατάθλιψης, κάποιος μπορεί επίσης να κάνει ψυχωσικά επεισόδια. Έτσι εκτός από την καταθλιπτική διάθεση στο μεγαλύτερο μέρος της μέρας, την απώλεια κάθε ενδιαφέροντος και ευχαρίστησης, της επίμονης ενασχόλησης με το θάνατο και των λοιπών συμπτωμάτων της νόσου (απώλεια βάρους, αϋπνία, κόπωση, μείωση της συγκέντρωσης) μπορεί να εμφανιστούν και ψυχωσικά χαρακτηριστικά όπως παραλήρημα.

-Επιλόχεια κατάθλιψη. Και εδώ μπορούν επίσης να εμφανιστούν ψυχωσικά επεισόδια που μπορούν να οδηγήσουν το άτομο ακόμα και στην αυτοκτονία. Στην επιλόχεια κατάθλιψη υπάρχουν «αναίτια» συναισθηματικά ξεσπάσματα και διακυμάνσεις, αδυναμία της μητέρας να φροντίσει το μωρό της, απαισιοδοξία κ.λπ. Αυτή η κατάσταση μπορεί να εμφανιστεί ακόμα πιο έντονα με χαρακτηριστικά ψύχωσης π.χ. η μητέρα να νομίζει ότι το μωρό της της κάνει κακό ή ότι οι γύρω της μιλάνε άσχημα γι’ αυτήν.

Είναι κληρονομική;
Οι μέχρι στιγμής έρευνες δεν έχουν καταλήξει με βεβαιότητα στην προέλευση της ψύχωσης. Σε κάποιες περιπτώσεις φαίνεται να παίζει ρόλο η κληρονομικότητα και ο βιολογικός παράγοντας (π.χ. ορμονικές διαταραχές όπως λ.χ. στην επιλόχεια κατάθλιψη) ενώ σε άλλες το περιβάλλον, το χρόνιο άγχος ή η κατάχρηση ουσιών. Μπορεί φυσικά να είναι και ο συνδυασμός των παραπάνω ενώ φαίνεται πώς επηρεάζει και η παιδική ηλικία.

Οι ψυχώσεις εμφανίζονται συνήθως μεταξύ 18 και 40 ετών (χωρίς φυσικά να αποκλείονται οι υπόλοιπες ηλικίες) ενώ μπορεί να εμφανιστεί και στα δύο φύλα εξίσου. Σύμφωνα με πρόσφατη έρευνα από το Πανεπιστήμιο του Queensland στην Αυστραλία 1 στους 13 ανθρώπους μπορεί να βιώσει μία ψυχωτική εμπειρία τουλάχιστον μία φορά στη ζωή του! 

Είναι όντως επικίνδυνα τα άτομα με ψύχωση;
Εξαρτάται από τη στιγμή και από τον τύπο της ψύχωσης. Π.χ. σε ένα οξύ ψυχωσικό επεισόδιο το άτομο μπορεί να γίνει επικίνδυνο ανάλογα με την πραγματικότητα που βιώνει εκείνη τη στιγμή. Ή σε μια βαριά σχιζοφρένεια αυτό μπορεί να συμβεί ακόμα και αν π.χ. μπούμε στον χώρο του ατόμου απροειδοποίητα. Επικίνδυνα μπορεί να γίνουν επίσης τα ψυχωσικά άτομα που έχουν διακόψει τη φαρμακευτική τους αγωγή.

Αντιμετωπίζεται;
Ναι! Η επιστήμη έχει προχωρήσει αρκετά ως προς τη διαχείριση των ψυχώσεων τόσο με φαρμακευτική αγωγή (αντιψυχωτικά όπως κλοζαπίνη κ.λπ.) όσο και με ψυχοκοινωνικές παρεμβάσεις. Εννοείται πώς και εδώ η αντιμετώπιση πρέπει να είναι εξατομικευμένη ενώ μεγάλο ρόλο παίζει και το περιβάλλον του ατόμου . Η συμβολή ψυχολόγου ή ψυχιάτρου είναι καθοριστική καθώς σε συνδυασμό με το ενθαρρυντικό περιβάλλον θα τον βοηθήσουν να επιστρέψει στην κανονικότητα και θα μειώσουν τον κίνδυνο να υποτροπιάσει.
Φυσικά και οι οικείοι των ανθρώπων με ψύχωση έχουν ανάγκη από υποστήριξη επίσης τόσο για να γνωρίζουν πώς πρέπει να χειριστούν την κατάσταση όσο και για τη δική τους ισορροπία η οποία σαφώς και διαταράσσεται.

Τέλος, ο χρόνος παίζει και εδώ ρόλο κλειδί καθώς η έγκαιρη διάγνωση θέτει τις καλύτερες βάσεις για την αποτελεσματική διαχείριση της κατάστασης. Κι επειδή οι ψυχικές παθήσεις μπορεί να μείνουν αδιάγνωστες για καιρό (ακόμα και χρόνια) είτε εξαιτίας της άγνοιας είτε εξαιτίας του φόβου είναι πολύ σημαντικό να αναζητάμε αμέσως βοήθεια είτε πρόκειται για εμάς τους ίδιους είτε για άλλο. 

Ζώντας με ένα άτομο με ψύχωση
Οι φίλοι και οι συγγενείς είναι συνήθως οι πρώτοι που μπορούν να διαπιστώσουν αν κάποιος δικός τους υπάρχει πιθανότητα να εμφανίσει ψύχωση.
Τα σημεία που θα πρέπει να σας ανησυχήσουν είναι:

-Σταδιακή ή απότομη απομάκρυνση από φίλους, συγγενείς κ.λπ. καθώς και συνήθεις δραστηριότητες.
– Πτώση της απόδοσης του ατόμου στις καθημερινές του ενασχολήσεις και σημάδια κόπωσης.
– Το άτομο δείχνει προβληματισμένο και αναστατωμένο χωρίς όμως προφανή λόγο
– Χάνει τον ύπνο του ή αντίθετα έχει έντονη υπνηλία.
– Έχει απρόβλεπτες συναισθηματικές εξάρσεις
– «Κολλάει» με συγκεκριμένες φράσεις, πράξεις κ.λπ. τις οποίες επαναλαμβάνει μηχανικά
– Δυσκολία στη συγκέντρωση.
– Απάθεια ακόμα κι αν συμβαίνει κάτι επείγον ή πολύ σημαντικό.
– Παραμέληση προσωπικής υγιεινής
– Παράξενη συμπεριφορά (π.χ. γελάει χωρίς λόγο, στέκεται περίεργα, ισχυρίζεται πράγματα που ακούγονται παράλογα ή μιλάει χωρίς να βγάζει νόημα)
– Το βλέμμα του δεν εστιάζει κάπου.
– Δείχνει ασυνήθιστη ευαισθησία σε ερεθίσματα όπως το φως, ο θόρυβος κ.λπ.

Αν παρατηρήσετε τα παραπάνω για πάνω από δύο εβδομάδες, θα πρέπει να παροτρύνετε το άτομο να αναζητήσει αμέσως εξειδικευμένη βοήθεια από κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Αν αρνηθεί, σκεφτείτε το ενδεχόμενο να το κάνετε οι ίδιοι καθώς είναι βέβαιο πώς και η δική σας ζωή θα επηρεαστεί από μια τέτοια κατάσταση.

Σε περίπτωση κρίσης
Αν κάποιος δικός σας υποστεί ψυχωσικό επεισόδιο παρουσία σας το βασικό είναι να παραμείνετε ήρεμοι και να αναζητήσετε αμέσως ιατρική βοήθεια (γι’ αυτό καλό είναι να έχετε πάντα εύκαιρο το τηλέφωνο του ειδικού που τον παρακολουθεί). Στο μεταξύ:

-Μη δείχνετε θυμωμένοι ούτε να του βάλετε τις φωνές. Αντίθετα μιλήστε ήσυχα και κρατήστε τους τόνους χαμηλά. Θυμηθείτε πώς ο άνθρωπος αυτός δεν έχει κανέναν έλεγχο πάνω σε ό,τι του συμβαίνει ενώ εκείνη τη στιγμή δε μοιράζεται την ίδια πραγματικότητα με εσάς.
– Αν είστε μαζί με άλλους, διατηρήστε όλοι την ψυχραιμία σας. Μην παρεμβαίνετε και κυρίως μην αρχίσετε να τσακώνεστε μεταξύ σας για το τι πρέπει να γίνει, για το αν κάποιος ευθύνεται γι’ αυτή την κατάσταση κ.λπ.
– Μην εισέρχεστε στο πεδίο του. Π.χ. μη στέκεστε πάνω από το κεφάλι του αν κάθεται, μην τον ταρακουνάτε, μην τον κοιτάτε επίμονα ούτε να τον ακουμπάτε.
– Μειώστε τον θόρυβο γύρω. Αν π.χ. είναι ανοιχτή η τηλεόραση, κλείστε την.
– Αν σας ζητήσει κάτι που βγάζει ένα σχετικό νόημα, ικανοποιήστε το αίτημά του για να αποφύγετε ένα πιθανό μεγαλύτερο ξέσπασμα.
– Αν δείτε ότι το άτομο γίνεται βίαιο, καλέστε την αστυνομία εξηγώντας την κατάσταση.

Η καθημερινότητα με ένα άτομο με ψύχωση
Σίγουρα δεν πρόκειται για κάτι εύκολο. Για να αντεπεξέλθετε, πρέπει να οπλιστείτε με πολλή υπομονή και αγάπη ενώ καλό είναι να ακολουθήσετε και τις εξής συμβουλές:
– Μιλήστε του όσο γίνεται πιο ήρεμα ώστε να τον πείσετε να παίρνει τα φάρμακά του.
– Φροντίστε το περιβάλλον στο οποίο ζείτε να είναι όσο το δυνατόν απαλλαγμένο από άγχος και πίεση κι εσείς όσο το δυνατόν πιο ήρεμοι.
– Μάθετε πώς να φέρεστε κατά τη διάρκεια ενός επεισοδίου.
– Βοηθήστε το να χτίσει μία ρουτίνα (να κοιμάται αρκετά και σωστά, να φροντίζει την ατομική του καθαριότητα, να τρώει καλά, να βγαίνει τακτικά κ.λπ.)
– Αναθέστε του απλές δραστηριότητες για να το κρατάτε σε εγρήγορση.
– Ενθαρρύνετε την κοινωνικοποίησή του όχι όμως υπερβολικά. Οι πολλές συναναστροφές και οι συναθροίσεις μπορεί να το κουράσουν.
– Αναζητήστε βοήθεια και για τον εαυτό σας. Η φροντίδα ενός ανθρώπου με ψύχωση είναι εξαντλητική και για όσους μοιράζονται την καθημερινότητά τους μαζί τους.

Μη διστάσετε να κάνετε πράγματα που σας ευχαριστούν ή σας βοηθούν να εκτονωθείτε και φυσικά να ζητήσετε τη συμβουλή κάποιου ειδικού που θα μπορέσει να σας υποστηρίξει ουσιαστικά και πρακτικά στις δυσκολίες που θα κληθείτε να αντιμετωπίσετε.

https://akappatou.gr/