Μια αληθινή ιστορία,σε μια Ελλάδα άλλων εποχών όπου οι γυναίκες ήταν “αντικείμενο” στα χέρια του άντρα, η παρθενιά των κοριτσιών ήταν υπόθεση όλης της οικογένειας και τα προσωπικά του ενός θέμα ολόκληρου του χωριού. Η δικαιοσύνη ξεπουλημένη σε αυτόν που μπορούσε να την αγοράσει (και αλίμονο στον φτωχό που βρισκόταν ενώπιων δικαστηρίου) . Μια αληθινή ιστορία, “οικογενειακής τιμής”, που οδήγησε σε έναν αναγκαστικό γάμο και κατέληξε σε έγκλημα. Mια ιστορία με δικαστικες μάχες για μια ψυχή που δολοφονήθηκε και χάθηκε τόσο απάνθρωπα και άδικα. Μια ένοχη και συνένοχη Δικαιοσύνη κι ένας έντιμος ένορκος να μειοψηφεί. Μέσα από τη συγκλονιστική και αληθινή ιστορία της Παναγιώτας, ζωντανεύει η ελληνική επαρχία των προπολεμικών, κατοχικών και πρώτων μεταπολεμικών δεκαετιών. Ο συγγραφέας, ο γιατρός Λουκάς Κονανδρέας, ο οποίος ζει στην Αμερική, έγραψε το βιβλίο “Καλύτερα σκοτωμένη παρά χωρισμένη” ως φόρο τιμής στα γεγονότα που σημάδεψαν την οικογένεια του, αλλά και ολόκληρο το χωριό του. Το βιβλίο κυκλοφόρησε αρχικά στα αγγλικά και βραβεύτηκε:
Βραβείο Nonfiction Authors Association, 2014, Η.Π.Α.
Χρυσό Βραβείο Beverly Hills Book Award, στην κατηγορία True Crime, 2016, Η.Π.Α.
eLit Book Awards, Χρυσό βραβείο στην κατηγορία True Crime 2016
Glogal Book Awards, Χρυσό βραβείο στην κατηγορία True Crime 2016
Readers Favorite Book Award, Ασημένιο βραβείο στην κατηγορία Nonfiction Cultural 20
Glogal Book Awards, Gold for True Crime 2016
Readers Favorite Book Award, Silver for Nonfiction Cultural 2016
Kindle Book Awards for Nonfiction, Semifinalist for now, 2016
National Indie Excellence Book Awards, finalist for True Crime 2016
Στη συνέχεια το βιβλίο κυκλοφόρησε και στα ελληνικά.
Το Skala Times μίλησε με τον συγγραφέα.
Περισσότερα στη συνέντευξη που ακολουθεί.
Της Γιώτας Δημητρίου
Κύριε Κονανδρέα, μετά από περισσότερα από 60 χρονια αποφασίσατε να γράψετε την αληθινή ιστορία που συνέβη στο χωριό σας και αφορά τη δολοφονία μιας γυναίκας, την δίκη που ακολούθησε αλλά και τα γεγονότα μέσα σε αυτό το πλαίσιο που γίνονταν στην μικρή κοινωνία του χωριού της δολοφονημένης ηρωϊδας. Γιατί σας πήρε τόσα χρόνια για να γράψετε το βιβλίο;
Έλλειψη χρόνου. Στην περίπτωση τη δική μου και στα πρώτα χρόνια πιο συγκεκριμένα, όλα όσα είχα σαν όνειρο να κάνω άρχιζε από τη βάση. Η επιβίωση είχε προτεραιότητα. Τα υπόλοιπα ήταν να περιμένουν. Αλλά και μετέπειτα πόσα μπορούσε να κάνει κανείς; Ιατρική σπουδή, Στρατιωτικό, Αγροτικό, ;….μετανάστευση και γλώσσες; .. Ιατρική εκπαίδευση από Τορόντο, στο Σικάγο, στο Φρένο της Καλιφόρνιας για ειδικότητα και πολύ απαιτητική μάλιστα όπως η Επείγουσα Ιατρική; Και μετά για επαγγελματική εγκατάσταση, Σακραμέντο Καλιφόρνιας και Νέα Υόρκη και Κοννέτικατ…και γίνεσαι και σύζυγος…..και πατέρας…..και άλλες οικογενειακές και κοινωνικές υποχρεώσεις….Πως θα μπορούσε να γίνει συγγραφή βιβλίου νωρίτερα;
Φοβοι για την ικανότητα. Έλεγα στον εαυτό μου :Δεν είσαι συγγραφέας. Και θέλεις να γράψεις βιβλίο που αφορά την οικογένειά σου;…Να ντροπιαστείς; Και να ντροπιάσεις μαζί και όλους στην οικογένειά; Αν δεν υπήρχε η βοήθεια από την γυναίκα μου (που εκτός από καλή συζηγος είναι και Ντοκτορ Ψυχολογίας με πολύ καλή λογική), να με σπρώξει και να με ενθαρρύνει λέγοντας μου ότι ξέρει έχω την δυνατότητα, ποτέ δεν θα γραφόταν αυτό το βιβλίο.Mάθαινα όπως πήγαινα Όταν μαθαίνεις κάτι «όπως πας» να παίρνει περισσότερο.
Πόση έρευνα χρειάστηκε έτσι ώστε να μπορέσετε να αποδώσετε με ακρίβεια την δίκη για τον φόνο, αλλά και για να εξασφαλίσετε σημαντικές πληροφορίες και λεπτομέρειες, γύρω από την ιστορία, τις οποίες συμπεριλάβατε στο βιβλίο σας;
Είχα πολύ ζωηρή μνήμη των γεγονότων της βραδιάς εκείνης αλλά και των μετέπειτα εξελίξεων στην υπόθεση.
Είχα την τύχη ο πατέρας μου να μιλά για την ιστορία σε κάθε ευκαιρία και μάλιστα να αναφέρεται σε λεπτομέρειες εξαιρετικά μικρές . Είχε ζήση τόσο έντονα την υπόθεση που ότι και αν έκανε , ακόμη και στην μέση του φαγητού, μπορούσε να σταματήσει, να σηκωθεί όρθιος και να διηγηθεί λεπτομέρειες. Αυτό με την ευκαιρία ήταν κάτι που απέφευγε η μητέρα μου που αν γινόταν δεν θα ξαναμιλούσε για αυτήν την ιστορία από το 1955. Όταν λοιπόν τα ακούς από τον πρωταγωνιστή τόσες φορές και μνήμη καλή να μην έχεις καταγράφεται.
Η μετέπειτα απίστευτη περιέργεια του κόσμου, που ήθελε να μάθει λεπτομέρειες της ιστορίας, με έκανε να τους την διηγούμαι ο ίδιος. Και όχι μόνο αυτό. Οι ερωτήσεις που μου έκαναν δημιουργούσαν την ανάγκη όχι μόνο για απαντήσεις αλλά απαιτούσαν και αναλύσεις. Και ο συνδυασμός αυτός εμπέδωνε την ιστορία στον νου.
Οι συχνές επισκέψεις μου στην Ελλάδα από της ΗΠΑ, συνοδευόντουσαν με επισκέψεις και συνομιλίες κυρίως σε αυτούς που ήξερα πριν φύγω. Μεγάλοι στην ηλικία άνθρωποι. Και τι θέλαν να κουβεντιάσουν; Τα παλαιά. Τα δικά μας. Μέσα ήταν σχεδόν με όλους τα χρόνιά εκείνα και η ιστορία της Παναγιώτας.
Με λίγα λογία αν και δεν είχα σκοπό για βιβλίο από παλαιά ήταν σαν να δουλεύαν οι συγκυρίες μόνες τους και να γραφόταν από τότε. Στον νου.
Αλλά και πάλι ήταν όλα λόγος άγραφος. Και σε μερικές περιπτώσεις και ο άγραφος αυτός λόγος ήταν επισφαλής. Δεν υπήρχε κάτι στο χαρτί που να σε κατοχυρώνει. Έτσι χρειάστηκε να ψάξω . Οι εφημερίδες ήταν εύκολο να φωτογραφηθούν αλλά είχε κόστος. Για τα πρακτικά από τις δίκες ένας θεός ξέρει πως με ώθησε να τα κυνηγήσω, όταν όλοι μου έλεγαν «στα 25 χρόνια καταστρέφονται όχι στα 50 που είναι τώρα». Ήμουν τυχερός να τα βρω επειδή φυλάσσονταν για εκπαιδευτικούς λόγους στο δικαστικό και στο αστυνομικό.
Επί πλέον υπήρχαν και αρκετά σκοτεινά σημεία, κυρίως σχετιζόμενα με τις προθέσεις των πρωταγωνιστών, για τα οποία χρειάστηκαν πάνω από 160 συνεντεύξεις. Αυτό ήταν και το πιο κουραστικό. Το πιο δύσκολο. Η κάθε μια χρειαζόταν προετοιμασία . Να σκεφτώ πως να προσεγγίσω το συνομιλητή μου ώστε να τον κάνω άνετο. Να μπορέσει να ανοιχτεί. Έτσι έκανα μια ανάλυση με βάση τι ήξερα από τον χαρακτήρα του, τις προκαταλήψεις του, την υπομονή του , το που ανήκε τότε ( σε ποια μεριά) και μετά να κάνω την επίσκεψη. Μετά όταν ήμουν πρόσωπο με πρόσωπο με τον συνομιλητή μου χρειαζόταν, πριν αρχίσω ερωτήσεις, να κάνω μια διακριτική αξιολόγηση, για να δω την διαύγεια που είχε. Αυτό γινόταν με αυτό που στη δουλειά μου λέμε, “Mini mental”, ώστε να ξέρω, πόσο καλή μνήμη διάθετε και σε τι βάθος θα έφταναν οι ερωτήσεις μου και πόση βάση θα έδινα στις απαντήσεις του.. Ειλικρινά αρκετές φορές απάντησα πιο πολλές ερωτήσεις σαν γιατρός από τις απαντήσεις που πήρα. Σε γενικές γραμμές : Μεγάλη, εμπειρία.. Δεν θα ξεχάσω ποτέ τα ρυτιδωμένα μέτωπα που συνοφρυώνονταν, καθώς γερασμένα μυαλά προσπαθούσαν να συλλάβουν φευγαλέες αναμνήσεις..
Σκληρή, χρονοβόρα δουλειά, το μέγεθος της οποίας η γυναίκα μου θεώρησε εκτενές και πολλές φορές άσκοπο, αλλά διαφωνούσα.
Μέσα από την δίκη για τον φόνο παρακολουθούμε το σάπιο σύστημα που κλείνει ερμητικά τα μάτια μπροστά στην δικαιοσύνη μόλις μπουν μπροστά τα συμφέροντα. Συνέβαινε τότε, πριν 63 χρόνια. Συμβαίνει και σήμερα πιστεύετε; Είναι τελικά, μερικές φορές, ακόμη και σήμερα, άδικη η δικαιοσύνη των δικαστηρίων;
Η κατάσταση στην δικαιοσύνη πιστεύω παραμένει αμετάβλητη.
Έτυχε και ανακατεύτηκα με μια υπόθεση που είχε να κάνει με το χωριό μου το Κουπάκι. Και ήταν για το καλό του χωριού. Και μου κόστισε για τα τελευταία 20 χρόνια πολλά σε χρόνο και χρήμα. Και αν και την κέρδισα με γέμισε απογοήτεψε. Ο βαθμός διαφθοράς που συνάντησα στο χωριό μου το ίδιο από συγχωριανούς, που λειτουργούσαν με βάση μικροσυμφέροντα δικά τους, ήταν απίστευτος. Και οι περισσότεροι στο Κουπάκι ήξεραν από την υπόθεση για την οποία γράφω πως κερδήθηκε και θα περίμενε ίσως κανείς να έχουν την μνήμη της ιστορίας σαν παράδειγμα. Απολύτως τίποτα. Και σε κάποιο, αλλά λίγο μικρότερο βαθμό η διαφθορά αυτή επεκτεινόταν και πέραν του Κουπακίου και τουλάχιστο μέχρι τα όρια της επαρχίας, αν όχι τα όρια του νομού. Και όταν το θέμα έφτανε στην Αθήνα, όπου έφτασε τελικά, υπήρχε αδράνεια.
Αλλά και από ότι διαβάζω η διαφθορά σε μέρος του δικαστικού, υπάρχει ακόμη σήμερα και σε πανελλήνια κλίμακα όπως ποδόσφαιρα, απαλλαγές ατόμων με ιστορίες ναρκωτικών, ατιμωρησίες πολιτικών…
Και λίγο παραπέρα από τα Ελληνικά σύνορα: Το 50% των Αμερικανών πιστεύει ότι δεν υπάρχει δίκαιη δικαιοσύνη στη χώρα τους.. Και έζησα μερικές τέτοιες άδικες αποφάσεις ο ίδιος, όχι μόνο από την Ελλάδα που είπα πριν, αλλά και από δικαστήρια εδώ, των μεγάλων ΗΠΑ.
Το βιβλίο σας κυκλοφόρησε πρώτα στα αγγλικά στην Αμερική και έχει λάβει αρκετές διακρίσεις (χρυσό Βραβείο Beverly Hills, Book Awards, κατηγορία True Crime, 2016
Χρυσό Βραβείο eLit Awards, Illuminating Digital Publishing Excellence, κατηγορία True Crime, 2016
Βραβείο Nonfiction Authors Association, 2014, ΗΠΑ). Γιατί πρώτα στα αγγλικά;
Μια και αναφέρατε τις διακρίσεις θα ήθελα να προσθέσω ότι από τότε που υπήρξαν αυτές οι τρεις διακρίσεις προστέθηκαν και 4 ακόμη.
-Glogal Book Awards, Gold for True Crime 2016
– Readers Favorite Book Award, Silver for Nonfiction Cultural 2016
-Kindle Book Awards for Nonfiction, Semifinalist for now, 2016
-National Indie Excellence Book Awards, finalist for True Crime 2016
Γιατί πρώτα στα αγγλικά; Ακόμη τα Ελληνικά μου είναι ανωτέρα των Αγγλικών μου. Αλλά τα τελευταία χρόνια χρησιμοποιούσα πολύ πιο πολύ τα Αγγλικά και είχα στο κομπιούτερ και στο Word ότι χρειαζόμουν. Θα έπρεπε να τα κάνω στα Ελληνικά και για κάποιο λόγο ευκολίας δεν το έκανα. Υπήρχαν όμως και άλλοι λόγοι ευκολίας όπως:
Η γυναίκα μου με ώθησε να γράψω την ιστορία και ήταν εκείνη που όχι μόνο με υποστήριζε αλλά και μπορούσε να διαβάζει και να κάνει κριτική της προόδου της δουλειάς. Αν και τα Ελληνικά της είναι υπεραρκετά στην καθομιλουμένη δεν επαρκούσαν για να καταλάβει και κριτικάρει την ιστορία που έχει και στοιχεία λογοτεχνικά. Έτσι μείναμε στην Αγγλική.
Το ίδιο ισχύει και για τους γιους μου που τα Αγγλικά είναι η μητρική γλώσσα τους. Με βοήθησαν σε πολλές περιπτώσεις και αυτοί.
Ήξερα ότι θα χρειαζόμουν να με βοηθήσει στο τέλος, κυρίως στην διασύνδεση των κομματιών της ιστορίας, κάποιος κριτικός. Για το σημείο αυτό ήταν πιο εύκολο να βρω άνθρωπο εδώ και για να είμαι ειλικρινής πίστευα ότι θα μπορούσα να συνεννοηθώ πιο εύκολα με τον άνθρωπο αυτόν αφού οι ιστορίες True Crime είχαν και έχουν παράδοση εδώ και είναι σχεδόν ανύπαρκτες στην Ελλάδα.
Είχατε προσεγγίσει ελληνικούς εκδοτικούς οίκους να το εκδώσουν πρωτού το κυκλοφορήσετε στα αγγλικά;
Όχι πριν αλλά μετά όταν είχε γίνει η μετάφραση στα Ελληνικά. Αλλά αργοπορούσαν πάρα πολύ. Και όταν το διάβασαν αν και τους άρεσε όλα δύσκολα τα φέρναν. Και όρους μου έβαλαν σε κάποια συμφωνητικά που ήταν παράλογοι και απαράδεκτοι.
Διάβασα το βιβλίο σας μέσα σε δυο μέρες και σκεφτόμουν πως θα γινόταν μια καταπληκτική ταινία ή ακόμα και εξαιρετική τηλεοπτική σειρά εποχής. Το έχετε σκεφτεί;
Ναι, μου το έχουν ζητήσει εδώ. Δηλαδή θέλαν να τους δώσω με υπογραφή μου ένα δικαίωμα τέτοιο. Δεν το έκανα.
Είναι αλήθεια ότι σχεδόν όλοι που έχουν διαβάσει το βιβλίο και που είχα την δυνατότητα να ακούσω, λένε «Αυτό είναι μουβι».Μερικοί αναγνώστες έγραψαν κριτική στο Αμαζον και λένε ότι είναι ιστορία μουβι. Κάποιοι μάλιστα εξέφρασαν και αμφιβολίες αν όντως έτσι ήταν η ιστορία η την έγραψε κάποιος έτσι για να γίνει μουβι. Επαναλαμβάνω, ότι εκδοχή τέτοια σκέπτομαι. Γιατί όχι; Αν κάποια τέτοια παραγωγή είναι ποιότητας και το ευρύτερο κοινό μάθει από αυτήν την πραγματική ιστορία ζωής,, κακό θα είναι;
Εσείς, από τη μικρή συντηρητική κοινωνία της Ελλάδας του 1950, από το μικρό χωριό Κουπάκι Φωκίδας, βρεθήκατε στην Αμερική, σπουδάσατε και εργαστήκατε ως γιατρός και γράψατε το πρώτο σας βιβλίο βασισμένο σε μια τραγική ιστορία που διαδραματίστηκε στο χωριό σας. Σκέφτεστε να ακολουθήσετε το μονοπάτι του συγγραφέα;
Όχι ακριβώς. Είναι σκληρή δουλειά και μοναχική. Μου αρέσει ότι κάνω. Λίγη Ιατρική. Λίγο Γκολφ. Λίγο διάβασμα. Ο κήπος μου. Τα δέντρα και τα λουλούδια μου. Οικογένεια. Μερικά σύντομα ταξίδια. Συνδυασμοί.
Παρά το γεγονός αυτό έχω θέματα -ο πληθυντικός εννοεί πάνω από ένα- που είναι αληθινές Nonfiction, ιστορίες και που σκέπτομαι να τις γράψω. Ξέρω πολύ καλύτερα τι παίρνει τώρα και θα γίνει νωρίτερα.
