Το αρχοντικό της οδού Χρυσοπολιτίσσης και οι διανοούμενοι κάτοικοι του

Μια αξιόλογη σελίδα στο διαδίκτυο με πολλά στοιχεία για την αγαπημένη μας πόλη είναι η σελίδα https://larnacainhistory.wordpress.com.
Εκεί μπορεί να βρει κανείς αρκετό υλικό για την ιστορία της Λάρνακας και από εκεί αναδημοσιεύει συχνά κείμενα το SkalaTimes, όταν θέλουμε να θυμηθούμε ένα κομμάτι της πόλης μας και να ψάξουμε την ιστορία του.

Πιο κάτω αναδημοσιεύουμε ένα κείμενο από το https://larnacainhistory.wordpress.com για το αρχοντικό της οδού Χρυσοπολιτίσσης στη Λάρνακα, με αυτούσιο τίτλο
«Το αρχοντικό της οδού Χρυσοπολιτίσσης και οι διανοούμενοι κάτοικοι του».

———————–

Ένα από τα λίγα παλιά σπίτια που διασώθηκαν στη Λάρνακα είναι το διώροφο αρχοντικό της οδού Χρυσοπολιτίσσης 34-38. Σ’ αυτό έζησαν και ζουν τρεις γενιές διανοουμένων της ελληνικής οικογένειας Βαρλαάμ από την Κέρκυρα: ο σπουδαίος λόγιος της Λάρνακας και της Κύπρου Ιερώνυμος Βαρλαάμ (1846-1915), η κόρη του, Έλενα Βαρλαάμ- Μιχαηλίδου (1903-1992) και ο γιος της Έλενας, Ιερομόναχος, Σωφρόνιος Μιχαηλίδης
(1940-).

Όταν η οικογένεια Brunoni -συγγενείς των Βαρλαάμ- μετανάστευσαν στην Ιταλία το 1886, το σπίτι περιήλθε στην ιδιοκτησία του Ιερώνυμου Βαρλαάμ (οι Brunoni εγκαταστάθηκε στη Λάρνακα από την Κέρκυρα το 1790).

Γενάρχης του κυπριακού κλάδου της οικογένειας Βαρλαάμ, ήταν ο γιατρός του ενετικού στόλου, Έλληνας στην καταγωγή και ορθόδοξος, Ιερώνυμος Βαρλαάμ (1735 -1809) από την Κέρκυρα. Ήρθε στην Κύπρο το 1770. Στη Λάρνακα νυμφεύτηκε τη Maria-Fortunata Sacramona, κόρη Ενετού έμπορα της πόλης. Με τον γάμο αυτό ο κυπριακός κλάδος των Βαρλαάμ ασπάστηκε το Ρωμαιοκαθολικό δόγμα. Ο Ιερώνυμος και η Μαρία απέκτησαν δέκα παιδιά, εκ των οποίων επέζησαν τρία, ο Αντώνιος, η Ούρσουλα και ο Μάρκος και δημιούργησαν οικογένειες μόνο τα δύο: η Ούρσουλα και ο Μάρκος.

Ο Μάρκος Βαρλαάμ (1792-1878) γεννήθηκε στη Λάρνακα. Νυμφεύτηκε την ελληνορθόδοξη, Ελένη και απέκτησαν τέσσερα παιδιά, μεταξύ των οποίων τον λόγιο Ιερώνυμο Βαρλαάμ.

Στο αρχοντικό της οδού Χρυσοπολιτίσσης, ο Ι. Βαρλαάμ έζησε από το 1886 έως τον θάνατό του το 1915. Γεννήθηκε το 1849, την ίδια χρονιά που γεννήθηκε στο Λευκόνοικο ο Βασίλης Μιχαηλίδης. Βαφτίστηκε Ρωμαιοκαθολικός και πήρε το όνομα του παππού του, γιατρού, Ιερώνυμου Βαρλαάμ. Υπήρξε όμως σε όλη του τη ζωή ελληνολάτρης και ορθοδοξόφιλος. Γι αυτό και ήρθε σε σύγκρουση με τους φανατικούς καθολικούς μοναχούς και ιερείς της Λάρνακας, εισπράττοντας το ανάλογο τίμημα, των συχνών απολύσεων ή αναγκαστικών παραιτήσεων από τα λατινικά σχολεία της πόλης. Σε ηλικία 55 χρόνων νυμφεύτηκε την κατά 33 χρόνια νεότερή του, ελληνορθόδοξη, Μαρία Θ. Πιερίδου (1882-1972). Ο γάμος έγινε στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία της Λάρνακας. Οι Λατίνοι ιερείς απαίτησαν από τον Ιερώνυμο όπως όλα τα παιδιά βαφτιστούν Καθολικά. Δεν δέχτηκε, υποσχόμενος ότι μόνο το πρωτότοκο παιδί θα το βάφτιζε με το καθολικό δόγμα. Με την Μαρία, απέκτησε τέσσερα παιδιά: την Έλενα (1903), την Παυλίνα, τη Θεανώ και τον Μάρκο.

Λίγο πριν τον θάνατό του, τον Μάιο του 1915, ζήτησε να βαφτιστεί Ορθόδοξος. Δεν τον βάφτισαν, φοβούμενοι μήπως κατηγορηθούν από τους Λατίνους, ότι εκμεταλλεύτηκαν το γεγονός πως ήταν ετοιμοθάνατος. Πέθανε σε ηλικία 67 χρονών και ετάφη στο Ρωμαιοκαθολικό Κοιμητήριο της Λάρνακας.

Ο Ι. Βαρλαάμ αποφοίτησε το 1867 από το Instituto Italiano di Cipro και την Ελληνική Σχολή στη Λάρνακα (Σχολαρχείο). Το 1877 πήγε στην Αθήνα όπου φοίτησε στη Φιλοσοφική Σχολή, επέστρεψε όμως στην Κύπρο δύο χρόνια μετά λόγω οικονομικών δυσχερειών και οικογενειακών προβλημάτων. Επί τρεις δεκαετίες δούλεψε ως οικοδιδάσκαλος και καθηγητής σε πολλά σχολεία, ανάμεσα στα οποία ήταν, η Λατινική Σχολή και το Παρθεναγωγείο Λάρνακας. Από το 1880 έως το 1882 δίδαξε στη Σχολή της Μύρτου. Μεταξύ των μαθητών του ήταν και ο ποιητής Δημήτρης Λιπέρτης.
Το έργο του περιλαμβάνει ποίηση στην ομηρική γλώσσα, πινδαρικές ωδές, επιγράμματα και πεζά στην αττική διάλεκτο. Μετέφρασε πολλά έργα της Ιταλικής γλώσσας. Εξέδιδε για δύο χρόνια (1909-1911) στη Λευκωσία, το φιλολογικό περιοδικό «Κόσμος». Ασχολήθηκε με λαογραφικά θέματα και συγκέντρωσε υλικό, που εκδόθηκε στο βιβλίο, «Τα Κυπριακά» του Α. Σακελλάριου. Κάποια σημαντικά έργα του δυστυχώς έχουν χαθεί, ενώ κάποια άλλα παραμένουν ανέκδοτα.

Η Έλενα Βαρλαάμ-Μιχαηλίδου θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως εικόνα και ομοίωση του λόγιου πατέρα της αφού κληρονόμησε από αυτόν την έφεση προς τα γράμματα. Γράφει σχετικά η ίδια: «Συνέχισα να αυτομορφώνομαι με τη βοήθεια της βιβλιοθήκης του πατέρα μου, που ήταν πλούσια σε ποικιλία πνευματικού περιεχόμενου: βιβλία όλων των ειδών, φιλοσοφικά, ιστορικά, λογοτεχνικά, παιδαγωγικά και άλλα, σε διάφορες γλώσσες και μορφές. Τα ρουφούσα κυριολεκτικά όλα. Διψούσα για μάθηση, που θα μου άνοιγε τα μάτια στο φως της γνώσης».

Σπούδασε στη Σχολή Καλογραιών, όπου διδάχτηκε ξένες γλώσσες. Εργάστηκε ως δασκάλα και αργότερα στο λογιστήριο της εφημερίδας «Ελευθερία». Μετέφρασε έργα γαλλικής και της ιταλικής λογοτεχνίας. Μέχρι βαθέως γήρατος συνέγραφε με το ψευδώνυμο «Καρμελιάνα». Εξέδωσε πέντε βιβλία (μυθιστορήματα, διηγήματα, χρονογραφήματα και άρθρα). 

Έχαιρε μεγάλου σεβασμού από την κοινωνία της Λάρνακας για την αγάπη της προς τους ανθρώπους και τον Θεό. Μια από τις τελευταίες πνευματικές και ευγενικές δέσποινες της Λάρνακας. Παντρεύτηκε τον Λαρνακέα εμποροράπτη, Γεώργιο Μιχαηλίδη με τον όποιον απέκτησε δύο παιδιά: τον Μιχαλάκη (νυν Ιερομάναχο Σωφρόνιο) και τον Λεύκιο.

Ο Ιερομόναχος Σωφρόνιος Μιχαηλίδης συνέγραψε πολλά βιβλία για την εκκλησιαστική ιστορία της Λάρνακας και σε συνεργασία με τον Δήμο της πόλης, όπως το βιβλίο, «Ο Δήμος της Λάρνακας εντός μιας πεντηκονταετίας (1878-1925)», αξιοποιώντας σχετική ανέκδοτη μελέτη του Ν. Γ. Κυριαζή. Επίσης το σημαντικό βιβλίο: «Η εις Κέρκυραν και Κύπρον οικογένεια Βαρλαάμ» (από το βιβλίο αυτό λήφθηκαν οι πληροφορίες και οι φωτογραφίες της παρούσας ανάρτησης).