Πώς ενισχύω την αυτοεκτίμηση στο παιδί μου;

Γράφει ο Ανδρέας Γ. Δημητρίου
Εγγεγραμμένος Εκπαιδευτικός/Σχολικός Ψυχολόγος (Αρ. Μητρώου: 128)
Εκπαιδευόμενος Συστημικός/Οικογενειακός Ψυχοθεραπευτής
Σπύρου Κυπριανού 84, Άγγελος Κωρτ, Διαμ. 102
Τηλ. 99299300, Fax. 24103426
Facebook Page: Ανδρέας Δημητρίου Εκπαιδευτικός/Σχολικός Ψυχολόγος
Instagram Profile: demetriou_andreas_edupsy

Η αυτοεκτίμηση αφορά το πώς οι άνθρωποι νιώθουν για τον εαυτό τους. Το επίπεδο αυτοεκτίμησης των παιδιών φαίνεται από τη συμπεριφορά και στάση τους. Αν τα παιδιά νιώθουν καλά με τον εαυτό τους, τότε αυτά τα θετικά συναισθήματα αντανακλώνται στον τρόπο που σχετίζονται με τους φίλους τους, τους δασκάλους τους, τα αδέρφια τους, τους γονείς τους και τους άλλους. Η αυτοεκτίμηση επηρεάζει ολόκληρη τη ζωή του ατόμου, για αυτό είναι σημαντικό οι γονείς να βοηθήσουν τα παιδιά τους να αναπτύξουν υγιή επίπεδα αυτοεκτίμησης.

Υπάρχουν πολλοί τρόποι που μπορείτε να βοηθήσετε τα παιδιά σας να μάθουν ότι είναι αγαπητά, ικανά και δυναμικά, ξεκινώντας από όταν τα παιδιά σας βρίσκονται σε μικρή ηλικία.

*Επιβραβεύετε τα παιδιά σας. Η επιβράβευση πρέπει να είναι συγκεκριμένη και να έχει θετική επίδραση στη συμπεριφορά των παιδιών. Να τα επιβραβεύετε καθημερινά. Είναι σημαντικό να επικεντρώνεστε στις θετικές συμπεριφορές των παιδιών σας και όχι στις αρνητικές. 

*Να δίνετε στα παιδιά σας αγάπη και στοργή. Να λέτε συχνά στα παιδιά σας πόσο τα αγαπάτε και πόσο ξεχωριστά είναι. Να τα αγκαλιάζετε και να τα φιλάτε συχνά.

*Να φέρεστε στα παιδιά σας με σεβασμό. Να τα βλέπετε όταν σας μιλάνε. Να τους μιλάτε με ωραίο τρόπο. Να τους λέτε «σε ευχαριστώ», «σε παρακαλώ».

*Να είστε συνεπείς. Τα παιδιά χρειάζονται να ξέρουν τι αναμένετε από αυτά. Είναι σημαντικό να υπάρχουν οικογενειακοί κανόνες που να υποδεικνύουν ποιες συμπεριφορές είναι αποδεκτές και ποιες όχι.

*Να μην απαιτείτε τελειομανία από τα παιδιά σας. Κανένας δεν είναι τέλειος, και ούτε οι γονείς πρέπει να αναμένουν να είναι τα παιδιά τους τέλεια. Είναι σημαντικό να αποδέχεστε τα παιδιά σας όπως είναι, με τις δυνατότητες και αδυναμίες τους. Αυτή η αποδοχή βοηθά τα παιδιά να νιώθουν ασφαλή και σίγουρα για τον εαυτό τους. Δεν πρέπει να κριτικάρετε τα παιδιά σας όταν κάνουν λάθη, αλλά πρέπει να χρησιμοποιείτε τα λάθη ως εμπειρίες μάθησης και να τα ενθαρρύνετε συνεχώς.

*Να προσέχετε τη συμπεριφορά και στάση σας. Ο τρόπος που οι γονείς αισθάνονται για τον εαυτό τους και τον κόσμο αντανακλάται στη συμπεριφορά τους. Όταν δε νιώθετε καλά για τον εαυτό σας, τότε είναι δύσκολο να αισθάνονται τα παιδιά καλά με τον εαυτό τους, γιατί η αυτοεκτίμησή τους επηρεάζεται από το επίπεδο αυτοεκτίμησής σας.

*Να ακούτε τα παιδιά σας όταν σας μιλάνε και να ανταποκρίνεστε. Όταν συζητάτε με τα παιδιά σας να δείχνετε ότι τους δίνετε σημασία. Εκείνη την ώρα να μην ασχολείστε με κάτι άλλο, να διατηρείτε οπτική και σωματική επαφή. Πρέπει να δείχνετε στα παιδιά ότι οι ερωτήσεις και τα σχόλια τους είναι σημαντικά. Αν δε δίνετε σημασία στα παιδιά σας όταν σας μιλάνε, και συμπεριφέρεστε σαν να είναι ανιαρά αυτά που σας λένε, τότε τα παιδιά σας θα αισθάνονται ότι δεν είναι σημαντικά. Πρέπει επίσης να ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να κάνουν ερωτήσεις και να απαντάτε στις ερωτήσεις τους με ειλικρίνεια και ακρίβεια. Όταν δεν ξέρετε να απαντήσετε σε μια ερώτηση πρέπει να το παραδέχεστε και όχι να αποφεύγετε να απαντήσετε στην ερώτηση.

*Να κρατάτε τις υποσχέσεις που δίνετε στα παιδιά σας. Όταν δίνετε μια υπόσχεση στα παιδιά σας πρέπει να κάνετε προσπάθεια για να την τηρήσετε και να την εκπληρώσετε. Όταν τηρείτε τις υποσχέσεις σας, δείχνετε στα παιδιά σας ότι είστε ειλικρινείς και ότι τα αγαπάτε. Όταν, όμως, δεν τηρείτε τις υποσχέσεις σας, τα παιδιά μπερδεύονται και μπορεί να καταλήγουν να πιστεύουν ότι δε νοιάζεστε αρκετά για αυτά. Αυτό μπορεί να προκαλέσει ζημιά στην αυτοεκτίμηση των παιδιών. Έτσι, δεν πρέπει να υπόσχεστε στα παιδιά σας όταν είναι δύσκολο για εσάς να τηρήσετε την υπόσχεσή σας. 

*Μην αφήνετε τα παιδιά σας να κριτικάρουν τον εαυτό τους. Να κριτικάρουν τις πράξεις τους, όπως είναι μια κακή επίδοση σε ένα τεστ, δεν είναι κακό. Όμως, να αποκαλούν τον εαυτό τους «χαζό» επειδή πήραν χαμηλό βαθμό σε ένα τεστ είναι κακό. Όταν τα παιδιά κριτικάρουν τον εαυτό τους, πρέπει να παρεμβαίνετε και να τους εξηγείτε ότι δε σημαίνει ότι δεν είναι ικανά επειδή είχαν μια αποτυχία. Όταν δεν διορθώνετε τα παιδιά σας όταν κριτικάρουν τον εαυτό τους, τότε πιθανόν τα παιδιά να πιστεύουν ότι συμφωνείτε με αυτά.

*Να ξοδεύετε ποιοτικό χρόνο με τα παιδιά σας. Κάθε μέρα είναι σημαντικό να μοιράζεστε χρόνο με τα παιδιά σας. Μπορείτε να κάνετε μαζί μια δραστηριότητα που επέλεξαν τα παιδιά σας. Αυτή η ώρα πρέπει να είναι διασκεδαστική και απαλλαγμένη από το άγχος, τις εντολές και τις οδηγίες.

*Να μάθετε στα παιδιά σας να σκέφτονται θετικά για τον εαυτό τους. Να έχουν θετικά συναισθήματα για τον εαυτό τους. Να τα μάθετε να λένε ότι: «Πήρα Α στα μαθηματικά. Είμαι καλός στα μαθηματικά» ή «Είμαι καλός άνθρωπος και φίλος». Είναι σημαντικό όμως και εσείς να σκέφτεστε θετικά για τον εαυτό σας, ώστε να μάθετε στα παιδιά σας να σκέφτονται και αυτά θετικά για τον εαυτό τους.

*Να ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να παίρνουν αποφάσεις που αφορούν τον εαυτό τους. Αυτό μπορείτε να το κάνετε με διάφορους τρόπους. Για παράδειγμα, μπορείτε να δίνετε επιλογές στα παιδιά σας και να τα αφήνετε να αποφασίσουν τα ίδια. Μπορείτε να τους ζητήσετε να επιλέξουν τι να φάτε το βράδυ δίνοντας τους τρεις επιλογές, ή να τα ρωτήσετε τι θέλουν να φορέσουν στην εκδρομή του σχολείου δίνοντας τους επιλογές. Όταν τα παιδιά παίρνουν αποφάσεις, πρέπει να γνωρίζουν ότι είναι σημαντικό να διατηρούν αυτές τις αποφάσεις και να μην τις αλλάζουν. Επίσης, πρέπει να γνωρίζουν ότι η κάθε απόφαση έχει και τη δική της συνέπεια.

*Να δίνετε στα παιδιά σας διάφορες ευθύνες. Τα παιδιά μπορούν να κάνουν εβδομαδιαία ή και καθημερινά διάφορες δουλειές του σπιτιού, όπως να πλένουν τα πιάτα. Είναι σημαντικό μετά από κάθε προσπάθεια των παιδιού να τα επιβραβεύετε.

*Να δίνετε στα παιδιά σας την ελευθερία να παίρνουν ρίσκα. Σε κανένα γονιό δεν αρέσει να βλέπει τα παιδιά του να αποτυγχάνουν, και ορισμένοι γονείς δεν αφήνουν τα παιδιά τους να εμπλέκονται σε δραστηριότητες και καταστάσεις που έχουν την πιθανότητα της αποτυχίας. Είναι σημαντικό τα παιδιά να μάθουν να χειρίζονται τις αποτυχίες και τις απογοητεύσεις. Πρέπει να βοηθάτε τα παιδιά σας να χειρίζονται με θετικό τρόπο τις αποτυχίες που θα έχουν. Πρέπει να μάθετε στα παιδιά σας ότι η αποτυχία και η απόρριψη είναι μέρος της ζωής, και δε συμβαίνουν επειδή αυτά δεν είναι ικανά. Όταν τα παιδιά μάθουν ότι η αποτυχία και απόρριψη είναι προσωρινές καταστάσεις, είναι πιο πιθανόν να μην επηρεάσουν αυτές οι καταστάσεις την αυτοεκτίμησή τους.

*Να ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να δημιουργούν και να διατηρούν φιλίες. Τα παιδιά χρειάζεται να ξοδεύουν χρόνο με φίλους τους, ώστε να μάθουν να σχετίζονται με άτομα εκτός της οικογένειάς τους και της ηλικίας τους. Οι φιλίες μαθαίνουν στα παιδιά πώς να συνεργάζονται και να συνδέονται  με τα άλλα άτομα.

*Να ενθαρρύνετε τα ενδιαφέροντα και τις ικανότητες των παιδιών σας. Πρέπει να ενθαρρύνετε τα παιδιά σας να εμπλέκονται σε δραστηριότητες που τα ενδιαφέρουν. Η εμπλοκή σε ευχάριστες δραστηριότητες στις οποίες τα παιδιά είναι καλά και ικανά, βοηθά την ανάπτυξη της αυτοεκτίμησής τους. Η ενθάρρυνση από εσάς βοηθά τα παιδιά να γνωρίζουν ότι θεωρείτε ότι είναι ικανά.

*Να αναρτάτε εργασίες, ζωγραφιές ή αλλά σημαντικά πράγματα των παιδιών σας σε σημαντικούς χώρους στο σπίτι. Είναι ένας τρόπος να δείχνετε στα παιδιά σας ότι θεωρείτε σημαντικά αυτά τα οποία κάνουν. Να τα τοποθετείτε σε μέρη όπου μπορούν να φαίνονται, όπως είναι το ψυγείο. 

Τελειώνοντας, θα ήθελα να αναφέρω σε όλους τους γονείς πως εάν δώσουμε το μήνυμα στα παιδιά μας ότι τα αγαπάμε, παρόλο που μπορεί να χρειαστεί να ασκήσουμε κριτική για κάποια συμπεριφορά τους, τότε κατά πάσα πιθανότητα θα μεγαλώσουν έχοντας θετική εικόνα για τον εαυτό τους. Που αυτό σημαίνει ότι έζησαν εμπειρίες που τους οδήγησαν στο εξής συμπέρασμα: «οι άλλοι κρατούν μια θετική στάση απέναντι μου. Επομένως με αγαπούν όπως είμαι. Έχουν εμπιστοσύνη σε μένα και με θεωρούν ικανό να λύσω μόνος τα προβλήματα μου».