Η περίπτωση του Arthur Fleck…

Γράφει η Μαίριλυν Ζαννέτου
Εκπαιδευτικός/Συγγραφέας

Είναι οι δολοφόνοι ιδιόμορφα όντα ή υπάρχει μέσα στον καθένα μας ένας εν δυνάμει δολοφόνος;
Η περίπτωση του Arthur Fleck

Το ερώτημα προβλημάτισε για χρόνια τον κλάδο της Εγκληματολογίας. Ενδεχομένως να μην υπάρχει απάντηση και η κάθε περίπτωση να αξίζει να εξεταστεί ξεχωριστά. 

Η περίπτωση του Arthur Fleck, δεν εσωκλείει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Δεν είναι ο μέσος άνθρωπος της διπλανής πόρτας. Είναι ο άνθρωπος που εμφανώς έχει συγκεκριμένες διαταραχές, που παίρνει φαρμακευτική αγωγή και παρακολουθείται από άτομο του κλάδου ψυχικής υγείας. Φτωχός, βιοπαλαιστής, μεσήλικας που ζει με τη μητέρα του, η οποία παρουσιάζεται εύθραυστη.

Η συνεχής βία που βιώνει ο Fleck ίσως να εκπλήσσει περισσότερο τον θεατή. Το γιατί ομάδες ανθρώπων του επιτίθενται ανελέητα και με τόση σφοδρότητα ίσως να είναι αντικείμενο περισσότερου προβληματισμού. Την ίδια απορία φαίνεται να έχει και ο προϊστάμενός του, ο οποίος δεν μπορεί να πιστέψει ότι ένας κλόουν του δρόμου έπεσε θύμα ομάδας «κακοποιών» απλώς για να τον τραυματίσουν και να του σπάσουν τη διαφημιστική ταπέλα. 

Βέβαια, ακόμη και τώρα, πέφτουμε στην παγίδα της περιθωριοποίησης του Fleck. Είναι τόσο ασήμαντος που μας εκπλήσσει ακόμη και το ενδιαφέρον που δέχεται από τους βασανιστές του. 

Η μέση νοημοσύνη που φαίνεται να έχει ο Fleck, εάν ο θεατής δεν γνώριζε τη συνέχεια, είναι ίσως ένα ακόμη σημείο προβληματισμού για την εξέλιξή του. Και αυτό γιατί το χαρακτηριστικό που του αποδίδει είναι μια αφέλεια. Η αφέλεια συχνά συνδέεται με μια λανθάνουσα καλωσύνη. Επικίνδυνο συμπέρασμα. 

Όμως πολλές φορές δεν αναμένεται ο δολοφόνος να είναι αφελής. Στερεοτυπικά θέλουμε να του αποδοθεί ένα σεβαστό απόθεμα κακίας το οποίο θα χρησιμοποιηθεί για να δικαιολογήσει τις «κακές» του πράξεις. 

Επανέρχομαι όμως στο αρχικό ερώτημα. Είναι ο Fleck ένα ιδιόμορφο ον; Επειδή αποκλίνει από τη «νόρμα» και τα πρότυπα κανονικότητας, η απάντηση είναι μάλλον θετική. 

Έκρυβε μέσα του ένα εν δυνάμει δολοφόνο; Αυτό είναι δυσκολότερο να απαντηθεί. Το παρελθόν του, με την πιθανή κακοποίηση, την οπτικοποίηση της βίας και τις συνθήκες ανέχειας του δίνει το υπόβαθρο μιας βασανισμένης περσόνας που θα έρθει να ζητήσει δικαιοσύνη σε κάποια στιγμή. Άγνωστο όμως επί της ουσίας το τι θα απογινόταν αυτός ο άνθρωπος εάν είχε μεγαλώσει σε ένα πιο υγιές περιβάλλον με την παρουσία πατέρα, με αρκετούς πόρους και χωρίς να γίνει δέκτης βίας. Δρουν όμως τέτοια «προνόμια» ως ασφαλιστικές δικλείδες για τη μη γένεση ενός δολοφόνου;

Επιπλέον ακόμη και μετά τις δολοφονίες, φαντάζει στα μάτια του θεατή ως ένας στυγνός εκτελεστής ή μάλλον ως ένας λανθάνων vigilante;