Γυναικείο ποδόσφαιρο και ποδοσφαιρίστριες ανοιχτά ομοφυλόφιλες/αμφιφυλόφιλες

Του Νίκου Ντενισλή 

Το πιο κάτω κείμενο δημοσιεύτηκε το καλοκαίρι 2019 στην ιστοσελίδα www.itv.com
Αν και αναφέρεται κυρίως στην κατάσταση που επικρατεί στο Ηνωμένο Βασίλειο, θεώρησα ότι παρουσιάζει ενδιαφέρον λόγω και των πρόσφατων δηλώσεων από γυναίκες αθλήτριες στην Κύπρο που δήλωσαν ανοιχτά το «διαφορετικό» σεξουαλικό τους προσανατολισμό.
Για κάποια σημεία θεώρησα αναγκαίο να προβώ σε κάποιες υποσημειώσεις.

Γιατί οι ποδοσφαιρίστριες που είναι ανοιχτά ομοφυλόφιλες/ αμφιφυλόφιλες εκφράζονται πιο ανοιχτά απ’ ό,τι οι αντίστοιχοι ποδοσφαιριστές;

Το πιο δημοφιλές Πρωτάθλημα Ποδοσφαίρου Γυναικών έφτασε στο τέλος του με ακόμα μια νίκη των ΗΠΑ. Αυτό το τουρνουά όχι μόνο κατέδειξε τις διαφορές ανάμεσα στο ποδόσφαιρο γυναικών και το ποδόσφαιρο ανδρών αλλά παράλληλα κατέδειξε και πόσο διαφέρουν οι ομάδες μεταξύ τους. Σε όλο το τουρνουά υπήρχαν τουλάχιστον 41 ποδοσφαιρίστριες[1] και προπονήτριες που δηλώνουν ανοιχτά ομοφυλόφιλες/αμφιφυλόφιλες. Στο τουρνουά ποδοσφαίρου ανδρών το 2018 δεν υπήρχε ούτε ένας. Παρομοίως, στο Τουρνουά Ποδοσφαίρου Αγγλίας (Premier League) δεν υπάρχει ούτε ένας ποδοσφαιριστής που να είναι ανοιχτά ομοφυλόφιλος/αμφιφυλόφιλος. Στην Εθνική Ομάδα Ποδοσφαίρου Γυναικών υπάρχουν τουλάχιστον 5 μέλη που είναι ομοφυλόφιλα/αμφιφυλόφιλα ενώ στην αντίστοιχη ανδρική ομάδα δεν υπάρχει ούτε ένας.

Σε μια κοινωνία που μπορούν να γίνονται γάμοι μεταξύ ατόμων του ίδιου φύλου και τα ζευγάρια ατόμων του ίδιου φύλου μπορούν να έχουν τα ίδια νομικά δικαιώματα όπως τα ζευγάρια ατόμων διαφορετικού φύλου, η εικόνα που παρουσιάζουν οι ποδοσφαιρικές ομάδες δεν συνάδει με το σύνολο της βρετανικής κοινωνίας. Σύμφωνα με την Υπηρεσία Στατιστικών Ερευνών, το 2017 περίπου 2% του πληθυσμού αυτοπροσδιορίζονταν ως λεσβίες, ομοφυλόφιλοι ή αμφιφυλόφιλοι. Δεν είναι ότι το ποδόσφαιρο προσελκύει μόνο ετεροφυλόφιλους άντρες, ούτε πως το γυναικείο ποδόσφαιρο παρουσιάζει μεγάλο ποσοστό ποδοσφαιριστριών που είναι λεσβίες ή αμφιφυλόφιλες. Το θέμα είναι ότι υπάρχει διαφορετική ατμόσφαιρα στην κάθε μία από τις δύο πλευρές.

«Το γυναικείο ποδόσφαιρο έχει μια πιο ανοιχτή ατμόσφαιρα κατά τις ποδοσφαιρικές αναμετρήσεις. Είναι περισσότερο ένα είδος οικογενειακής ψυχαγωγίας», εξηγεί ο Έρικ Νατζίμπ, πρώην ποδοσφαιριστής και τώρα διαχειριστής του ποδοσφαιρικού σωματείου Στόουνγουολ (Stonewall FC)[2], που είναι το ΛΟΑΤ[3] ποδοσφαιρικό σωματείο με τις περισσότερες νίκες. Παράλληλα, θεωρεί ότι στο ποδόσφαιρο ανδρών υπάρχει ακόμα «κάποια νοοτροπία αφοσίωσης στο σύνολο».

Ο Τζο Γουάιτ, συνιδρυτής της ΛΟΑΤ ομάδας φιλάθλων Αγγλίας Three Lions Pride, συμφωνεί λέγοντας: «Στο ποδόσφαιρο γυναικών υπάρχει λιγότερο επιθετική φρασεολογία. Παρουσιάζει περισσότερη ποικιλομορφία και είναι πιο δεκτικό στη διαφορετικότητα και αυτή η ατμόσφαιρα φαίνεται και στο γήπεδο. Αντιθέτως, στο ποδόσφαιρο ανδρών υπάρχει περισσότερος ρατσισμός, σεξισμός και ομοφοβία».

Ο Δρ Στέφαν Λόρενς, εμπειρογνώμονας στο θέμα της αρρενωπότητας του αθλητισμού και επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Νιούμαν στο Μπέρμιχαμ, συμφωνεί ότι το ποδόσφαιρο γυναικών έχει «διαφορετική κουλτούρα» απ’ ό,τι το ποδόσφαιρο ανδρών. Εξηγώντας λέει «είναι πιο δεκτικό, κάνει λιγότερες διακρίσεις και δεν βλέπεις τόσο έντονη αντιπαράθεση ανάμεσα στους φιλάθλους διαφορετικών ομάδων». Προσθέτει επίσης ότι η αποδοχή έχει δημιουργήσει «καλύτερα επίπεδα ανεκτικότητας στο εσωτερικό της κοινότητας του ποδοσφαίρου γυναικών».

Ο Λόρενς συνεχίζει λέγοντας ότι ενόσω το ποδόσφαιρο γυναικών εξελίχθηκε με τρόπο έτσι ώστε να γίνει πιο δεκτικό, το δε ποδόσφαιρο ανδρών «εξελίχθηκε διαφορετικά» και εξακολουθεί να επηρεάζεται από τις «παραδοσιακές αντιλήψεις». Ως αποτελέσμα, «οι φίλαθλοι του ποδοσφαίρου ανδρών διαδραματίζουν κάποιο ρόλο στην παρεμπόδιση των ποδοσφαιριστών ν’ ανοίξουν την πόρτα της ντουλάπας[4]».

Το γεγονός ότι υπήρχαν 41 ποδοσφαιρίστριες/προπονήτριες στο Πρωτάθλημα Γυναικείου Ποδοσφαίρου που ήταν ανοιχτά ομοφυλόφιλες/αμφιφυλόφιλες σημαίνει ότι κάτι τέτοιο είναι μάλλον συνηθισμένο. Την ίδια στιγμή, στα ψηλά επίπεδα του ποδοσφαίρου ανδρών δεν υπάρχει κανένας. «Στο ποδόσφαιρο γυναικών υπήρχαν εμπόδια, τα οποία όμως έχουν καταρριφθεί από πρωτοπόρους και αυτό αποτέλεσε την αρχή», εξηγεί ο Λόρενς. «Αυτό είναι που χρειάζεται και το ποδόσφαιρο ανδρών».

«Ο κόσμος αναμένει από ποδοσφαιριστές που βρίσκονται στην αφρόκρεμα να κάνουν έξοδο από τη ντουλάπα», προσθέτει η Ντι Κάνιγκαμ, συνιδρύτρια της οργάνωσης Three Lions Pride. Προσθέτει όμως ότι «αυτό αυξάνει την πίεση που θα έχει ν’ αντιμετωπίσει ο πρώτος ποδοσφαιριστής που θ’ ανακοινώσει ότι είναι ομοφυλόφιλος/αμφιφυλόφιλος».

«Είναι τεράστια πρόκληση για έναν άνδρα ποδοσφαιριστή να κάνει έξοδο από τη ντουλάπα, επομένως χρειάζεται να βρεθούν μερικοί να το κάνουν ταυτόχρονα προκειμένου η πίεση να επιμεριστεί», πιστεύει η Δρ Ρέιτσελ Μπέλιγκαμ, επίκουρη καθηγήτρια στο Πανεπιστήμιο του Γουόστερ, η οποία εξειδικεύεται σε θέματα ομοφοβίας στον τομέα του γυναικείου αθλητισμού. «Το να είσαι ο μοναδικός που θα το κάνει είναι κάτι που μπορεί να σε θέσει στο επίκεντρο της προσοχής», εξηγεί. «Αυτός ο φόβος ότι όλα τα βλέμματα θα είναι στραμμένα επάνω σου μάλλον αποθαρρύνει τους ποδοσφαιριστές από το να μιλήσουν ανοιχτά». Η Δρ Μπέλιγκαμ πιστεύει ότι οι ποδοσφαιρίστριες μπορούν ευκολότερα [απ’ ό,τι οι ποδοσφαιριστές] να βγουν από τη ντουλάπα επειδή το ποδόσφαιρο γυναικών προσελκύει «πολύ λιγότερο ενδιαφέρον και προσοχή και δεν τραβά τα φώτα της δημοσιότητας εξ ίσου όπως το ποδόσφαιρο ανδρών».

Ο τρόπος μέσα από τον οποίο οι ποδοσφαιριστές και οι ποδοσφαιρίστριες έχουν εξελιχθεί πιθανό να δίνει επίσης μια εξήγηση γιατί το να είναι μια ποδοσφαιρίστρια ομοφυλόφιλη/αμφιφυλόφιλη είναι πιο συχνό φαινόμενο απ’ ό,τι οι ποδοσφαιριστές. Αρκετοί παίχτες που βρίσκονται στην αφρόκρεμα του ποδοσφαίρου ανδρών έχουν προέλθει από ακαδημίες ποδοσφαίρου στις οποίες είχαν ενταχθεί από μικρή ηλικία. Γι’ αυτό το λόγο, το ποδόσφαιρο παίζει τεράστιο ρόλο στη ζωή τους και υπάρχει ελάχιστος διαχωρισμός ανάμεσα στην προσωπική τους ζωή και την ποδοσφαιρική καριέρα στην οποία προσβλέπουν, πιστεύει ο Γουάιτ.

Αυτή την άποψη υποστηρίζει και ο Λόρενς. Εξηγώντας λέει: «Δεν είναι ότι οι ομοφυλόφιλοι άντρες δεν ενδιαφέρονται να γίνουν επαγγελματίες ποδοσφαιριστές αλλά επειδή οι ακαδημίες είναι περιβάλλοντα ετεροκανονιστικά (δηλαδή ο κανόνας είναι να είσαι ετεροφυλόφιλος). Οι παίχτες εντάσσονται στις ακαδημίες από μικρή ηλικία. Το περιβάλλον είναι πολύ ανταγωνιστικό. Στο Ηνωμένο Βασίλειο υπάρχουν περίπου 12000 αγόρια στις ακαδημίες ποδοσφαίρου, ένας αριθμός πολύ μεγαλύτερος από τις θέσεις που έχουν τα κορυφαία αθλητικά σωματεία. Αν λοιπόν σ’ ένα τέτοιο περιβάλλον [συνάμα με τις υπόλοιπες δυσκολίες] έχουν να αντιμετωπίσουν προβλήματα με τη σεξουαλικότητά τους, είναι εύκολο να αποσυντονιστούν, να μειωθεί η απόδοσή τους στο ποδόσφαιρο και εν τέλει να μην καταφέρουν να διεκδικήσουν κάποια από αυτές τις ολιγάριθμες πολυπόθητες θέσεις.

Η Κάνιγκαμ συμφωνεί: «σε αντίθεση μ’ αυτόν που σπαταλεί το χρόνο και την ενέργειά του στο να κρύβεται, εκείνος που είναι έξω από τη ντουλάπα μπορεί να αφιερώσει πλήρως το χρόνο του και την προσοχή του σ’ αυτό που κάνει». Αυτό βέβαια δεν σημαίνει ότι οι ακαδημίες δεν παρέχουν βοήθεια και υποστήριξη. Κάνουν ενημέρωση για θέματα ΛΟΑΤ και θέματα σχέσεων για τα μέλη τους.

Την ίδια στιγμή, αρκετές γυναίκες που παίζουν ποδόσφαιρο χρειάστηκαν να εργάζονται παράλληλα με τις προπονήσεις τους για να τα βγάζουν πέρα. «Δεν είχαν πάντοτε χρηματοδότηση και συχνά το ποδόσφαιρο δεν είναι το μοναδικό πράγμα με το οποίο ασχολούνται. Έτσι, κουβαλούν μαζί τους και την προσωπική τους ζωή όταν γίνονται επαγγελματίες», εξηγεί ο Γουάιτ.

Ως εκ τούτου, σε αρκετές περιπτώσεις το ποδόσφαιρο επηρεάζει σε μικρότερο βαθμό τις ζωές των ποδοσφαιριστριών και μπορεί να φτάσουν σε επαγγελματικό επίπεδο σε κάποιο μεταγενέστερο στάδιο της ζωής τους απ’ ότι οι ποδοσφαιριστές οι οποίοι προέρχονται από ακαδημίες. Αυτό σημαίνει ότι μπορεί να έχουν βγει από την ντουλάπα αρκετό καιρό πριν γίνουν επαγγελματίες ποδοσφαιρίστριες.

Η Κάνιγκαμ, συνιδρύτρια της οργάνωσης Three Lions Pride μαζί με τον Γουάιτ, συμφωνεί μαζί του προσθέτοντας ότι η προσοχή της κοινωνίας που είναι συνεχώς στραμμένη στους άνδρες ποδοσφαιριστές δεν αφήνει περιθώρια για κάτι τέτοιο: «Το ποδόσφαιρο γυναικών δεν είχε τραβήξει τόσο πολλή προσοχή μέχρι πρόσφατα. Οι ποδοσφαιρίστριες δέχονται λιγότερη πίεση από το κοινό στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και αυτό τους επιτρέπει να έχουν προσωπική ζωή ενώ στο Τουρνουά Ποδοσφαίρου Αγγλίας (Premier League) όλες οι πτυχές της ζωής των ποδοσφαιριστών είναι συνέχεια κάτω από το μικροσκόπιο».

«Ενόσω το ποδόσφαιρο ανδρών είναι ‘ετεροκανονιστικό’», σύμφωνα με τον Λόρενς, «το ποδόσφαιρο γυναικών είναι δε ‘ομοκανονιστικό’». Εννοεί ότι οι ποδοσφαιρίστριες που είναι λεσβίες ή αμφιφυλόφιλες δεν κρύβουν τη σεξουαλικότητά τους καθώς αισθάνονται πως το να είσαι ομοφυλόφιλη είναι «πολύ πιο αποδεκτό». Μέχρι όμως να σπάσει αυτή η «ετεροκανονιστικη» ατμόσφαιρα στο ποδόσφαιρο ανδρών με ποδοσφαιριστές που θ’ αποφασίσουν να βγουν από τη ντουλάπα, το πρόβλημα θα συνεχίσει να διαιωνίζεται.

Το ποδόσφαιρο είναι σε μεγάλο βαθμό μια ανδροκρατούμενη βιομηχανία και οι ποδοσφαιρίστριες που θέλουν να συμμετέχουν και να επιτύχουν σ’ αυτό τον τομέα πρέπει να σπάσουν τα παραδοσιακά στερεότυπα θηλυκότητας. Για να επιτύχουν στο ποδόσφαιρο, οι ποδοσφαιρίστριες πρέπει να είναι αθλητικές και ανταγωνιστικές, δύο χαρακτηριστικά που δεν θεωρούνται παραδοσιακά θηλυκά. Οι γυναίκες στον αθλητικό τομέα «ήδη χρειάστηκε να υπερβούν εμπόδια», λέει ο Νατζίμπ. «Ίσως να έχουν αναπτύξει κάποια αντοχή στο να ξεπερνούν τα εμπόδια που ήδη έχουν». Δηλαδή το να βγουν από τη ντουλάπα είναι απλά ακόμα ένα εμπόδιο που χρειάζεται να περάσουν. Ο Ρόρι Μαγκράθ, επίκουρος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Σόλεντ ο οποίος εξειδικεύεται σε θέματα ομοφοβίας και αρρενωπότητας συμφωνεί ότι οι ποδοσφαιρίστριες μπορεί να βλέπουν την έξοδο από τη ντουλάπα ως ένα ακόμα εμπόδιο που πρέπει να περάσουν για να επιτύχουν.

Ένας άλλος λόγος για τον οποίο οι ποδοσφαιριστές δεν θέλουν να κάνουν έξοδο από τη ντουλάπα μπορεί να είναι το ότι αυτοί που θα βρεθούν στην κορυφή θα χρειαστεί να ταξιδέψουν σε διάφορες χώρες. Το επόμενο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα (2022) θα γίνει στο Κατάρ, μια χώρα στην οποία το να είσαι ομοφυλόφιλος είναι ποινικό αδίκημα και τιμωρείται μέχρι και με 7 χρόνια φυλάκιση. «Η ομοφοβία στο ποδόσφαιρο μειώνεται αλλά σε κάποιες χώρες εξακολουθεί να είναι παράνομη», σημειώνει η Μπέλιγκαμ. «Για ποιο λόγο ένας ποδοσφαιριστής να κάνει έξοδο από τη ντουλάπα δεδομένου ότι το επόμενο Παγκόσμιο Πρωτάθλημα θα γίνει στο Κατάρ ενώ το πιο πρόσφατο ήταν στη Ρωσία;» αναρωτιέται. Οι ποδοσφαιριστές μπορεί να φοβούνται να ταξιδέψουν σε τέτοιες χώρες αν είναι ομοφυλόφιλοι ή αμφιφυλόφιλοι και προσθέτει ότι και οι δεσμοί τους μπορεί να προβληματίζονται στο να πάνε σε τέτοιες χώρες να τους υποστηρίξουν.

Όλοι όσοι ρωτήθηκαν – άτομα που παίζουν ποδόσφαιρο, διαχειρίζονται ομάδες, λαμβάνουν μέρος σε ομάδες υποστήριξης ή διεξάγουν ακαδημαϊκές έρευνες για το παιχνίδι – είπαν ότι οι διάφοροι αθλητικοί οργανισμοί στη Ηνωμένο Βασίλειο καταβάλλουν τεράστιες προσπάθειες να καταστήσουν το ποδόσφαιρο πιο δεκτικό. «Η Ποδοσφαιρική Ομοσπονδία Αγγλίας (FA) καταβάλλει τεράστιες προσπάθειες, έχει σημειωθεί πρόοδος. Εντούτοις, το ποδόσφαιρο ανδρών εξακολουθεί να έχει δρόμο μπροστά του. Το πρόβλημα δεν έχει εξαλειφθεί αλλά τα πράγματα βελτιώνονται», λέει ο Νατζίμπ.

Σε μια δήλωσή της η FA επισημαινει: «το να βγεις από τη ντουλάπα, ανεξαρτήτως φύλου είναι ατομική και προσωπική απόφαση. Το να έχεις ένα δίκτυο υποστήριξης και συμμάχους, ανεξάρτητα με το αν αυτοί είναι συμπαίχτες σου, φίλοι ή οικογένεια, μπορεί να είναι καθοριστικής σημασίας σ’ αυτή τη διαδικασία. Η FA δεσμεύεται να καταπολεμήσει την ομοφοβία, την αμφιβοβία και την τρανσφοβία στο ποδόσφαιρο σε κάθε επίπεδο του παιχνιδιού. Θα συνεχίσουμε να συνεργαζόμαστε με διάφορους εταίρους που σχετίζονται με το παιχνίδι, όπως είναι το Στόουνγουολ και διάφορες ομάδες φιλάθλων ΛΟΑΤ για να ενθαρρύνουμε τόσο τους φιλάθλους όσο και τους παίχτες να αναφέρουν τυχόν παραβιάσεις, τόσο σε εθνικό επίπεδo όσο και σε επίπεδο FA και θα συνεργαστούμε με διοργανώσεις, ομάδες εκστρατειών και νομικούς συμβούλους για συμμόρφωση των παρανομούντων». Η FA συμμετείχε στην πορεία Pride[5] στο Λονδίνο “ως μέρος των προσπαθειών που γίνονται προκειμένου η ΛΟΑΤ κοινότητα να αναπτύξει καλύτερες σχέσεις με το παιχνίδι”.

Όλοι όσοι έδωσαν συνέντευξη συμφώνησαν επίσης ότι ο βασικός παράγοντας λόγω του οποίου τόσο λίγοι ποδοσφαιριστές εκφράζονται ανοιχτά ως ομοφυλόφιλοι/αμφιφυλόφιλοι είναι η ατμόσφαιρα που πλαισιώνει το παιχνίδι, η οποία έχει τις ρίζες της στο στίγμα που έχει ιστορικά προσκολληθεί στην ομοφυλοφιλία.

Παρόλο που το 1967 ο Νόμος περί Σεξουαλικών Αδικημάτων είχε αποποινικοποιήσει τις «ομοφυλοφιλικές επαφές» μεταξύ ανδρών από 21 χρονών και άνω στην Αγγλία και στην Ουαλία και ήταν το πρώτο βήμα στην πορεία προς τον στόχο για ισότητα, δεν εξαφάνισε εν μία νυκτί τις προκαταλήψεις, ούτε έφερε την ισότητα. Π.χ. δεν μπορούσαν 2 άντρες να κάνουν σεξ σε ξενοδοχείο. Εντούτοις, στο Ηνωμένο Βασίλειο δεν υπήρξε ποτέ παράνομο να είσαι λεσβία.

Ο Νατζίμπ πιστεύει ότι εκπαιδεύοντας τον κόσμο είναι ο καλύτερος τρόπος ν’ αλλάξουν οι αντιλήψεις και αυτό δεν περιορίζεται μόνο στο ποδόσφαιρο. Προσθέτοντας λέει «οτιδήποτε μπορεί να γίνει για προώθηση της ισότητας πρέπει να γίνει σε όλους τους τομείς της ζωής, όχι μόνο στον αθλητισμό». Ο Γουάιτ πιστεύει επίσης ότι οι σημερινοί παίχτες πρέπει να χρησιμοποιήσουν την «επιρροή» τους για να γίνουν σύμμαχοι της ΛΟΑΤ κοινότητας. Προσθέτει ότι «το να είσαι σύμμαχος είναι πολύ σημαντικό. Δεν χρειάζεται π.χ. να είσαι έχρωμος ή να ανήκεις σε κάποια μειονότητα για να υποστηρίξεις πρωτοβουλίες κατά του ρατσισμού». Παρομοίως, δεν χρειάζεται να είσαι ΛΟΑΤ για να υποστηρίξεις αυτούς που είναι.

Με την πάροδο του χρόνου, οι αντιλήψεις και η ατμόσφαιρα γύρω από τους ΛΟΑΤ ποδοσφαιριστές/ποδοσφαιρίστριες θα αλλάξει και «θα δούμε νέους ποδοσφαιριστές να έχουν περισσότερη αυτοπεποίθηση για το σεξουαλικό τους προσανατολισμό», λέει η Κάνιγκαμ. «Πρέπει να κάνουμε υπομονή για τους ποδοσφαιριστές, τα πράγματα αλλάζουν», προσθέτει. Κλείνει με μια πρόβλεψη λέγοντας ότι «μια μέρα το ποδόσφαιρο ανδρών θα ακολουθήσει το παράδειγμα του ποδοσφαίρου γυναικών».

Πρωτότυπο κείμενο (στα αγγλικά): https://www.itv.com/news/2019-07-07/womens-world-cup-why-are-more-female-professional-footballers-gay-or-bisexual-than-their-male-counterparts/

Μετάφραση/προσαρμογή: Νίκος Ντενισλής

[1] Στο παρόν κείμενο η λέξη «ποδοσφαιριστές» αναφέρεται αποκλειστικά στους άνδρες που ασχολούνται με το άθλημα ενώ η λέξη «ποδοσφαιρίστριες» αναφέρεται στις αντίστοιχες γυναίκες.

[2] Το εν λόγω σωματείο πήρε το όνομά του από το Stonewall Inn, ένα gay-bar που λειτουργούσε στη Νέα Υόρκη τέλη της δεκαετίας του 1960.

[3] Ο όρος ΛΟΑΤ (λεσβίες, ομοφυλόφιλοι, αμφιφυλόφιλοι, τρανς) είναι μετάφραση του αγγλικού όρου LGBT (που σημαίνει lesbian, gay, bisexual, transgender). Αν και στον κατάλογο έχουν προστεθεί και άλλες κατηγορίες (ασεξουαλικοί, διεμφυλικοί, μη-ετεροκανονικοί κλπ), ο όρος ΛΟΑΤ/LGBT είναι μέχρι στιγμής ο επικρατέστερος.

[4] Η φράση «είναι κρυμμένος στη ντουλάπα» (ελληνική απόδοση του αγγλικού όρου «closeted») σημαίνει ότι φοβάται να εκφράσει ανοιχτά τη σεξουαλικότητά του.

[5] Οι πορείες Pride είναι εκδηλώσεις που άρχισαν να γίνονται στην Αμερική κατά τις αρχές της δεκαετίας του 1970, μετά από την ιστορική εξέγερση του Stonewall το 1969 (βλ. υποσημείωση 2). Βασικό μήνυμα των εκδηλώσεων Pride (ελληνικά: περηφάνεια) είναι ότι ο σεξουαλικός σου προσανατολισμός/ταυτότητα φύλου δεν είναι κάτι για το οποίο πρέπει να ντρέπεσαι. Υπάρχει έντονη συζήτηση για το αν αυτές οι εκδηλώσεις πρέπει να λέγονται LGBT-Pride Festival ή αν πρέπει να λέγονται «Φεστιβάλ Ελεύθερης Έκφρασης Σεξουαλικότητας και Ταυτότητας Φύλου». Στην Κύπρο το φεστιβάλ LGBT-Pride γίνεται κάθε Μάιο στη Λευκωσία και αποτελεί συνδιοργάνωση του σωματείου ACCEPT LGBT (www.acceptcy.org), της πόλης που το φιλοξενεί (μέχρι τώρα μόνο ο Δήμος Λευκωσίας) και άλλων οργανώσεων. Το επόμενο υπολογίζεται να γίνει στη Λευκωσία τέλη Μαΐου.