Παναγιώτης Μπρετάκος : Ένας επιστήμονας στο σανίδι

Ένας άνθρωπος που σε κερδίζει με τις κουβέντες του, ένας φιλόλογος, ένας γλωσσολόγος που έχει ασχοληθεί με   ψυχογλωσσολογικές έρευνες που αφορούν κυρίως τους μετασχηματισμούς της γλωσσικής έκφρασης σε ανθρώπους που έχουν διαπράξει έγκλημα.
Ένας νέος επιστήμονας που την καρδία του όμως κέρδισε το θέατρο και από το 2009 εργάζεται ως ηθοποιός και θεατρικός συγγραφέας. Την ποιότητα τις δουλειάς του ως σκηνοθέτης μπορεί κανείς να δει στην παράσταση “Λιόλια”: Μία (συγκινητική) ιστορία αγάπης που  ανεβάζει με την ομάδα Μemorandum Theatre Group της οποίας είναι μέλος.
Ο Παναγιώτης Μπρατάκος ακολουθώντας μια πιο δύσκολη οδό και όχι αυτή της της σκηνικής τολμηρότητας ο σπουδαίος σκηνοθετεί μια παράσταση που τιμά τον θεατή, τον χρόνο του και το εισιτήριο που πληρώνει . Δημιουργεί ένα έργο που συνέγραψα με τον Αλέξανδρο Αχτάρ το 2019 και είναι βασισμένο πάνω στο μυθιστόρημα του Χρηστομάνου, που γράφεται το 1908. Μια παράσταση στην οποία συνδυάζει γνωστά ρεμπέτικα τραγούδια με πιο σύγχρονα ηχητικά τοπία.

Στέλλα Παπά

Κύριε Μπρατάκο , θα θέλατε να μας πείτε για την νέα δουλειά που παρουσιάζετε στο θεατρικό κοινό με την «Μemorandum Theatre Group» ;
Η «Λιόλια: μια συγκινητική ιστορία αγάπης» είναι η νέα μας παράσταση με την «Μemorandum Theatre Group», που αποτελείται από τον Αλέξανδρο Αχτάρ και την Χριστίνα Κωνσταντίνου, φίλους και συνεργάτες σε αρκετές παραστάσεις. Πρόκειται για ένα ερωτικό παραμύθι βασισμένο σε ένα συγκλονιστικό μυθιστόρημα, την «Κερένια Κούκλα» του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου. Αφηγείται την ιστορία τριών ανθρώπων της διπλανής πόρτας, οι οποίοι αγαπιούνται με πάθος, καθώς μια αδυσώπητη μοίρα τους πολεμά μέχρι τέλους. Είναι ένα παραμύθι για την ανάγκη του ανθρώπου να αγαπήσει και να αγαπηθεί και για την αναπόφευκτη δύναμη της μοίρας. Ευτυχήσαμε στο ταξίδι μας αυτό να έχουμε δίπλα μας πολύτιμους συνεργάτες: τη Λέα Μαλένη, την Κρίστη Χαραλάμπους, τον Δημήτρη Σπύρου, την Καρολίνα Σπύρου, την Σωσάννη Τομάζου. Δουλέψαμε πολύ σκληρά και με πολλή αγάπη, για να δημιουργήσουμε αυτή την παράσταση και τους ευχαριστώ.

Γιατί  επιλέξατε αυτό το έργο και όχι κάποιο άλλο;
Γιατί ήθελα πολύ να μεταφέρω αυτό το έργο στη σκηνή, μεταξύ άλλων, που περιμένουν τη σειρά τους και τη στιγμή τους. Για τη «Λιόλια» μας η στιγμή έφτασε. Και αυτό είναι όχι μόνο θέμα αγάπης, αλλά και τύχης.

Μια θεατρική παράσταση η οποία βασίζεται στο  «αθηναίικο μυθιστόρημα» του Κωνσταντίνου Χρηστομάνου που σκανδάλισε στην εποχή του ; Εσείς θέλετε να σκανδαλίσετε με αυτή την παράσταση;
Δεν ξέρω τι θα μπορούσε να σκανδαλίσει το κοινό σήμερα. Εννοώ, είναι τόσο συνηθισμένος πλέον ο θεατής σε ακραίες εικόνες, τόσο από την τηλεόραση και τον κινηματογράφο, όσο και από το διαδίκτυο, που δεν πιστεύω πως η λέξη «σκανδαλώδης» θα μπορούσε να γίνει αυτοσκοπός μιας καλλιτεχνικής δημιουργίας, εκτός αν μεταχειρίζεται πολύ ακραία μέσα. Όχι, η παράσταση μας δεν έχει σκοπό να σκανδαλίσει, αλλά να συγκινήσει και να ψυχαγωγήσει. Είναι «μια συγκινητική ιστορία αγάπης» και όχι «μια σκανδαλώδης ιστορία αγάπης». Το ίδιο το μυθιστόρημα εξάλλου, «σκανδάλισε», όχι τόσο για το τολμηρό του περιεχόμενο, όσο για την πρωτότυπη χρήση της δημοτικής γλώσσας, για το ερωτικό τρίγωνο μεταξύ ανθρώπων όχι της υψηλής κοινωνίας, αλλά της διπλανής πόρτας και για την ποιητικότητά του.

Αυτό το «ερωτικό  τρίγωνο» …πόσο εύκολο ήταν να το παρουσιάσετε στο κοινό;
Δύσκολο ήταν, γιατί δεν ακολούθησα την εύκολη οδό της σκηνικής τολμηρότητας με τη χρήση γυμνού, δεν βρήκα τον λόγο δηλαδή να ξεγυμνώσω τα σώματα, κάτι που είναι σύνηθες πλέον και δημιουργεί τις ερωτικές σκηνές γρήγορα και εύκολα. Προσπαθήσαμε να ακολουθήσουμε άλλους δρόμους, που ξεγυμνώνουν τη ψυχή και τις επιθυμίες του χαρακτήρα.

Θα λέγατε είναι παράσταση   «προχωρημένη» και «πρωτόγνωρη» για τους κυπρίους;
Θα ήμουν ημιμαθής και εγωιστής, αν είχα τέτοιους στόχους κάθε φορά που δημιουργώ. Θεωρώ ότι είναι μια παράσταση που τιμά τον θεατή, τον χρόνο του και το εισιτήριο που πληρώνει. Θεωρώ ότι είναι μια παράσταση που μεταφέρει με καθαρότητα την ιστορία της και τα μηνύματά της. Και αυτό με κάνει ευτυχή. Προτιμώ να ξεκινώ δηλαδή από την εντιμότητα απέναντι στον θεατή. Το «προχωρημένο» και το «πρωτόγνωρο» ας είναι επίθετα που θα τα δώσει το κοινό, όπου τα αισθανθεί, όχι εμείς.

Οι σπουδές σας σε ψυχογλωσσολογικές έρευνες που αφορούσαν κυρίως τους μετασχηματισμούς της γλωσσικής έκφρασης σε ανθρώπους επηρέασαν τον τρόπο σκηνοθεσίας σας ;
Έχω μια καλή σχέση με την ψυχολογία των ηρώων και μια εμμονή με τη χρήση της γλώσσας στη σκηνή. Ας θεωρήσουμε αυτά ως επιρροές.

Θα λέγατε είναι μια σύγχρονη «τραγωδία» μια σύγχρονη παρουσίαση ενός «αρχαίου δράματος» ;
Όχι , γιατί δεν είναι αρχαίο δράμα, είναι ένα έργο που συνέγραψα με τον Αλέξανδρο Αχτάρ το 2019 και είναι βασισμένο πάνω στο μυθιστόρημα του Χρηστομάνου, που γράφεται το 1908. Επομένως, απέχει αιώνες από την ηθική και την ιδεολογία του αρχαίου τραγικού ήρωα. Αν θέλετε, μπορούμε να εντοπίσουμε στοιχεία τραγικότητας στον απόλυτο τρόπο που οι ήρωες αγαπιούνται και καταστρέφονται, στον τρόπο δηλαδή που πάσχουν όλοι, ακόμα και η ίδια η θηλυκή μοίρα που τους καταστρέφει. Καθένας πάσχει, πενθεί, αγαπά και καταστρέφεται. Κι αυτό διατηρεί ένα σπέρμα τραγικότητας.

Είναι μια παράσταση με «ρεμπέτικα» στοιχεία μέσα ;
Ναι, συνδυάζει γνωστά ρεμπέτικα τραγούδια με πιο σύγχρονα ηχητικά τοπία. Έχει ένα καημό παρθενικό το ρεμπέτικο τραγούδι, ένα νταλκά, ένα αμάν, που ευθύς εξαρχής με ενδιέφερε να ενσωματώσω στην παράστασή μας και ευτύχησα να έχω δίπλα μου τον συνθέτη Δημήτρη Σπύρου, άνθρωπο με βαθιά γνώση του ρεμπέτικου και με υψηλή αντίληψη της μουσικής θεατρικότητας.

Βασικός πρωταγωνιστής είναι ο «έρωτας»;
Ο έρωτας ο απόλυτος, αυτός που σαν μαγνήτης έλκει τα σώματα και δεν τα αφήνει να ξεκολλήσουν, σαν νυχτοπεταλούδες που αγκαλιάζουν τη λάμπα, μέχρι να πυρώσουν.

O έρωτας όμως μπορεί να κάνει μάτια να δακρύζουν άλλοτε από κλάμα και άλλοτε από γέλιο ….στην παράσταση τι  κάνει ;
Ο έρωτας πριν φτάσει στα μάτια, αυξάνει την ανάσα, αλλάζει το ρυθμό στην καρδιά. Αυτό που κάνει στη ζωή, κάνει και στην παράσταση. Επιταχύνει το ρυθμό και την ανάσα, μέχρι τελικής πτώσεως. Τα μάτια μας και στη ζωή κλαίνε και γελάνε, όχι από έρωτα. Από αντίδραση στην καρδιά τα παθαίνουν όλα. Εκεί στο κέντρο του αίματος, στην καρδιά, χτυπά ο έρωτας. Και στο στομάχι. Μοιάζουν και τα συμπτώματα των δύο, οπότε ο ερωτευμένος δεν ξέρει αν παθαίνει έμφραγμα ή έλκος! Αυτό είναι όμως και το ωραίο του έρωτα: επιταχύνει το ρυθμό στην καρδιά και αλλάζει την ευθεία μονότονη γραμμή της καθημερινής μας μιζέριας.

Εσείς αν συμμετείχατε στην παράσταση ποιο από τους ήρωες θα θέλατε να υποδυθείτε ;
Όλους. Και με μεγάλη μου χαρά.

Ποιο το «σημάδι» που αφήνετε σε κάθε παράσταση που σκηνοθετείτε;
Λερώνω τις καρέκλες που κάθομαι με καφέ. Eυτυχώς, δεν καπνίζω, κατά τη διάρκεια της πρόβας, αλλιώς θα τις έκαιγα κιόλας.

Ποιου ήρωα έχετε « αδυναμία» ;
Κάθε ήρωα. Aγαπώ τους ήρωες. Έχω αδυναμία στους ήρωες. Όλοι θα έπρεπε να έχουμε αδυναμία στους ήρωες, αλλιώς γιατί να τους λέμε ήρωες;

Θα γράφατε και εσείς κάποιο μυθιστόρημα που θα σκανδάλιζε ; Με ρωτάτε,  αν θα έγραφα κάποιο πορνογράφημα ή ένα έργο που να αφορά κάποια ακραία συνθήκη; φυσικά. αν το αισθανθώ. αλλά και πάλι θα γράψω αυτό που αισθάνομαι. δεν με αφορά να σκανδαλίσω. δεν σκανδαλίζομαι. το ίδιο το ρήμα περιγράφει την ηθική μιας εποχής, όπου η σεμνοτυφία και η λογοκρισία οργίαζαν, καταπιέζοντας τις επιθυμίες των ανθρώπων. δεν με αφορά η καταπίεση. πολεμώ την καταπίεση. η ίδια η ζωή είναι υπέροχα σκανδαλιστική, αν ο άνθρωπος καταφέρει να απελευθερωθεί και να ζήσει, να αγωνιστεί για να ζήσει τις επιθυμίες του, χωρίς πλαστές σεμνότητες και ψευτοπαρθενικούς φραγμούς.

Ποια τα επόμενα σας σχέδια ;
Σχεδιάζονται προς το παρόν.

Πληροφορίες για την παράσταση :
https://www.checkincyprus.com/article/42864/liolia-mia-sygkinitiki-istoria-agapis

More info:
https://www.thoc.org.cy/production-contact/panagiotis-mpratakos,17864,3530,el