Γράφει ο Λογοθεραπευτής Χρίστος Πηλακούτας
Μέχρι σήμερα δεν έχει διατυπωθεί ένας συγκεκριμένος ορισμός για τη δυσλεξία που να τυγχάνει ευρύτερης αποδοχής, κι αυτό γιατί η δυσλεξία παρουσιάζεται με μια ποικιλία συμπτωμάτων διαφορετικού βαθμού σοβαρότητας και πιθανών αιτίων. Παρ’ όλα αυτά, διάφοροι διεθνείς οργανισμοί έχουν δώσει αρκετούς αποδεκτούς ορισμούς. Σύμφωνα με τον Orton Dyslexia Society Research Committee (2004), η δυσλεξία είναι μία από τις αρκετές διακριτές μαθησιακές δυσκολίες. Είναι μία συγκεκριμένη γλωσσική δυσκολία που χαρακτηρίζεται κυρίως από δυσκολίες στην αποκωδικοποίηση μεμονωμένων λέξεων. Οι δυσκολίες αυτές στην αποκωδικοποίηση μεμονωμένων λέξεων είναι συχνά μη αναμενόμενες σε σχέση με την ηλικία και τις άλλες γνωστικές και σχολικές ικανότητες του ατόμου. Η δυσλεξία εκδηλώνεται σε διαφορετικές μορφές της γλώσσας, συμπεριλαμβάνοντας συχνά, μαζί με τα προβλήματα στην ανάγνωση, ένα αισθητό πρόβλημα στην κατάκτηση της γραφής και της ορθογραφίας.
Πως την εντοπίζουμε; Σήμερα, ο δάσκαλος κατέχει τον κεντρικό ρόλο στη διαδικασία διαγνωστικής αξιολόγησης ενός παιδιού. Φυσικά, μια ολοκληρωμένη διαγνωστική αξιολόγηση περιλαμβάνει τη λεπτομερή εξέταση του παιδιού από ομάδα ειδικών (παιδοψυχιάτρου, ψυχολόγου, ειδικού παιδαγωγού, λογοθεραπευτή, κοινωνικού λειτουργού κ.λ.π.), η οποία όμως πρέπει απαραίτητα να βασίζεται στις πληροφορίες που δίνει το σχολείο και η οικογένεια (Πόρποδας, 2002).
Μερικά χαρακτηριστικά που μπορεί να παρουσιάζει το άτομο με δυσλεξία είναι τα εξής:
- Δυσκολία διάκρισης αριστερού-δεξιού
- Σύγχυση ως προς το κυρίαρχο χέρι, μάτι, πόδι
- Δυσκολία αντίληψης των εννοιών σειράς, διαδοχής και διεύθυνσης
- Ενδεχόμενη κινητική αδεξιότητα ή υπερκινητικότητα
- Σύγχυση στην αντίληψη της έννοιας του χρόνου
- Αντίθεση μεταξύ ικανότητας αντίληψης του χώρου και δυσκολίας στην αντίληψη και επεξεργασία του γραπτού λόγου
- Δυσκολία επανάληψης πολυσύλλαβων λέξεων και αριθμών με αντίστροφη σειρά
- Ενδεχόμενη δυσκολία στην οπτική αντίληψη που εκδηλώνεται ως δυσκολία διάκρισης μορφών (Gestalts) και στην οπτική μνήμη
- Δυσκολία στην αντιστοιχία οπτικών και ακουστικών ερεθισμάτων
- Δυσκολία στη διάκριση διαφορετικών λέξεων, οι οποίες περιλαμβάνουν τα ίδια γράμματα ( ΤΗΣ-ΣΤΗ)
- Δυσκολία στην ανάγνωση και προφορά ασυνήθιστων λέξεων
- Λάθη στην προφορά φωνηέντων
- Καθρεφτική ανάγνωση (π.χ. να αντί αν)
- Παρεμβολή άσχετων φωνημάτων στην ανάγνωση λέξεων
- Αντικατάσταση μιας λέξης από άλλη με παρόμοια σημασία (π.χ. σκοτεινός-μαύρος)
- Δυσανάγνωστο γράψιμο – ακαταστασία
- Μη ευθυγράμμιση των λέξεων πάνω στο χαρτί
- Καθρεφτική γραφή γραμμάτων και λέξεων
- Χρήση κεφαλαίων ανάμεσα σε μικρά
- Παραλείψεις, αντιμεταθέσεις, επαναλήψεις γραμμάτων ή συλλαβών μέσα στις λέξεις
- Συνενώνουν λέξεις ή τις χωρίζουν με μεγάλα διαστήματα
Στον τομέα της αντιμετώπισης ο λογοθεραπευτής είναι ειδικός στην καλλιέργεια της φωνολογικής ενημερότητας που είναι σημαντική για την ανάπτυξη του γραπτού λόγου και του μηχανισμού της ανάγνωσης. Επιπλέον, εφαρμόζει εξειδικευμένα προγράμματα που αφορούν την αντιμετώπιση των πολλαπλών ορθογραφικών λαθών με στόχο τον περιορισμό τους και ασκήσεις εξάσκησης του μηχανισμού ανάγνωσης για να αποκτήσει η ανάγνωση κειμένων αλλά και μεμονωμένων λέξεων ροή και να περιοριστεί στο ελάχιστο ο συλλαβισμός σε επίπεδο λέξης, πρότασης και κειμένου. Ο λογοθεραπευτής είναι ο ειδικός που γνωρίζει την φυσιολογική εξέλιξη του προφορικού λόγου και μπορεί να παρέμβει σε παιδιά σχολικής ηλικία για την ορθή δόμηση του γραπτού λόγου ώστε οι σκέψεις να μπορούν να αποτυπωθούν σωστά με χρήση κατάλληλου λεξιλογίου και προφορικών εκφράσεων. Παράλληλα με το ειδικό θεραπευτικό πρόγραμμα που θα σχεδιάσει για το κάθε παιδί, θα συνεργαστεί με την υπόλοιπη διεπιστημονική ομάδα για να αντιμετωπιστούν οι όποιες δυσκολίες του παιδιού. Θα συνεργαστεί επίσης με τον δάσκαλο και το σχολείο, για να προωθηθούν οι προφορικές αξιολογήσεις στο παιδί, να το ενθαρρύνουν και να του υπενθυμίζουν να χρησιμοποιεί στην τάξη τις επιτυχείς στρατηγικές που έμαθε (Σύλλογος Λογοπαθολόγων Λογοθεραπευτών Ελλάδας).
