Αργοπορημένος Λόγος ή Γλωσσική Διαταραχή;
Παράγοντες που μπορεί να ευθύνονται για την καθυστερημένη έναρξη της ομιλίας
Γράφει ο Λογοθεραπευτής Χρίστος Πηλακούτας
Η γλωσσική ικανότητα του παιδιού εξελίσσεται με την ηλικία και την πάροδο του χρόνου. Σύμφωνα με την Καμπανάρου (2007), κάποια παιδιά καθυστερούν στην ανάπτυξη της γλωσσικής έκφρασης. Για παράδειγμα, ένα παιδί 2 ετών μπορεί να έχει καλή κατανόηση αλλά η έκφρασή του να είναι περιορισμένη. Επομένως, για μικρά παιδιά (κάτω των 3 ετών), τα οποία εμφανίζουν καθυστέρηση στην ανάπτυξη του λόγου τους είναι κάποιες φορές δύσκολο να καθοριστεί εάν αυτές είναι «φυσιολογικές» διαδικασίες ή αν αποτελούν διαταραχή του λόγου. Υπάρχουν κάποιες ενδείξεις στην αναπτυξιακή διαδικασία που επιτρέπουν στους κλινικούς να προβλέψουν το εάν ένα παιδί θα ξεπεράσει η όχι μια γλωσσική καθυστέρηση. Παιδιά που έχουν πολλές πιθανότητες να ξεπεράσουν μια γλωσσική καθυστέρηση παρουσιάζουν τα εξής χαρακτηριστικά (Shipley & McAfee, 2004: 239, από Καμπανάρου, 2007):
- Επικοινωνούν περισσότερο μη λεκτικά
- Μεγαλύτερη πολυπλοκότητα στις συλλαβικές δομές
- Περισσότερες φωνητικές επινοήσεις
- Τυπικά υποδείγματα λαθών
- Επιτυγχάνουν υψηλότερο βαθμό γλωσσικής κατανόησης σε τυποποιημένες μετρήσεις
Τα παιδιά που έχουν περισσότερες πιθανότητες να παρουσιάσουν μια διαρκή γλωσσική διαταραχή στο επίπεδο της έκφρασης, παρουσιάζουν τα εξής χαρακτηριστικά (Shipley & McAfee, 2004: 239, από Καμπανάρου, 2007):
- Οικογενειακό ιστορικό γλωσσικών διαταραχών
- Περιορισμένες και απλοποιημένες συλλαβικές δομές
- Περιορισμένες φωνητικές επινοήσεις
- Συχνά έλλειψη των αρχικών και τελικών συμφώνων
- Πολλά λάθη στα φωνήεντα
- Λιγότερο συμβολικό παιχνίδι
Τα πιο πάνω δεν αποτελούν εγγυημένους δείκτες, παρά μόνο στοιχεία, τα οποία πρέπει να μελετώνται σε συνδυασμό με τα υπόλοιπα δεδομένα της αξιολόγησης.
Παράγοντες που μπορεί να ευθύνονται για την καθυστερημένη έναρξη της ομιλίας:
- Το σημαντικότερο ρόλο όπως έχει διαπιστωθεί παίζουν οι γενετικοί παράγοντες. Η κληρονομική προδιάθεση, περίπου το 39% των παιδιών με καθυστέρηση λόγου έχουν συγγενή πρώτου βαθμού είτε με την ίδια διαταραχή είτε με ιστορικό γλωσσικής ανεπάρκειας.
- Περιγεννητικοί παράγοντες. Οι επιπλοκές κατά τη διάρκεια του τοκετού επηρεάζουν την ανάπτυξη του λόγου. Επίσης ο πρόωρος τοκετός και το χαμηλό βάρος γέννησης αποτελούν παράγοντες επικινδυνότητας.
- Περιβαλλοντικοί παράγοντες. Οι κακές συνθήκες διαβίωσης , τα μειωμένα γλωσσικά ερεθίσματα, το ανεπαρκές γλωσσικό πρότυπο στην οικογένεια, η διγλωσσία, η ψυχοσυναισθηματική στέρηση καθώς και η κακοποίηση του παιδιού σχετίζονται με την καθυστέρηση γνωστικών και γλωσσικών λειτουργιών.
- Η μέση ωτίτιδα συχνά συνοδεύεται από προσωρινή απώλεια ακοής και μπορεί να οδηγήσει σε χρόνια ακουστική έκπτωση με επιπτώσεις στην έναρξη της ομιλίας.
- Αναπτυξιακή Ανωριμότητα. Όπως είναι γνωστό το κάθε παιδί έχει το δικό του ρυθμό ανάπτυξης, σε κάποια λοιπόν η νευρολογική ωρίμανση γίνεται με αρκετά αργό ρυθμό με αποτέλεσμα να έχουμε και την πιο καθυστερημένη έναρξη της ομιλίας τους.
