Γράφει ο Χρίστος Πηλακούτας, Λογοθεραπευτής
Η J.Ayres (1985) αναφέρει ότι «πράξη» είναι η δυνατότητα σχεδιασμού των διάφορων κινητικών προγραμμάτων, και ορίζει την αναπτυξιακή απραξία της ομιλίας ως την διαταραγμένη ικανότητα των παιδιών να προγραμματίζουν, να συνδυάζουν και να οργανώνουν σε μία συγκεκριμένη ακολουθία τα στοιχεία που συνθέτουν την ομιλία. Με πιο απλά λόγια, η αναπτυξιακή απραξία είναι η ανικανότητα ενός παιδιού να πραγματοποιήσει εκούσιες μυϊκές κινήσεις (ηθελημένες) για την εκτέλεση της άρθρωσης (δηλ. να τοποθετήσει εκούσια σωστά τους αρθρωτές, όπως είναι η γλώσσα, για να αρθρώσει σωστά τη λέξη-στόχο που έχει στο μυαλό του).
Προς το παρόν δεν υπάρχει εξακριβωμένη λίστα διαγνωστικών χαρακτηριστικών που να διαφοροποιούν την αναπτυξιακή προφορική απραξία από άλλες παιδικές διαταραχές λόγου (πχ δυσαρθρία) (Ταφιάδης, 2016). Ωστόσο, υπάρχουν ορισμένα κριτήρια που μας οδηγούν σε μια όσο το δυνατόν εγκυρότερη διαγνωστική προσέγγιση όπως είναι τα πιο κάτω (ASHA, 2007a; Ψωμόπουλος, 2016):
- Ασυνεπή λάθη σε σύμφωνα και φωνήεντα σε επαναλαμβανόμενες παραγωγές συλλαβών ή λέξεων. Π.χ. αν ζητηθεί από το παιδί να πει την λέξη λύκος 2 φορές είναι πολύ πιθανό τα αποτελέσματα της ηθελημένης προσπάθειας να είναι διαφορετικά (τύκος – κύκος), και ακολούθως να το πει αυθόρμητα σωστά.
- Επιμηκυμένες και διαταραγμένες μεταβάσεις μεταξύ ήχων και συλλαβών (διαδοχοκίνηση). Πρόβλημα δηλαδή στην άμεση αλλαγή θέσης των αρθρωτών της ομιλίας μέσα στο στόμα (π.χ παπαπα αντί πατακα)
- Επηρεασμένη προσωδία της ομιλίας τους (ρυθμός ομιλίας), ειδικά όταν συνοδεύεται από άγχος.
- Δυσκολία στον αυτοματοποιημένο λόγο π.χ. μέτρημα από το 1 μέχρι το 10, να πει τις μέρες της εβδομάδας κ.α.
Η συχνότητα αυτών ή/και άλλων ενδείξεων μπορεί να διαφοροποιηθούν ανάλογα με την πολυπλοκότητα της δοκιμασίας, την ηλικία του παιδιού και τον βαθμό σοβαρότητας των συμπτωμάτων (Lewis, Freebairn, Hansen, Iyengar et al., 2004).
Ένα σημαντικό κριτήριο για την διάγνωση είναι η ηλικία των παιδιών. Είναι σημαντικό διότι πριν την ηλικία των 3 είναι σχεδόν αδύνατο να διαγνωσθεί η ύπαρξη της αναπτυξιακής απραξίας αφού μέχρι αυτή την ηλικία ολοκληρώνεται ο λόγος στις βασικές του δομές (Ψωμόπουλος, 2016).
Η ανίχνευση γίνεται από Λογοθεραπευτή όταν υπάρχουν υποψίες για την ύπαρξη κάποιας διαταραχής ήχου ή ως μέρος μιας ολοκληρωμένης αξιολόγησης λόγου και ομιλίας ενός παιδιού όταν υπάρχουν προβληματισμοί που αφορούν την επικοινωνία του. Ο σκοπός της ανίχνευσης είναι να εντοπίσει τα παιδιά στα οποία απαιτείται περαιτέρω αξιολόγηση ή παραπομπή σε κάποια άλλη ειδικότητα. Όπως γράφτηκε πιο πάνω, μέχρι σήμερα δεν υπάρχουν διαθέσιμα εργαλεία ανίχνευσης για την αναπτυξιακή προφορική απραξία. Μπορεί να μην εντοπιστεί κατά την διάρκεια της ανίχνευσης, καθώς η διάγνωση είναι κάποιες φορές αποτέλεσμα παρατηρήσεων οι οποίες συμβαίνουν καθ’ όλη τη διάρκεια της θεραπείας. (ASHA, 2007b).
