Με βάση τα αποτελέσματα της Έρευνας Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης 2019, με οικονομικό έτος αναφοράς το 2018, 22,3% του πληθυσμού ή 194.400 άτομα βρίσκονταν σε κίνδυνο φτώχιας ή σε κοινωνικό αποκλεισμό (δείκτης AROPE, ένας από τους 9 βασικούς δείκτες στη Στρατηγική της Ευρωπαϊκής Ένωσης, «Ευρώπη 2020»). Συγκεκριμένα, 22,3% του πληθυσμού ζούσε σε νοικοκυριά με διαθέσιμο εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχιας ή ζούσε σε νοικοκυριά με σοβαρή υλική στέρηση ή ζούσε σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλό δείκτη έντασης εργασίας.
Ο δείκτης παρουσιάζει βελτίωση σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά που ήταν στο 23,9%, συνεχίζοντας την πτωτική πορεία των τελευταίων χρόνων, μετά που είχε φτάσει το 2015 στο 28,9%, στο ψηλότερο ποσοστό που έφτασε ποτέ ο δείκτης αυτός. Η βελτίωση αντικατοπτρίζεται τόσο στα ποσοστά των αντρών όσο και των γυναικών, 21,2% και 23,3% αντίστοιχα, διατηρώντας όμως διαχρονικά τις γυναίκες σε δυσμενέστερη θέση έναντι των αντρών. Το διάγραμμα 1, παρουσιάζει την εξέλιξη του δείκτη αυτού από το 2008 μέχρι και το 2019.
Η έρευνα που διενεργήθηκε το 2019, με οικονομικό έτος αναφοράς το 2018, κάλυψε δείγμα 4.211 νοικοκυριών σε όλες τις επαρχίες της Κύπρου, στις αγροτικές και αστικές περιοχές.
Η έρευνα διεξάγεται από το 2005 πάνω σε ετήσια βάση με εναλλασσόμενο δείγμα νοικοκυριών και αποτελείται από δύο μέρη (συνιστώσες), τη συγχρονική (cross-sectional) και τη διαχρονική (longitudinal) συνιστώσα. Η συγχρονική συνιστώσα της έρευνας αναφέρεται σε μια δεδομένη χρονική στιγμή ή περίοδο, ενώ η διαχρονική αναφέρεται στις αλλαγές που παρουσιάζονται σε ατομικό επίπεδο σε χρονικό διάστημα τριών ή τεσσάρων χρόνων.
Η συλλογή των στοιχείων έγινε με προσωπικές και τηλεφωνικές συνεντεύξεις στα νοικοκυριά με τη χρήση ηλεκτρονικών ερωτηματολογίων.
Δείκτης Κινδύνου Φτώχιας (AROP)
Το ποσοστό του πληθυσμού που βρισκόταν σε κίνδυνο φτώχιας, δηλαδή το διαθέσιμο εισόδημα του βρισκόταν κάτω από το Χρηματικό Όριο Κινδύνου Φτώχιας, παρουσίασε μείωση, φτάνοντας στο 14,7% σε σχέση με 15,4% που ήταν το 2018. Το ψηλότερο ποσοστό που έφτασε ποτέ ο δείκτης αυτός ήταν το 2015 με 16,2%. Το Χρηματικό Όριο Κινδύνου Φτώχιας αυξήθηκε το 2019 στα €9.729 για νοικοκυριά ενός ατόμου σε σχέση με €9.202 το 2018 και στα €20.431 για νοικοκυριά με δυο ενήλικες και δύο εξαρτώμενα παιδιά σε σχέση με €19.323 το 2018.
Δείκτης Σοβαρής Υλικής Στέρησης (SMD)
Το ποσοστό του πληθυσμού με Σοβαρή Υλική Στέρηση, δηλαδή το ποσοστό του πληθυσμού που λόγω οικονομικών δυσκολιών δεν μπορούσε, για παράδειγμα, να αποπληρώσει τους λογαριασμούς του ρεύματος/νερού ή τα δάνειά του ή δεν μπορούσε να έχει τον χειμώνα ικανοποιητική θέρμανση ή να αντιμετωπίσει μια έκτακτη αλλά αναγκαία δαπάνη (περισσότερες πληροφορίες στους ορισμούς στις μεθοδολογικές πληροφορίες) μειώθηκε το 2019 στο 9,1% σε σχέση με 10,2% που είχε φτάσει το 2018.
Δείκτης Πολύ Χαμηλής Έντασης Εργασίας (LWI)
Το ποσοστό του πληθυσμού στις ηλικίες 0-59 ετών που ζούσε σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλό Δείκτη Έντασης Εργασίας, δηλαδή οι ενήλικες στο νοικοκυριό εργάστηκαν κατά την περασμένη χρονιά λιγότερο από 20% της συνολικής τους δυνατότητας, παρουσιάζει επίσης μείωση το 2019, φτάνοντας στο 6,8% σε σχέση με 8,6% που είχε φτάσει το 2018.
Στο διάγραμμα 2 παρουσιάζονται ξεχωριστά οι πιο πάνω δείκτες οι οποίοι συμβάλλουν στον καταρτισμό του στρατηγικού δείκτη σε Κίνδυνο Φτώχιας ή σε Κοινωνικό Αποκλεισμό.
Οικονομική Ανισότητα
Το μέσο ετήσιο καθαρό διαθέσιμο εισόδημα του νοικοκυριού για το 2019, με οικονομικό έτος αναφοράς το 2018, ήταν €33.584, παρουσιάζοντας αύξηση 9,0% σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά που ήταν €30.807.
Η οικονομική ανισότητα εκφράζεται, κυρίως, με τον δείκτη κατανομής εισοδήματος σε πεμπτημόρια (S80/S20) και τον δείκτη άνισης κατανομής εισοδήματος, συντελεστή Gini. Το 2019, οι δύο συντελεστές οικονομικής ανισότητας, με περίοδο αναφοράς το 2018, παρουσιάζουν αύξηση σε σχέση με την προηγούμενη χρονιά, υποδηλώνοντας μικρή επιδείνωση στην κατανομή του εισοδήματος των νοικοκυριών. Συγκεκριμένα, ο δείκτης S80/S20, ο οποίος εξετάζει το μερίδιο του εισοδήματος του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού προς το εισόδημα του φτωχότερου 20% του πληθυσμού, έφτασε το 2019 στο 4,6. Δηλαδή, το μερίδιο του εισοδήματος του πλουσιότερου 20% του πληθυσμού ήταν 4,6 φορές ψηλότερο από το εισόδημα του φτωχότερου 20% του πληθυσμού, σε σχέση με 4,3 που ήταν το 2018. Επίσης, ο συντελεστής Gini αυξήθηκε στο 31,1%, σε σχέση με το 29,1% που είχε φθάσει το 2018.
Δείτε αναλυτικά τον πίνακα εδώ: https://www.pio.gov.cy/%CE%B1%CE%BD%CE%B1%CE%BA%CE%BF%CE%B9%CE%BD%CF%89%CE%B8%CE%AD%CE%BD%CF%84%CE%B1-%CE%AC%CF%81%CE%B8%CF%81%CE%BF.html?id=15321#flat
Μεθοδολογικές πληροφορίες
Ταυτότητα της έρευνας
Η έρευνα Εισοδήματος και Συνθηκών Διαβίωσης των Νοικοκυριών (EU-SILC) διεξάγεται με βάση τον Κανονισμό (ΕΚ) αρ.1177/2003 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου και χρησιμοποιείται από την Ευρωπαϊκή Στατιστική Υπηρεσία (EUROSTAT) ως η κύρια πηγή συγκριτικών στοιχείων μεταξύ των χωρών μελών της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΕΕ) σε θέματα που αφορούν στη φτώχια και τον κοινωνικό αποκλεισμό.
Σκοπός της έρευνας είναι η διερεύνηση ορισμένων κοινωνικο-οικονομικών μεγεθών που επηρεάζουν τις συνθήκες διαβίωσης του πληθυσμού, ο καταρτισμός συστηματικών στατιστικών σχετικά με τις εισοδηματικές ανισότητες, τις ανισότητες στις συνθήκες διαβίωσης των νοικοκυριών, τη φτώχια και τον κοινωνικό αποκλεισμό, καθώς και ο καταρτισμός διαρθρωτικών δεικτών κοινωνικής συνοχής.
Κάλυψη και συλλογή στοιχείων
Η έρευνα που διενεργήθηκε το 2019, με οικονομικό έτος αναφοράς το 2018, κάλυψε δείγμα 4.211 νοικοκυριών σε όλες τις επαρχίες της Κύπρου, στις αγροτικές και αστικές περιοχές.
Η έρευνα διεξάγεται από το 2005 πάνω σε ετήσια βάση με εναλλασσόμενο δείγμα νοικοκυριών και αποτελείται από δύο μέρη (συνιστώσες), τη συγχρονική (cross-sectional) και τη διαχρονική (longitudinal) συνιστώσα. Η συγχρονική συνιστώσα της έρευνας αναφέρεται σε μια δεδομένη χρονική στιγμή ή περίοδο, ενώ η διαχρονική αναφέρεται στις αλλαγές που παρουσιάζονται σε ατομικό επίπεδο σε χρονικό διάστημα τριών ή τεσσάρων χρόνων.
Η συλλογή των στοιχείων έγινε με προσωπικές και τηλεφωνικές συνεντεύξεις στα νοικοκυριά με τη χρήση ηλεκτρονικών ερωτηματολογίων.
Ορισμοί
Ποσοστό κινδύνου φτώχιας ή κοινωνικού αποκλεισμού (AROPE): Ποσοστό κινδύνου φτώχιας ή κοινωνικού αποκλεισμού είναι το ποσοστό του πληθυσμού που είναι κάτω από το όριο της φτώχιας ή ζει σε νοικοκυριά που έχουν σοβαρή υλική στέρηση ή ζει σε νοικοκυριά με πολύ χαμηλό δείκτη έντασης εργασίας. Κάθε άτομο υπολογίζεται μόνο μία φορά έστω και αν εμπίπτει σε πέραν του ενός δείκτη.
Χρηματικό όριο κινδύνου φτώχιας: Το όριο φτώχιας ορίζεται στο 60% του διάμεσου ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος, το οποίο υπολογίζεται διαιρώντας το συνολικό διαθέσιμο εισόδημα του νοικοκυριού (συνολικό καθαρό εισόδημα όλων των μελών του μετά τις κοινωνικές μεταβιβάσεις) διά το ισοδύναμο μέγεθος του νοικοκυριού, το οποίο προκύπτει από την εφαρμογή των ακόλουθων συντελεστών στάθμισης: 1ος ενήλικας = 1,0 μονάδα, υπόλοιπα άτομα ηλικίας 14 χρονών και άνω = 0,5 μονάδες και άτομα κάτω των 14 χρονών = 0,3 μονάδες.
Ποσοστό κινδύνου φτώχιας (AROP): Ποσοστό κινδύνου φτώχιας είναι το ποσοστό των ατόμων που έχουν εισόδημα κάτω από το όριο της φτώχιας. Μετρά τη σχετική φτώχια και όχι την απόλυτη φτώχια.
Σοβαρή υλική στέρηση (SMD): Με τον όρο σοβαρή υλική στέρηση εννοούμε τον πληθυσμό που στερείται λόγω οικονομικών δυσκολιών τουλάχιστο τέσσερα από τα ακόλουθα αγαθά και υπηρεσίες: 1) καθυστέρηση στην αποπληρωμή πάγιων λογαριασμών (ρεύμα, νερό κ.λπ.), ενοίκιο ή δόσεις δανείων κύριας κατοικίας ή δόσεις άλλων δανείων, 2) οικονομική αδυναμία για πληρωμή μιας εβδομάδας διακοπών, 3) οικονομική αδυναμία στην αντιμετώπιση έκτακτων αλλά αναγκαίων δαπανών, 4) οικονομική αδυναμία για ικανοποιητική θέρμανση, 5) οικονομική αδυναμία για διατροφή που να περιλαμβάνει κάθε δεύτερη μέρα κοτόπουλο, κρέας, ψάρι ή λαχανικά ίσης αξίας, 6) οικονομική αδυναμία να διαθέτουν αυτοκίνητο, 7) οικονομική αδυναμία να διαθέτουν τηλέφωνο, 8) οικονομική αδυναμία να διαθέτουν έγχρωμη τηλεόραση, 9) οικονομική αδυναμία να διαθέτουν πλυντήριο ρούχων.
Πολύ χαμηλός δείκτης έντασης εργασίας (LWI): Το ποσοστό των ατόμων ηλικίας 0-59 ετών που ζει σε νοικοκυριά των οποίων τα μέλη τους (ηλικίας 18-59) εργάστηκαν λιγότερο από 20% της δυνατότητας απασχόλησής τους κατά τη διάρκεια της προηγούμενης χρονιάς. Η ένταση εργασίας του νοικοκυριού ορίζεται ως ο λόγος του συνολικού αριθμού των μηνών που εργάστηκαν όλα τα μέλη του νοικοκυριού ηλικίας 18-59 (δεν περιλαμβάνονται τα εξαρτώμενα παιδιά) προς το συνολικό αριθμό των μηνών που τα άτομα αυτά θεωρητικά θα μπορούσαν να είχαν δουλέψει, κατά την περίοδο αναφοράς.
Δείκτης κατανομής εισοδήματος (συντελεστής S80/S20): Αναφέρεται στην αναλογία του συνόλου του ισοδύναμου διαθέσιμου εισοδήματος που λαμβάνεται από το 20% του πληθυσμού με το υψηλότερο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα ως προς το σύνολο του ανάλογου εισοδήματος που λαμβάνει το 20% του πληθυσμού με το χαμηλότερο ισοδύναμο διαθέσιμο εισόδημα. Συγκρίνει δηλαδή το μερίδιο του εισοδήματος του ‘πλουσιότερου’ 20% του πληθυσμού με το 20% του ‘φτωχότερου’.
Δείκτης άνισης κατανομής του εισοδήματος (συντελεστής Gini): Δείκτης ανισότητας ή συγκέντρωσης του εισοδήματος. Αν τα εισοδήματα ήταν εξίσου κατανεμημένα στον πληθυσμό τότε ο συντελεστής Gini θα ήταν 0 (πλήρης ισότητα). Αν όμως τα εισοδήματα ήταν όλα συγκεντρωμένα σε ένα άτομο τότε ο συντελεστής Gini θα ήταν 100. Αύξηση στην τιμή του συντελεστή Gini συνεπάγεται και αύξηση της ανισότητας.
Για περισσότερες πληροφορίες οι ενδιαφερόμενοι μπορούν να επισκέπτονται τον ιστότοπος της στατιστικής υπηρεσίας, υπόθεμα Συνθήκες Διαβίωσης και Κοινωνική Προστασία ή να επικοινωνούν με την κα Δήμητρα Κώστα: τηλ:+35722605112, ηλ. ταχ.: dcosta@cystat.mof.gov.cy ή τον κ. Χαράλαμπο Χαραλάμπους: τηλ:+35722602241, ηλ. ταχ.: chcharalambous@cystat.mof.gov.cy
