Η Διεθνής Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού φέτος τιμάται στις 5 Νοεμβρίου. Η εν λόγω Ημέρα καθιερώθηκε μόλις πέρσι, όταν τα 193 Κράτη Μέλη της UNESCO αποφάσισαν ομόφωνα ότι κάθε χρόνο, την πρώτη Πέμπτη του Νοεμβρίου, θα γιορτάζεται η Διεθνής Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού, περιλαμβανομένου και του διαδικτυακού εκφοβισμού.
Το θέμα της Διεθνούς Ημέρας 2020 είναι «Μαζί κατά του σχολικού εκφοβισμού». Ο εκφοβισμός επηρεάζει μαθητές όλων των ηλικιών, σε όλες τις χώρες του κόσμου. Σύμφωνα με αποκαλυπτικά στοιχεία, σχεδόν ένας στους τρεις μαθητές έχει υποστεί εκφοβισμό τον προηγούμενο μήνα, κάτι που τον καθιστά την επικρατέστερη μορφή σχολικής βίας. Αντίστοιχο ποσοστό μαθητών βίωσαν σωματική βία. Η βία κυρίως ασκείται από συμμαθητές, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις από δασκάλους και άλλο προσωπικό του σχολείου, καθώς η σωματική τιμωρία επιτρέπεται σε 67 χώρες, ακόμη και σήμερα.
Παράλληλα, ένας στους δέκα μαθητές έχει εκφοβιστεί διαδικτυακά, που δείχνει δυστυχώς την αυξητική τάση κι αυτής της μορφής εκφοβισμού. Λόγω της πανδημίας, όλο και περισσότεροι μαθητές «ζουν», διδάσκονται και κοινωνικοποιούνται online. Αυτή η άνευ προηγουμένου αύξηση στη χρήση του διαδικτύου έχει κάνει τα παιδιά πιο ευάλωτα στον διαδικτυακό εκφοβισμό, με σοβαρές συνέπειες.
Γενικά, ο εκφοβισμός ορίζεται ως επιθετική συμπεριφορά, που περιλαμβάνει εσκεμμένη, απρόκλητη, συστηματική και επαναλαμβανόμενη χρήση βίας μεταξύ συνομήλικων παιδιών, εντός και εκτός σχολείου, με στόχο την επίδειξη σωματικής δύναμης ή ισχύος από τους θύτες προς τα θύματά τους. Ο εκφοβισμός μπορεί να πάρει διάφορες μορφές, όπως σωματικός, λεκτικός, έμμεσος/κοινωνικός (αποκλεισμός, απομόνωση, διάδοση φημών), διαδικτυακός, ρατσιστικός και σεξουαλικός.
Τα παιδιά που τυγχάνουν εκφοβισμού έχουν τριπλάσιες πιθανότητες να νιώθουν σαν ξένοι στο σχολικό περιβάλλον και διπλάσιες πιθανότητες να απουσιάζουν από το σχολείο, σε σύγκριση με αυτούς που δεν εκφοβίζονται. Έχουν χειρότερες επιδόσεις από τους συμμαθητές τους και μεγαλύτερη πιθανότητα να μην προχωρήσουν σε σπουδές μετά την αποφοίτησή τους από το λύκειο. Ο εκφοβισμός μπορεί επίσης να επιφέρει σοβαρές επιπτώσεις στην ψυχική υγεία. Οι μαθητές που εκφοβίζονται έχουν διπλάσιες πιθανότητες να νιώθουν μοναξιά, να μην μπορούν να κοιμηθούν τα βράδια και να σκέφτονται την αυτοκτονία, από όσους δεν βιώνουν τον εκφοβισμό.
Τα αίτια του εκφοβισμού πρέπει να αντιμετωπιστούν στη ρίζα τους και να προωθηθεί κουλτούρα σεβασμού των δικαιωμάτων των μαθητών και μηδενικής ανοχής στη βία. Η UNESCO καλεί τα κράτη μέλη της, τους εταίρους των Ηνωμένων Εθνών, διεθνείς και τοπικούς οργανισμούς, καθώς και την Κοινωνία των Πολιτών, τις Μη Κυβερνητικές Οργανώσεις, τους ενδιαφερόμενους φορείς, αλλά και τον καθένα ξεχωριστά, να συνδράμουν την προσπάθεια αναχαίτισης του προβλήματος.
Ως Γραφείο Επιτρόπου Εθελοντισμού και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων συμμετέχουμε ενεργά στη Συμβουλευτική Επιτροπή για την «Εθνική στρατηγική για ένα καλύτερο Διαδίκτυο για τα παιδιά στην Κύπρο» και το έργο «CYberSafety», η οποία συστάθηκε το 2019. Έτσι, συμβάλλουμε κι εμείς στην εξαιρετική προσπάθεια που καταβάλλεται από το Παιδαγωγικό Ινστιτούτο Κύπρου για ενημέρωση και εκπαίδευση μαθητών, εκπαιδευτικών και γονέων αναφορικά με τις δυνατότητες, αλλά και τους κινδύνους του Διαδικτύου, ανάμεσα στους οποίους συγκαταλέγεται ο διαδικτυακός εκφοβισμός, η διαδικτυακή παραπλάνηση, αλλά κι η πολύωρη ενασχόληση με τις ψηφιακές τεχνολογίες.
Ο εκφοβισμός κι η σχολική βία αποτελούν ένα φαινόμενο νεανικής παραβατικότητας. Η Διεθνής Ημέρα κατά της Σχολικής Βίας και του Εκφοβισμού μάς προσφέρει ακόμη μια ευκαιρία να ενθαρρύνουμε τους νέους να ενταχθούν στο εθελοντικό κίνημα, μια κι ο εθελοντισμός είναι το καλύτερο εργαλείο κατά της παραβατικότητας και των εξαρτήσεων. Καλούμε επίσης τους γονείς να ωθήσουν τα παιδιά τους να γίνουν ενεργοί πολίτες, ούτως ώστε να έχουν υγιή ενασχόληση, να ενδυναμώσουν την κοινωνική τους συνείδηση, να αποκτήσουν δεξιότητες, αλλά και αυτοπεποίθηση.
