Γράφει ο Καθηγητής Ζαννέτος Τοφαλλής
«… Τα γλυπτά αποκτήθηκαν νομίμως από τον λόρδο Έλγιν και ο νόμιμος ιδιοκτήτης τους είναι οι επίτροποι του Βρετανικού Μουσείου». Τάδε έφη Μπόρις Τζόνσον, Πρωθυπουργός της Μεγάλης Βρετανίας, αναφερόμενος στην διεκδίκηση από την Ελλάδα των Γλυπτών του Παρθενώνα, σε συνέντευξη του, στην εφημερίδα «ΝΕΑ».
Με την τοποθέτηση Τζόνσον, φαίνεται να μπαίνει ταφόπλακα στις ελπίδες, αλλά και στην πολιτική, που είχε υιοθετηθεί, μέχρι τώρα, από τους αγώνες της αείμνηστης Μελίνας Μερκούρη για διεκδίκηση των γλυπτών μέσω της διπλωματικής οδού.
Έχει, άραγε, δίκιο ο Βρετανός Πρωθυπουργός; Ας δούμε πώς ξεκίνησαν όλα: Στις αρχές του 19ου αιώνα, ο Σκωτσέζος λόρδος Έλγιν, διορίστηκε ως πρεσβευτής του Ηνωμένου Βασιλείου στην Υψηλή Πύλη της Κωνσταντινούπολης, όταν η Ελλάδα βρισκόταν κάτω από την Οθωμανική Αυτοκρατορία. Από εκεί, επικαλούμενος, δήθεν φιρμάνι του Σουλτάνου, που του έδινε το σχετικό δικαίωμα, κατηύθυνε μια γιγαντιαία επιχείρηση αρπαγής σημαντικού αριθμού γλυπτών, τα περισσότερα από τα οποία αποσπάσθηκαν βάναυσα από τις μετώπες Παρθενώνα και από το Ερεχθείον, προκαλώντας πολλές ζημιές, τόσο στα αρχαία μνημεία, όσο και στα ίδια τα γλυπτά, τα οποία ακολούθως, μετέφερε στην Μεγάλη Βρετανία.
Το 1816, ο Έλγιν είχε οικονομικά προβλήματα και πούλησε τα ελληνικά γλυπτά στην βρετανική κυβέρνηση, επικαλούμενος το φιρμάνι, το οποίο, πάντως, δεν είδε κανείς ποτέ. Αντ’ αυτού, παρουσιάστηκε μια ιταλική μετάφραση κάποιας επίσημης επιστολής, η οποία βρισκόταν στην κατοχή του βρετανού ιστορικού William St. Clair και έκανε λόγο για άδεια κατασκευής εκμαγείων (δηλαδή αντιγράφων). Σε αυτήν ακριβώς τη επιστολή στηρίζει την νομιμότητα κτήσης των γλυπτών του Παρθενώνα το Βρετανικό Μουσείο!
Τί λέει, όμως, η διεθνής κοινή γνώμη; Ο διαπρεπής νομικός Τζέφρυ Ρόμπερτσον, δήλωνε προ έτους: Το Βρετανικό Μουσείο έχει πει ψέματα και μισές αλήθειες.
Πρώτα από όλα, είπε ψέματα για το φιρμάνι, μετά είπε ψέματα για το ότι ο Έλγιν προσπάθησε να διασώσει τα Μάρμαρα από τους Τούρκους, ενώ δεν ήταν καν εκεί (στην Αθήνα) εκείνη την περίοδο».. Ο ίδιος σε συνέντευξή του είχε χαρακτηρίσει το Βρετανικό Μουσείο τον μεγαλύτερο «κλεπταποδόχο» στον κόσμο.
Το 2018 σημειώθηκε σημαντική εξέλιξη, όταν η Ολομέλεια της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ έλαβε ομόφωνα, κατόπιν ελληνικής πρωτοβουλίας, απόφαση περί «επιστροφής ή απόδοσης πολιτιστικών αγαθών στις χώρες προέλευσης».
Έρχεται, λοιπόν, κατόπιν όλων αυτών, ο Βρετανός Πρωθυπουργός και μάς λέει: «Ξεχάστε τα γλυπτά! Αυτά ανήκουν στο Βρετανικό Μουσείο!» Η απάντηση της Ελληνίδας Υπουργού Πολιτισμού κ. Μενδώνη στον Βρετανό Πρωθυπουργό, σχετικά με την αληθή διάσταση των γεγονότων, σωστά εδόθη και τον βάζει στην θέση του.
Τί γίνεται, όμως, αν οι Βρετανοί δεν είναι διατεθειμένοι να επιστρέψουν οικειοθελώς τα γλυπτά; Πού είναι και το πιο πιθανό, δεδομένου ότι, μια τέτοια παραχώρηση στην Ελλάδα, θα άνοιγε τον δρόμο για παρόμοιες διεκδικήσεις αρχαιοτήτων και από άλλα κράτη.
Τότε, τον λόγο έχει το Διεθνές Δίκαιο και ο μόνος δρόμος για την Ελλάδα είναι η προσφυγή στο Διεθνές Δικαστήριο της Χάγης, όπως έχει δικαίωμα και όπως προβλέπεται και στο πόρισμα της επιτροπής Ρόμπερτσον – Πάλμερ – Αλαμουντίν του 2014. Η βρετανική κοινή γνώμη. σύμφωνα με μια δημοσκόπηση του ΒΒC, 80 περίπου τοις εκατόν των βρετανών, θεωρούν ότι τα Μάρμαρα του Παρθενώνα πρέπει να επιστραφούν στην Ελλάδα.
Έτσι, στον κατά τα άλλα, ελληνολάτρη Μπόρις Τζόνσον, που σπούδασε Κλασσικές Σπουδές στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, που ξέρει απέξω κι ανακατωτά την Ιλιάδα του Ομήρου,και θέλει όπως λέει κι ο ίδιος να μοιάσει τον Μεγάλο Αθηναίο πολιτικό Περικλή, που περνάει πολλά καλοκαίρια στην βίλα του πατέρα του στο Πήλιο, πρέπει να πούμε: Περιμέναμε ν΄ακούσουμε καλύτερα λόγια από σας, Κύριε Πρωθυπουργέ. Για να ξημερώσουν καλύτερες μέρες για την ελληνο-βρετανική φιλία την οποία τόσο ονειρεύονται οι δύο λαοί, αρχίζοντας με την επιστροφή των Μαρμάρων στην χώρα που τα γέννησε. Για να αποδοθεί δικαιοσύνη στον Ελληνικό Πολιτισμό, ένα πολιτισμό, που όπως εσείς γνωρίζετε πολύ καλά, ανέβασε την Ευρώπη και τον
κόσμο στα ανώτατα επίπεδα του Ανθρωπισμού! Και μην ξεχνάτε – ο Ελληνικός Πολιτισμός είναι παγκόσμιος, και η Ελλάδα θεωρείται μητέρα της οικουμένης!
Αναμένουμε λοιπόν!
Ζαννέτος Τοφαλλής
Λονδίνο, Μάρτιος 2021
